november 2014 De rijopleiding en het rijbewijs B binnen een breed mobiliteitskader Standpunt van de Gezinsbond Inhoudsopgave Problemen erkennen, niet te snel problematiseren p. 2 Levenslange mobiliteitsvorming p. 2 Rijbewijs op school p. 2 Hogere ordevaardigheden, de GDE-matrix of gewoon hoffelijk rijden? P. 3 Een kader voor een leertraject in de rijopleiding p. 3 De begeleider en leerling in de focus p. 5 Betaalbaarheid als knelpunt én uitdaging p. 6 Verzekering als addertje onder het gras p. 6 Wat met het rijbewijs met punten? p. 7 Standpunt van de Gezinsbond p. 7 1
Problemen erkennen, niet te snel problematiseren Het mobiliteitsthema blijft actueel. Niet alleen omwille van de toegenomen intensiteit die fileleed, luchtvervuiling en conflicten tussen verschillende modi meebrengt. De verkeersveiligheid en het terugdringen van het aantal verkeersslachtoffers zijn ook in het Vlaamse Mobiliteitsplan centrale doelstellingen. De oververtegenwoordiging van jonge autobestuurders is daarbij een bijzonder pijnpunt. Naar aanleiding van in het oog springende ongevallen wordt dan gemakkelijk naar de roekeloosheid en de onervarenheid van beginnende chauffeurs verwezen. Vanuit de hoek van de professionele rijsector is er de roep naar een heroriëntatie van de rijopleiding waarbij vooral veel heil verwacht wordt van een verdere professionalisering van de begeleiding en een fasering van de oefenperiode met tussentijdse toetsingsmomenten. De overheveling van de bevoegdheid over de rijopleiding in het kader van de zesde staatshervorming dient zich dan aan als het momentum om werk te maken van deze heroriëntering. De Gezinsbond erkent de drama's die zich in gezinnen voordoen naar aanleiding van grote en kleinere ongevallen. Maar wij willen de groep van (jonge) beginnende chauffeurs niet te snel culpabiliseren. De problematiek van ongevallen in het verkeer stelt zich op verschillende manieren bij verschillende groepen. We merken dat jongeren sneller en consequenter afspraken maken over rijden en alcoholgebruik, iets wat bij veertigers en vijftigers minder evident lijkt. Er worden vragen gesteld bij de rijvaardigheid van ouderen, ondanks het feit dat de auto voor hen vaak gelijk staat met vervoersautonomie. Het zou naïef zijn te denken dat een hervorming van de rijopleiding op zich het enige element voor het vergroten van de verkeersveiligheid zou zijn. Levenslange mobiliteitsvorming Vanuit de educatieve kracht van gezinnen kunnen wij ons gemakkelijk herkennen in het concept van verkeers- en mobiliteitseducatie. Dit houdt in dat op een samenhangende manier en met specifieke methodieken per doelgroep, een leerproces gestimuleerd wordt rond bewust, duurzaam en aangepast verplaatsingsgedrag. Dit geeft een goed kader om het STOP-principe in te passen, het ondersteunt voorbeeldgedrag van ouders naar kinderen en het speelt in op de maatschappelijke wenselijkheid van verplaatsingskeuzes. Uiteraard moet het educatieve luik aangevuld worden met de nodige voorzieningen (fietsinfrastructuur, openbaar vervoer, intelligente verkeerssturing) en met een consequent handhavings- en bestraffingsbeleid. Binnen zo'n kader is het behalen van het rijbewijs niet langer het 'moment suprême', of het eindpunt van een opleidingsproces. Het is één fase binnen het permanent bezig zijn met bewust verplaatsingsgedrag, dat start op jonge leeftijd. Op die manier is mobiliteitsvorming niet alleen een zaak van de leerlingbestuurders, maar van iedereen die zich in het (auto)verkeer beweegt. Meer en meer zien we de promotie voor rem- of slipcursussen, voor ecologisch rijden en voor opfrissingscursussen voor ouderen. Regelmatige toetsing van de rijvaardigheid of zelfs het rijbewijs met punten komen dan ook ter sprake. Voor de Gezinsbond moet de discussie over de rijopleiding steeds tegen deze brede achtergrond gezien worden. 2
