JAARVERSLAG van de NEDERLANDSE VERENIGING VOOR MEDISCH ONDERWIJS Periode: 1 september 2005-31 augustus 2006 1. INLEIDING In de jaarvergadering in 2005 werd prof.dr. Th.J. ten Cate (UMC Utrecht) gekozen tot voorzitter als opvolger van prof.dr. A.J.J.A. Scherpbier. Omdat de nieuwe voorzitter tot 1 juni met sabbatical ging, heeft de werkelijke overdracht pas op 1 juni 2006 plaatsgevonden. Waar er vorig jaar gemeld werd dat het bestuur nieuwe bakens wilde zoeken kunnen we nu melden dat we goed op koers zijn. Voor wat betreft het ledental, de opkomst op het congres en de financiële toestand kunnen we concluderen dat onze vereniging gezond is. Dit werkjaar stond in het teken van verdere uitbouw van ons draagvlak in het medisch landschap. Intussen heeft het bestuur in haar rangen leden opgenomen van het Centraal College Medische Specialismen (CCMS) en de Stichting Verenigde Universitaire Huisartsopleidingen (SVUH). Op deze wijze is het draagvlak van onze vereniging dat bestond binnen de faculteiten uitgebreid naar de vervolgopleidingen. Verder is de website op een nieuw platform gebouwd. Dit laat onze webredactie toe het komende jaar een aantal functies van de website verder te ontwikkelen. Begonnen werd met de opzet van een nieuw initiatief, de opzet van een Promovendi Netwerk Medisch Onderwijs. Via ons bekende promotoren en co-promotoren werden de namen van bijna 60 promovendi bekend die vanuit verschillende disciplines, van industrieel ontwerper tot dierenarts, onderzoek doen op het gebied van het medisch onderwijs. Een eerste bijeenkomst vindt plaats op 6 oktober 2006 in Utrecht. 2 BESTUURSZAKEN 2.1 Samenstelling van het bestuur De samenstelling van het Dagelijks Bestuur van de NVMO in het verslagjaar was als volgt: prof.dr. A.J.J.A. Scherpbier, Maastricht, voorzitter tot 1 juni 2006 prof.dr. Th.J. ten Cate, Utrecht, vanaf 1 juni 2006 prof.dr. R. Remmen, Antwerpen, secretaris prof.dr. T.A.W. Splinter, Rotterdam, penningmeester Het Bestuur was samengesteld uit de onder het dagelijks bestuur genoemde personen en de volgende leden : prof.dr. J.C.C. Borleffs, Utrecht prof.dr. A. Derese, Gent prof.dr. J.J. Roord, VUmc Amsterdam, vanuit CCMS, vanaf november 2006 drs. P.L. Schoonheim, VUmc Amsterdam, vanuit SVUH, vanaf november 2006 N.A. Bakker en Joost Hoekstra afgevaardigden vanuit het LMSO 2.2 Bestuursondersteuning Het bestuur werd ondersteund door mw. M. Sterman-Vleeschdraager. 2.3 Bestuursactiviteiten 2.3.1 Vergaderingen Bestuursvergaderingen. Het dagelijks bestuur vergaderde in de loop van 2005-2006 zeven maal en het bestuur twee maal.
