MAP5 Het oog op een betere waterkwaliteit met respect voor de bodem Actieprogramma 2015 2018 in uitvoering van de Nitraatrichtlijn Uitgangspunt van het 5 de Actieprogramma Bodemkwaliteit (organische stof) daalt, vnl. op akkerland Geïntegreerde aanpak 1. Realiseren van waterkwaliteitsdoelstellingen 2. Verhogen van de veerkracht van de bodem Waterkwaliteitsdoelstellingen worden nog niet overal gerealiseerd 1
MAP5 in 4 kernwoorden Gebiedsgerichte aanpak Oordeelkundige bemesting met N & P MAP5 Bedrijfsbenadering Betere naleving Onderwerpen Stikstofverliezen naar het grond en oppervlaktewater Een specifieke P uitmijning van de Vlaamse landbouwbodems Bedrijfsbenadering: Geïntegreerde aanpak van de diffuse verontreiniging water door land en tuinbouw 2
Stikstofverliezen naar grond en oppervlaktewater Kwaliteit Oppervlaktewater als indicator voor diffuse N verliezen uit land & tuinbouw Bron: Nutriënten in oppervlaktewater landbouwgebied, VMM, 2015 23/11/2015 6 3
Kwaliteit Oppervlaktewater als indicator voor diffuse N verliezen uit land & tuinbouw Evolutie MAP meetpunten met minstens 1 normoverschrijding (50 mg NO3 /l) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1999 2000 2002 2003 2010 2011 2011 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 Doelstelling 2014 Doelstelling 2018 Kwaliteit Grondwater als indicator voor diffuse N verliezen uit land en tuinbouw gewogen gemiddelde nitraatconcentraties (mg NO3.l 1) 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Evolutie en trends gewogen gemiddelde nitraatconcentratie y = 0,8213x + 46,075 R² = 0,9252 filter 1 filter 2 filter 3 doelstelling 2014 (filter 1) doelstelling 2018 (filter 1) Trend filter 1 23/11/2015 8 4
Kwaliteit Grondwater als indicator voor diffuse N verliezen uit land en tuinbouw 23/11/2015 9 Doelstellingen MAP5 nitraat Oppervlaktewater Maximum 5% van de MAPmeetpunten vertoont een overschrijding van 50 mg NO 3 /l in 2018 Grondwater Vlaams: gewogen gemiddelde nitraatconcentratie in filter 1 max. 32 mg NO 3 /l tegen 2018 Regionaal: in elke HHZ met meer dan 50 mg NO 3 /l afname van 5 mg NO 3 /l tegen 2018 Lokaal: in elke meetput met meer dan 100 mg NO 3 /l afname van 10% tegen 2018 5
Status waterkwaliteit door diffuse verontreiniging met stikstof Grote globale verbetering Belangrijke regionale verschillen Zowel voor grond als oppervlaktewater 23/11/2015 11 Focusgebied 2015 228.800 ha Focusgebied 2015 5.000 ha nieuw 47.700 ha bonusopbouw 6
Gebiedsgerichte en bedrijfsspecifieke aanpak als antwoord in MAP5 Controle nitraatresidu Focusgebieden Nitraatresidu op bedrijfsniveau Niet focus bedrijven Focusbedrijven Extra maatregelen Focus 0 Vrijstelling Focus 1 Focus 2 Focus 3 Strengere drempelwaarden nitraatresidu Strengere uitrijregeling Vanggewassen waar mogelijk N bemestingsnormen 10% + Bemestingsplan Bodembalans groenten + Geen effluent na 15/8 N bemestingsnormen 20% Vanggewas op 20% areaal Alle mesttransporten met AGR GPS 23/11/2015 13 Nitraatresidu als sleutelinstrument Nitraatresidubepaling op bedrijfsniveau Steeds autocontrole Op vraag van landbouwer indien vrijstelling Verplichting na overschrijding DW bij controle door VLM, afhankelijk van Status bedrijf Hoogte overschrijding Nitraatresidubepaling op perceelsniveau Initiële controle door overheid Autocontrole bij overschrijding DW1 op niet focusbedrijven Autocontrole bij derogatie Niet direct bijkomende maatregelen, maar blijven meten op eigen kosten (autocontrole) 23/11/2015 14 7
Een specifieke P uitmijning van de Vlaamse landbouwbodem Kwaliteit oppervlaktewater als indicator voor diffuse verliezen van fosfor Bron: Nutriënten in oppervlaktewater landbouwgebied, VMM, 2015 23/11/2015 16 8
