Adviescommissie Detailhandel Noord-Holland Zuid Jaarverslag 2016 1. Inleiding De Adviescommissie Detailhandel Noord-Holland Zuid (ADZ) is op 1 juli 2015 van start gegaan in opdracht van de provincie Noord-Holland en de Stadsregio Amsterdam. Tot 1 juli 2015 hadden de provincie Noord-Holland (het zuidelijk deel) en de Stadsregio Amsterdam hun eigen winkelplanningscommissies (resp. RAC en RCW). De Commissie Winkelplanning Amsterdam (CWA) heeft zich in de tweede helft van 2015 aangesloten bij de ADZ. De gemeenten die onder de adviescommissie vallen, zijn de gemeentes die in de Stadsregio Amsterdam deelnemen en de gemeenten Beverwijk, Blaricum, Bloemendaal, Gooise Meren, Haarlem, Haarlemmerliede Spaarnwoude, Heemskerk, Heemstede, Hilversum, Huizen, Laren, Velsen, Weesp, Wijdemeren en Zandvoort. Met ingang van 1 januari 2017 gaat de Stadsregio Amsterdam (SRA) op in een Vervoerregio Amsterdam en vervallen de werkzaamheden van de SRA op het gebied van economie c.q. detailhandel. De provincie Noord-Holland is vanaf 1 januari 2017 enig opdrachtgever van de commissie. De Adviescommissie Detailhandel Noord-Holland Zuid (ADZ) brengt verplicht advies uit aan Gedeputeerde Staten van Noord-Holland en het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Amsterdam over gemeentelijke (ruimtelijke) plannen met een detailhandelscomponent groter dan 1500 m² winkelvloeroppervlak met uitzondering van plannen in bestaande winkelcentra groter dan 25.000 m² waarbij de ondergrens 3000 m² winkelvloeroppervlak is. Ook worden detailhandelsvisies van de gemeente Amsterdam en de regio s Amstelland- Meerlanden, Gooi en Vechstreek, IJmond, Zaanstreek-Waterland en Zuid-Kennemerland, en provinciaal detailhandelsbeleid verplicht aan de commissie voorgelegd voor een advies. De commissie bespreekt ook informatief concept plannen van gemeenten en bespreekt thema s en ontwikkelingen met betrekking tot detailhandel. De commissie toetst de plannen aan het provinciale, regionale en lokale detailhandelsbeleid. De ADZ is samengesteld uit een onafhankelijke voorzitter, een onafhankelijke secretaris, zeven leden als vertegenwoordigers uit de verschillende regio s, twee leden als vertegenwoordigers uit de branches en sectoren, en drie onafhankelijke deskundigen. De vergaderingen van de adviescommissie worden voorbereid door de agendacommissie, waarin de voorzitter deelneemt samen met de secretaris en twee leden van de commissie. In 2016 heeft de adviescommissie vijf keer vergaderd. 1
2. Adviezen en onderwerpen 2016 De commissie heeft in 2016 de volgende plannen en beleidsnotities besproken in de vergadering en hier een formeel advies over uitgebracht. Detailhandelsbeleid Stadsregio Amsterdam- 28 januari 2016 Op 28 januari adviseerde de ADZ positief over de conceptactualisatie van het detailhandelsbeleid van de Stadsregio Amsterdam. Het betrof een actualisatie van het beleid uit 2011. De uitgangspunten van het beleid uit 2011 gelden ook nog in de actualisatie zoals het behoud van fijnmazigheid, het tegengaan van leegstand en de regels voor perifere detailhandel. Ontwikkelingen zoals internet winkelen en het nieuwe beleid van de Provincie Noord-Holland waren echter aanleiding voor een actualisatie. De commissie gaf een aantal herformuleringen van de uitgangspunten van het concept beleid mee bij de advisering. In het detailhandelsbeleid van de Stadsregio Amsterdam is opgenomen dat op basis van de uitkomsten van het in 2016/2017 uit te voeren Koopstromenonderzoek en het Marktruimteonderzoek, onderzocht zal worden of de locaties waar nu GDV mogelijk is, gehandhaafd moeten blijven of dat er aanpassingen nodig of mogelijk zijn in aantal, omvang of locatie. Dit onderzoek zal bij voorkeur plaatsvinden op de schaal van de metropoolregio Amsterdam. Het detailhandelsbeleid is vastgesteld in maart 2016. 2