Algemene Ledenvergadering. Op de ALV van 17 november heeft het bestuur verantwoording afgelegd over het afgelopen jaar en werden de jaarverslagen goedgekeurd. De begroting van het verenigingsjaar 2004-2005 werd eveneens goedgekeurd. Op de ALV van 17 november werden de herziene statuten en huishoudelijk reglement ter goedkeuring vooorgelegd. Aangezien toen niet werd voldaan aan de voorwaarden die de daarvoor vereist zijn, werden de leden voor een telefonische vergadering uitgenodigd op 28 november. Tijdens die vergadering stemden de leden voor aanvaarding, waardoor de akte daarna op 10 februari 2006 bij de notaris kon passeren. 3. LEDENBESTAND Per 31 augustus 2006 telde de NVMO in totaal 818 leden (eind 2001 607, eind 2002 712, eind 2003 736, eind augustus 2004 757, eind augustus 2005 811) verdeeld over de volgende categorieën: individuele leden 437 individuele student-leden 13 bibliotheken 20 collectieve leden 348 De mogelijkheid om bij aanmelding voor het NVMO Congres lid te worden leverde 36 nieuwe leden op. 4 TIJDSCHRIFT VOOR MEDISCH ONDERWIJS In 2005-2006 bestond de redactie van het Tijdschrift voor Medisch Onderwijs (TMO) uit: prof.dr. J.C.C. Borleffs (hoofdredacteur), dr. B. Bonke, mw.dr. J. Cohen-Schotanus, dr. J. van Dalen, mw.drs. C.R.M.G. Fluit, prof.dr. R. Remmen, prof.dr. F. Scheele, prof.dr. P.M.J. Stuyt en mw. H.R. Verbeek (redactiesecretariaat). In 2006 is prof.dr. Th.J. ten Cate afgetreden. In 2006 viert het TMO haar vijf en twintigjarige bestaan. Dit jubileum wordt gemarkeerd met een preeg in zilverdruk op de omslag van het tijdschrift en een jubileumnummer in december. Ook zal er een CD-Rom met de vijf en twintig meest toonaangevende artikelen uit het TMO worden samengesteld. Leden van de NVMO ontvangen deze CD-Rom gratis bij het jubileumnumer. De samenwerking met het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) inzake de publicatie van een gezamenlijke onderwijsrubriek loopt goed en zal worden voortgezet in het nieuwe jaar. Een nieuwe rubriek over kunst, cultuur en gezondheidszorg is in ontwikkeling. De aanvraag voor indexering in de Index Medicus/Medline is helaas niet gehonoreerd wegens het regionale karakter van het tijdschrift. Tijdens het jaarlijkse voortgangsgesprek met BSL is besloten dat de herberekening van de kosten, o.a. in verband met de toegenomen omvang (i.e. het aantal pagina s) van het TMO, geen aanleiding geeft tot wijziging van de bestaande basisafspraken. Meer efficiency in het eindredactionele proces is behaald door introductie van het Word-sjabloon UpCast. Deze nieuwe werkwijze is ook van belang voor de productie van een on-line versie van het TMO. BSL onderzoekt de mogelijkheden en doet het bestuur een offerte. In 2005-2006 verschenen 6 nummers van in totaal 276 bladzijden (nummers 4, 5, 6 van 2005 en de nummers 1, 2 en 3 van 2006). De redactie heeft in 2005-2006 driemaal vergaderd. 5 NVMO CONGRES 2005 Op 17 en 18 november 2005 heeft het 15e NVMO congres weer plaatsgevonden in hotel Zuiderduin in Egmond aan Zee. Hoofdorganisator was Ingrid Mourer, onderwijskundig adviseur bij de afdeling Onderwijs & Studentenzaken van het onderwijsinstituut geneeskunde 2
