Brainstorm Inleiding tot het internationaal humanitair recht BTC infocyclus maart 2017 Welke gevolgen hebben? Marijke Peys, stafmedewerker humanitair recht marijke.peys@rodekruis.be 5 Overzicht 1. Invalshoek 2. Definitie en oorsprong van het IHR Definitie en oorsprong 3. Wanneer is het IHR van toepassing? Verschil met mensenrechten? 4. Basisprincipes van het IHR 5. Beschermde emblemen 6. Bescherming van personen 1. Focus Seksueel 7. Naleving van IHR Video IHR in een notendop Wat is het Humanitair Recht (IHR)? IHR = een serie regels die, voor humanitaire redenen, de gevolgen van een gewapend conflict trachten te beperken. Bekijk ook hier: https://www.youtube.com/watch?v=dfb6n9twkrq Beperking van bepaalde wapens en methoden van oorlogsvoering Personen die niet (meer) deelnemen aan de vijandigheden beschermen 1
Onderscheid jus ad bellum vs jus in bello Wat is het IHR? (3) Jus ad bellum Recht om ten oorlog te trekken Jus in bello Recht van toepassing in een gewapend conflict Waarom belangrijk? IHR is van toepassing ongeacht de reden en of deze al dan niet wettig is. Legitiem of niet? Partijen hebben dezelfde verplichtingen! Oorsprong Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging Aanleiding? Henry Dunant, een Zwitsers bankier, getuige van de veldslag bij Solferino. 40.000 slachtoffers bleven achter op het slagveld zonder hulp. Un souvenir de Solférino. Internationale Conferentie van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan Staten partij bij de Verdragen van Genève 196 Staten partij 1859 De veldslag bij Solferino 1863 Oprichting Internationale Rode Kruiscomité 1864 Stichting nationale RK-vereniging in België 1864 Eerste Verdrag van Genève 1919 Oprichting van de Liga van nationale verenigingen van het Rode Kruis (voorloper van de Federatie (IFRC) 2017 Grootste onafhankelijke humanitaire organisatie ter wereld. Internationale Rode Kruiscomité 190 Nationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen Internationale Federatie van de Rode Kruisen Rode Halve Maanverenigingen Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging 12 13 Wat is een gewapend conflict? Wanneer is het IHR van toepassing? Joegoslaviëtribunaal, zaak Tadic : An armed conflict exists whenever there is a resort to armed force between States or protracted armed violence between governmental authorities and organized armed groups or between such groups within a State. 2
Toepassingsgebied van IHR Verschillende situaties van (Kwalificatie van ) Geweld Gewapende Interne onrust Niet- Kwalificatie is belangrijk voor de toepasbare regels Klassiek Gewapend Conflict Bezetting Kwalificatie van Kwalificatie en toepasbaar recht Betrokken partijen/personen Zekere organisatiegraad: - Commando structuur - Discipline - Capaciteit om aan wapens te geraken Omvang van Bereikt het een bepaalde intensiteit? Interne onrust Wetshandhavingsinstan ties van de staat vs. los georganiseerde individuen of groepen Sporadische daden van Beperkt aantal slachtoffers Soort wapengebruik Niet- Gewapend Conflict Strijdkrachten van de staat vs. groepen OF verschillende groepen onderling Langdurige daden van Hoger aantal slachtoffers Soort wapengebruik geen / beperkt gewapend VREDE Nationaal recht interne onrust GEWAPEND CONFLICT niet - internationaal of internationaal Nationaal recht IHR humanitair recht vs. 18 humanitair recht vs. 19 humanitair recht humanitair recht Toepassingsgebied Gewapend conflict - internationaal - niet-internationaal Doelstelling Afwijking mogelijk? Beschermen van leven en menselijke waardigheid Nee Altijd: in alle omstandigheden en situaties Beschermen van leven en menselijke waardigheid Ja, in geval van situatie van noodtoestand Bronnen - Vier Verdragen van Genève van 1949 - Aanvullende Protocollen van 1977 en 2005 - humanitair gewoonterecht - UVRM ; EVRM - Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten van 1966 - Verdrag inzake Economische en Sociale Rechten van 1966 3