Rijbewijs op school Een eerste stap in het behalen van een autorijbewijs bestaat in het afleggen van een theoretisch examen waar voornamelijk de basiskennis rond de verkeersreglementering getoetst wordt. Sinds enkele jaren biedt de Vlaamse overheid aan jongeren vanaf 17 jaar deze voorbereiding op en het afleggen van het examen gratis aan, onder begeleiding van instructeurs uit de rijschool. Deze activiteit gebeurt aansluitend op de gewone schooluren, maar het aanbod is op dit ogenblik een keuze die door de school gemaakt wordt. Los van de problemen van een goede afstemming van de leeftijd en het leerjaar van de kandidaten, zijn de ervaringen met dit project vrij positief. In 2013 konden 27.000 jongeren uit het secundair onderwijs hun voorlopig rijbewijs behalen, dat is een slaagpercentage van 59,3 %. Voor de Gezinsbond biedt dit project mogelijkheden om in te haken op maatschappelijke vorming rond mobiliteit op de school. Daarenboven betekent het voor heel wat jongeren een aanvullende troef om zich in de nabije toekomst op de arbeidsmarkt aan te bieden. Het behoud van Rijbewijs op School is in die zin aan te bevelen. Belangrijk is wel dat het niet opgevat wordt als een loutere voorbereiding op het behalen van het rijbewijs, maar dat het uitdrukkelijk de aandacht voor een brede en duurzame mobiliteitseducatie en de promotie voor het openbaar vervoer mee opneemt. Vanuit het uitgangspunt van een levenslang leerproces rond doordacht verplaatsingsgedrag, is dat noodzakelijk om een al te prestatiegerichte focus op het behalen van het rijbewijs te vermijden. Hogere ordevaardigheden, de GDE-matrix of gewoon hoffelijk rijden? De kritiek dat het huidige praktische rijexamen een (te) eenzijdige nadruk legt op de technische vaardigheden is begrijpelijk. Het praktisch examen gaat nu vooral na of de leerling-bestuurder in staat is een parcours af te leggen zonder objectieve fouten. Het peilt nauwelijks of die leerling-bestuurder blijk geeft van een algemeen verkeersoverzicht, van risico-inzicht of van bewuste aandacht voor kwetsbare weggebruikers. Het zijn deze elementen die hogere ordevaardigheden genoemd worden. Zij zijn opgenomen in de GDEmatrix (Goals for Driver Education), dat Europees als referentiekader voor ontwikkelingen in de rijopleiding aanvaard wordt. Enerzijds is het belangrijk dat deze aspecten bewust aan de orde gesteld worden, al was het maar om te vermijden dat opleiding en examen de facto herleid worden tot een louter technische proef. Anderzijds is er de terechte vraag hoe deze hogere ordevaardigheden en het hanteren van de sociale context van het rijgebeuren, gestructureerd aan te brengen en te examineren. De Gezinsbond gelooft dat hier belangrijk werk kan verricht worden vanuit de knowhow en omkadering van de examencentra. De experimenten om, al bij het theoretisch examen, de gevoeligheid voor gevaarherkenning mee op te nemen, betekenen een eerste aanvulling in deze richting. Evengoed leeft de overtuiging dat deze capaciteiten slechts verworven worden door voortdurende oefening en door het opdoen van ervaring. Het principe van een levenslang leertraject, een regelmatige opvolging van de rijvaardigheden van elke bestuurder en het koppelen van een rijbewijs met punten aan vorming en bijscholing, vormen hiervoor een logisch kader. Deze tendens kan verder versterkt worden door gelijklopende incentives door sensibili- 3
sering, vanuit werkgevers, politie of verzekeringssector. Het oude adagium "wees een heer in het verkeer" krijgt op die manier een actuele en gezamenlijk gedragen invulling. Een kader voor een leertraject in de rijopleiding De Gezinsbond is voorstander van een beter uitgebouwde oefenperiode vooraleer het praktisch rijexamen afgelegd wordt. Deze oefenperiode verloopt in principe onder begeleiding en neemt best een minimale periode (6 maanden) of een minimaal aantal kilometers (1.500 tot 3.000 kilometer) in beslag. Wat betreft de modaliteiten van zo'n oefenperiode staan 3 vragen centraal: moet er voor de begeleider een verplichte voorbereiding voorzien worden? hoe kan men dit traject op een haalbare en aanvaardbare manier invullen? hoe kunnen we de betaalbaarheid verzekeren? Voor de Gezinsbond biedt