Bestuivers vandaag? Bestuiving = instandhouding van soorten MiNa Raad Wuustwezel 17.06.2013 2 Bestuiving van de natuurlijke flora DIENT DE VOORTPLANTING Bestuiving van cultuurgewassen DIENT (o.a.) DE PRODUCTIE VAN VOEDSEL Zonder bestuiving geen zaden 3 4 Enkele cijfers De economische betekenis van bestuiving. 76% van alle gewassen: bestuivende insecten 35% van het volume van het voedsel is afhankelijk van bestuivende insecten (waaronder bijen) Belangrijk deel van de voedselgewassen in de wereld is afhankelijk van bestuivers Bestuiving in natuur: niet becijferbaar 5 6 1
Vergelijking Honingbij en andere nutsdieren (wereldwijd) Rundvee (vlees, melk, huiden, ): 331.407.538.000 Honingbij (honing, was, koninginnenbrij, bestuiving): 180.990.964.124 Gevogelte ( eieren, vlees, pluimen, ): 144.241.789.000 Schapen (Vlees, wol, melk, huiden, ): 41.319.473.000 Cijfers FAO Bijen dragen bij aan: Land- en tuinbouwgewassen Fruit: appel : nagenoeg 90% bestuiving honingbij bessen: 80 % bestuiving honingbij framboos: 90% bestuiving honingbij aardbei: ong. 80% bestuiving honingbij Serreteelt: paprika, courgette (vnl. wilde bijen), augurk, meloen Zaadteelt: prei, kool, andijvie, witlof, asperge 7 Geen fruit zonder bijen. Natuurwaarde? 9 10 Niet in geld uit te drukken, moeilijk te becijferen. Bestuivende insecten Bestuivende insecten Hommels (10 soorten) Honingbij (sociaal) Solitaire bijen (200 soorten) 11 12 2
Solitaire bijen de klokjesbij op Campanula Solitaire bijen 13 14 Nestgelegenheid ontbreekt vaak. Voor iedereen mogelijk in particuliere tuinen. (bv. bijenhotel) Landelijke Gilde en open tuinen 15 16 Hommel op bieslook Aardhommels op kaardebol 17 18 3
Bij, wesp, hommel Honingbij op korenbloem 19 20 Kogeldistel Honingbij - Overwintert als volk, leeft sociaal - Maakt snelle start in voorjaar - Heeft veel voedsel als wintervoorraad nodig, honing vervangen door (bieten)suiker 21 22 Levensstadia: Honingbij Koningin en hofstaat 23 24 4
Vroeger: Een bedrijfstak. (Bron: Oud Wezel op de foto) 25 26 Nu:Bijen in kasten (als hobby) Eenvoudig om in te werken. 27 28 Makkelijk te inspecteren Makkelijk te verplaatsen 29 30 5
Eigenschappen van honingbijen zijn: Koolzaad (Belangrijk drachtveld) De honingbij is bloemvast en vliegt massaal (vgl. met hommel) Per volk worden veel verschillende planten tegelijk bezocht Honingbijen vragen grote hoeveelheden bloemen / gevarieerd voedsel 31 32 Specialisme: de klokjesbij op Campanula (bedreiging voor solitaire bijen) Het (solitaire)bijenparadijs 33 34 Maar ook voor zweefvliegen 35 36 6
Dracht is van het GROOTSTE belang Veel verschillend stuifmeel nodig 37 38 Bedreigingen voor de (honing)bij A. Verminderde biodiversiteit door o.a. monocultuur Verminderde biodiversiteit (A) Varroa destructor: Parasiet (B) Gewasbescherming (C) Imkers zelf? (D) 39 40 Meer variatie, maar moet ook haalbaar zijn voor andere landgebruikers Akkerranden een mogelijkheid. 41 42 7
In de rand van het bos: Vuilboom (spork) Zaadmengsel: Gevarieerd aanbod, bv. ook via wildakkers (WBE s) 43 44 Concrete acties door aanplant KLE. Bv. Haagplantactie (particulieren en anderen) B. Varroa destructor De varroamijt is met biotechnische middelen onder een kritiek niveau te houden Chemische bestrijding mogelijk, maar niet altijd even succesvol Verzwakt de bijenvolken 45 46 Varroa op larven C. GEWASBESCHERMING Gewasbescherming kan tot schade leiden. Gewasbescherming zou o.a.oriëntatievermogen aantasten. Recent (gedeeltelijk) verbod op neonicotinoïden. Maar: uitzonderingen en voor vele teelten geen werkbaar alternatief 47 48 8
D. IMKERS ZELF Verkeerd gebruik geneesmiddelen: onder of overdosering, niet aangepaste producten. Te vaak of ongecontroleerd ingrijpen Gids voor goede bijenteeltpraktijken (FAVV) 49 Mogelijkheden benutten? In samenwerking met gemeenten, etc. Akkerranden Braakliggende stukken Knotbomen Wegbermbeheer (500 km) Aanplant laanbomen Bv. verdeling bijenvriendelijke zaadmengeling Parken Particuliere tuinen Houtwallen Bosranden Wegbermen 50 IFANG VZW Imkersfederatie Noordelijke Antwerpse Gemeenten, leden verspreid over gehele Provincie Antwerpen 120 leden, waarvan 112 actieve (hobby) imkers Erkend scholingscentrum voor opleidingen inzake bijenteelt: cursus voor beginners en gevorderden en bijscholing imkers Groepsactiviteiten: aankoop goederen, smelten van oude bijenwas, reizen naar drachtvelden en selectie met koninginnenteelt (evt. K.I.) Expolokaal op kinderboerderij Brasschaat met gidsbeurten voor scholen en groepen 51 52 9