Memorandum Turnhoutse adviesraad voor ontwikkelingssamenwerking (Mondiale Raad) n.a.v. gemeenteraadsverkiezingen oktober 2012 Denk globaal, handel lokaal! Ontwikkelingssamenwerking of internationale samenwerking is niet langer de taak/verantwoordelijkheid van federale overheden of NGO s alleen. Ook lokale overheden kunnen en moeten hun steentje bijdragen aan een samenwerking op mondiaal vlak. Zij staan immers dichter bij hun eigen bevolking, waardoor er meer samenwerking mogelijk is tussen bestuur en burgers. Bovendien heeft de stad Turnhout een voorbeeldfunctie te vervullen. Sinds een aantal jaren heeft ook de Stad Turnhout ontwikkelingssamenwerking als beleidsdomein op haar agenda geplaatst, daar zowel bij het bestuur als bij de Turnhoutse burgers het besef groeit dat mondiale partnerschappen en begrip voor Noord-Zuidproblematieken bijdragen tot het dichten van de kloof tussen Noord en Zuid. Door de Turnhoutse burger te sensibiliseren/ informeren en door overleg draagt de stad bij tot het vergroten van de solidariteit tussen de mensen met verschillende culturele achtergronden die in Turnhout wonen, maar eveneens solidariteit met mensen in het Zuiden. Turnhout kijkt immers verder dan de stadsgrenzen: we leven in een wereld waarin een aantal problemen/samenlevingsthema s grensoverschrijdend zijn/ worden (economie, milieu, migratie, ). Ook samenwerken met lokale besturen uit andere landen kan aldus een verrijking betekenen voor beide partijen. Want ondanks de verschillen in cultuur, organisatie, hebben lokale besturen immers wezenlijk dezelfde rollen: dienstverlening aan burgers, vertegenwoordiging van het algemeen belang, katalysator van lokale ontwikkeling. Door samen te werken kunnen beide besturen elkaar in elk van deze drie rollen ondersteunen. Ook binnen de missie en visie van het algemeen beleidsplan 2008-2013 van de Stad Turnhout wordt het belang van buiten de grenzen denken en werken aangehaald, alsook het belang om in te zetten op duurzaamheid, om ook onze toekomstige generaties een toekomst te bieden. Kwaliteitsvol leven en wonen moet niet alleen nagestreefd worden voor de huidige generatie, maar ook voor de toekomst. Duurzaamheid en aandacht voor milieu en natuur zijn een constante in het beleid. Turnhout heeft ook oog voor de wereld buiten de stad, zijn onmiddellijke omgeving in het Regionaal Stedelijk Gebied Turnhout, zijn grensoverschrijdende contacten, zijn plaats in de regio Kempen, zijn contacten met steden net over de Nederlandse grens, zijn plaats binnen de Vlaamse centrumsteden, zijn jumelages en zijn mondiaal beleid op het vlak van ontwikkelingssamenwerking. Kijken we even naar de huidige stand van zaken op wereldvlak: globalisering, klimaatsveranderingen, migratie en mondiale problemen met lokale gevolgen, net daarom is het noodzakelijk om extra aandacht te schenken aan een stevig Noord-Zuid beleid binnen Turnhout. We stellen vast dat het debat in Turnhout en onze stadsregio niet erg verschilt van wat er elders in de wereld gebeurt en duidelijk verband houdt met de mondialisering. Daarom geloven we sterk in de leuze denk globaal, handel lokaal! 1
In dit memorandum worden zes concrete Noord-Zuiddoelen opgenomen die allen bijdragen tot een solidaire Turnhoutse samenleving, met aandacht voor mondiale problemen alsook het klimaat. De Mondiale Raad vraagt hiermee aan de politieke partijen die zich aandienen voor de gemeenteraadsverkiezingen om in de verkiezingsprogramma s oog te hebben voor het thema Noord- Zuid/internationale samenwerking en klimaat. Deze thema s zouden eveneens geïntegreerd moeten worden binnen de andere beleidsdomeinen van de Stad. Algemeen: 6 Noord-Zuiddoelen 1. Noord-Zuid doel 1: Stad Turnhout heeft aandacht voor participatie en inspraak 2. Noord-Zuid doel 2: Stad Turnhout sensibiliseert en communiceert over Noord-zuid 3. Noord-Zuid doel 3: Stad Turnhout zet in op het klimaat 4. Noord-Zuid doel 4: Stad Turnhout kiest voor eerlijke handel 5. Noord-Zuid doel 5: Stad Turnhout voorziet de mensen en de middelen 6. Noord-Zuid doel 6: Stad Turnhout werkt aan mondiaal partnerschap via de stedenband met Hanzhong Specifiek: 6 Noord-Zuiddoelen: verantwoording en