het oefenen onder begeleiding van ouders of een andere vertrouwenspersoon een duidelijke meerwaarde. Dit betekent een engagement tussen leerling-bestuurder en begeleider, dat kan uitgedrukt worden in het samen volgen van een introductiemoment. Voor de begeleider betekent dit een opfrissing van de actuele verkeersreglementen en verduidelijking van de rol als begeleider. Voor de leerling-bestuurder heeft dit het voordeel dat een gezamenlijk referentiekader met de begeleider ontstaat. Wij pleiten er voor om deze stap aantrekkelijk te maken: via een vorm van opleidingscheque; door toegang te verlenen tot ondersteunend materiaal (website, brochures); door een attest toe te kennen dat de begeleider toelaat om gedurende 10 jaar begeleiding te verzorgen; door het recente verbod op passagiers tijdens de oefenritten na verloop van tijd te versoepelen. Deze vorming en bijhorende attestering (we noemen dit attest A) kan ook toegang geven tot een bijkomende vorming (we noemen dit attest B) die ook toelaat de technische basisvaardigheden over te brengen naar de leerling-bestuurder. De Gezinsbond is bereid om, samen met andere partners, de inhoud van dit introductiemoment, de voorziene tijdsduur en de methodische opbouw af te bakenen. Zo'n moment kan zowel in en door de rijschool gegeven worden ofwel door erkende vormingsorganisaties, met inschakeling van professionele rijinstructeurs. Het voorgaande impliceert dat de start van de huidige vrije rijbegeleiding, namelijk het aanleren van de technische basisvaardigheden, mogelijk zou blijven door de begeleiders B, na het volgen van de specifieke bijkomende vorming. In het andere geval volgt de leerling-bestuurder een basispakket van bijvoorbeeld 6 uur onder professionele begeleiding, zoals nu ook reeds kan. 4
Deze intensifiëring van de oefenperiode kan uitgebreid worden met een tussentijds feedbackmoment. Hier kunnen, bij voorkeur in groepsverband, de voortgang van het oefenproces en de verdere aandachtspunten besproken worden. Tot slot kan, facultatief, de mogelijkheid van een proefexamen voorzien worden. Dergelijke regeling biedt aan de overheid alvast een minimale kwaliteitsgarantie, in haar streven om van de rijopleiding een instrument voor grotere verkeersveiligheid te maken. Wanneer de overheid dit essentieel vindt, dan heeft zij voor de Gezinsbond ook de politieke verantwoordelijkheid om dit traject betaalbaar te houden (zie verder). Wij zijn overtuigd van de bereidheid van ouders om te investeren in een veilige verkeersopleiding van hun kinderen. Dat blijkt reeds uit het ter beschikking stellen van de wagen, maar meer nog uit het engagement om op heel verschillende momenten tijd vrij te maken voor de oefenritten. De uitbouw van zo'n beter gestructureerd opleidingstraject veronderstelt dus investeringen in opleiding en examinering, maar eveneens in ondersteunend materiaal. Hier denken sommigen aan het gebruik van een logboek, waarin de oefenritten en de leerpunten systematisch zouden kunnen bijgehouden worden. Het is onduidelijk of zo'n logboek zal toelaten om op een eerlijke en transparante manier de vorderingen van de leerling-bestuurder in kaart te brengen. De dreiging van een (negatieve) beoordeling kan er toe leiden dat fouten weggelaten of verbloemd worden. Voor de Gezinsbond is dergelijk materiaal in elk geval waardevol voor wie er op een bewuste manier gebruik wil van maken. Een formele en verplichte toepassing in het opleidingstraject lijkt minder aangewezen. Het mag duidelijk zijn dat in het licht van een meer doorgedreven oefenperiode en gezien de meerwaarde van het oefenen onder begeleiding, het nu bestaande voorlopig rijbewijs 18 maanden niet aangewezen is als opleidingspiste. De Gezinsbond heeft begrip voor de soms dringende behoefte aan een rijbewijs dat toelaat alleen te rijden. Gelukkig stellen we vast dat, zelfs na een rijopleidingspakket van 20 uren in de rijschool, heel wat jongeren en ouders beslissen om toch nog een periode onder begeleiding te oefenen. Alleen mag deze poort naar