CLOUD COMPUTING OVER SLIMMER WERKEN IN DE WOLKEN EEN WHITE PAPER
INTRODUCTIE ORGANISATIES KUNNEN NIET MEER OM CLOUD COMPUTING HEEN. VOOR VEEL BEDRIJVEN IS HET NIET MEER DE VRAAG ÓF ZE IN DE CLOUD GAAN WERKEN, MAAR WANNEER. TALLOZE BEDRIJVEN HEBBEN ZICH INMIDDELS AANGESLOTEN BIJ EEN VAN DE CLOUD PROVIDERS. ALLEEN AL BIJ GOOGLE APPS FOR BUSINESS SLUITEN 5000 BEDRIJVEN ZICH PER DAG AAN. HEEFT JOUW ORGANISATIE ZICH AL EEN MENING GEVORMD OVER CLOUD COMPUTING? WEET JE WAT DE MOGELIJKHEDEN ZIJN? EN HEB JE INZICHT IN HOE JOUW ORGANISATIE ER DOOR ZAL VERANDEREN? IN DEZE WHITEPAPER GEEFT WEBR ZIJN VISIE OP HET BEGRIP CLOUD COMPUTING: HET DOOR EEN CLOUDLEVERANCIER VIA HET INTERNET BESCHIKBAAR STELLEN VAN CENTRALE IT-VOORZIENINGEN, SOFTWARE EN GEGEVENS. CLOUD COMPUTING, EEN OVERZICHT Cloud computing (private cloud en public cloud) verschilt op vier belangrijke punten van een klassieke IT-omgeving, ook wel on-premise genoemd: multi-tenancy: verdeling van IT-middelen inclusief beheer en beveiliging over meerdere afnemers huur van diensten: de mate waarin de gebruiker betaalt voor afgenomen IT-middelen elasticiteit: de schaalbaarheid van IT externe dataopslag: de plek waar IT wordt opgeslagen In tegenstelling tot de on-premise situatie, waarin klanten zelf verantwoordelijkheid dragen voor hun ITinfrastructuur, de netwerken, de opslagcapaciteit, de applicaties en de data, biedt cloud computing drie clouddiensten waarbij die verantwoordelijkheid steeds kleiner wordt: Infrastructure as a Service (IaaS) Platform as a Service (PaaS) Software as a Service (SaaS) Iedere organisatie heeft zo haar eigen redenen en motieven, ook wel business drivers genoemd, om in de cloud te stappen. Veelvoorkomende business drivers zijn: 1. veiligheid en betrouwbaarheid 2. schaalbaarheid 3. focus op kernactiviteiten 4. verhogen van de productiviteit 5. gebruiksgemak (voornamelijk van belang voor medewerkers) 6. kostenbesparing Op het moment dat een organisatie overweegt om in de cloud te stappen, is het belangrijk om goed naar de huidige informatievoorziening en bedrijfsprocessen te kijken. Je kunt je beslissing het beste nemen aan de hand van een goede business case, waarbij je in kaart brengt wat de impact is op de bedrijfs- en beheerprocessen. Het is de overtuiging van WEBR dat organisaties alleen tot een goede beslissing kunnen komen als ze eerst kritisch hebben gekeken naar hun eigen wensen, behoeften en huidige mogelijkheden. Bedrijven die van tevoren goed hebben nagedacht over de IT-uitdagingen die het betreden van de cloud met zich meebrengt, zullen beter voorbereid zijn wanneer het migratietraject wordt ingezet.