Structuurvisie Detailhandel IJmond- 25 februari 2016 De ADZ bracht een positief advies uit over de regionale Structuurvisie Detailhandel IJmond. De gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen hebben gezamenlijk deze regionale visie opgesteld. De commissie heeft waardering voor het proces van de totstandkoming van de visie. Er waren twee hoofdopgaven bij het opstellen ervan: het reduceren van het aantal vierkante meters detailhandel en de focus op kansrijke winkelgebieden. De regio zet hierbij stevig in op een goede overlegstructuur met ondernemers, vastgoedpartijen, gemeenten en intermediairs. De commissie gaf een aantal voorwaarden mee bij de positieve advisering waaronder het duidelijker formuleren van de het begrip brancheverruiming. De regio IJmond heeft het advies van de AZDZ verwerkt en de besluitvormingsprocedure is doorlopen via de colleges en vaststelling door de raden. Alle partijen in de drie gemeenteraden waren unaniem voor vaststelling van de Regionale Detailhandelsvisie IJmond. Daarbij is aangegeven dat de IJmond-gemeenten collectief de hoofddoelstellingen nastreven (waaronder reductie van vierkante meters, regionale afstemming van nieuwe ontwikkelingen en gezamenlijke monitoring op basis van Locatus- en KSO data). Daarnaast werken de verschillende gemeenten het lokale beleid zelf nader uit. In Heemskerk is voor het centrumgebied door ondernemers voor een Bedrijven investeringszone (BIZ) gestemd. In Beverwijk is een lokale detailhandelsvisie opgesteld en in besluitvorming. In Velsen is via de perspectiefnota budget gereserveerd voor een winkelfonds (bijdrage voor verhuizingen en opknappen van gevels kansrijke winkelcentra) en een winkelloods (winkelstraatmanager). Figuur 1 nieuwe hoofdwinkel structuur IJmond 3
Oosterdokseiland Zuid, Amsterdam -13 juli 2016 Het plangebied Oosterdokseiland Zuid omvat zes kavels, waar een combinatie van kantoren, bedrijven, wonen, onderwijs- en culturele voorzieningen, horeca, detailhandel, een hotel en vrijetijdsvoorzieningen inmiddels grotendeels is gerealiseerd op de kavels 1 tot en met 5A. Kavel 5B/6 (bestemming Gemengd) is nog onbebouwd. In het bestemmingsplan uit 2001 is en maximum van 12.000 m² voor de functie detailhandel vastgelegd. Aan de ADZ werd gevraagd te adviseren over een uitbreiding van 7.260 m² detailhandel in het nieuwe bestemmingsplan Oosterdokseiland Zuid, het opheffen van de voorwaarde voor alleen grootschalige units zoals eerder geadviseerd door de Commissie Winkelplanning Amsterdam, en over het vestigen van een supermarkt op kavel 5b/6. De huidige Adviescommissie Detailhandel Noord-Holland Zuid adviseerde dat een beperkte toename van 1.500 m² bruto vloeroppervlak detailhandel voldoende is voor het lokaal aanbieden van dagelijkse goederen voor de werknemers, bewoners en passanten in het gebied. In combinatie met zakelijke en persoonlijke dienstverlening creëert dit de nodige levendigheid. Oosterdokseiland leent zich volgens de ADZ er niet toe om een winkellocatie te worden. Het gebied is omringd door water en er is geen logische wandelroute. De detailhandel zou gericht moeten zijn op mensen die toch al in het gebied moeten zijn. De commissie staat positief tegenover een supermarktontwikkeling, zij het van beperkte omvang. In de bestemmingsplanregeling van voorliggend bestemmingsplan is het advies van de commissie overgenomen: voor geheel Oosterdokseiland Zuid is een maximum van 13.500 m² bvo voor de functie detailhandel voorgeschreven. Dit is een toename van 1.500 m² bvo ten opzichte van het voorgaande bestemmingsplan. Figuur 2 Oosterdokseiland Amsterdam Zuiderhout Noord, Zaanstad-13 juli 2016 In het bestemmingsplan Zuiderhout is een wijzigingsbevoegdheid opgenomen voor het omzetten van 10.000 m² aan perifere detailhandel (PDV) naar grootschalige detailhandel (GDV). De commissie vroeg zich daarbij af of de ontwikkeling van het nieuwe winkelhart 4