een snel rijbewijs, zonder grondige oefenperiode, om principiële redenen niet te gemakkelijk open gezet worden. Daarnaast blijft er de vraag van ouders en leerling-bestuurders om het leerproces helemaal zelfstandig door te maken, zonder al te veel inmenging of (dure) verplichte cursussen. Deze vraag is begrijpelijk en wordt binnen heel wat gezinnen op een verantwoordelijke wijze opgenomen. Maar soms bevat die vraag overschatting van de eigen capaciteiten of gemakzucht of een signaal over de oplopende kostprijs voor meerdere kinderen die leren rijden. Investeren in een goede rijopleiding, die de veiligheid van jongeren ten goede komt, moet daarom aantrekkelijk gemaakt worden door een aantal bonussen die in het systeem vervat zitten. Naast de hiervoor vermelde elementen kan met de verzekeringssector nagegaan worden of deze investering leidt tot een lager ongevalsrisico en dus aanleiding kan geven tot lagere verzekeringspremies. In bijlage vindt u alvast een overzicht van wat de modaliteiten van verschillende oefentrajecten kunnen zijn. 5
De begeleider en leerling in de focus Wanneer de rijopleiding meer nadruk wil leggen op het oefenen, dan komt de begeleider scherper in beeld. Naast het belang van de hoger genoemde inhoudelijke voorbereiding (verkeersreglement, aandachtspunten bij coaching, oefenen in complexere situaties ) blijven een aantal formele criteria van belang: minimaal 8 jaar houder zijn van een Belgisch of Europees rijbewijs B en de laatste 3 jaar niet vervallen van het recht tot sturen; niet onder invloed zijn van alcohol, drugs of medicatie; vermelding op het voorlopig rijbewijs (maximaal 2 begeleiders). Bij invoering van het rijbewijs met punten kan het behalen van een bepaald niveau aan strafpunten een bijkomend uitsluitingscriterium worden. Op dit ogenblik mag men in het voorafgaande jaar niet als begeleider ingeschreven staan op een ander voorlopig rijbewijs, tenzij er een dichte familiale band is. Voor de Gezinsbond is de kwaliteit van de begeleider belangrijker dan de familiale band. De huidige voorwaarde bemoeilijkt daarenboven voor jongeren uit de bijzondere jeugdzorg of met zwakke familiale banden, de mogelijkheid om een begeleider te vinden. De opgegeven begeleider(s) is/zijn de enig toegelaten passagiers. Om de motivatie voor het volgen van een introductiemoment te verhogen, hebben we eerder gepleit voor het versoepelen van die voorwaarde na een zekere tijd oefenen. Bijvoorbeeld: na 4 maanden en een feedbackmoment zijn 2 andere passagiers naast de begeleider mogelijk. Dat maakt, vooral in een familiale context, meer nuttige en realistische oefenritten mogelijk. Wat de leerling-bestuurder betreft is oefenen onder begeleiding thans mogelijk vanaf 17 jaar. Vanuit verschillende hoeken wordt er voor gepleit deze ondergrens te verlagen naar 16 jaar zodat men langer kan oefenen en dat steeds binnen een pedagogisch kader. Op basis van de ervaringen in andere landen kan het een aanbeveling zijn ook in Vlaanderen een experiment in deze richting op te zetten. Uiteraard blijven tijdens de oefenperiode voor leerling-bestuurders strenge regels gelden wat betreft alcoholgebruik, tijdstip van rijden of snelheidsovertredingen. Bij een eventuele invoering van een rijbewijs met punten zal moeten nagedacht worden op welke manier dit kan bijdragen tot het installeren van veilige gedragspatronen. Zo starten in Frankrijk beginnende bestuurders met een lager puntensaldo (6 i.p.v. 12), maar na verloop van tijd en zonder overtredingen verwerven zij bijkomende punten. 6
