Vorkmeer Nederweert Notitie transformatie Vrijwilligerspunt Nederweert De samenleving verandert en daarmee ook de vraag van de burger. Het is nodig om als organisatie mee te veranderen, om een passende dienstverlening te kunnen blijven bieden. Deze notitie beschrijft hoe Vorkmeer in de toekomst invulling wil geven aan vrijwilligersondersteuning. Allereerst wordt in paragraaf 1 het uitgangspunt van Vorkmeer beschreven. In paragraaf 2 staat een kort overzicht weergegeven van trends en ontwikkelingen, die van invloed zijn op de samenleving en daarmee ook op het werk van Vorkmeer. Vervolgens wordt in paragraaf 3 de huidige dienstverlening van Vorkmeer Nederweert en specifiek de dienst Vrijwilligerspunt genoemd. Tot slot staat in paragraaf 4 uitgelegd welke mogelijkheid Vorkmeer ziet in een transformatie van het Vrijwilligerspunt, met afsluitend een samengevat voorstel. 1. Vorkmeer Nederweert Het uitgangspunt van Vorkmeer is dat ieder mens op de eerste plaats zelf verantwoordelijk is voor de kwaliteit van zijn of haar leven en leefomgeving. Waar nodig wordt een handje toegestoken. Vorkmeer informeert, adviseert en ondersteunt op aanvraag een individuele burger en burgerinitiatieven. Er wordt niet geredeneerd vanuit een aanbod, maar vanuit de vraag van inwoners, vrijwilligers, netwerkpartners en opdrachtgevers. Dit vraagt dat Vorkmeer present is in de samenleving. Niet om meteen actie te ondernemen, maar wel om de vraag te signaleren. Vorkmeer gaat uit van de kracht van mensen, van wat ze wél kunnen. De ondersteuning is erop gericht deze te versterken. Vorkmeer vervult de rol van verbinder, aanjager, ondersteuner en van klankbord. Eigenaarschap van burgers en het nemen van initiatieven worden gestimuleerd. De wind van gisteren helpt ons niet vooruit. De wind van morgen blijft misschien wel uit. We moeten dus zeilen op de wind van vandaag. 1 1 Vorkmeer Visie, Volle kracht vooruit. 1
2. Trends en ontwikkelingen De koers die Vorkmeer wil varen wordt gekenmerkt door de huidige maatschappelijke ontwikkelingen. Een belangrijke ontwikkeling is dat per 1 januari 2015 de decentralisaties zijn ingevoerd. De decentralisaties vragen om een transformatie in de denk- en werkwijze van de professionals. De rol van de burger verandert. De eigen kracht van de burger staat op de voorgrond, waarin deze de ruimte krijgt om zelf initiatieven te nemen. Een verandering die veel teweeg brengt, bij gemeenten, organisaties en de burger. Echter brengt deze ontwikkeling ook kansen met zich mee, het geeft de mogelijkheid om echt integraal te werken en maatwerk te bieden. Steeds meer mensen voelen zich betrokken en willen zich inzetten voor de gemeenschap. Iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder steuntje in de rug niet redt, valt vanaf 1 januari 2015 onder de Participatiewet. Het doel van de wet is om meer mensen, ook mensen met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen. Iedereen moet mee kunnen doen in de samenleving. Niet de beperkingen, maar de mogelijkheden van mensen staan voorop. Een term die na een periode van toenemende individualisering weer springlevend is en burgerkracht typeert is noaberschap. De invulling hiervan gebeurt nu op een andere manier dan vroeger, passend bij de huidige tijd. Noaberschap betekent oog voor elkaar hebben en elkaar waar dat nodig is helpen. Het gaat hierbij om het netwerk van mensen, waarbij men elkaar wil helpen om aangenaam te wonen, te werken en te leven. Kernwaarden van het noaberschap zijn gedeelde verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid, wederkerigheid, wederzijds vertrouwen en talenteninzet. Cohesie in dorpen zal een steeds belangrijkere pijler worden voor de kwaliteit van leven. Hier biedt het fenomeen vergrijzing nieuwe kansen voor dorpsgemeenschappen. Dit geeft de komende jaren een potentieel aan ouderen met tijd, kennis, vaardigheden, netwerken en organiserend vermogen. De verzilvering van de samenleving biedt dus kansen. Het is de uitdaging om de ervaring en kennis van de ouderen dienstbaar te maken aan de samenleving. Echter is er ook een andere zijde. Ouderen moeten steeds langer thuis blijven wonen. Voor een grote groep ouderen is dit ook een eigen wens. Zij zijn vaak zelfredzaam genoeg en thuis blijven wonen hoeft dan ook lang niet altijd tot problemen te leiden. Toch heeft langer thuis wonen ook keerzijden waar aandacht voor moet zijn. Er is namelijk ook een groep ouderen waarbij sprake is van verminderde zelfredzaamheid en eenzaamheid. 