van Zaanstad, Inverdan, deze concurrentie aan kan. De commissie adviseerde positief en stelde als voorwaarde dat er een gefaseerde aanpak plaats vindt in de omzetting van PDV naar GDV. Na realisatie van de eerste fase moet er een evaluatie plaatsvinden met betrekking tot de effecten op de bestaande winkelstructuur. Andere voorwaarden bij het advies zijn om ook branchebeperkingen voor mode- en warenhuizen op te leggen en om het nieuw voor oud principe toe te passen. Vooralsnog is er op Zuiderhout Noord geen PDV omgezet naar GDV. Dit omdat er tot nu toe geen noodzaak toe was: er zijn nog geen GDV-winkels die zich willen vestigen op Zuiderhout. Figuur 3 ligging Zuiderhout Noord Zaanstad Havenkwartier, Vreelandseweg, Hilversum -13 juli 2016 De gemeente Hilversum wil meewerken aan het verzoek om perifere detailhandel (PDV) mogelijk te maken op een deel, de entreezone, van het bedrijventerrein Havenkwartier. Met het plan wil de initiatiefnemer drie winkels realiseren, te weten een Leen Bakker, een Praxis en een Kwantum. Het gaat om een uitbreiding van in totaal 9.000 m² bvo PDV. De Leen Bakker is al in Hilversum gevestigd. Als de plannen doorgaan zal dit bedrijf verhuizen naar de nieuwe locatie in het Havenkwartier. De plannen passen in het gemeentelijke economische beleid en de gemeentelijke Structuurvisie Hilversum 2030, maar (nog) niet het geldende bestemmingsplan Vreelandseweg. Vanwege de noodzakelijke bestemmingsplanprocedure was advies nodig van de ADZ. In haar advies aan de provincie stelt de commissie dat de gemeente voldoende heeft aangetoond dat er een actuele behoefte is aan de ontwikkeling. De commissie adviseert 5
dan ook positief over de uitbreiding onder de voorwaarde dat de achter te laten locatie van de Leen Bakker de winkelbestemming verliest. Op basis van dit advies is de gemeente in overleg getreden met de provincie om nader af te stemmen over de gestelde voorwaarde. Het verwijderen van de winkelbestemming is namelijk pas mogelijk na verplaatsing van Leen Bakker naar de nieuwe locatie, terwijl de verhuizing doorgang kan vinden als de vergunning onherroepelijk is. De gemeente is geen grondeigenaar van de locatie. De provincie heeft de gemeente nadere informatie gevraagd met betrekking tot de plannen (invulling) van het door Leen Bakker achter te laten gebouw ná verhuizing. De provincie is over de stand van zaken geïnformeerd. De eigenaar wil het pand transformeren naar wonen. Woningbouw op het bedrijventerrein waar de Leen Bakker nu is gevestigd is passend in de gemeentelijke Structuurvisie. De gemeente heeft toegezegd de provincie op de hoogte te houden van de ontwikkelingen hierover. Uiteindelijk heeft de provincie op grond van de informatie aangegeven dat er voldoende aan de voorwaarde van het ADZ advies tegemoet is gekomen. Figuur 4 Ligging Vreelandseweg Hilversum 6
De onderstaande initiatieven hebben een informeel advies ontvangen, in de vorm van een verslag van de vergadering. Community Campus Amsterdam- 3 februari 2016 Dit plan betreft het kantorengebied Holendrecht Centre dat wordt getransformeerd naar deels woningbouw met een deel studentenwoningen inclusief ruimte voor voorzieningen en detailhandel. Men wil starten met een supermarkt voor de toekomstige bewoners. De commissie is van mening dat de geplande locatie voor de supermarkt erg dicht tegen winkelcentrum Holendrecht aanzit waar ook een supermarkt is gevestigd. Ook bij station Holendrecht is een kleine to-go supermarkt. De commissie adviseert om vooral niet met een te grote supermarkt te starten en goed na te denken over de locatie. Maar als het gebied zich verder ontwikkeld liggen er zeker kansen volgens de commissie. Mede naar aanleiding van het advies van de ADZ wordt het detailhandel programma op de Community Campus Amsterdam gemaximeerd wordt op 1.500 m² bvo. Het advies van de ADZ, dat de ontwikkelaar vrijwillig heeft aangevraagd, bleek nuttig te zijn in het vaststellen van een gebalanceerd programma. Het was tevens aanleiding voor de aanvrager om een regionale behoefteraming detailhandel op te stellen. Ook heeft in dit traject ook overleg plaatsgevonden met de belegger/exploitant van het buurwinkelcentrum Holendrecht aan