Inhoud. Woord vooraf 11. Inleiding 15 DEEL I: THEORIE

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Woord vooraf 11. Inleiding 15 DEEL I: THEORIE"

Anita Coppens
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Inhoud 5 Inhoud Woord vooraf 11 Inleiding 15 DEEL I: THEORIE 1 Ethisch denken over oorlog en vrede Inleiding De theorie van de rechtvaardige oorlog: definitie en principes Andere posities ten aanzien van oorlog en vrede Realisme Militarisme Pacifisme Een kort historisch overzicht van de rechtvaardige oorlog -traditie Waarom de rechtvaardige oorlog -theorie? 43 2 Ad bellum-principe 1: Rechtvaardige zaak Inleiding Algemene beschouwingen bij het rechtvaardige zaak -principe Zelfverdediging Preventieve militaire actie Herstellen van een onrecht De verdediging van anderen 59 3 Ad bellum-principe 2: Juiste Intenties Inleiding Bepaling van het juiste intentie -principe Problemen met het juiste intentie -principe Zoektocht naar een duurzame vrede Voorbeeld van een duurzame vrede strategie Toepassing 72 4 Ad bellum-principe 3: Redelijke Kans op Succes Inleiding Redelijke kans op succes: definitie en bespreking 77

2 6 Over oorlog en ethiek Wat is succes? Wat is een redelijke kans? Toepassingsmodaliteiten Kritiek en alternatieve interpretaties 85 5 Ad bellum-principe 4: Proportionaliteit Inleiding Proportionaliteit Proportionaliteit ad bellum: definitie en bespreking Proportionaliteit ad bellum en de rechtvaardige zaak Proportionaliteit ad bellum en de redelijke kans op succes Alternatieve formulering Toepassing van de ad bellum-proportionaliteit Stap 1: de batencomponent Stap 2: de kostencomponent Stap 3: de afweging van de kosten en baten Ad bellum-prinicpe 5: Laatste Redmiddel Inleiding Het laatste redmiddel: bepaling en bespreking Alternatieve middelen Interpretatie en toepassing Ad bellum-principe 6: Legitiem Gezag Inleiding Legitiem gezag: definitie en analyse De invulling van het legitieme gezag -concept: een kort overzicht Bedenkingen bij de Veiligheidsraad als legitiem gezag Bedenkingen bij de individuele staat als legitiem gezag Externe geweldbevoegdheid van de staat Interne geweldbevoegdheid van de staat In bello-principe 1: Discriminatie Inleiding Discriminatie: een conceptuele en ethische analyse Het conceptuele onderscheid tussen combattant en non-combattant Het ethische onderscheid tussen combattant en non-combattant Discriminatie: enkele praktische toepassingsproblemen De dubbele effect - doctrine: het rechtvaardigen van collaterale schade 144

3 Inhoud Rechtvaardiging van het onderscheid tussen intentioneel en voorzien schadelijk handelen Waar trekken we de grens? Het conceptuele onderscheid tussen intentioneel en voorzien schadelijk handelen In bello-principe 2: Proportionaliteit Inleiding Toepassing van de in bello-proportionaliteit Stap 1: de batencomponent Stap 2: de kostencomponent Stap 3: de afweging van de kosten en baten De plicht om enkel noodzakelijk geweld te gebruiken Relatie proportionaliteit discriminatie 161 DEEL II: PRAKTIJK 10 Operatie Allied Force versus Operatie Enduring Freedom Inleiding Rechtvaardige zaak Juiste intenties Redelijke kans op succes Proportionaliteit (ad bellum) Laatste toevlucht Legitieme gezag Discriminatie Proportionaliteit (in bello) Besluit Wie dient er tussenbeide te komen? Inleiding Het legitieme gezag -concept in de interventiecontext: een studie van de post-koude Oorlog-literatuur De multilaterale organisatie als exclusief legitiem gezag De multilaterale organisatie als primair legitiem gezag De individuele staten als legitiem gezag Een legitieme gezag -analyse van de internationale interventie in het Joegoslavische conflict: een inschatting aan de hand van de drie legitieme gezag -benaderingen Besluit 199