AMC-UvA. Het NVMO congres 2005 werd op 16 november voorafgegaan door een aantal preconference cursussen. Een preconference cursus opleiden in de klinische praktijk, voor opleiders van aios en een tweetal preconferences voor studenten, te weten: leerstijlen en vergaderen. Alle preconferences waren volgeboekt en zeer geslaagd. Het thema van het NVMO Congres 2005 was leren en toetsen op de werkplek. De hoofdlezingen stonden dan ook in dit thema. Dr. Jason Frank ( Royal College of Physicians and Surgeons of Canada) heeft een toelichting gegeven op het CanMEDS project, met veel aandacht voor teaching en assessment. Dr. Sanneke Bolhuis is ingegaan op het belang van werkplekleren. Dr. Lambert Schuwirth heeft toetsing op de werkplek centraal gesteld en dr. Jan van der Spek heeft op een wat luchtige wijze met veel kunst het opleiden van medisch specialisten belicht. Prof. dr. Ronnie van Diemen en prof.dr. Fedde Scheele sloten met een interactieve bijdrage het congres af. De samenwerking met het Centraal College Medische Specialismen (CCMS) werd verder geïntensiveerd. Op het gehele congres waren veel bijdragen gericht op de vernieuwingen in de vervolgopleidingen. Om het innovatief en wetenschappelijk medisch onderwijs onderzoek te versterken werd in 2005 de categorie wetenschappelijke paper geïntroduceerd. Mede indachtig de criteria genoemd door John Bligh op het NVMO congres 2004, moest de wetenschappelijke paper (meer nog dan een paper) aan hoge wetenschappelijke eisen en relevantie van onderzoek voldoen. Een aantal wetenschappelijke papers werd op het congres gepresenteerd. Evenals vorige jaren had Bohn Stafleu en van Loghum (BSL) weer prijzen beschikbaar gesteld voor de beste paper en beste poster. De jury, bestaande uit Dr. Jan van Dalen, voorzitter, Dr. Lambert Schuwirth, Dr. Cisca Griffioen en Joost Hoekstra, kende aan het einde van het congres prijzen toe aan: beste poster: M.C.H. Hogenes & B. Takkenberg (UMC Utrecht); beste paper: K. Hendrickx, B.Y. de Winter, W.A.A. Tjalma, G. Peeraer, D. Avonts en J.J. Wyndaele (Universiteit Antwerpen) en een aanmoedigingsprijs voor de beste wetenschappelijke paper: M.A.C.E. van Kats en L.W.T. Schuwirth. In totaal werd het congres weer door ruim 500 deelnemers bezocht. Naast de 5 plenaire lezingen waren er 35 paper bijdragen, 10 wetenschappelijke paper bijdragen, 5 ICT bijeenkomsten, 18 posters, 7 2-2-8 sessies, 10 ronde tafels, 18 workshops, 1 meet-the-expert en 6 parallelle lezingen. De hoofdorganisatie voor het NVMO congres in 2006 werd overgedragen aan dr. Eugene Custers (UMCUtrecht). Na afloop van het congres heeft de NVMO congresorganisatie vervolgens afscheid genomen van dr. Peter Room (UMCG) en dr. Benno Bonke (Erasmus UMC) werd als nieuw lid verwelkomd. 6 PROFESSIONALISERING In de Algemene Ledenvergadering van november 2004 werd besloten de organisatie van NVMO Cursussen te stoppen. Twee van de cursussen werden met succes als pre-conference van het NVMO Congres gegeven (zie voor verslag bij NVMO Congres 2005). De Commissie Professionalisering Docenten (CPD) is in de verslagperiode omgezet in een werkgroep, bestaande uit: Coby Baane (AMC/UVA), Peter van Beukelen (UU, Diergeneeskunde), Jacqueline Bustraan (UL / LUMC), Rik Engbers (UMC St Radbout), Tom Fick (UMC Utrecht), Willem de Grave (UM), Anita Jacobs (VUmc), Ineke Molenaar (UMCG, voorzitter), Marjoke Vervoorn (UvA, Acta / Tandheelk.), Anneke Zanting (Erasmus MC). Er wordt hard gewerkt aan het opstellen van docentcompetenties op micro- meso en macroniveau op het gebied van organisatie, begeleiding, uitvoering, evaluatie, toetsing en ontwikkeling. Dat is met zoveel knappe koppen afkomstig van zoveel verschillende UMC's en faculteiten geen eenvoudig proces. Er is dus nog wel even tijd nodig: maar de spirit zit er zondermeer in. 3