3. Huidige dienstverlening De huidige diensten van Vorkmeer Nederweert bestaan uit het Vrijwilligerspunt, opbouwwerk, jongerenwerk, trajectbegeleiding, ondersteuning cocon, combinatiefunctionarissen sport en het project Verteltas. De werkzaamheden die binnen het ouderenwerk werden uitgevoerd zijn inmiddels grotendeels ondergebracht in de dorpen. Dit is tot stand gekomen door de dialoog aan te gaan. Activiteiten worden door (groepen) vrijwilligers uitgevoerd en waar nodig wordt ondersteuning geboden door Vorkmeer. 2
Vrijwilligerspunt Een onderdeel van de huidige werkzaamheden van Vorkmeer is het Vrijwilligerspunt. Kort samengevat richt deze dienst zich op alles rondom vrijwillige inzet. De volgende taken worden uitgevoerd: - Bemiddeling tussen vraag en aanbod - Informatie en advies - Deskundigheidsbevordering - Promotie en ontwikkeling Onder het Vrijwilligerspunt valt verder ook de Vrijwillige Hulpservice klussendienst en het maatjesproject, die in 2012 van start zijn gegaan. In de afgelopen jaren hebben bovengenoemde taken van het Vrijwilligerspunt invulling gegeven aan de behoefte en vragen van organisaties en burgers omtrent vrijwillige inzet. Echter, wat eens goed was en voldeed aan de vraag, is nu wellicht niet meer passend bij deze tijd. Een vraag die Vorkmeer zichzelf gesteld en besproken met de gemeente heeft, is daarom ook of het Vrijwilligerspunt nog wel voldoet aan de vraag. Enerzijds gezien de huidige maatschappelijke trends en ontwikkelingen en anderzijds de veranderende (ondersteunings-)vragen en groeiende (burger-)initiatieven. Bovenstaande is aanleiding geweest om deze notitie te schrijven en met een voorstel te komen voor de transformatie van het Vrijwilligerspunt. Dit is volgens afspraak met de gemeente. 4. Transformatie Vrijwilligersondersteuning is geen doel op zich, het is een middel om de gemeenschap te versterken. Echter bij het huidige Vrijwilligerspunt is dit nog wel van toepassing. Dat blijkt uit bovengenoemde taken, waarbij voornamelijk uit wordt gegaan van aantallen. Deze aantallen zijn nu een doel op zich. Het Vrijwilligerspunt is ingericht middels een pakket van taken, waardoor de burger gebruik kan maken van een bepaald vooraf vastgesteld aanbod. Vorkmeer signaleert dat de (ondersteunings) vragen van de burger verandert. Volgens Vorkmeer is het gezien de ontwikkelingen beter passend om de huidige werkvorm los te laten. Vorkmeer vindt het van belang dat leefbaarheid meer centraal komt te staan. De huidige tijd vraagt erom dat er meer ingespeeld kan worden op signalen en vragen vanuit de dorpen. Resumerend kan gesteld worden dat het Vrijwilligerspunt steeds meer beperkend werkt in het bieden van de gewenste ondersteuning. Verder kunnen bepaalde taken wellicht, net als bij het ouderenwerk, prima in de dorpen ondergebracht worden. Ondersteuning wordt enkel geboden daar waar nodig. Uitwerking Om de gewenste ondersteuning te kunnen bieden wil Vorkmeer wat betreft vrijwilligersondersteuning op een andere wijze gaan werken. 3