Betaalbaarheid als knelpunt én uitdaging Naast het bezwaar dat leerling-bestuurders met een voorlopig rijbewijs 18 maanden (te) snel alleen mogen rijden, is de hoge kostprijs van de rijschoolopleiding voor vele gezinnen een hoge drempel. Tegelijk gaf een bevraging bij de leden van de Gezinsbond aan dat zij de kwaliteiten en voordelen van een professionele input niet ontkennen. Hoger suggereerden wij reeds dat een overheidsinvestering in deze vorm van verkeersveiligheidsbevordering belangrijk is. Dat gebeurt nu reeds via Rijbewijs op school, maar er is meer nodig. Een financieringspiste zou een bijdrage uit het Verkeersveiligheidsfonds, dat geregionaliseerd wordt, kunnen zijn. Dat wordt gespijsd door de verkeersboetes en in 2013 bedroeg het beschikbare federale bedrag zo'n 140 miljoen euro. Het verhogen van de pakkans is een reeds lang gehoorde vraag in het kader van een consequent handhavingsbeleid en meerinkomsten zouden in dat geval een logische terugvloei kennen. Ook aan de verzekeringssector kan gevraagd worden of een lager ongevalsrisico kan omgezet worden in een bijdrage voor een kwaliteitsvolle rijopleiding. In elk geval vermeldt het nieuwe Vlaamse Regeerakkoord dat de hervormde rijopleiding voor iedereen betaalbaar moet blijven. Verzekering als addertje onder het gras Een bijzonder aandachtspunt vormt de verzekering voor leerling-bestuurders en voor beginnende chauffeurs. Het gebrek aan rijervaring verhoogt in ieder geval het risico voor de verzekeraar en dat vertaalt zich in fors hogere tarieven. Tijdens de oefenperiode zelf rijdt men ofwel met een wagen van de rijschool (en dan is de verzekering geregeld), ofwel rijdt men met de gezinswagen. In principe is er ook hier geen probleem. Wel is het aan te raden aan de verzekeraar te melden dat er een occasionele bestuurder bijkomt. Wanneer de leerling-bestuurder zijn/haar definitief rijbewijs bekomt, wordt het riskanter de jonge bestuurder verder als occasionele gebruiker van de gezinswagen te laten functioneren. Vooral wanneer zou blijken dat deze beginnende bestuurder in de praktijk de hoofdbestuurder is, dreigt de beschuldiging van fraude, met alle gevolgen van dien. De basisverzekering burgerlijke aansprakelijkheid valt voor beginnende chauffeurs behoorlijk duur uit. Recent onderzoek van de FOD Economie geeft een gemiddelde van 820 euro voor 18- tot 24-jarigen, voor 25- tot 29-jarigen zakt dat naar 574 euro. Alternatieven zoals het Tariferingsbureau (voor wie bij de verzekeraars geweigerd wordt) of de 29/29 regeling (tarief van een 29-jarige, vermeerderd met 29 % en mits een aantal beperkingen), zijn weinig gekend en gekoppeld aan strenge voorwaarden. Het vroegere bonus-malussysteem wordt sinds 2004 door de verschillende maatschappijen anders gehanteerd. Nochtans zou dit een objectievere basis voor de individuele risicobeoordeling kunnen vormen. Daardoor worden jongeren niet langer als groep met deze bijkomende drempel geconfronteerd. Wij pleiten voor een systeem dat ouders en jongeren duidelijkheid geeft, 7
betaalbaar blijft en tegelijk responsabiliseert naar veilig rijgedrag. Een goed uitgebouwd opleidingstraject, met een deels professionele input en met een goed omkaderde oefenperiode, zou eveneens kunnen meespelen in het bepalen van het polisbedrag. Wat met het rijbewijs op punten? Het principe werd reeds in 1990 goedgekeurd, maar bij gebrek aan uitvoeringsbesluiten (en de nodige technologische ondersteuning) is het nog steeds niet van kracht. Binnen de logica van levenslange mobiliteitsvorming en van een globaal en samenhangend verkeersveiligheidsbeleid, kan het rijbewijs op punten bijdragen tot een bewuster rijgedrag. De Gezinsbond heeft zich, in het licht van de lopende politieke discussie, principieel uitgesproken voor de invoering ervan, mits het doordacht bepalen van welk soort overtredingen tot strafpunten leidt en op voorwaarde dat bijsturing van onveilig gedrag mee opgenomen wordt. Van daaruit kan voor beginnende bestuurders nagegaan worden hoe het rijbewijs op punten een extra aansporing kan zijn om doordacht de eigen rijvaardigheid verder op te bouwen. Standpunt van de Gezinsbond Een brede analyse leert dat ons land nog een hele weg af te leggen heeft wat betreft het verbeteren van de verkeersveiligheid. Die ambitie moet gekaderd zijn in een traject van levenslange mobiliteitsvorming voor verschillende doelgroepen, aangevuld met de nodige maatregelen op het vlak van mobiliteitsorganisatie en handhaving. Een belangrijke stap binnen dit geheel