Imidacloprid en bijensterfte?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Imidacloprid en bijensterfte?"

Tessa Adriana Pauwels
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Imidacloprid en bijensterfte? Tjeerd Blacquière, Adindah Visser Plant Research International, WUR, Wageningen Bijensterfte & Bestuivingscrisis Rol en neergang bestuivers Gevolgen wereld Nederland Honingbijen neergang? te kort? volkssterfte oorzaken wereld situatie in NL Bestuivingscrisis? Belang bestuivende insecten Bestuiving insecten Landbouw: 76% gewassen bestuivers nodig 80% daarvan honingbij 35% van productie (tonnen) verband met bestuivers Natuur Europa: 80% gebruikt bestuivers 15% van flora: bezocht door honingbijen Waarde bestuiving: Landbouw: 10% van de totale waarde = 153 miljard /jaar NL: 1,1 miljard of meer: veel fruit zaadteelt Natuur: niet bekend 1

2 Bestuivingscrisis? Bij wegvallen insectbestuivers: minder voedselproductie (min 10%) veel minder: groenten fruit noten genotmiddelen verschraald voedselpakket vitaminegebrek mineralengebrek Nederland: fruitland 7000 imkers X 5 volken =35000 volken april mei Bloei april mei: pruimen, kersen, peer, appel Appel + peer: 2/ha: volken zacht + steenfruit: 3/ha: 7000 volken aardbei: 2/ha: 3000 volken Insecten bestuiving in NL Open teelten groot fruit, steenfruit peer, appel, kers, pruim zachtfruit/kleinfruit aardbei, bessen, frambozen, bramen, blauwe bes sierteelt buiten skimmia, ilex, pernettya,.. akkerbouw koolzaad, borago, phacelia, vlas Glastuinbouw groenten aubergine, tomaat, courgette, paprika, meloen fruit aardbei, braam, framboos, kers zaadteelt peen, ui, prei, selderij, andijvie, asperge, koolsoorten,... Sierteelt cymbidium,... Natuur stadsnatuur agrarisch platteland natuur natuur Beschikbaar in NL Honingbijen volken bijen per volk Hommels 3 leveranciers: ± /j Metselbijen+ behangersbijen potentieel, zaadteelt Vliegen zaadteelt Natuur honingbijen (hobby imkers) hommels (~20 srtn) solitaire bijen (~300 srtn) zweefvliegen, vliegen vlinders (incl. nacht vlinders) kevers, mieren, wespen Schaal: meters tot kilometers 2

3 Bestuivers, incl. wilde bijen en honingbijen onder druk Oorzaken alle bestuivers: Rationalisatie landbouw: habitat verlies nestgelegenheid voedselplanten (bloemen) beide pesticiden insecticiden herbiciden: bloei onkruid Oorzaken honingbijen: intensivering (VS) marginalisering (EU, NL) globalisering vergrijzing imkerij Honingbijen op retour (?) M A Aizen et al, 2009 Current biol. 19, 1 4 Toename honingbijen achterblijven stijging sinds 1992 Soviet Unie Verenigde Staten Honingbijen op retour (?) Toename agrarische productie lineair tot 1990 sterke toename insect bestoven gewassen na 1990 toename bijen blijft achter bij toename behoefte Bijv. Amandel (VS, Australië) noten, fruit high value crops 3