de andere kant van het spoor, die zich blijkt te kunnen vinden in dit afgewogen programma. Structuurvisie detailhandel Amstelveen-13 april 2016 Aanleiding voor de actualisatie van het detailhandelsbeleid waren onder andere de leegstand in Amstelveen en de infrastructurele ontwikkelingen. In de visie worden duidelijke keuzes gemaakt tussen kansrijke en kansarme winkelgebieden in de toekomstige detailhandelsstructuur. Bij het wegvallen van de retailfunctie in kansarme gebieden wordt samen met de ondernemer gekeken naar functieverandering. De commissie is positief over de concept structuurvisie. De adviezen van de commissie zijn opgenomen in de detailhandelsnota. De minder concrete punten, zoals de vraag hoe het beleid te implementeren, zijn ook nog besproken in overleggen met ondernemersvereniging en wethouder. Deze onderwerpen zullen punt van aandacht blijven. Er wordt inmiddels gewerkt aan het oprichten van een aantal bedrijven investeringszones (BIZ). Detailhandelsnota drie bedrijventerreinen, Oostzaan- 22 juni 2016 De gemeente Oostzaan wil met de detailhandelsnota helder beleid formuleren voor detailhandel op drie bedrijventerreinen Skoon, Ambacht en Bombraak. Zij vraagt de commissie om een informeel advies. De commissie heeft een aantal adviezen voor de gemeente. De commissie is van mening dat door de mogelijkheid dat B&W nog beslissingen neemt over winkelinitiatieven nadat het beleid is vastgesteld er nog allerlei vormen van detailhandel mogelijk blijven onder de 1500 m². Ook is de commissie van mening dat het beleid onderscheid zou moeten maken tussen PDV en GDV en adviseert ook om met het beleid in te zetten op clustering van detailhandel. Ook adviseert de commissie om het nieuw voor oud principe op te nemen in het beleid. 7
Overige onderwerpen In 2016 zijn twee vertrouwelijke initiatieven voorgelegd aan de commissie voor een informeel advies. Daarnaast zijn de volgende onderwerpen in de vergadering aan de orde geweest: Wijzigingen provinciale Ruimtelijke Verordening en nadere regels De commissie is geïnformeerd over de wijzigingen van de Provinciale Ruimtelijke Verordening van de provincie Noord-Holland. Met de wijziging wordt meer aangesloten op de verplichte toepassing van de ladder voor duurzame verstedelijking. Trede 1 en 2 van de ladder zijn uit de PRV gehaald omdat deze nu wettelijk geregeld zijn in artikel 3.1.6 lid 2a en 2b van de BRO. Het accent komt hiermee meer te liggen op regionale afstemming. Presentatie Platform de Nieuwe Winkelstraat Het Platform de Nieuwe Winkelstraat werkt samen met stakeholders om actieplannen te maken voor winkelstraten of winkelgebieden. Een belangrijk onderwerp waar het platform zich mee bezig houdt is hoe gemeentes om kunnen gaan met krimp in de detailhandel, bijvoorbeeld door stedelijke herverkaveling toe te passen en minder kansrijke gebieden andere functies te geven. Helder moet daarbij zijn wat kansrijke en wat kansarme gebieden zijn. Speerpunten bij de actieplannen zijn onder andere: benoemen en inzetten op identiteit en uitstraling van een gebied, het belang van lokale samenwerking, digitalisering en technologie in het winkelgebied toepassen. Nieuwe Ladder van Duurzame verstedelijking De nieuwe ladder treedt in 2017 in werking. In de commissievergadering is dit kort besproken en zal in 2017 verder worden gekeken of voor de commissie een aanpassing in haar advisering nodig is. Toolkit Stadsregio Amsterdam De Stadsregio Amsterdam heeft een raamwerk gemaakt voor een toolkit Detailhandel. De toolkit kan gebruikt worden als instrument bij uitvoer van detailhandelsbeleid. Het bevat belangrijke informatie over de ontwikkelingen op het gebied van detailhandel, zowel ruimtelijk, economisch als juridisch. Een toolkit werkt alleen als deze actueel en openbaar is. Per 1 januari 2017 gaat de Stadsregio op in de Metropoolregio Amsterdam. De Stadsregio zal aan de MRA vragen om dit verder uit te werken. Werkbezoek aan het Stadshart van de gemeente Amstelveen