Suggesties voor drachtverbetering in de omgeving van Steenwijkerwold

Transcriptie

1 Suggesties voor drachtverbetering in de omgeving van Steenwijkerwold Arie Koster De lezing geeft enkele suggesties voor de toepassing van drachtplanten voor een uitvoerig overzicht wordt verwezen naar / voor ecologisch groenbeheer zie

2 Bestuiving van de natuurlijke flora dient de voortplanting. Honingbijen dragen daar aan bij. (Aat Rietveld). Conclusie Zonder bestuiving geen zaden

3 Bestuiving van (geënte) cultuurgewassen dient de productie van voedsel. Daar voor zijn duizenden bijenvolken noodzakelijk. Dat kan alleen als er buiten de bloei van de cultuurgewassen voldoende ander voedsel aanwezig is: het hele vliegseizoen bloemen in tuin, park en landschap. (Aat Rietveld) Zonder bestuiving geen fruit

4 Bijen dragen in Nederland (2010) voor 1,4 miljard bij aan: Land- en tuinbouwgewassen Fruit: * appel en peer * bessen * framboos * aardbei Kassen: paprika, courgette, augurk, meloen Zaadteelt: prei, kool, andijvie, witlof, enz. Opgesteld door Aat Rietveld 4

5 Enkele factoren die de mogelijkheden van drachtplanten bepalen Bodem: onder meer grondsoort, voedselrijkdom, zuurgraad, humusgehalte en bodemvochtigheid Herkomst van het water: grondwater: kwelwater, regenwater, rivierwater (overstroming/inundatie) Klimaat/microklimaat: Hoe extremer de omstandigheden des te minder soorten. Verschillende vegetatiestructuren (houtwallen, bosjes, ruigten, hellingshoek, reliëf van de bodem gaan samen met verschillen in microklimaat. Luchtvochtigheid: is in en bos anders dan boven een grasland. Invloed van de fauna: vraat/begrazing, bemesting, verspreiding van zaden. Maar in het stedelijke gebied en Nederlandse landschap zijn beheer, onderhoud, omgang meestal de bepalende factoren: maaien, ploegen, kappen, bemesten, ontwatering/vernatting van de bodem.

6 Samenhang dracht en diversiteit flora en vegetatie Bijen zijn volledig afhankelijk van stuifmeel en vrijwel volledig afhankelijk van nectar De diversiteit van bijen en andere bloembezoekende insecten is onlosmakelijk gekoppeld aan de diversiteit van de flora. De diversiteit van de flora is gekoppeld aan de diversiteit van het landschap en het beheer van de afzonderlijke landschapselementen. Vooral in Nederlandse cultuurlandschap is de floristische diversiteit sterk van het beheer afhankelijk. Het gaat om het beheer van: bermen, graslanden, beplantingen, oevers, akkerranden, parken, tuinen en vele andere groene terreinen. In steden en dorpen worden in tuinen en de openbare ruimte veel plantensoorten aangeplant of uitgezaaid. Hierbij kan met rekening houden met de bijen en andere bloembezoekende insecten.

7 Win-win situatie van een bloemrijk(bijenvriendelijk) landschap voor de biodiversiteit Bloemrijke vegetaties zijn niet alleen goed voor bijen, maar ook voor dagvlinders en andere insecten. Heel veel andere insecten en spinnen die in bloemrijke vegetaties voorkomen zijn voedsel voor vogels. Bloemrijke vegetaties die niet te vroeg worden gemaaid leveren zaden die door vogels worden gegeten. De putter en de huismus zijn daar voorbeelden van. Ook veel bomen en struiken die voor de bloemen of de bessen worden aangeplant trekken vogels aan. Plekken waar bijvoorbeeld bramen groeien, zijn niet alleen goed voor de bloembezoekende insecten, maar bieden ook nestgelegenheid voor vogels en schuilplaatsen voor zoogdieren. Dus Als het goed gaat met de honingbij gaat het met heel veel andere dieren ook goed.

