Visie op Welzijn & zorg, vrijwilligerswerk en mantelzorg binnen het brede sociale domein
1. Inleiding De kracht van mensen ontdekken en aanboren. Professionals en vrijwilligers meer ruimte geven. Anticiperen op de toekomst. De bakens verzetten. Dat leggen we vast in deze Visie Zorg&Welzijn, Vrijwilligerswerk en Mantelzorg. De huidige kaders van de organisaties die nu uitvoering geven aan het welzijns,- vrijwilligers- en mantelzorgbeleid sluiten niet (meer) aan op elkaar, op de huidige ontwikkelingen en op de gekantelde visie op burger en samenleving. Deze visie is door de gemeenteraad vastgelegd in de nota Participeren in de Civil Society (2010). Hierin heeft de raad besloten om in te zetten op eigen kracht, eigen sociaal netwerk, mantelzorg, informele zorg en algemene voorzieningen. Pas daarna komen collectieve en individuele voorzieningen in beeld. Waar nodig wordt ingezet op het versterken van het eigen netwerk en de eigen kracht door tijdelijke ondersteuning. Er wordt veel gevraagd en dat maakt een verandering in de opdracht aan de welzijnsorganisaties noodzakelijk. Welzijn heeft mede tot doel om de Apeldoornse inwoner te ondersteunen om de verantwoordelijkheid voor zichzelf, zijn naaste omgeving en voor zijn mede-inwoners vorm te geven. Wanneer dit goed lukt, wordt doorstroom naar duurdere vormen van zorg en ondersteuning voorkomen. Met de Voorjaarsnota 2011 Naar een nieuwe balans en de Zomernota 2012 is naast het financiële kader, nader inhoud gegeven aan de wijze waarop de gemeente Apeldoorn haar inwoners wil aanspreken op eigen verantwoordelijkheid en inzet en de rol van welzijn hierin. Ook is daarin verwoord dat het welzijn nadrukkelijker stadsdeelgericht wordt uitgevoerd. Dit zal in deze notitie verder uitgewerkt worden. De horizon van deze notitie is beperkt. De ontwikkelingen in het sociaal domein volgen zich in hoog tempo op. Ieder jaar zal het college deze nota opnieuw aan de raad voorleggen en aangeven welke nieuwe ontwikkelingen zich voordoen en tot welke keuzemogelijkheden aan de raad worden voorgelegd. Relatie met 3 D Zowel deze nota, als de diverse nota s Wmo die worden voorgelegd zijn gebaseerd op dezelfde uitgangspunten uit de nota participeren in de civil society uit 2010. Deze visie sorteert voor op de uitwerking van de zogenaamde 3D s, de decentralisatie Jeugdzorg, AWBZ en de Participatiewet. Apeldoorn werkt deze decentralisaties uit vanuit dezelfde uitgangspunten. Omdat we nu al onze relaties met onze welzijnsorganisaties wijzigen is het belangrijk om onze visie daarop ook nu al uit te dragen. Vanuit de besluitvorming in het recente verleden is dat ook een logische stap. In bijlage 1 geven we weer hoe deze visie past in die besluitvorming, zowel vanuit het verleden als naar de nabije toekomst. 2. Uitgangspunten beleid binnen het sociale domein Het brede sociale domein inclusief de drie decentralisaties - deelt volgende uitgangspunten: 1. Het primaire vertrekpunt is de eigen verantwoordelijkheid om regie op het leven te voeren voor inkomen, zorg en ondersteuning; 2. Lukt dat niet of onvoldoende, dan is er een vangnet van professionele ondersteuning en zorg. Ook dan is de gebruiker eerst zelf verantwoordelijk voor het vergroten van de eigen zelfredzaamheid en kan daarbij gebruik maken van het eigen sociale netwerk of informele zorg en ondersteuning. Mocht dit alles onvoldoende zijn dan zal de gemeente met een individueel maatwerk de nodige ondersteuning regelen. Indien nodig zal de gemeente gedurende een bepaalde periode regie (laten) uitvoeren om verdere problemen te voorkomen. Dit wordt verder uitgewerkt in de nota s Wmo begeleiding, Wmo verzorging, Wmo beschermd wonen en de decentralisatie van de jeugdzorg; 3. Naarmate de complexiteit van de situatie en hulpvraag toeneemt, neemt in de regel ook de zelfredzaamheid af en daarmee de ondersteuningsvraag toe; 2