4 Oorzaken sterfte volken honingbijen Niet één oorzaak: 1. varroa mijt + secundaire infecties 2. andere pathogenen en parasieten 1. Nosema: nieuwe invasieve soort N. ceranae 2. Virussen: verband met varroa en met nosema 3. Bacterieziekten (o.a Europees vuilbroed) 3. afname dracht 4. pesticiden: nieuwe generatie: neonicotinen 1. sub letale effecten 2. synergistische werking 5. imkerpraktijk 6. globalisering (parasieten, dracht, genen) Oorzaken sterfte volken honingbijen Ook veel genoemd: Smalle genetische basis honingbij (aanwijzingen): vitaliteit wilde (feral) volken uitgestorven pleidooi voor anti selectie GMO gewassen (geen harde aanwijzingen) Global warming/klimaatverandering) (idem) Multipele stress allerlei factoren: zie ook eerste lijst: reizen, imkerhandelingen, varroa bestrijding,... perioden met voedselgebrek pesticiden (sub letaal) enz. UMTS / GSM / WiFi straling (geen harde aanwijzingen) Bijensterfte & neonicotinen Neonicotinen: zenuwvergif gevaarlijk voor bijen & hommels (alle insecten) systemisch persistent nectar en stuifmeel nieuwere typen minder gevaarlijk (?) ontraden in combinatie met bestuivende insecten Imidacloprid: erg toxisch voor bijen individuele bijen: lage concentraties effect op leren, oriëntatie, activiteit,... volksniveau: veldproeven: veel minder effect blootstelling minder? Monitoringen bijensterfte: Duitsland: geen verband wel: varroa, leeftijd koninigin Frankrijk: geen verband wel: ziekten, voeding volken 4

5 Nectar & stuifmeel Nectar: 2 g/kg Stuifmeel: 2 3 g/kg Rortais, 2005: hele leven eiwit + vet gebruik energie (nectar) nectar foerageerster 4 nanogram/bij LD50 = 4 40 ng/bij 48 uur Proeven met individuele bijen: Zenuwgif: leren, onthouden, orienteren thuiskomen / voedertafel Bertolotti et al 2003: 100 g/l: pas dag later NB = 50 X Conc in nectar 500 g/l: niet terug Nectar en Stuifmeel Veldproeven met hele volken Faucon et al, 2005: gevoerd met 0,5 of 5 g/l geen effect geen verschil overwintering Tasei et al, 2001 normaal behandelde zonnebloem geen effect gevoerd met 10 g/l suiker: geen effect Monitoring bij imkers Fr: Chauzat et al, 2005, locaties 25 volken veel stoffen gevonden geen verband WEL: verzorging & ziekten D: Genersch et al, jaar monitoring 120 imkers X 10 volken geen verband stoffen WEL: varroa; virus in okt; leeftijd koningin VS: Mullin et al, 2010 alles gevonden synergismen??? Copernicus Institute DE OPPERVLAKTEWATERVERONTREINIGING CORRELEERT MET BIJENSTERFTE Universiteit Utrecht 5

6 Imidacloprid Een relevante factor in bijensterfte? Adindah Visser Diergezondheidszorg Barneveld Inleiding Vanwaar het probleem? Wat is imidacloprid? Imidacloprid in Nederland Bijensterfte in Nederland Invloed van imidacloprid op bijensterfte Conclusie Vanwaar de discussie? Bijen? Belangrijk! 76% 115 belangrijkste voedselgewassen Waarde: 153mld euro Wereldwijd voedseltekorten Nu: wereldwijd bijensterfte Frankrijk verhoogde bijensterfte door imidacloprid? 6

7 Werking in de plant Systemisch insecticide Opgenomen door wortels Getransporteerd naar Stengels Bladeren Bloemen Nectar en stuifmeel Werking in de bij Blokkeert specifieke receptoren in hersenen Zenuwverschijnselen Letale effecten: sterfte Subletale effecten chronische effecten Imidacloprid in oppervlaktewater Dhr. Tennekes en Van der Sluijs: Brandbrief naar NRC Burgerinitiatief: petitie Moratorium 7

8 Bijensterfte per regio Bijensterfte per imker

9 Risicobepaling Kikkerdrilmethode Imidacloprid en bijensterfte 7500m: p=0,048 Imker: p<0, m: p=0,527 Conclusie Sterfte niet regionaal gebonden Sterk imkereffect Imidacloprid als afzonderlijke factor niet relevant voor volkssterfte 9

10 Dank u wel voor de aandacht Wageningen UR Gebruik 10

11 Omgeving 11

Vergelijkbare documenten

Bijensterfte: oorzaken en gevolgen + stand van zaken voorjaar Insectbestuiving & Bijenhouderij Succes story / Ramp scenario?

Bijensterfte: oorzaken en gevolgen + stand van zaken voorjaar 2009 Tjeerd Blacquière, bijen@wur, Plant Research International, WUR, Wageningen Insectbestuiving & Bijenhouderij Succes story / Ramp scenario?