8 Graslandvegetaties Bloemrijke graslandvegetaties zijn van grote betekenis voor bloembezoekende insecten. De groene delen van de planten zijn als voedsel ook zeer belangrijk voor andere ongewervelde dieren. Overstaand grasland inclusief graspollen biedt een divers microklimaat voor kleine dieren. Voor zaadetende dieren waaronder insecten, vogels en muizen zijn overblijvende vegetaties onmisbaar. Verder bieden ongemaaide graslanden dekking, schuil- en overwinteringsplaatsen aan uiteenlopende diergroepen: Ongewervelde dieren, kleine zoogdieren en reptielen en Amfibieën. Gefaseerd en gedifferentieerd beheer is daarom noodzakelijk

9 Grasland en bermen Bloemrijke graslandvegetaties ontstaan door 1 of 2 keer per jaar te maaien en maaisel af te voeren. Het storten van maaisel is vaak een probleem Is de milieuwetgeving met betrekking tot bermmaaisel niet te extreem waardoor bermmaaisel tot afval degradeert? Ook zwerfvuil is een probleem er wordt vaak alleen maar naar de gebruiker gekeken. De lasten van verpakking worden afgewenteld op het landschap. Schoon houden van het landschap zou een goed werkgelegenheidsopject kunnen zijn dat meerdere doelen dient Grootschalige toepassing van biobrandstof zou probleem van groenafval uit de wereld kunnen helpen. Schoon maaisel zou ook voor bodemverbetering kunnen worden toegepast.

10 Biggenkruid een soort die het meest op zandige bodems voorkomt, moet een- of tweemaal per jaar worden gemaaid.

11 Kleine leeuwentand). Kan op andere niet zure zandgronden zeer kleinschalig worden toegepast.

12 Sint Janskruid in de Laan van Zevenhuizen in Apeldoorn ca Deze begroeiing is al op enkele m² te realiseren

13 Op deze schrale droge bodem, hoeft gewoon duizendblad maar één keer per jaar te worden gemaaid.

14 Oorspronkelijk was deze zandige grond voedselarm en zuur, maar door omgevingsfactoren is de bodem matig voedselrijk geworden en vormt zo een favoriete plek voor stijf havikskruid. Deze vegetatie hoeft eenmaal per jaar te worden gemaaid.(oosterwolde 1997).

15 Pinksterbloem in een vochtig hooiland (bij de Langbroeker Wetering (U)

16 Gewone berenklauw groeit hier met groot hoefblad samen op voedselrijke grond. Hij staat hier in het grensgebied van gras en ruigte en moet in deze situatie een maal per jaar worden gemaaid (Schiedam Poldervaart, Beatrixpark 1996)

17 Een overhoek in Zwolle met boerenwormkruid; kan 1x per jaar worden gemaaid. Voor de verkeersituaties wordt het vaak 2x per jaar gemaaid.

18 Zoom langs speelveld met boerenwormkruid. Spelen en natuur kunnen samen gaan (Ede, ca. 1997).

19 Ruigten Ruigten worden gedomineerd door hoge (0,7 tot ca 2 m), veelal overblijvende en sterk concurrentiekrachtige kruiden. In het cultuurlandschap zijn ruigten meestal beperkt tot kleine overhoeken, zoals emplacementen, fabrieks- en haventerreinen en braakliggende terreinen in en rond de bebouwde kom. Vooral voor in lintvormige landschapselementen, waterkanten, vijverranden, spoorsloten, greppels, kanaal- en rivieroevers. Ruigten kunnen zeer bloemrijk, maar ook bloemarm zijn. Meestal groeien ze samen met grassen, riet, brandnetels en distels. Een bloemrijke ruigte komt in het algemeen vrij laat tot bloei. De meeste houtige soorten zijn dan uitgebloeid en ze vormen vaak de laatste bloeiende elementen in het landschap. Ruigte hoeven maximaal een maal per jaar of 3-5 jaar te worden gemaaid

20 In de omgeving van Steenwijkerwold komen plekken voor net natte tot zeer vochtige grond, Grote kattenstaart is een van de soorten die hier zou kunnen groeien. Deze plant trekt veel bijen en vlinders aan (Amsterdam, Slotervaart 2000)

21 Deze vegetatie van moerasspirea die in het park de Aa-landen in Zwolle op lichte, natte rivierklei groeit, wordt ten hoogste één maal per jaar gemaaid. Deze plant levert stuifmeel en kan op veel plekken met een natte tot vochtige boden groeien. Onder meer langs sloten, vaarten en vijvers.