vormt de voorbereiding op het rijbewijs B. Wetenschappelijke inzichten bevestigen dat daarbij meer nadruk moet gaan naar het opbouwen van een bewuste en verantwoordelijke attitude van de bestuurder. Dit kan maar groeien in een goed opgebouwde oefenperiode die toelaat de nodige ervaring op te doen. Vertrouwensfiguren zoals ouders zijn een onmisbare schakel om hier hun rol in te spelen en moeten daarbij ondersteund worden. De begeleiders moeten wel voldoen aan een aantal formele voorwaarden en bij de invoering van het rijbewijs met punten kan het behalen van een bepaald aantal strafpunten een uitsluitingscriterium worden. De Gezinsbond is er van overtuigd dat begeleiders bereid zijn te investeren in een ondersteuningsaanbod dat de veiligheid voor beginnende bestuurders bevordert. De voorwaarde is wel dat deze ondersteuning op een haalbare manier opgezet wordt binnen een gezinscontext en dat een maatschappelijke/politieke verantwoordelijkheid genomen wordt om dit betaalbaar te houden. In het voorgaande schetsen wij de principes en de verantwoording voor een dergelijk traject. In bijlage worden de mogelijke concrete modaliteiten en implicaties geschetst. Dit leidt tot twee alternatieven voor een normale rijopleiding: rijopleiding type A en type B. 8
Rijopleiding type A Professioneel basispakket en omkaderde oefenperiode Leerling volgt basispakket van 6 uur professionele les Introductiemoment samen met begeleider voor oefenperiode (attest begeleider geldig voor 10 jaar) Oefenperiode van min. 6 maanden met feedbackmoment en evt. proefexamen Toegang tot ondersteuningsmateriaal Soepeler passagiersvoorwaarde Rijopleiding type B Basispakket via begeleider en omkaderde oefenperiode Begeleider volgt opleiding om het basispakket te kunnen geven (attest is 5 jaar geldig) Voor de rest idem als type A Wanneer hierop uitzonderingen zouden voorzien worden, dan is het logisch dat deze opleidingen strikter georganiseerd worden. Voor de volledigheid, maar zonder dat dit de voorkeur van de Gezinsbond wegdraagt, worden ook de contouren van dergelijke rijopleiding type C en type D aangegeven. Rijopleiding type C Voor wie geen omkadering wenst Leerling volgt basispakket van 6 uur professionele les Oefenperiode van min. 9 maanden Verplicht proefexamen na 6 maanden Geen toegang tot het ondersteuningsmateriaal Geen passagiers Slechts 1 begeleiding type C mogelijk Rijopleiding type D Traject zonder begeleiding Volledig professionele opleiding van 30 u Niet begeleide oefenperiode van 6 maanden Verplicht 2 feedbackmomenten en proefexamen Geen passagiers 9
Bijlage: pistes voor een traject naar rijbewijs B Op basis van de overwegingen in het ontwerpstandpunt is een overzicht gemaakt van diverse trajecten die naar een rijbewijs B kunnen leiden. Daar liggen een aantal vooropstellingen aan ten grondslag. De Gezinsbond wil inzetten op de vraag naar een verbetering door een langere en beter omkaderde oefenperiode en door garanties voor het correct aanleren van de noodzakelijke basisvaardigheden. De voorkeurstrajecten (type A en type B) zoals hierna beschreven, betekenen een feitelijke verzwaring tegenover de huidige situatie (qua begeleidingsengagement en financieel). Dus moet een voldoende bonus ingebouwd worden om deze trajecten aantrekkelijk te maken. Deze bonus zit in: - garanties voor ouders en overheid dat dit de veiligheid van beginnende chauffeurs kan verhogen; - voorwaarden die het traject aantrekkelijk en verkieslijk maken vanuit het standpunt van gezinnen; - een tussenkomst via de overheid om het traject betaalbaar te houden; - het zou goed zijn om ook vanuit de verzekeringssector aanmoediging en tussenkomst te voorzien, bv. via goedkopere polistarieven. Bij de inschatting van de kostprijs is een verschil gemaakt tussen lessen die op individuele basis dan wel in groep kunnen gegeven worden. Vandaar de goedkopere berekening voor type A en type B. Dit moet als maximumprijzen beschouwd worden, eventueel kan gebruik gemaakt worden van de (goedkopere) diensten van zelfstandige rijinstructeurs. Wat de kost voor de overheid betreft, is uitgegaan van een ruwe berekening vanuit het jaarverslag 2013 van GOCA: 85.000 eerste praktijkexamens in Vlaanderen met een tussenkomst van 300 euro per persoon in type A of B, zou een jaaruitgave van 25 tot 30 miljoen euro betekenen. Een bijkomende vraag kan zijn in hoeverre de overheid investeert in trajecten type C of D, die duidelijk niet de voorkeur genieten. Binnen het kader dat geschetst wordt, zijn bepaalde modaliteiten uiteraard bespreekbaar. 10