4. Ondersteuning kan kort en interventiegericht zijn, maar ook langdurig; 5. Ondersteuning wordt zoveel mogelijk stadsdeelgericht ingevuld; 6. Vrijwilligers en mantelzorgers worden door de gemeente actief ondersteund. 3. Doelen en taken van het brede welzijnsbeleid Het primaire vertrekpunt is eigen verantwoordelijkheid. Welzijn heeft tot doel om de Apeldoornse inwoner te ondersteunen om de verantwoordelijkheid voor zichzelf, zijn naaste omgeving en voor zijn mede-inwoners vorm te geven. Immers, wanneer dit goed lukt, wordt doorstroom naar duurdere vormen van zorg en ondersteuning voorkomen. Verbinden is daarbij een belangrijke taak. Niet alleen het verbinden van gelijkgestemde inwoners, maar ook tussen verschillende groepen (vrijwilligers en hulpvragers, vrijwilligers en beroepskrachten) en tussen inwoners en organisaties. Om te kunnen verbinden is signaleren een belangrijke taak. Niet iedereen kan en durft zijn ondersteuningsvraag te stellen. De sociale basisinfrastructuur wordt zo georganiseerd dat er een signaleringsnetwerk ontstaat waar welzijnsprofessionals, vrijwilligers, thuiszorg, huisarts en andere eerstelijnsprofessionals waar nodig het contact leggen. Hierdoor wordt vertrouwen opgebouwd en gemotiveerd om probleem op te lossen en toe te leiden naar de geschikte ondersteuner/ondersteuning. Bij het kortdurende ondersteunen is het vraaggericht werken (vraag verhelderen, aanbod van organisatie niet vooropstellen), het aansluiten op dat wat inwoner wel kan (zijn kwaliteiten en capaciteiten) en heeft (sociale netwerk) en het versterken van competenties die het nemen van de eigen verantwoordelijkheid bevorderen het uitgangspunt. Apeldoorners worden ondersteund bij het opdoen van kennis en ervaring en het ontwikkelen van vaardigheden om te kunnen participeren en verantwoordelijkheid te kunnen nemen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van groepsgewijze activiteiten bij de ontmoetingsplekken. Deze ontmoetingsplekken bieden een veilig steunsysteem waar de opbrengsten van de kortdurende ondersteuning ook geborgd kunnen worden. Samenwerking met zorgaanbieders, vrijwilligers en mantelzorgers is hiervoor essentieel. 4. Uitgangspunten welzijn in relatie tot vraagstukken binnen het sociale domein Welzijn, als onderdeel van het sociale domein moet de uitgangspunten zoals die genoemd zijn in het vorige hoofdstuk mede vormgeven. (Preventief) welzijnsbeleid speelt een belangrijke rol bij de vraagstukken en bewegingen die binnen het sociale domein aan de orde zijn en moet daarop een antwoord kunnen bieden. Er ligt voor het brede welzijnswerk een grote uitdaging al gevolg van alle veranderingen en wijzigingen in het brede sociale domein. Dit leidt tot volgende specifieke uitgangspunten voor het welzijnsbeleid: Welzijn preventief aan zorg: Voorkomen duurdere en langdurige Wmo ondersteuning De sociale infrastructuur heeft als algemeen uitgangspunt dat het duurdere en langdurige ondersteuning uit de Wmo en verder in de zorgketen moet voorkomen waar mogelijk. Dit vereist van welzijnsprofessionals goede (vroeg)signalering en kortdurende ondersteuning en warme toeleiding naar andere vormen van ondersteuning waar nodig en passend. Dit kunnen zijn de Centra voor Jeugd en Gezin (opvoedings- en opgroeivragen), de ontmoetingsplekken binnen de woonservicegebieden en andere vormen van vrijwillige en professionele ondersteuning. Indien voorkomen niet meer mogelijk is zal een enkelvoudige zorgvraag rechtstreeks aan de juiste hulpverlener worden toegewezen (warme overdracht); de sociale teams zijn er voor de zorgvragen van de multiproblem huishoudens. Wijkgericht Welzijn wordt wijkgericht, dichtbij de burger vormgegeven. De welzijnsprofessionals organiseren zich binnen een integraal netwerk van welzijnsprofessionals in een stadsdeel (welzijnsteams) die samenwerken, uitgaan van de vraag (in plaats van aanbod van de moederorganisatie), herkenbare en aanspreekbare gezichten in de wijk worden en vanuit een gekantelde visie werken. Er wordt daarbij primair gestuurd op taken in plaats van organisaties. 3