WAT IS CLOUD COMPUTING? Er zijn talloze definities te vinden van het begrip cloud computing. Over de essentie ervan is het grootste gedeelte van de IT-wereld het toch wel eens: cloud computing is het door een cloud leverancier via het internet beschikbaar stellen van centrale IT-voorzieningen, software en gegevens. Cloud computing is een computingmodel en geen technologie. Bij een computingmodel worden alle netwerken, applicaties en servers die in een datanetwerk zitten ter beschikking gesteld aan IT-afdelingen en de gebruikers op het internet. Cloud computing is een dienst die is opgebouwd met en gedistribueerd wordt via internettechnologie. Software, hardware en applicaties die niet op je eigen computer staan worden door cloudleveranciers via het internet beschikbaar gesteld aan de gebruikers. De gebruikers zijn zelf meestal geen eigenaar meer van de software waarvan gebruik wordt gemaakt. Als zij toegang willen tot IT-diensten die gebaseerd zijn op cloud computing, kunnen zij die benaderen met behulp van een webbrowser. Cloud computing wordt volledig gedeeld met andere afnemers die er naar rato voor betalen. DRIE VARIANTEN VAN IT-INRICHTING Voor organisaties bestaan er grofweg drie varianten bij het inrichten van hun IT-voorzieningen, en dan vooral de applicatieomgeving. We bespreken de varianten on-premise, private cloud en public cloud. On-premise Onder on-premise wordt verstaan de klassieke manier waarop organisaties hun IT-werkvloer inrichten. Hierbij is een organisatie zelf verantwoordelijk voor de aanschaf en het beheer van alle onderdelen van de IT-infrastructuur. Private cloud De organisatie besteedt de verantwoordelijkheid voor een of meerdere onderdelen van de ICT uit aan een externe partij. Hiertoe behoren bijvoorbeeld managed services rond het functioneel beheer van informatiesystemen aan de gebruikerszijde, het beheer en onderhoud van applicaties of het beheer van technische infrastructuren. De gebruiker heeft de volledige controle over data, beveiliging en kwaliteit van de dienst. De applicaties die via de private cloud beschikbaar worden gemaakt, maken gebruik van gedeelde infrastructuurcomponenten die worden ingezet voor meerdere afnemers, maar worden zelf niet gedeeld met andere organisaties. De verantwoordelijkheid voor het onderhouden van de private cloud ligt bij een professionele leverancier van ICT-diensten. De fysieke locatie van de infrastructuurcomponenten kan zowel de cloudleverancier als de organisatie zelf zijn. Publieke cloud De organisatie neemt een of meerdere IT-voorzieningen af via de cloud. Afhankelijk van de gekozen vorm (IaaS, PaaS of SaaS, zie pagina 5: typen clouddienten) legt een organisatie de verantwoordelijkheid en de controle over onderdelen van de IT-infrastructuur in meer of mindere mate in handen van de cloudleverancier.
IN HOEVERRE VERSCHILT CLOUD COMPUTING VAN KLASSIEKE IT? Cloud computing verschilt op vier belangrijke punten van een on-premise omgeving. Multi-tenancy Bij cloud computing worden de IT-middelen (faciliteit, infrastructuur, platform, applicaties) inclusief beheer en beveiliging zoveel mogelijk gedeeld over meerdere afnemers. Dit wordt multi-tenancy genoemd. Huur van diensten Bij cloud computing staat het gebruik van ITmiddelen los van het bezit van IT-middelen, dit in tegenstelling tot de klassieke IT. Via het internet wordt IT als dienst beschikbaar gesteld aan de gebruiker, waarbij de cloudleverancier alle IT-middelen (behalve de data) bezit en onderhoudt. De gebruiker betaalt alleen voor het gebruik van de clouddiensten en investeert niet in additionele hard- en software. Elasticiteit Vergeleken met de klassieke IT kent cloud computing een grotere mate van elasticiteit. De capaciteit kan op ieder gewenst moment zowel opgeschaald als afgebouwd worden. Bij de klassieke IT is de aanwezige hardware bij de gebruiker bepalend voor de hoeveelheid beschikbare capaciteit. Externe dataopslag Bij klassieke IT worden vrijwel alle data opgeslagen binnen het IT-domein van de gebruiker. Bij cloud computing worden de data zoveel mogelijk extern bij de leverancier opgeslagen. PRIVATE VERSUS PUBLIC CLOUD Het voornaamste verschil tussen een private en een public cloud zit in het al dan niet delen van de cloud. Bij een private cloud maakt een organisatie gebruik van het cloudmodel, maar