11
Wat is de onderliggende idee? Dit traject legt de nadruk op een goed omkaderde oefenfase, die beantwoordt aan : correcte technische vaardigheden via een professionele opleiding, een voldoende lange en gevarieerde oefenperiode, engagement van de begeleider(s) Begeleider met attest A (type A) Wat betekent het voor de leerlingbestuurder? Wat betekent het voor de begeleider? - De leerling-bestuurder heeft met succes het - Maximum 2 begeleiders kunnen theoretisch examen afgelegd en verwerft een genoteerd worden op het voorlopig voorlopig rijbewijs type A. rijbewijs van de leerling. - De leerling volgt een startpakket van 6 - De begeleider moet beantwoorden professionele lesuren rond de vereiste aan de huidige vereisten. Eventueel is technische vaardigheden. een te hoog aantal strafpunten op het - De leerling volgt samen met zijn begeleider(s) rijbewijs een bijkomend uitsluitings- een introductiemoment van 4 uur als criterium. voorbereiding op het oefenen onder - De begeleider volgt samen met de begeleiding (kan door de rijschool of door een leerling het introductiemoment van erkende vormingsorganisatie). 4 uur (rijschool of erkende vormingsorganisatie). - De leerling oefent minimum 6 maanden onder begeleiding teneinde een voldoende - Het volgen van het ervaringsbasis op te doen. introductiemoment verleent aan de - Leerling en begeleider(s) hebben toegang tot begeleider een attest A, waardoor ondersteunend materiaal om de oefenperiode hij/zij gedurende 10 jaar een systematisch en gevarieerd te begeleidings-bevoegdheid verwerft. ordenen. Binnen die periode is het opnieuw - De leerling en de begeleider(s) volgen na volgen van het introductiemoment minimum 4 maanden een feedbackmoment niet verplicht, hoewel het een aantal (binnen een ruimere groep in de rijschool of pedagogische voordelen bevat. door een erkende vormingsorganisatie). Op - De begeleider begeleidt en structureert die basis kan het oefentraject bijgestuurd gedurende 6 maanden het worden. oefentraject van de leerling. - Vanaf het feedbackmoment en steeds onder - De begeleider kan gebruik maken van begeleiding kan de leerling maximaal 2 het ondersteunend materiaal. passagiers vervoeren. - De leerling en begeleider volgen na - Na het feedbackmoment kan de leerling min. 4 maanden een feedback- Inschatting kostprijs 6 uur individuele rijles (leerling) + 4 uur introductie (in groep met leerling en begeleider) + 3 uur feedback (in groep met leerling en begeleider) + 2 uur proefexamen (leerling en begeleider) = 15 uur Kostprijs gemiddeld = 50 euro/uur Totaalkost = 750 euro Tussenkomst via overheid: 20 euro/uur = 300 euro Nettokost = 450 euro 12
Wat is de onderliggende idee? Idem als traject met begeleider attest A. De begeleider volgt een bijkomende opleiding van 6 uur die hem/haar de mogelijkheid geeft de startvaardig-heden correct door te geven aan de leerling. De leerling leert de startvaardigheden dan van de begeleider in plaats van in de rijschool vrijblijvend een proefexamen afleggen in de rijschool. - Na minimum 6 maanden en ten vroegste op de leeftijd van 18 jaar kan de leerling het praktisch examen afleggen. - Na het behalen van het rijbewijs B gelden nog gedurende 2 jaar specifieke bepalingen voor het alleen rijden. moment (binnen een ruimere groep binnen de rijschool of een erkende vormingsorganisatie). Op die basis kan het oefentraject bijgestuurd worden. - De begeleider kan eventueel het proefexamen en de bespreking meemaken. Begeleider met attest B (type B) Wat betekent