Vorkmeer is van mening dat het een meerwaarde is om te werken aan de hand van projecten, uitgaande van de vraag en de kracht van de burger. Dit betekent dat er niet vanuit een aanbod wordt gewerkt. Als gewerkt wordt met projecten kan snel en flexibel ingespeeld worden op vragen en behoeften van burgers, organisaties en dorpen. Het huidige opbouwwerk betreft ook een vorm van vrijwilligersondersteuning. Gelet op bovenstaande stelt Vorkmeer voor om de huidige uren van het Vrijwilligerspunt samen te voegen met de uren van het opbouwwerk. Hiermee komt het Vrijwilligerspunt te vervallen. Middels de dienstenkaart kunnen afspraken worden gemaakt over de inzet van Vorkmeer. Hierin kunnen enerzijds basiswerkzaamheden en anderzijds ruimte voor projecten worden vastgelegd. Bij basiswerkzaamheden kan gedacht worden aan bepaalde bestaande taken die Vorkmeer kan blijven uitvoeren zoals het maatjesproject, vrijwilligersdag, NLdoet etc. Een ander onderdeel van de basiswerkzaamheden kunnen vooraf vastgestelde projecten zijn. Daarnaast is er de mogelijkheid en ruimte in uren nodig voor flexibele inzet. Dit betreft uren voor projecten waarvan de invulling nog niet op voorhand is vastgelegd in de dienstenkaart. Mocht bijvoorbeeld tussentijds vanuit de gemeente, burger of een maatschappelijk partner een vraag of signaal komen of signaleert Vorkmeer zelf een knelpunt of kans waar iets mee gedaan dient te worden, dan is er ruimte om dit op te pakken. Projecten worden opgezet naar aanleiding van signalen en ondersteuningsvragen. Het kan zowel om een kortdurend als een lange termijn project gaan. Verder kunnen bepaalde taken wellicht, net als bij het ouderenwerk, prima in de dorpen ondergebracht worden. Ondersteuning wordt enkel geboden daar waar nodig. Samenvattend Het volgende stelt Vorkmeer voor: - Huidige werkvorm loslaten, hiermee komt het Vrijwilligerspunt te vervallen. - Uren Vrijwilligerspunt samenvoegen met de uren van de dienst opbouwwerk. - Dienstenkaart vanaf 2016 bestaat uit basiswerkzaamheden en projecten. - Basiswerkzaamheden nader te bepalen in samenspraak met gemeente. - Ruimte in uren voor flexibele inzet voor projecten. - Bepaalde taken kunnen wellicht in de dorpen worden onderbracht, met de nodige kortdurende ondersteuning van Vorkmeer. Vorkmeer wil graag met de gemeente in dialoog gaan over deze notitie. 4
Vorkmeer Nederweert Afbouw Vrijwilligerspunt (VP) Nederweert In vervolg op de notitie Transformatie Vrijwilligerspunt Nederweert moeten er concrete stappen worden genomen, die leiden tot het opheffen van het Vrijwilligerspunt (VP). Voorstellen notitie Transformatie Vrijwilligerspunt Nederweert Het volgende stelt Vorkmeer voor: - Huidige werkvorm geleidelijk loslaten, hiermee komt het VP uiterlijk per 1-1-2017 te vervallen. - Uren VP op termijn grotendeels samenvoegen met de uren van de dienst opbouwwerk. - Bepaalde taken die Vorkmeer nu via het VP uitvoert, in de kernen onderbrengen waar mogelijk en gewenst, met kortdurende ondersteuning van Vorkmeer. Inventarisatie taken en activiteiten Vrijwilligerspunt Taken 1. Bemiddeling 2. Informatie en advies 3. Deskundigheidsbevordering 4. Promotie Activiteiten 1. NL Doet 2. Vrijwilligersdag 3. Vrijwilligersplatform 4. Maatjesproject (VHS) 5. Klussendienst (VHS) Planning afbouw Vrijwilligerspunt De planning is dat het huidige VP uiterlijk per 01-01-2017 volledig is afgebouwd. Acties en gevolgen 1. Bemiddeling Uiterlijk per 01-01-2017 gaat de website van het VP uit de lucht. Vorkmeer is dan niet langer de plaats om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Voor vragen uit Ospel wordt doorverwezen naar het Ospels Steunpunt. De komende tijd zal gebruikt worden om ook de overige kernen waar mogelijk en gewenst- te ondersteunen bij het opzetten van een steunpunt. Zoveel mogelijk wordt een beroep gedaan op de eigen kracht van mensen. Inwoners worden er op voorbereid dat ze voor bemiddeling nog in beperkte mate bij Vorkmeer 5