dan wel in een volledig gecontroleerde en strikt afgebakende omgeving. Buiten de organisatie wordt de cloud niet gedeeld. Voor één organisatie is er dus een specifieke cloudinfrastructuur, waarbij bekend is waar alle data zich bevinden. Bij een public cloud maken meerdere bedrijven gebruik van de cloudinfrastructuur. Men betaalt voor de resources en diensten die gebruikt worden. Gebruikers kunnen gemakkelijk up- en downgraden of nieuwe servers opzetten; ze hoeven niet te investeren in hardware. De aanbieder van de public cloud zorgt ervoor dat er voldoende capaciteit beschikbaar is binnen de cloud. De public cloud levert vooral standaard oplossingen waarvan organisaties gebruik kunnen maken. Er zijn externe partijen die nieuwe applicaties voor de cloud kunnen ontwikkelen of diensten vanuit de cloud kunnen integreren, zodat er een hybride omgeving onstaat. Kenmerk On-premise Private cloud Public cloud Multi-tenancy Geen of nauwelijks sprake van delen van IT-middelen met andere (externe) organisaties Enige mate van multi-tenancy en benutting van schaalgrootte Sterke mate van multi-tenancy en benutting van schaalgrootte Huur van diensten -marginale huur van diensten -IT in bezit en beheer van de afnemer -huur van diensten -IT in bezit en beheer van de leverancier -IT in enige mate exclusief beschikbaar gesteld voor de afnemer -huur van diensten -IT in bezit en beheer van de leverancier -IT generiek beschikbaar gesteld voor alle afnemers Elasticiteit Geen of nauwelijks sprake van elasticiteit, afhankelijk van de beschikbare hardware van de afnemer Enige tot sterke mate van elasticiteit, afhankelijk van het type contract Sterke mate van elasticiteit Externe dataopslag Opslag grotendeels binnen het interne netwerk van de afnemer figuur 3: verschillen on-premise, private cloud en public cloud Externe dataopslag bij de leverancier in een exclusief voor de afnemer beschikbaar gestelde omgeving Externe dataopslag bij de leverancier in een generiek beschikbaar gestelde omgeving
3 TYPEN CLOUDDIENSTEN: IAAS, SAAS & PAAS In de klassieke situatie rond IT-voorzieningen (on-premise) zijn organisaties zelf verantwoordelijk voor alle investeringen en werkzaamheden voor de verschillende onderdelen van hun ITinfrastructuur. Van de netwerken en de opslagcapaciteit tot en met de data en de applicaties. Bij cloud computing wordt die verantwoordelijkheid steeds kleiner. Organisaties kunnen kiezen uit drie typen clouddiensten, ofwel IT-diensten die ergens op internet draaien. Deze typen worden doorgaans op één of meer lagen van de IT aangeboden. 1 Infrastructure as a Service (IaaS) Organisaties die kiezen voor de clouddienst Infrastructure-as-a-Service (Iaas) besteden hun hardware uit aan de cloudleverancier. De lev erancier voorziet de klant van een aantal cruciale IT-basiscomponenten zoals de netwerken, de opslagcapaciteit en de servers. Deze infrastructuur wordt aangeboden met behulp van virtualisatie of hardware-integratie. Dit betekent dat de klant zelf verantwoordelijk blijft voor het inrichten en beheren van het Operating System, de datastructuren en de benodigde applicatieplatformen. Een voorbeeld hiervan is Google Compute Engine. Kenmerken IaaS: De infrastructuur wordt door de cloudleverancier virtueel aangeboden aan de gebruiker. De gebruiker heeft volledige controle over besturingssystemen, opslag en applicaties van het netwerk. De gebruiker is verantwoordelijk voor alle hardware en software upgrades, patches, veiligheidsupdates en licentie-aanschaf. [figuur 1: clouddiensten IaaS, PaaS en Saas]
2 Platform-as-a-Service (Paas) Bij Platform-as-a-Service beheert de cloudleverancier het framework en de infrastructuur. Organisaties beschikken over een platform van waaruit zij hun applicaties kunnen bouwen, hosten en beheren. Zo heeft een bedrijf wel de controle over de applicaties (dit in tegenstelling tot clouddienst SaaS), maar hoeft het zich niet bezig te houden met hardware problemen (zoals bij IaaS het geval is). Google App Engine valt onder de clouddiensten van PaaS. Kenmerken PaaS: De cloudleverancier beheert het framework en de infrastructuur. De gebruiker is zelf verantwoordelijk voor de configuratie en het beheer van de servers en het netwerk. PaaS stelt de gebruiker in staat om zelf specifieke applicaties te ontwikkelen en beheren. 