Kwaliteit oppervlaktewater als indicator voor diffuse verliezen van fosfor Bron: Nutriënten in oppervlaktewater landbouwgebied, VMM, 2015 23/11/2015 17 Doelstellingen MAP5 fosfaat Water Geen specifieke waterkwaliteitsdoelstelling voor P in MAP5 maar doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water te realiseren op middellange termijn Landbouwbodem Fosfaatrijke landbouwbodems verder uitmijnen gedurende MAP5 9
Fosfaatbemesting: uitmijning bemestingsnormen afgestemd op plantbeschikbare P in de bodem Bodems indelen in 4 klassen op basis van P beschikbaarheid Klasse P beschikbaarheid Akkerland (mg P/100 g droge grond) Grasland (mg P/100 g droge grond) Klasse I Laag 12 19 Klasse II Streefzone > 12 en 18 > 19 en 25 Klasse III Matig hoog > 18 en 40 > 25 en 50 Klasse IV Hoog > 40 > 51 percent percelen 60% 40% 20% 0% Grasland Akkerland Klasse I Klasse II Klasse III Klasse IV Bron: Wegwijs in de bodemvruchtbaarheid van de Belgische akkerbouw en weilandpercelen (2008 2011), BDB 23/11/2015 19 Fosfaatbemestingsnormen Bemestingsnormen afgestemd op de klasse: Klasse I: P input > P export Klasse II: P input = P export Klasse III & IV: P input < P export Referentieklasse Vanaf 2015 klasse III Vanaf 2017 klasse IV Bodemanalyse wijzigen klasse Teeltgroep Gewasexport Klasse I Klasse II Klasse III Klasse IV Grasland maaien 97 115 95 90 70 Grasland maaien + begrazen 91 115 95 90 70 1 maaibeurt gras + maïs 108 115 95 90 70 Silomaïs 83 100 80 70 55 Korrelmaïs 79 100 80 70 55 Wintertarwe (Triticale) 82 95 75 70 55 Wintergerst + andere graangewassen 74 95 75 70 55 Aardappelen 58 95 75 70 55 Voederbieten 60 85 65 55 45 Suikerbieten 59 85 65 55 45 Groenten, teelten met lage N behoefte, leguminosen en overige teelten 85 65 55 45 20 10
Bedrijfsbenadering van N en P bemesting Geïntegreerde aanpak van diffuse nutriëntenverliezen uit land en tuinbouw Evenwichtsbemesting voor Stikstof Sf MAP4 Grondige herziening N bemestingsnormen Evenwichtsbemesting Wetenschappelijke evaluatie N normen Akkerbouw en voedergewassen MAP5 Aangetoond: N normen = evenwichtsbemesting Geen verdere verlaging stikstofnormen vereist Vollegronds tuinbouw: verplichte bemestingsadvisering behouden 23/11/2015 22 11
Specifiek uitmijning voor Fosfor MAP4 Sf MAP5 Generieke P bemestingsnormen gericht op uitmijning Hield geen rekening met toestand van het perceel Percelen indelen in 4 klassen op basis van plantbeschikbare P Afgestemde P bemestingsnormen Stalmest Belangrijk voor aanvoer effectieve organische stof naar de bodem (naast andere maatregelen) MAAR naast C ook P 50% van de P inhoud in rekening brengen Waar dit te verantwoorden is! = klasse I en II COMPOST: 50% regel blijft van toepassing voor alle percelen, ongeacht de klasse 23/11/2015 23 Efficiënt bemesten voor een betere waterkwaliteit Juiste dosis Bemestingsnormen N & P Bemestingsadviezen Bemestingsnormen zijn GEEN bemestingsadviezen Juiste tijdstip Harmonisatie uitrijregeling Closed period voor effluenten Juiste mestsoort Werkzame N verplicht Dierlijke mest bewerken Juiste techniek 23/11/2015 24 12
Bedrijfsbenadering voor N én P Gewasbehoefte én perceelsbehoefte binnen een bedrijf zijn variabel en niet altijd = bemestingsnormen N:P verhouding van organische meststoffen suboptimaal Bemesting opvolgen en evalueren op bedrijfsniveau Bemestingsruimte bepalen voor N & P Oordeelkundig bemesten = mogelijk N: Evalueren via nitraatresidu MAP 5 en de bedrijfsbenadering Vertrouwen geven Verantwoordelijkheid nemen N C P 23/11/2015 26 13
Meer informatie www.vlm.be info@vlm.be https://twitter.com/woordvoerdervlm https://www.facebook.com/vlaamselandmaatschappij https://www.linkedin.com/company/vlaamse landmaatschappij 23/11/2015 27 Bedankt voor uw aandacht! Vragen? www.vlm.be 14