Ontmoetingsplekken (zie bijlage 2) Belangrijke taak voor welzijn is de doorontwikkeling van ontmoetingsplekken waar groepsgewijze ondersteuning voor kwetsbare burgers vormgegeven wordt. Dit is in toenemende mate van belang door de van rijkswege gegeven extra impuls aan de extramuralisering (beddenafbouw, scheiden wonen-zorg, decentralisatie beschermd wonen), waardoor steeds meer kwetsbare mensen voor ondersteuning aangewezen zijn op gemeente. Binnen deze ontmoetingsplekken ontmoeten het welzijnsdomein en het zorgdomein elkaar, waarbij expertise (bij welzijn m.b.t. het betrekken van de buurtbewoners en begeleiden van vrijwilligers/mantelzorgers en bij zorg m.b.t. de benadering en ondersteuning van kwetsbare groepen) met elkaar gedeeld en optimaal benut worden. Belangrijk aandachtspunt vormt hierbij de zware bezuinigingstaakstelling op de lokale (wijk)voorzieningen en accommodaties. De welzijnsprofessionals spelen een rol bij het sluiten van creatieve allianties met partners. Het vastgoedbedrijf is verantwoordelijk voor de fysieke aspecten. Uitdagen en ondersteunen burgers en vrijwilligers Zelfredzame burgers die vrijwilligerswerk (kunnen) doen worden uitgedaagd, ondersteund en gefaciliteerd. Ontwikkelingen leiden tot toenemende druk op het vrijwilligers- en verenigingsleven. Ondersteuning vindt plaats in de vorm van deskundigheidsbevordering en het stimuleren van netwerkvorming, uitwisseling en samenwerking. Het vrijwilligers- en verenigingsleven beperkt zich daarbij niet tot zorg alleen. Ook sportverenigingen, scoutingverenigingen, cultuurverenigingen etc. leveren een belangrijke bijdrage aan de participatie van jong en oud, kwetsbaar en zelfredzaam. Voorkomen overbelasting mantelzorgers Overbelasting van mantelzorgers is een reëel risico als gekeken wordt naar de mogelijke consequenties van decentralisatie van AWBZ-begeleiding, versobering van de huishoudelijke hulp en de decentralisatie AWBZ-persoonlijke verzorging. Welzijnsbeleid richt zich op het voorkomen van overbelasting van mantelzorgers door het faciliteren van (vrijwillige) respijtzorg. Daarnaast ontwikkelt het steunpunt mantelzorg zicht tot een actief expertisecentrum die haar kennis deelt met de vindplekken waar mantelzorgers zich natuurlijkerwijs ophouden (verenigingen, werkgevers, zorgorganisaties). 5. Monitoring en verantwoording: gekanteld meten Meten van de effecten van welzijn is moeilijk. Zo is het bijvoorbeeld vaak moeilijk om de samenhang tussen middel en effect aan te tonen. Als er sprake is van meervoudige ondersteuning wordt dit nog lastiger. Tegelijkertijd is meten belangrijk; we willen de klant immers in het oog houden. In de uitvoeringsnota werken we daarom een manier van meten uit op drie niveaus: 1. Cliënt; 2. Professional; 3. wijk. We zullen verschillende bestaande meetmethoden inzetten. Kwalitatief meten, meten op resultaat, staat hierbij voorop. Denk bijvoorbeeld aan klanttevredenheid, het oordeel van de professional, gesprekken in de buurt. Verantwoordingsformat (zie bijlage 3) Aan de hand van het gewenste maatschappelijke effect en de daarbij behorende doelstelling, resultaten en indicatoren zal een verantwoordingsformat samengesteld