3 Software as a Service (SaaS) Software as a Service (SaaS) is software die als een online dienst wordt aangeboden. De SaaSaanbieder zorgt voor de installatie, het onderhoud en beheer van de software, terwijl de gebruiker toegang krijgt tot de software via het internet bij de cloudleverancier. De cloudleverancier heeft de volledige controle over de applicaties. In veel gevallen kan de klant, of een derde partij die het beheer uitvoert voor de klant, wel de applicatie configureren en functioneel beheren. Google Apps (particulieren) en Google Apps for Business (bedrijven) vallen onder de clouddiensten van SaaS. Kenmerken SaaS: De klant hoeft de software en de daarvoor benodigde hardware niet aan te schaffen, maar betaalt slechts voor het gebruik ervan. De software en hardware wordt niet bij de klant geïnstalleerd, maar bij de cloudleverancier. De klant heeft toegang tot de software via internet of een privénetwerk. De cloudleverancier verzorgt het applicatiebeheer, zoals het maken van backups, het onderhoud en de installatie van nieuwe versies en updates, beveiliging tegen ongeautoriseerde toegang, etc. Gebruikersbeheer kan zowel bij de leverancier als bij de klant liggen. BUSINESSDRIVERS: WAT BEWEEGT EEN ORGANISATIE OM IN DE CLOUD TE STAPPEN? Iedere organisatie heeft haar eigen redenen en motieven, ook wel business drivers genoemd, om in de cloud te stappen. Veelvoorkomende business drivers zijn: 1. veiligheid en betrouwbaarheid 2. schaalbaarheid 3. focus op kernactiviteiten 4. verhogen van de productiviteit 5. gebruiksgemak (voornamelijk van belang voor medewerkers) 6. kostenbesparing
Business driver 1: veiligheid en betrouwbaarheid Er bestaan talloze discussies over de veiligheid en privacy van cloud computing. Toch mag je veronderstellen dat grote cloudleveranciers de procedures en processen rondom informatiebeveiliging efficiënt en effectief hebben geïmplementeerd, omdat ze kennis hebben van hun cloudproducten en - diensten. Ze blijven in beveiliging investeren, omdat het onderdeel is van hun kernactiviteiten. De kosten zijn vervolgens te verdelen over al hun klanten, waardoor je tegen een relatief lage prijs beschermd bent. Een leverancier als Google kan zich geen calamiteiten en slechte publiciteit veroorloven, omdat dit meteen marktaandeel kost. Het bedrijf besteedt dan ook veel aandacht aan security-aspecten. Een organisatie kost het doorgaans veel inspanningen en het vereist specifieke kennis om het gewenste beveiligingsniveau te waarborgen. Door deze activiteiten onder te brengen bij een derde partij kun je kosten besparen. De organisatie kan zich dan richten op de kernactiviteiten, terwijl het beveiligingsniveau op peil blijft of, in sommige gevallen, zelfs wordt verhoogd. Business driver 2: schaalbaarheid Bij cloud computing betaalt een organisatie voor het aantal gebruikers. Bij groei kan dit aantal direct worden bijgesteld, net zo goed als wanneer een organisatie krimpt. Zelfs bij een eenmalige actie of een evenement kan gebruik worden gemaakt van de elastische beschikbaarheid. Je betaalt dus niet voor de niet-gebruikers, zoals bij veel on-premise oplossingen wel het geval is. Business driver 3: focus op kernactiviteiten Door zich minder met ICT bezig te hoeven houden, ontstaat er binnen organisaties meer ruimte om zich te concentreren op kerntaken. Hierdoor kan een organisatie flexibeler reageren op vragen van klanten. Business driver 4: verhoging productiviteit Door met cloud computing te standaardiseren en het gebruikersgemak te verhogen kunnen bedrijven hun productiviteit verhogen. Standaardisering bewerkstelligt een effectievere en efficiëntere werkwijze en het zorgt voor betere vergelijkingsmogelijkheden. Bovendien verbetert het de communicatie, doordat men dezelfde definities en begrippen hanteert. Business driver 5: gebruikersgemak Medewerkers willen vooral gewoon goed hun werk doen, waar en wanneer zij dat willen, met zoveel mogelijk gebruikersgemak. Een clouddienst als Google Docs sluit aan op waar veel medewerkers behoefte aan hebben. Ze kunnen hiermee online een document, spreadsheet en presentatie maken en er altijd, vanaf een willekeurige plek bij. Ook kunnen ze met Google Docs heel gemakkelijk documenten delen of samen bewerken. Voor een cloudtoepassing hoeft niets te worden geïnstalleerd; de drempel is dus laag.