terecht kunnen. Uiterlijk vanaf 1 januari 2017 komt deze activiteit volledig te vervallen en dienen de kernen indien gewenst- het zelf te organiseren. 2. Informatie en advies Bij het beantwoorden van algemene vragen over vrijwilligerswerk van organisaties/verenigingen/burgers, via telefoon, mail of persoonlijk gesprek, wordt waar mogelijk verwezen naar andere informatiebronnen en/of ondersteuningsmogelijkheden. Er wordt steeds vaker een beroep gedaan op de eigen kracht van mensen. 3. Deskundigheidsbevordering Organisaties kunnen nu bij het VP hun behoefte aan deskundigheidsbevordering aangeven; er wordt dan bij voldoende animo een cursus op maat gegeven. De Huiskamers van Nederweert en Ospel maken hier nu ook gebruik van. Het Vrijwilligersplatform maakt hiervan ook gebruik, om voor organisaties/verenigingen workshops te organiseren. Vanuit het opbouwwerk zal in de toekomst ondersteuning geboden worden aan verenigingen bij het zelf organiseren van deskundigheidsbevordering. Daarnaast kunnen organisaties deskundigheidsbevordering inhuren tegen een kostendekkend tarief. 4. Promotie De website van het VP gaat uiterlijk per 01-01-2017 uit de lucht. Alleen voor NL Doet en de Vrijwilligersdag zal nog p.r. gemaakt worden. Vacatures en oproepen van organisaties en verenigingen voor het vinden van vrijwilligers, worden dan niet meer door Vorkmeer in het Weekblad voor Nederweert geplaatst. De kernen dienen voortaan zelf zorg te dragen voor hun p.r.. 5. NL Doet, Vrijwilligersdag en ondersteuning Vrijwilligersplatform Deze activiteiten blijft Vorkmeer voortzetten middels apart geformuleerde opdrachten. Vorkmeer stelt voor om dit jaar een evaluatie te houden met het Vrijwilligersplatform. 6. Maatjesproject Dit project wordt per 1-1- 2016 overgedragen aan het Groene Kruis Vrijwilligerszorg. Aanvragen uit Ospel worden behandeld door het Ospels Steunpunt. Huidige vrijwilligers en hulpvragers worden geïnformeerd en er zijn vervolgens twee mogelijkheden: of zelfstandig, zonder verbonden te zijn aan een organisatie, verder gaan met het maatjescontact of worden ondergebracht bij het Groene Kruis Vrijwilligerszorg. Overdracht vindt plaats in nauwe samenwerking. 7. Klussendienst Beëindigen van de klussendienst uiterlijk per 01-01-2017. Het is de bedoeling dat mensen/aanvragers van een klus dit zelf gaan organiseren; dus zelf iemand zoeken die het klusje kan klaren. Vanuit de dorpen kan men deze dienst wellicht ook zelf opzetten en organiseren. Het komend jaar zal dit door Vorkmeer in de kernen gestimuleerd worden. Mensen die iemand zoeken voor een klus zullen zelf (meer) moeite moeten doen hiervoor iemand te vinden. Mogelijk dat het toekomstige Repair Café in Nederweert -door het ontstaan van contacten- in een gedeelte hierin ook kan voorzien. 6
Stappen die Vorkmeer moet ondernemen 1. Opzeggen website uiterlijk per 01-01-2017. 2. In p.r. en op de website informatie geven over het opheffen van het VP. 3. Alle organisaties/instellingen/verenigingen die in het adressenbestand van Vorkmeer staan via mail informeren dat VP uiterlijk per 01-01-2017 wordt opgeheven. Afchecken de organisaties die bij het VP staan ingeschreven of die ook in het adressenbestand staan. 4. Mensen die zich via de website als vrijwilliger hebben aangemeld informeren over de geleidelijke afbouw/het opheffen van het VP uiterlijk per 01-01-2017. 5. Overdracht van het maatjesproject in samenwerking met Groene Kruis Vrijwilligerszorg. Vrijwilligers en hulpvragers hierover per brief informeren. Daarnaast wordt voor de vrijwilligers een bijeenkomst georganiseerd. 6. Informeren van de vrijwilligers van de klussendienst dat deze uiterlijk per 01-01-2017 wordt beëindigd. Publicatie in het Weekblad. 7. Evaluatie van het functioneren van het Vrijwilligersplatform en deze bespreken. Vanaf 1 januari 2016 1. Het aantal uren voor het instandhouden van de ondersteuning voor NL Doet, Vrijwilligersdag en het Vrijwilligersplatform bedraagt 200 uur per jaar. 2. De noodzaak en vorm van ondersteuning van het Vrijwilligersplatform zal blijken uit de te houden evaluatie. 3. Geleidelijke afbouw VP. Uiterlijk 1-1-2017 kan het VP worden opgeheven. Tot slot Concluderend kunnen wij stellen, dat middels bovengenoemde stappen het VP per 1-1- 2016 afgebouwd kan worden en uiterlijk op 1-1-2017 volledig kan worden opgeheven. Het komend jaar worden de kernen gestimuleerd om zelf een steunpunt op te richten waar mensen terecht kunnen met vragen over vrijwilligerswerk. 7