Op het a.s. congres wordt een ronde tafeldiscussie gehouden om contact te houden met de doelgroep. 7 WEBSITE Er werd gekozen een webmaster aan te stellen. Van deze functie verwachten we een begeleidende rol bij het verbeteren van de website. We hebben Mevrouw Sylvia Eggermont (LUMC) bereid gevonden een deel van haar professionele tijd aan deze werkzaamheden te besteden. Sinds haar aanstelling (1 april 2006) is er eerst werk gemaakt van het opnieuw hosten van de website. Dit gebeurt nu op de server van het LUMC en laat toe in de toekomst snel veranderingen te kunnen implementeren. Begin november 2006 wordt de vernieuwde website geactiveerd. Verdere invulling betreft het verbeteren van de interactiviteit naar onze leden. De werkgroepen worden uitgenodigd meer gebruikt te maken van dit communicatiekanaal. Ook zal de platform functie beter gestalte krijgen door het meer afficheren van allerlei medisch onderwijskundige wetenswaardigheden. Tenslotte werd een begin gemaakt met het proces om ons tijdschrift elektronisch ter beschikking te stellen. 8 WERKGROEPEN 8.1 Werkgroep Computer Ondersteund Onderwijs (COO) Aan het einde van de verslagperiode, op 31 augustus 2006, bedroeg het ledenaantal van de werkgroep 28 leden. Naast vertegenwoordigers van alle Nederlandse geneeskundeopleidingen en één Belgische, heeft de werkgroep sinds medio 2006 ook een vertegenwoordiger van de opleiding Technische Geneeskunde in Enschede. Het dagelijks bestuur bestond uit dr. ir. P.G.M. de Jong (LUMC), voorzitter, drs. M. Doets (Erasmus MC), secretaris en drs. P.M. Bloemendaal (LUMC), penningmeester. Bijeenkomsten In de verslagperiode is de werkgroep zes maal bijeen geweest. Vanaf januari 2006 is de opzet van de bijeenkomsten gewijzigd. Na een korte vergadering in de ochtend, is de middag grotendeels gereserveerd voor presentaties van projecten door leden van de werkgroep. De volgende bijeenkomsten hebben plaatsgevonden: - 20 september 2005, Utrecht: Demonstratie COO biologie Universiteit Utrecht, discussie over beoordeling COO - 3 november 2005, Groningen: 3D toepassingen High Performance Center RUG - 27 januari 2006, Leiden: Projectdemonstraties van AMC, Erasmus MC, Universiteit Gent - 5 april 2006, VU Amsterdam: Nieuw curriculum VUmc, projectdemonstratie van LUMC - 13 juni 2006, Nijmegen: Projectdemonstraties van UMC St Radboud en AMC - 24 augustus 2006, Maastricht: Workshop Medischonderwijs.nl, projectdemonstratie Universiteit Maastricht NVMO Congres Op het NVMO Congres 2005 hebben leden van de werkgroep een aantal presentaties verzorgd en is succesvol invulling gegeven aan de mogelijkheid om ICT-abstracts in te dienen. Als gezamenlijke sessie is een presentatie gegeven over de ervaringen tijdens de studiereis naar Zwitserland in het voorjaar van 2005. Nieuwe webdatabase voor COO materiaal via het SCALE-project Sinds 1998 biedt de werkgroep COO een openbaar overzicht aan op internet van het medisch COO in Nederland. Docenten kunnen hier zoeken naar geschikte programma's voor hun onderwijs. Dit overzicht was inmiddels verouderd en werd niet meer bijgehouden. In het voorjaar van 2006 is er een nieuwe website opgezet. Deze is online beschikbaar via het adres www.medischonderwijs.nl. Meer informatie over de werkgroep is te vinden op Internet via de website van de vereniging (www.nvmo.nl werkgroepen werkgroep voor computer ondersteund 4