het voor de leerlingbestuurder? Wat betekent het voor de begeleider? - De leerling-bestuurder heeft met succes het - De begeleider volgt 6 u les in de theoretisch examen afgelegd en verwerft rijschool waarbij juiste technieken en een voorlopig rijbewijs type B de wijze om ze door te geven, - Geen verplichting om de basisvaardigheden aangeleerd worden. professioneel aan te leren - Indien succesvol verwerft de - Voor de rest idem als traject met attest A begeleider een attest B, waardoor hij gedurende 5 jaar de bevoegdheid krijgt om deze startvaardigheden aan te leren aan leerling-bestuurders - Wil de begeleider na 5 jaar verder met het attest B werken, dan moet hij een opfrissingsmoment volgen dat zijn attest verlengt. - Voor de rest idem als traject met begeleider attest A Inschatting kostprijs 6 uur instructie (in groep) voor de begeleider + 4 uur introductie (in groep samen met de leerling) + 3 uur feedback (in groep) + 2 uur proefexamen (met de leerling) = 15 uur Kostprijs gemiddeld 50 euro/uur. Totaalkost = 750 euro Tussenkomst via overheid : 20 euro/uur = 300 euro Nettokost = 450 euro 13
Wat is de onderliggende idee? Bedoeld voor wie het oefentraject helemaal op eigen houtje doet. Uitgangspunt is dat dit niet zo goed is en dat het traject dus een stuk zwaarder zal zijn Wat is de onderliggende idee? Hoewel de rechtstreekse toegang tot het rijbewijs B niet aan te Voor wie geen omkadering wenst (type C) Wat betekent het voor de leerlingbestuurder? Wat betekent het voor de begeleider? - De leerling-bestuurder heeft met succes het - Maximum 2 begeleiders kunnen theoretisch examen afgelegd en verwerft een genoteerd worden op het voorlopig voorlopig rijbewijs type C rijbewijs van de leerling - De leerling volgt het startpakket van 6 - Een begeleiding zonder omkadering professioneel begeleide lesuren kan slechts eenmaal. Wie een tweede - Oefentraject loopt over minimum 9 maanden begeleiding wil doen is verplicht voor - Leerling en begeleider hebben geen het traject attest A of attest B te gaan. rechtstreekse toegang tot het ondersteunend materiaal - Proefexamen verplicht na minimum 6 maanden zonder aanwezigheid van de begeleider. - Gedurende gans de oefenperiode is er geen mogelijkheid om extra passagiers mee te nemen - Na minimum 9 maanden en ten vroegste op de leeftijd van 18 jaar kan de leerling het praktisch examen afleggen - Na het behalen van het rijbewijs B gelden nog gedurende 2 jaar specifieke bepalingen voor het alleen rijden Traject zonder begeleiding (type D) Wat betekent het voor de leerlingbestuurder? Wat betekent het voor de begeleider? - De leerling-bestuurder heeft met succes het theoretisch examen afgelegd en verwerft een voorlopig rijbewijs type D - De leerling volgt een pakket van 30 uur Inschatting kostprijs 6 uur individuele rijles (leerling) + 2 uur proefexamen (leerling) = 8 uur Kostprijs gemiddeld 60 euro/uur. Totaalkost = 480 euro Tussenkomst via overheid : 20 euro/uur = 160 euro Nettokost = 320 euro Inschatting kostprijs 30 uur individuele rijles in de rijschool + 2 keer individueel feedbackmoment van 2 14
bevelen is omdat er geen begeleide oefenperiode is, zal deze piste wellicht toch behouden blijven. Ter compensatie zullen meer uren oefenen in de rijschool en meer feedbackmomenten noodzakelijk zijn begeleide rijles in de rijschool, gevolgd door een attest om alleen te rijden - Het oefentraject loopt over minimum 6 maanden vooraleer het praktisch examen kan afgelegd worden - Tijdens het oefentraject zijn er 2 verplichte individuele feedbackmomenten in de rijschool + een verplicht proefexamen. - De leerling heeft wel toegang tot het ondersteunend materiaal - Tijdens de oefenperiode is er geen mogelijkheid om bijkomende passagiers mee te nemen - Na het behalen van het rijbewijs B gelden nog gedurende 2 jaar specifieke bepalingen voor het alleen rijden uur + proefexamen van 2 uur = 36 uur Kostprijs gemiddeld 60 euro/uur. Totaalkost = 2160 euro Tussenkomst via overheid : 20 euro/uur = 720 euro Nettokost = 1440 euro 15