4 8 Over oorlog en ethiek 12 Een ethische analyse van de Amerikaanse preventieve oorlog -doctrine Inleiding Op de grens tussen zelfverdediging en agressie De terroristische dreiging Dreiging massavernietigingswapens Preventieve actie tegen Irak Ethiek en asymmetrische oorlogvoering Inleiding Discriminatie in een paradigmatisch scenario Conventiegestoelde argumentatie Moraalgestoelde argumentatie Discriminatie in een niet-paradigmatisch scenario Conventiegestoelde argumentatie Moraalgestoelde argumentatie Van een morele asymmetrie naar een amorele symmetrie? Besluit Oorlog, ethiek en niet-letale wapens Inleiding NLWs: een conceptuele voorbeschouwing Scenario 1: NLWs in een interstatelijke oorlog Het post combat -zorg dilemma Het post combat -zorg dilemma in een omgeving van non-combattanten Gedeelde niet-letaliteit versus risicovolle discriminatie Scenario 2: NLWs en indirecte targeted killing Het intentioneel doden van schuldige maar kwetsbare personen Het intentioneel schaden van onschuldige omstanders Besluit De tikkende tijdbom en de Walzeriaanse doctrine van opperste nood Inleiding Walzers doctrine van opperste nood Immuniteit van non-combattanten Opperste nood: criteria en bedenkingen De politiek van de vuile handen Fase 1: een vergelijkende casuïstische studie Relatie tussen het subject S en de doelstelling D Relatie tussen het object O en de doelstelling D Relatie tussen de handeling H en de doelstelling D 269

5 Inhoud Relatie tussen het subject S en het object O Fase 2: zijn de ON-casus en de TTB-casus voldoende analoog? Oorlog, in bello-proportionaliteit en het doden van combattanten Inleiding Zelfverdediging tegen een individuele dreiging Zelfverdediging tegen meerdere dreigingen In bello-proportionaliteit en het schaden van combattanten Een defensieve handeling tegen een dreigende combattant Een defensieve handeling tegen meerdere dreigende combattanten Een offensieve handeling tegen meerdere niet-dreigende combattanten Besluit 294 DEEL III: DUALITEIT 17 Oorlog, morele verantwoordelijkheid en het doden van combattanten Inleiding De morele analogie tussen individuele en nationale zelfverdediging De morele verantwoordelijkheid van de combattant: het BMV- versus het UMV-paradigma Het doden van combattanten vanuit het BMV-paradigma Het doden van combattanten vanuit het UMV-paradigma Praktische bedenkingen bij het UMV-paradigma Het UMV-paradigma en de niet-legitieme combattant Het BMV-paradigma en de niet-publieke combattant Besluit De ethische dualiteit van de rechtvaardige oorlogstheorie Inleiding Waarom een onrechtvaardige oorlog niet op een rechtvaardige wijze kan gevoerd worden Waarom dan toch pleiten voor het behoud van de ethisch dualiteit? Het Internationaal Humanitair Recht en de juridische gelijkheid van combattanten Besluit 333

6 10 Over oorlog en ethiek 19 Naar een op verantwoordelijkheid gestoelde discriminatie van onrechtvaardige combattanten Inleiding McMahans op verantwoordelijkheid gestoelde benadering van zelfverdediging Discriminatie in McMahans oorlogsethiek De casus van de gerechtvaardigde, maar moorddadige oorlog Besluit 345 Bibliografie 347 Trefwoordenregister 357

Vergelijkbare documenten

De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie:

RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie: Respect voor staatssoevereiniteit versus bescherming van mensenrechten? PROEFSCHRIFT ter verkrijging van het doctoraat in