onderwijs). 8.2 Werkgroep Praktisch Medisch Onderwijs (PMO) De werkgroep houdt zich bezig met onderwijs aan (aanstaande) artsen en paramedici in communicatieve vaardigheden, fysische diagnostiek, medisch probleemoplossen, therapeutische vaardigheden en reflectie op eigen handelen en beroepshouding. Doelstelling van de werkgroep PMO is het uitwisselen van ervaringen, discussie over ontwikkelingen en plannen aan de medische faculteiten en het formuleren van adviezen ten aanzien van praktisch medisch onderwijs. De werkgroep heeft een platformfunctie. De werkgroep staat open voor een ieder die betrokken is bij het ontwikkelen of uitvoeren van praktisch medisch onderwijs. Geïnteresseerden in een bepaald thema kunnen een losse bijeenkomst bijwonen. Overzicht van de contactpersonen van de faculteiten: Groningen: Janne Geraedts E.M.A.H.Geraedts@med.umcg.nl Utrecht: Vera Batenburg (tot 01-01-06) V.Batenburg@med.uu.nl Monica de Ridder j.m.m.vanderidder@umcutrecht AMC Robert Hulsman R.L.Hulsman@amc.uva.nl VU José van de Kreeke JJS.vandeKreeke@vumc.nl Leiden Ieta van den Hout H.A.van_den_Hout@lumc.nl Rotterdam Benno Bonke B.Bonke@erasmusmc.nl Nijmegen Evelyn van Week e.vanweel-baumgarten@owi.umcn.nl Maastricht Maarten Verwijnen M.Verwijnen@sk.unimaas.nl Informatie en aanmelden werkgroep PMO: mw. drs. H.A. van den Hout (voorzitter), tel.071 527 53 93, E-mail: H.A.van_den_Hout@lumc.nl. Het aantal deelnemers aan de bijeenkomsten lag rond de 10. Dit is minder dan voorgaande jaren. Bij veel leden hebben onderwijsverplichtingen waardoor zij vaak moeten afzeggen voor de PMO bijeenkomsten. Het aantal leden van de werkgroep ligt rond de 65. De bijeenkomsten worden bezocht door zowel senior vertegenwoordigers van een faculteit als beginnende docenten. De werkgroep richt zich op het onderwijs dat gegeven wordt vanuit de medische faculteiten/umcu's. Er wordt naar gestreefd dat elke medische faculteit/umcu vertegenwoordigd is op een bijeenkomst. Activiteiten van 1 september 2005 31 augustus 2006 In deze periode kwam de werkgroep vier maal bijeen in Utrecht (UMCU). Veel actieve leden zeggen af voor een bijeenkomst vanwege onderwijsverplichtingen. De bijeenkomsten worden gekenmerkt door een plezierige sfeer. De werkgroep is laagdrempelig. Er wordt veel informatie over en weer uitgewisseld. Per bijeenkomst worden één of meer onderwerpen behandeld. Vaak in de vorm van een voordracht met daaraan gekoppeld een workshop. De volgende thema s zijn behandeld: Het oefenen van lichamelijk onderzoek in Maastricht door Floor Seveke, Marjo Franssen en Maarten Verwijnenen (UM Maastricht). Inventarisatie van het oefenen lichamelijk onderzoek bij de verschillende UMC s door Rudi van Doorn (Erasmus MC Rotterdam). Feedbackdynamiek door Monica van de Ridder en Marianne Wolters (UMC Utrecht). Beoordelingscriteria door Benno Bonke (Erasmus MC Rotterdam). Training communicatie omgaan met fouten in het medisch consult door Ieta van den Hout (LUMC). 5
8.3 Werkgroep Portfolio Alle faculteiten in Nederland en Vlaanderen zijn vertegenwoordigd in de werkgroep. Daarnaast nemen steeds meer personen en groepen deel die betrokken zijn bij de vervolgopleidingen (zoals de BBOV en de LVAG). De modernisering van die vervolgopleidingen heeft voor een belangrijk deel de werkgroep s agenda bepaald in de periode 2005-06. Concreet zijn de volgende onderwerpen aan de orde geweest: - in 3 van de 4 bijeenkomsten is het werken met een portfolio en KKB s vanuit het perspectief van de AIOS en de opleider besproken (gastsprekers vanuit het LVAG, BBOV, OOR Nijmegen, Groningen en Utrecht). - de bekwaamheidsverklaring en de juridische aspecten die hiermee samen hangen - hoe verstandig om te gaan met implementatie van vernieuwingen in de vervolgopleidingen - de culturele verschillen tussen Vlamingen en Nederlanders en de consequenties voor samenwerking binnen het medisch onderwijs - studentperspectief op het werken met portfolio s Naast de bijeenkomst zijn door de werkgroep twee workshops verzorgd: op het NVMO Congres en op de