richtlijnen 1. Noord-Zuid doel 1: Stad Turnhout heeft aandacht voor participatie en inspraak De Stad Turnhout verwoordt het zelf in haar missie als volgt: De beleidsverantwoordelijken luisteren naar de vragen en verzuchtingen van de bevolking. De veelbesproken kloof tussen de burger en de politiek is door dialoog en een meer gebiedsgerichte aanpak gedicht. In alle beleidsdomeinen is er aandacht voor snelle transparante interne processen en heldere externe communicatie. Er is dialoog dicht bij de mensen, in wijken en buurten, in adviesraden en verenigingen, met alle lokale en bovenlokale actoren, in raadscommissies en hoorzittingen, via allerlei moderne mediakanalen, kortom met alle middelen die het beleid dicht bij de bewoners van de stad brengen. Stad Turnhout heeft als taak te investeren in een breed draagvlak en in participatie. Daarom is het cruciaal dat het Turnhoutse stadsbestuur zijn bevolking, de verschillende doelgroepen en het maatschappelijk middenveld bij het beleid betrekt en hen ondersteunt. Overleg tussen burger en bestuur bevordert immers ook de kwaliteit van het beleid (win-win situatie). Meer en meer mensen engageren zich bovendien om activiteiten in het kader van Noord-Zuid te organiseren, vaak om via deze weg projecten in het Zuiden te ondersteunen. Deze vorm van ontwikkelingssamenwerking noemt men de 4 de pijler. 4 de pijlerinitiatieven bieden een uitstekende gelegenheid om mensen die niet direct bij mondiale initiatieven betrokken zijn, te informeren. Nieuwe mensen worden bereikt, waardoor het draagvlak rond mondiale thema s binnen Turnhout kan vergroten. Het is dus belangrijk voor een stad als Turnhout om 4 de pijlerinitiatieven te ondersteunen. 2
- Het stadsbestuur neemt de adviesfunctie van de Mondiale Raad (stedelijke adviesraad voor ontwikkelingssamenwerking) ernstig door enerzijds systematisch om advies te vragen bij beslissingen die een impact hebben op het Noord-Zuid beleid en op het Zuiden en door anderzijds maximaal rekening te houden met de adviezen (ook deze op eigen initiatief) van de Mondiale Raad. Het stadsbestuur voorziet binnen een redelijke termijn steeds een antwoord op de adviezen. - Stad Turnhout waardeert en ondersteunt de vrijwilligers die bezig zijn met de Noord-Zuid werking binnen de gemeente. Vrijwilligerswerk zorgt ook voor sociale binding binnen de gemeente. - Het stadsbestuur ondersteunt burgerinitiatieven zoals o.a. transitiebeweging. Stad Turnhout blijft ook de Turnhoutse 4 de pijlers 1 ondersteunen via de Mondiale Raad door o.a. subsidies en begeleiding te voorzien. Door het ondersteunen van burgerinitiatieven rond Noord-Zuid, ondersteun je als stadsbestuur de onderlinge solidariteit bij mensen in je eigen stad én in de wereld. 2. Noord-Zuid doel 2: Stad Turnhout sensibiliseert en communiceert over Noord-zuid Solidariteit met het Zuiden kan enkel tot stand komen indien de bevolking zich bewust is van de oorzaken van de onrechtvaardige kloof tussen Noord en Zuid, van de impact van het eigen gedrag op het Zuiden en de structurele veranderingen die nodig zijn. Om tot een solidair Turnhout te komen moet het stadsbestuur een draagvlak voor mondiale solidariteit blijven creëren, moet er blijvend werk gemaakt worden van een mentaliteitsverandering, moet er bij haar inwoners een gemeenschappelijke geest rond mondiale thema s bestaan en moet het debat rond mondiale thema s gestimuleerd worden. De Stad kan hiertoe bijdragen door haar inwoners te sensibiliseren over Noord-Zuid en hier ook voldoende over te communiceren. Sensibilisatie van de bevolking is echter niet mogelijk als niet ook het gemeentebestuur en haar personeel op regelmatige tijdstippen geïnformeerd worden over Noord-Zuid thema s. - De Stad Turnhout vervult een voorbeeld-, signaal- en regisseursfunctie inzake de Noord- Zuidproblematiek. Op deze manier maakt de Stad haar standpunt ten aanzien van Noord-Zuid materies duidelijk en wordt een breder daargvlak gecreëerd bij de Turnhoutse bevolking. - Het stadsbestuur engageert zich om verder te blijven werken rond de Millenniumdoelstellingen: sensibiliseren van de bevolking, inzetten op mondiale vorming rond de Millenniumdoelstellingen, communiceren over de Millenniumdoelstellingen,. - De stad Turnhout zet in op mondiale vorming: behouden en/of versterken van bestaande initiatieven rond mondiale vorming. De Stad blijft het mondiale vormingsaanbod voor scholen promoten en stimuleren (via subsidies). - Het stadsbestuur maakt gebruik van haar eigen commuicatiekanalen om over Noord- Zuid thema s te communiceren naar haar inwoners en eigen personeel toe, zoals o.a. stadskrant, lichtkranten, stedelijke website, contacten lokale pers, nipt, 1 4 de pijler= particuliere initiatieven binnen de ontwikkelingssamenwerking (eigen projecten in het Zuiden) 3