De commissie bracht in april een bezoek aan het winkelcentrum Stadshart Amstelveen en de Rembrandtweg Noord, naar aanleiding van de bespreking van de Structuurvisie Detailhandel Amstelveen. In de visie wordt ingezet op een versterking van het Stadshart door onder andere het verbeteren van de openbare ruimte en het verhogen van de winkelpuien waardoor de uitstraling is verbeterd. Ook wordt ingezet op een betere een uitsluiting van de Rembrandtweg op het stadshart. De commissie sprak tijdens haar bezoek met enkele winkeliers over onder andere hoe zij met de gemeente en andere winkeliers hebben samengewerkt om hun winkelgebied te verbeteren en over de effecten hiervan. 8
3. Aanstellen nieuwe voorzitter Bij het starten van de commissie in 2015 is er een tijdelijke voorzitter aangesteld, in afwachting van de openbare sollicitatieronde voor deze functie. In 2016 heeft de werving plaatsgevonden. De sollicitatiecommissie, bestaande uit de heer J. Appelman, de heer. F. Nagtzaam en mevrouw. S. Jeurissen, heeft uit drie kandidaten de keuze gemaakt om de heer Leo van der Linde (interim voorzitter) voor te dragen als kandidaat. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland (22 december 2016) en het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Amsterdam (24 november 2016) hebben met deze voordracht ingestemd. De benoeming geldt officieel vanaf 1 januari 2017. Hiermee is de sollicitatieprocedure succesvol afgerond. 4. Samenstelling van de Adviescommissie Detailhandel Noord-Holland Zuid De ADZ is als volgt samengesteld. - Vertegenwoordigers uit de regio s: Zuid-Kennemerland, IJmond, Purmerend- Zaanstreek-Waterland, Amsterdam (EZ en RO), Amstel-Meerlanden, en Gooi en Vechtstreek; - Drie onafhankelijke experts; - Twee vertegenwoordigers namens de sectoren: Inretail en MKB Noord-Holland; - Drie toehoorders namens de provincie Noord-Holland, Stadsregio Amsterdam, Almere - Een onafhankelijke voorzitter en onafhankelijke secretaris. Figuur 5 Installatie ADZ oktober 2015, van links naar rechts: Rob Soeterboek, Martin van den Oever, Saskia Zorge, Gerrit van der Plas, Louise Ronner, Wouter Hol, Maartje van de Ven, dagelijks bestuurslid SRA Dennis Straat, Jan Appelman, Leo van der Linde, Suzanne Jeurissen, Gedeputeerde PNH Jaap Bond De ADZ had in 2016 de volgende leden: - dhr. L.P. van der Linde, voorzitter - mw. S.R.J. Jeurissen, secretaris - dhr. J. Appelman, regio Zuid-Kennemerland, plaatsvervangend voorzitter - dhr. W. Hol, regio IJmond - mw. L. Ronner, Regio Zaanstreek / Waterland - dhr. C.J. Dippel, Amsterdam (EZ) 9
- dhr. M.L. van den Oever, Amsterdam (RO) - mw. S. Zorge, regio Amstel-Meerlanden - mw. M. Molkenboer, Gooi en Vechtstreek (per 1 januari 2017) - dhr. R. Soeterboek, Inretail - dhr. F. Nagtzaam, MKB Noord-Holland - dhr. H.P.M. Mulder, onafhankelijk expert - dhr. W. van der Post, onafhankelijk expert - dhr. J. Bleeker, provincie Noord-Holland [toehoorder] - dhr. G. van der Plas, Stadsregio Amsterdam [toehoorder] - dhr. A. Bokkers, Almere [toehoorder] De agendacommissie bestond in 2016 uit de volgende leden: - dhr. L. P. van der Linde, voorzitter - mw. S.R.J. Jeurissen, secretaris - dhr. J. Appelman, regio Zuid-Kennemerland, plaatsvervangend voorzitter - dhr. H.P.M. Mulder, onafhankelijk expert 5. Begroting De provincie Noord-Holland en de Stadsregio Amsterdam hebben de werkzaamheden voor het secretariaat uitbesteed aan de gemeente Amsterdam, Ruimte en Duurzaamheid. De werkzaamheden omvatten onder meer de voorbereiding en verslaglegging van vergaderingen en het voorbereiden en opstellen van de adviezen. Ook de vergoedingen van de voorzitter en de onafhankelijke experts worden in deze begroting meegenomen. In 2016 maakte het begeleiden van de sollicitatie voor de voorzitter ook deel uit van de begroting. De begroting bedroeg 69.000, -. De gemaakte kosten voor de werkzaamheden bedroegen 50.000, -. De provincie Noord-Holland en de Stadsregio Amsterdam betalen ieder 50% van deze kosten. 10