AMEE-conference. Beide workshops werden druk bezocht en goed gewaardeerd. Activiteitenplan 2006-07 In deze werkgroep zijn alle UMC s en faculteiten in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd, daarnaast vertegenwoordigers uit de vervolgopleidingen en de huisartsopleidingen. De werkgroep wil een pro-actieve rol vervullen binnen de vele ontwikkelingen op het terrein van portfolio in het medisch onderwijs. Daarom staan naast het bespreken van verschillende thema s tijdens de werkgroepbijeenkomsten een aantal andere activiteiten op de agenda zoals het organiseren van workshops en rondetafeldiscussies, onder andere op het komende NVMO congres en de komende AMEEconferentie. Bij de leden van de werkgroep bestaat de behoefte om ervaringen en materiaal te delen bijvoorbeeld via de NVMO website. Binnen de werkgroep wordt nu bekeken hoe dit kan worden aangepakt. 8.4 Werkgroep Professionalisering Docenten Zie punt 6. 9 ASSOCIATION FOR MEDICAL EDUCATION IN EUROPE (AMEE) Van 15 tot en met 18 september 2006 vond de jaarlijkse conferentie van de AMEE plaats in het Cotone Congrescentrum in Genua, op zich een belevenis omdat er geen locaal organiserend comité bestond en het congres dus rechtstreeks vanuit Dundee werd georganiseerd. Een legertje, vooral Nederlands en Noorse studenten, was ook nu weer gerekruteerd om de organisatie te ondersteunen gedurende het congres. Er waren meer dan 1800 deelnemers uit meer dan 80 landen met een verrassend grote delegatie uit Thailand. Een record aantal posters (meer dan 470) verlevendigde de uitloopruimtes van het congrescentrum, waardoor er veel belangstelling ontstond. Voor de beoordeling waren meer dan 26 beoordelaars uitgenodigd, waaronder een flink contingent Nederlanders en Vlamingen. De eerste diploma s voor de ESME (Essential Skills in Medical Education) cursus werden uitgereikt. Ronald Harden ontving de prijs voor research in Medical Education en de poster prijs ging dit jaar eveneens naar Dundee. Inhoudelijk waren er niet veel nieuwe ontwikkelingen te melden: beoordelen in de klinische fase, de toenemende rol van patiënten daarin, de rol van onderzoek van medisch onderwijs en het voortschrijdende Bologna proces waren onderwerpen die veel aandacht kregen. Hoogtepunt van het congres was de lezing van Brian Hodges over Medical Education and the maintenance of incompetence, een briljante analyse over de collaterale schade die onderwijs zelf creëert in haar streven naar het bereiken van competenties. In de Executive Committee vonden enkele wissels plaats in verband met het beëindigen van zittingstermijnen. Madalena Patricio Folque volgde Margarita Baron Maldonado op als 6
president van AMEE in een Iberische wissel; Herman van Rossum is opgevolgd door Cees van der Vleuten, zodat ook de Lage Landen vertegenwoordigd blijven. Volgend jaar vindt de AMEE plaats in Trondheim in Noorwegen van 25-29 augustus 2007. 10 OVERIGE ACTIVITEITEN Op 30 augustus was de NVMO medeorganisator van het symposium Plaatsbepaling van virtual reality in het endoscopisch onderwijs voor de snijdende specialismen: Fact or Fiction? georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Endoscopische Chirurgie. Dit symposium vond plaats in het UMC Utrecht. De voorzitter, Olle ten Cate, hield een voordracht met de titel Onderwijskundige aspecten van VR training. NUTTIGE ADRESSEN Nadere informatie over de NVMO, het bestuur, NVMO Congres, het Tijdschrift voor Medisch Onderwijs en de werkgroepen kunt u vinden op de website van de NVMO: http://www.nvmo.nl. Het secretariaat is te bereiken via e-mail secretariaat@nvmo.nl. 7