20 21 Basisprincipes van het IHR INTERNATIONAAL HUMANITAIR RECHT Bescherming van gewonde & zieke soldaten Regels voor vijandelijkheden Recht op leven Menselijke behandeling Eerlijk proces MENSENRECHTEN: Vrijheid van meningsuiting Vrijheid van vereniging A. Onderscheid B. Proportionaliteit C. Verbod op veroorzaken van onnodig leed D. Principe van voorzorg A) Principe van onderscheid B) Principe van proportionaliteit 25 C) Verbod op veroorzaken van onnodig leed Artikel 35 van het Eerste Aanvullend Protocol: 1. In geen enkel gewapend conflict is het recht van de Partijen bij het conflict ten aanzien van de keuze van de methoden of middelen van oorlogvoering onbegrensd. 2. Het is verboden wapens, projectielen en stoffen alsmede methoden van oorlogvoering te gebruiken die naar hun aard overbodig letsel of onnodig leed veroorzaken. Bv. Dum dum kogels Bv. Blindmakende laserwapens D) Principe van Voorzorg Tijdens het uitvoeren van militaire operaties, moeten alle mogelijke voorzorgsmaatregelen worden genomen om te voorkomen, en in ieder geval tot een minimum te beperken, bijkomend verlies aan mensenlevens, verwondingen van burgers en schade aan burgerobjecten. Doelwit verificatie Voorafgaande waarschuwing Keuze van middelen en methoden van oorlogsvoering Militaire objecten mogen niet in de nabijheid van burgers of goederen van burgerlijke aard worden geplaatst 4
Beschermde emblemen 26 Welke emblemen zijn erkend door de Conventies van Genève en de aanvullende Protocollen? Beschermde emblemen Bescherming van personen, focus seksueel - Neutraliteit en onpartijdigheid - Indicatief gebruik vs. beschermend gebruik Bescherming van burgers Algemene regel: principe van onderscheid Basisbehoeften moeten gegarandeerd worden: toegang tot medische verzorging, voedsel, water en onderdak recht op informatie over het lot van vermiste personen Speciale bescherming voor o.a. vrouwen en kinderen Mogelijk maken voor humanitaire organisaties om hulp te bieden Andere garanties: Algemeen verbod op foltering Algemeen verbod op collectieve straffen Verbod op aanvallen of vernietigen van goederen die voor de burgerbevolking onmisbaar zijn voor overleving Situering problematiek 1 op de 5 vrouwen ter wereld wordt slachtoffer van seksueel. Tijdens gewapend conflict neemt dit aantal toe. Seksueel in en andere situaties van Kan wijdverspreid zijn Blijft vaak onzichtbaar Gebeurt niet in isolatie Vermijdbaar fenomeen 5
Definitie van seksueel Seksueel versus gender gerelateerd Seksueel Een daad van seksuele aard opgelegd door, dreiging of dwang Slachtoffers kunnen vrouwen, mannen, meisjes en jongens zijn Omvat: verkrachting, seksuele slavernij, gedwongen zwangerschap, gedwongen sterilisatie, gedwongen abortus, enz. Eerwraak Vrouwelijke genitale verminking Seksueel GBV Gedwongen huwelijk Huiselijk Mensenhandel Seksueel en Seksueel is in alle omstandigheden verboden! Verboden onder het verbod op wrede, onmenselijke of onterende behandeling (art. 7 BUPO, art. 3 EVRM) Seksueel en internationaal humanitair recht gewapend conflict Artikel 14 GCIII Artikel 27 GC IV Artikelen 75(2)(b), 76 (1) en 77(1) API Niet-internationaal conflict Gemeenschappelijk Artikel 3 GC I-IV Artikel 4(2)(e) Seksueel en Humanitair Gewoonterecht Regel 93 Verkrachting en andere vormen van seksueel zijn verboden 5. Naleving van IHR Verspreiding (ook in vredestijd) Schendingen aanklagen (vertrouwelijk of publiek) Opnemen IHR in nationaal recht = implementatie Verantwoordelijkheid staat en individu Tribunalen voor de bestraffing van oorlogsmisdaden Niet-internationaal 6
Naleving van IHR (2) Incentieven om het IHR na te leven: Wederkerigheidsmechanisme (geen principe!) Respect voor IHR levert soms militaire voordelen op Schending van IHR levert soms militaire nadelen op Bestraffing van oorlogsmisdaden neemt toe Impact van media en humanitaire organisaties op publieke opinie neemt toe Respect voor IHR bevordert vredeskansen Meer weten over het internationaal humanitair recht? Websites: http://www.icrc.org/eng/ http://ihr.rodekruis.be/ Inschrijven op IHR-berichten via http://nieuwsbrief.rodekruis.be Brochure IHR. Antwoorden op uw vragen 49 Bedankt voor jullie aandacht! Vragen? 50 7