22 Moerasspirea is mogelijk op niet te zware bodem (geen zeeklei).

23 Bloemrijke ruigte met onder meer Koninginnekruid is ook belangrijk voor vlinders.

24 Bloemrijke ruigte in een grote, ecologische bedrijfstuin (ca. 3 ha) bij Breda met onder meer: koninginnekruid, grote kattenstaart en echte valeriaan.

25 Koninginnekruid wordt vaak dominant, waarbij grote kattenstaart geheel of grotendeels verdwijnt.

26 Grote kattenstaart in een woonwijk in Barneveld ( ), is daarna sterk verminderd, maar door goed beheer bleef de totale vegetatie toch van betekenis voor de biodiversiteit

27 Natte ruigte in een greppel: koninginnekruid, moerasspirea, grote wederik. Een voorbeeld om vertaald te worden naar een tuin.

28 Natte ruigte in een achtertuin, zeer vochtige grond in de winter: moerasspirea, koninginnekruid, grote kattenstaart, grote wederik, gevleugeld hertshooi, grote pimpernel. Op de achtergrond met ligularita dentate en griekse alant.

29 Wat kunnen burgers en grondbezitters doen om de biodiversiteit te verbeteren? Tuinen Boerenerven en plattelandstuinen Zelfbeheer door burgers

30 Voortuin in een gewone straat

31 Een tuin in een nieuwbouwwijk grenzend aan een vijver

32 Deze tuin, maar ook het hele dorp grenst, net als de meeste andere dorpen aan grootschalig agrarisch cultuurlandschap (Schildwolde 2009)

33 Een echte bijentuin met volop bijenplanten, maar er komen ook vlinders. (Schildwolde 2009)

34 Een boerderijtuin voor bijen met onder meer Rudbeckia nitida. Een imker heeft hier ook zijn bijen staan, ook omdat er linden op het erf staan.(groningen, De Streek 2009)

35 De oprijlaan gezien in de lengterichting. (Slochteren 2009)

36 Een oprijlaan grenzend aan weilanden. Op de voorgrond Rudbeckia nitida. Buiten de tuinen komen bijenplanten nauwelijks voor. (Slochteren 2009)

37 Een fragment van een klein, maar bloemenrijk volkstuincomplex met Rudbeckia fulgida en Aster novae-anglica (Slochteren 2009).

38 Dezelfde tuin met rode zonnehoed en Verbena bonariensis (Slochteren 2009)

39 Scharnegoutum, een dorp in Friesland. Zulke plekken hebben voor bloembezoekende insecten veel potenties (ca. 1995)

40 Een geveltuin in Drenthe. Zonder deze tuin zou het een saaie boel zijn.

41 Enkele inheemse houtige soorten voor wilde bijen en honingbijen Heesters Klimheester Boswilg Grauwe wilg Geoorde wilg Klimop Bosrank Wilde Kamperfoelie Spaanse aak Hondsroos Sleedoorn Meidoorn Hulst Vuilboom Gewone lijsterbes

42 Gele kornoelje in een park

43 Gele kornoelje in het Gijsbrecht Aemstelpark (een tiental van deze plekken komen voor)

44 Gele kornoelje bij een parkeerplaats

45 Eenstijlige meidoorn (heggenlandschap bij Boxmeer)

46 Tamme kastanje

47 Bloeiwijze tamme kastanje

48 Boswilg wordt vaal massaal door bijen bezocht: zandbijen, wespbijen, metselbijen, honingbijen en hommels. Een aantal wilde bijen zijn afhankelijk van deze boom, die relatief weining wordt aangeplant.

49 Mannelijke katjes van de boswilg: ze leveren veel stuifmeel

50 Voor een uitvoerig overzicht van drachtplanten, toepassing en beheer/onderhoud wordt verwezen naar / Bomen, heesters, vaste planten, tweejarige planten, eenjarige planten, bolgewassen, klimplanten voor ecologisch groenbeheer zie