Omdat processen online draaien hoeft men minder of zelfs helemaal niet te investeren in eigen servers, software of zware computers. Business driver 6: kostenbesparing Voor veel organisaties is kostenbesparing een belangrijke business driver van cloud computing. In het voorgaande heb je kunnen lezen dat cloud computing kosten bespaart door de schaalbaarheid. Daarnaast hoeven organisaties minder te investeren in het behalen van hun gewenste veiligheidsniveau. Ook op het gebied van beheer en onderhoud is cloud computing aantrekkelijk voor organisaties. Omdat processen online draaien hoeft men minder of zelfs helemaal niet te investeren in eigen servers, software of zware computers. WEL OF NIET KIEZEN VOOR CLOUD COMPUTING? Op het moment dat je als organisatie overweegt om in de cloud te stappen is het belangrijk om goed naar je huidige informatievoorziening en bedrijfsprocessen te kijken. Je kunt je beslissing het beste nemen aan de hand van een goede business case, waarbij je in kaart brengt wat de impact is op jouw bedrijfs- en beheerprocessen. FINANCIËLE CONSEQUENTIES Dat clouddiensten zorgen voor lagere personeelskosten en minder kosten voor de infrastructuur is gedeeltelijk waar. Sommige organisaties kunnen nooit het complete ICTpersoneelsbestand afstoten. Bepaalde taken blijven nodig, zoals functioneel en technisch VOORDELEN NADELEN (applicatie)beheer en eerste- en tweedelijns support. Afhankelijk van het type cloud worden nieuwe functies geïntroduceerd zoals cloudbeheer. Andere functies veranderen: er is minder behoefte aan operationele functies en meer aan tactische functies. De traditionele ICTmanager transformeert in een informatiemanager. ESENTIËLE KARAKTERISTIEKEN GEKOZEN SERVICEMODEL GEKOZEN IMPLEMENTATIEMODEL figuur 5: creëer inzicht in de effecten die de cloud heeft op uw bedrijfsprocessen
TOT SLOT Het is de overtuiging van WEB R dat organisaties alleen tot een goede beslissing kunnen komen als ze eerst kritisch hebben gekeken naar hun eigen wensen, behoeften en huidige mogelijkheden. Organisaties die van tevoren goed hebben nagedacht over de IT-uitdagingen die het betreden van de cloud met zich meebrengt, zullen beter voorbereid zijn wanneer het migratietraject wordt ingezet. Neem de tijd voor een onderzoek en laat je goed adviseren door partijen die verstand van zaken hebben. Zelfs als je verwacht dat de impact op je bedrijfs- en beheersprocessen minimaal zal zijn, houd er dan rekening mee dat het acceptatieproces onder je medewerkers tijd en inspanning zal kosten. WEBR raadt organisaties aan om op een gefaseerde manier over te stappen naar de cloud, waarbij gedegen training van de eindgebruiker het acceptatieproces ten goede komt. WEBR is in 2009 opgericht uit onvrede over de beperkte mate waarin technologie wordt aangewend binnen organisaties. Het is onze ambitie om organisaties te helpen bij het realiseren van hun doelstelling aan de hand van deze nieuwe technologieën. Werken met nieuwe technologie betekent per definitie een verandering. WEBR neemt organisaties bij de hand en adviseert, begeleidt en ondersteunt ze bij de transitie van klassieke IT-oplossingen naar een 100% webwereld met behulp van Google Apps for Business. Inmiddels zijn wij de snelst groeiende partner van Google in Nederland. Ons team bestaat uit jonge, fanatieke IT-professionals die altijd klaarstaan voor onze klanten. Niet alleen in de transitiefase, maar ook in de toekomst. Deployment Onze uitgekiende deploymentstrategie is erop gericht om de uitrol van Google Apps for Business met minimale impact en verstoring te laten plaatsvinden. We houden rekening met de technische configuratie, het projectmanagement en het change management van de organisatie. De eindgebruiker speelt bovendien een belangrijke rol. Training Het succes van een implementatie is voor een groot deel afhankelijk van de acceptatie van de nieuwe werkomgeving. Goede training versnelt doorgaans het acceptatieproces. WEBR levert zowel trainingen op locatie als online trainingen, waarbij alle aspecten van het Google Apps platform uitgebreid aan bod komen. Integration WEBR beschikt over de kennis en ervaring om Google Apps en andere cloudsoftware te laten integreren met bestaande software. Daarbij maken we zoveel mogelijk gebruik van gestandaardiseerde en beschikbare oplossingen. Indien gewenst ontwikkelen we oplossingen op maat die aansluiten op uw specifieke integratiewensen. Development Indien de vele functionaliteiten van Google Apps alsnog onvoldoende toereikend zijn voor een organisatie, dan realiseert WEBR specifieke wensen voor applicaties in de cloud. Een oplossing op maat wordt door ons functioneel en technisch uitgewerkt en gedurende de ontwikkeling doorlopend getest. Ook biedt WEBR ondersteuning bij het selecteren van alternatieve oplossingen die compatible zijn met Google Apps. Consultancy WEBR beschikt over jarenlange ervaring in de klassieke IT én is door de wol geverfd in het adviseren in en over nieuwe technologie. Wij zijn een uitstekende gesprekspartner voor organisaties die kampen met IT-uitdagingen of hulp nodig hebben bij het verwezenlijken van hun IT-strategie. We helpen graag bij vraagstukken op het gebied van deployment, IT strategie, systeemintegratie en applicatieontwikkeling. WEBR ICT BV Transistorstraat 7C 1322 CJ Almere www.webr.nl +31 36 767 0500