- Het stadsbestuur sensibiliseert haar eigen diensten over noord-zuid thema s en maakt geïntegreerd werken binnen de eigen diensten rond noord-zuid mogelijk: samen activiteiten organiseren of samen werken rond een bepaald thema - De Stad stimuleert het samenwerken met andere gemeenten rond Noord-Zuid thema s. 3. Noord-Zuid doel 3: Stad Turnhout zet in op het klimaat Het klimaat verandert, wat dramatische gevolgen heeft (nu al), zowel voor ons in het Noorden als de mensen in het Zuiden. Toch zijn momenteel de ontwikkelingslanden de grootste slachtoffers van de opwarming van de aarde, hoewel de industrielanden voornamelijk verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering. Wereldwijd zorgen de klimaatsveranderingen voor honderdduizenden klimaatvluchtelingen in het Zuiden. Ook steden en gemeenten moeten ingrijpen: zowel Stad Turnhout als haar inwoners kunnen en moeten hun steentje bijdragen aan het klimaat. Vandaar het belang van een lokaal bestuur om een voorbeeld te zijn voor haar burgers en zich te engageren voor klimaatneutrale stad. Want het beste gebaar dat de Stad Turnhout op dit vlak voor het Zuiden alsook haar eigen inwoners kan stellen, is onze eigen CO2 uitstoot te beperken en kiezen voor duurzaamheid, om een betere toekomst te garanderen. - De Stad is begin 2011 het engagement aangegaan met de provincie Antwerpen om tegen 2020 een klimaatneutrale organisatie te zijn. Stad Turnhout onderneemt hiervoor de nodige stappen. - Het stadsbestuur bevraagt haar eigen beleid met betrekking tot het klimaatprobleem en geeft het goede voorbeeld aan haar inwoners door haar CO2 uitstoot aanzienlijk terug te dringen en door klimaatneutraliteit na te streven: o.a. keuze voor klimaatneutrale (stads)gebouwen bij elke nieuwbouw of verbouwing; stimuleren van energiebesparend (ver)bouwen bij burgers en bedrijven door bv. een aangepast vergunningenbeleid; werken aan een fiets-en wandelvriendelijke stad; stimuleren van lokale productie van voedsel; promoten van Donderdag Veggiedag;. De Stad stelt hiervoor een klimaatplan op, met daarbij bijzondere aandacht voor Noord- Zuid. - De stad Turnhout werkt verder aan een duurzaam aankoop- en aanbestedingsbeleid: fair trade, schone kleren, ethisch beleggen, hernieuwbare energie, - De Stad tracht het consumptie-, en productiegedrag van haar inwoners aan te passen door haar inwoners te sensibiliseren over het klimaat op diverse manieren. - De Stad Turnhout ondersteunt klimaatbewuste initiatieven van inwoners in de eigen gemeente en draagt deze mee uit. 4
4. Noord-Zuid doel 4: Stad Turnhout kiest voor eerlijke handel Eind 2006 behaalde de Stad Turnhout de titel van Fair Trade Gemeente. Gemeenten die aanspraak willen maken op deze titel, moeten voldoen aan een aantal voorwaarden zoals o.a. binnen het gemeentebestuur minstens 2 fair trade producten aan te bieden, bedrijven en scholen mee op de fair trade kar krijgen, initiatieven ontplooien ter aanmoediging van lokale consumptie en productie van duurzame voedingsproducten,. Algemeen gesteld is fair trade gericht op eerlijke wereldhandel, bijvoorbeeld door betere handelsvoorwaarden te bieden en de rechten van gemarginaliseerde producenten en werknemers te waarborgen, zowel in het Noorden als in het Zuiden. Duurzame ontwikkeling vormt echter de kern in deze actie, niet alleen de Noord-zuidverhouding is aan de orde. Het gebruik van lokale producten maakt immers ondertussen een belangrijk onderdeel uit van de actie: een duurzaam element in een campagne rond duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling