Kunnen digitale televisie en smartphones de digitale kloof dichten? SEIZOEN 2011-2012 Jan Pickery & Marie-Anne Moreas (SVR)
Kunnen digitale televisie en smartphones de digitale kloof dichten? Inleiding Onderzoeksvragen Resultaten Algemeen gebruik internet, idtv, gsm Communicatie via internet en idtv Informatie zoeken via internet en via gsm/smartphone Media-inhoud downloaden via internet en via gsm/smartphone Virtuele gemeenschappen via internet en via gsm/smartphone Nieuwsgaring als spiegelbeeld van de nieuwe mediatoepassingen Conclusies en aandachtspunten voor het beleid
Inleiding 2005, Commissievergadering Vlaams Parlement: Ondertussen is er de interactieve digitale televisie van Belgacom en Telenet Ongeveer de helft van de Vlamingen beschikt over een PC en internetverbinding, terwijl de kabel en tv een penetratie hebben van bijna 98%. Met andere woorden: interactieve televisie kan een instrument zijn om de digitale kloof te dichten. Daarentegen (Rao): the lean backward and watch nature of TV viewing the lean forward and type nature of PC interaction
Inleiding Voor een aantal media- en internettoepassingen is een computer met internetaansluiting niet meer noodzakelijk Kunnen ook via gsm/smartphone of idtv:» Informatie zoeken» E-mailen» Media-inhoud downloaden» Deelnemen aan virtuele gemeenschappen» Achterstandsgroepen op het vlak van pc/internet, beschikken wel vaak over een gsm en/of televisie Onderzoek moet eerder uitgaan van het gebruik van toepassingen en niet louter van bezit en (algemeen) gebruik van een computer met internetaansluiting
Onderzoeksvragen Kan de bijkomende toegang tot internettoepassingen via idtv en gsm/smartphone democratiserend werken? Geldt de achterstand die bepaalde groepen hebben voor wat betreft computer- en internetgebruik ook voor nieuwe toepassingen via idtv en gsm? Kenmerken:» Geslacht» Leeftijd» Opleidingsniveau» (Inschatting van) inkomen» Betaald werk
Onderzoeksvragen Lijst van 14 toepassingen» Communicatie zoals e-mail, telefoneren, chatten, sms» Informatie zoeken over een onderwerp» Met de overheid in contact komen» Financiële diensten» Goederen aankopen» Goederen verkopen» Muziek, clips, films downloaden om ze later te bekijken/beluisteren» Iets bijleren via cursussen» Deelnemen aan virtuele gemeenschappen»
Resultaten algemeen gebruik Gsm en idtv worden wel frequent gebruikt maar tegelijkertijd ook beperkt aangewend: voor veel minder toepassingen dan internet via pc
Communicatie via internet en idtv Communicatie zoals e-mail, telefoneren, chat, sms, Ooit via internet Ooit via idtv Ooit via 1 van beide 66,2% 6,5% 66,9% Zelfde sociale ongelijkheden Leeftijd Opleidingsniveau Geslacht (Inschatting van) gezinsinkomen Betaald werk Doorgaans is sociale ongelijkheid iets kleiner als gekeken wordt naar communicatie via idtv
Informatie zoeken via internet en via gsm/smartphone Informatie zoeken over een onderwerp of over goederen en diensten Ooit via internet Ooit via gsm/ smartphone Ooit via 1 van beide 68,2% 16,9% 68,8% Zelfde sociale ongelijkheden Doorgaans iets kleiner voor informatie zoeken via gsm of smartphone
Downloaden van media-inhoud via internet en via gsm/smartphone Muziek, films, clips downloaden om ze later via een ander toestel te beluisteren of te bekijken Ooit via internet Zelfde sociale ongelijkheden Ooit via gsm/ smartphone Ooit via 1 van beide 27,2% 4,5% 27,4% Niet eenduidig vast te stellen of de ongelijkheid groter of kleiner wordt als nieuwe toegang bekeken wordt; voor leeftijd wordt ze bijvoorbeeld juist groter
Virtuele gemeenschappen via internet en via gsm/smartphone Deelnemen aan virtuele gemeenschappen Ooit via internet Ooit via gsm/ smartphone Ooit via 1 van beide 31,9% 4,0% 32,0% Grotendeels zelfde sociale ongelijkheden Voor leeftijd is ongelijkheid groter bij nieuwe toegang Voor geslacht is verschil alleen significant bij nieuwe toegang Voor opleidingsniveau is ongelijkheid kleiner bij nieuwe toegang
Conclusies voor de verschillende toepassingen Bijkomende toegangen slagen er op dit moment niet in de kloof te verkleinen: te weinig nieuwe gebruikers Voor sommige toepassingen wel kloofverkleinend potentieel Sociale ongelijkheid soms kleiner voor nieuwe medium Als gebruik van toepassing via dat medium ruimer verspreid geraakt, kan de kloof verkleinen
Nieuwsgaring als spiegelbeeld van nieuwe mediatoepassingen Nieuws volgen via krant, radio, tv en internet (nieuwe medium) Wekelijks nieuws
Nieuwsgaring als spiegelbeeld Dagelijks nieuws
Dagelijks nieuwsmediagebruik 2007 2008 2009 2010 Geen enkel medium 9,9 10,8 11,5 13,4 Alleen radio 13,3 11,2 12,1 12,1 Alleen tv 13,5 13,3 12,2 11,7 Tv en radio 18,0 17,6 16,8 15,6 Alleen krant 4,3 3,4 3,7 3,3 Krant en radio 5,3 3,5 4,2 4,4 Krant en tv 9,7 9,3 7,7 6,9 Krant, radio en tv 14,6 15,3 14,4 15,9 Alleen internet 1,1 1,7 1,8 2,1 Internet en radio 2,3 2,8 3,6 3,1 Internet en tv 1,2 1,2 1,8 1,1 Internet, radio en tv 1,8 3,0 3,1 3,5 Internet, krant, radio en tv 2,6 3,0 3,3 2,7 Internet en krant 0,4 0,7 0,8 1,0 Internet, krant en radio 1,2 2,1 1,8 2,0 Internet, krant en tv 0,7 1,0 1,3 1,2
Nieuwsgaring als spiegelbeeld van nieuwe mediatoepassingen De groep die geen enkel medium dagelijks gebruikt om het nieuws te volgen wordt eerder groter dan kleiner; ondanks het toenemende belang van internet neemt het totaal aantal nieuwsgebruikers niet toe Mensen die dagelijks nieuws volgen via internet, zijn slechts in zeer beperkte mate nieuwe gebruikers; de grote meerderheid volgt ook nog op een andere manier nieuws Internet kan dus weinig impact hebben (gehad) op de kloof tussen nieuwsgebruikers en niet-nieuwsgebruikers
Conclusies en aandachtspunten voor het beleid Convergentie van media zal de digitale kloof niet dichten Bijkomende toegangen tot toepassingen trekken niet vanzelf niet gebruikers aan Bestaande gebruikers zien nieuwe toegangen tot toepassingen misschien wel als opportuniteit om hun eigen gebruik aan te passen en/of uit te breiden Soms wel democratiserend potentieel (kleinere sociale ongelijkheid bij nieuwe toegang) Onderzoek komt wat vroeg? Onrechtstreeks democratiserend effect via algemene digitale vaardigheden?