gezien vanuit een internationale invalshoek stopt echter niet bij het drinken van een kopje eerlijke koffie. De Stad Turnhout kan een sterk sensibiliserende rol opnemen, binnen het eigen bestuur maar ook naar de bevolking toe. De boodschap van duurzaamheid brengen kan echter alleen als het bestuur zelf die rol opneemt. - Stad Turnhout blijft verder inzetten op fair trade: sensibiliseren van de bevolking, communiceren over eerlijke handel. - Stad Turnhout voorziet een groeipad bij het aanbieden van fair trade producten binnen het gemeentebestuur, bv. naast koffie en tee ook fruitsappen,. - De Stad voorziet een groeipad om jaarlijks de titel van Fair Tradegemeente te behouden o.a. uitvoeren van nieuwe acties rond fair trade. - Het stadsbestuur sensibiliseert haar eigen diensten over het gebruik van fair trade en maakt geïntegreerd werken binnen de eigen diensten rond eerlijke handel mogelijk: samen activiteiten organiseren of samen werken rond een bepaald thema. - De Stad Turnhout ondersteunt de Turnhoutse fair trade trekkersgroep. - De Stad moedigt consumptie aan van lokale producten. - Het stadsbestuur verbreedt de samenwerking met de stadsregio rond fair trade. 5
5. Noord-Zuid doel 5: Stad Turnhout voorziet de mensen en de middelen Een degelijk lokaal Noord-Zuidbeleid veronderstelt de nodige middelen om het uit te voeren. Een budget voor ontwikkelingssamenwerking is dus onontbeerlijk. Tegelijk is het belangrijk dat er voor de concrete uitvoering van het Noord-Zuid beleid ambtelijke ondersteuning voorzien wordt. - De Stad verzekert één fulltime equivalent om de uitdagingen op vlak van Noord-Zuid beleid en de stedenband te realiseren. - De Stad voorziet een apart budget voor het Noord-Zuid beleid: er worden voldoende middelen voorzien om het huidige Noord-Zuid beleid verder te zetten én te verbreden. - Het stadsbestuur stippelt een groeipad uit: een stijging van de toelage voor de Mondiale Raad met 1239 euro per jaar gedurende de komende legislatuur. - Stad Turnhout waardeert en ondersteunt de vrijwilligers die bezig zijn met de Noord-Zuid werking binnen de gemeente. Vrijwilligerswerk zorgt immers voor sociale binding binnen de gemeente en maken het Noord-Zuid beleid van de stad mee waar. 6. Noord-Zuid doel 6: Stad Turnhout werkt aan mondiaal partnerschap via de stedenband met Hanzhong Niet enkel samenwerking in het Noorden, met eigen burgers, eigen verenigingen, betekent een verrijking voor de stad Turnhout; ook een volwaardig partnerschap met een stad in het Zuiden draagt hiertoe bij. Een stedenband is immers een middel om bij te dragen tot het grote verhaal van rechtvaardige wereldverhoudingen. Een partnerschap met een gemeente in het Zuiden maakt het sensibiliseringswerk erg concreet. De stedenband biedt perspectieven om het Zuiden meer tastbaar te maken voor de eigen bevolking. Turnhout en Hanzhong willen kennis uitwisselen op verschillende domeinen om zo de bestuurskracht van de partnerstad te vergroten. Vanuit beide steden is er vanaf het begin van de stedenband (2002) belangstelling om samen te werken op het vlak van milieu. Ook samenwerking op het domein van welzijn krijgt vorm. Daarnaast vinden eveneens culturele samenwerkingen plaats en worden de mogelijkheden om schooluitwisselingen te organiseren bestudeerd. Belangrijk in dit stedenbandverhaal is dat de Stad Turnhout ook binnen de stedenband de aandacht blijft vestigen op het belang van duurzaamheid. - Het stadsbestuur biedt voldoende ondersteuning en ontwikkelt initiatieven om de stedenband te bestendigen. De Stad blijft samen met Hanzhong actief zoeken naar concrete samenwerkings-activiteiten tussen Turnhout en Hanzhong. Er mag geen sprake zijn van éénrichtingsverkeer. - Stad Turnhout communiceert regelmatig over de gebeurtenissen binnen de stedenband naar haar burgers toe. - De Stad gaat actief op zoek naar bijkomende financieringsbronnen voor projecten binnen de stedenband. - Het stadsbestuur van Turnhout en het stadsbestuur van Hanzhong vestigen binnen de stedenband de aandacht op het belang van duurzaamheid. Dit uit zich o.a. in de manier waarop uitwisselingen worden georganiseerd, projecten worden uitgewerkt,. 6
7