worden voor de welzijnspartners. Het verantwoordingsformat moet verschillende manieren van meten bevatten, passend bij de vorm van ondersteuning. Daarnaast moet het prikkels bevatten die het behalen van de doelstellingen bevordert. Van de huidige systematiek zouden juist ongewenste prikkels uit kunnen gaan, bijvoorbeeld ondersteuning bieden waar dit ook door vrijwilligers kan om aan de gestelde uren of trajecten te komen. In bijlage 3 is een concept verantwoordingsformat nieuwe stijl opgesteld. Dit format zal een onderdeel gaan uitmaken van de toekomstige subsidiebeschikkingen. 4
6. Onze relatie met gesubsidieerde instellingen verandert Onze subsidierelatie met MD-Veluwe, Wisselwerk en de Kap zal zich anders gaan ontwikkelen. Meer op resultaat, minder op inspanning; dat is de kern van het op een andere leest schoeien van subsidiebeschikkingen. Dit vraagt iets van ons: wij zullen wat meer op afstand sturen en instellingen meer ruimte geven om keuzes te maken in de uitvoering. Ook vraagt het iets van deze instellingen; zij zullen anders en meer op resultaat moeten sturen en rapporteren. Het ombuigen van de subsidierelatie doen wij in goed onderling overleg. 7. Conclusie De nieuwe visie op burger en samenleving en de daarmee gepaard gaande veranderingen vragen in de realisering daarvan veel van ons allemaal: de burger zelf, ambtenaren, bestuurders, raadsleden en professionals. Het hele sociale domein is in beweging. De stip op de horizon is gezet als het gaat om de ideale vorm waarin we ondersteuning van kwetsbare burgers in onze samenleving willen vormgeven. De weg er naartoe is minder duidelijk uit te schrijven. Ongetwijfeld zullen we stuiten op de grenzen aan de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van de burger. Dit zal blijvende dynamiek met zich meebrengen en constante verbetering van beleid vragen: het is een leerproces. Bovenal vraagt het om vertrouwen: vertrouwen in wat burger kan (kwaliteiten, talenten) en heeft (sociale netwerken) en vertrouwen in de expertise van de professionals en vrijwilligers. Van belang is om elkaar mee te nemen in de veranderingen die doorgemaakt worden en de leerpunten die daaruit gehaald worden. Welzijnsbeleid transformeert naar een preventief voorportaal van zorg en individuele voorzieningen. De gemeente moet kunnen sturen op welzijn. De sturing en verantwoording moet realistisch zijn en passen bij welzijn nieuwe stijl. Op verschillende manieren meten geeft het beste beeld van de meerwaarde van welzijn. Een nieuw verantwoordingsformat voor de uitvoerende instellingen geeft handen en voeten aan deze gekantelde manier van meten. 5
BIJLAGE 1. TIJDLIJN VAN RELEVANTE BELEIDSNOTA S EN ONTWIKKELINGEN 2001-2016. Grijze vlakken zijn ontwikkelingen / producten van het rijk. 2001 Sociaal strategische visie betrokken actief Apeldoorn 2020 1-1-2007 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) In 2001 heeft de Gemeente Apeldoorn haar sociaal strategische visie geformuleerd. Deze is eind 2007 nog een keer herijkt. Op 1-1-2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van kracht geworden. Deze wet bundelt een aantal gemeentelijke taken op het terrein van zorg en welzijn, maar geeft daar ook uitbreiding en meer richting aan. Mogelijk maken dat alle inwoners kunnen meedoen; het bevorderen van de participatie is dé gemeentelijke opdracht. Kerngedachte van de Wmo is de civil society: burgers die elkaar ondersteunen in een informeel netwerk en de eigen verantwoordelijkheid van die burgers zijn de twee belangrijkste ingrediënten voor de toekomst en daarom ook uitgangspunt voor het gemeentelijk sociaal beleid. 1-1-2009 Pakketmaatregel AWBZ Per 1-1-2009 is de zogenaamde pakketmaatregel AWBZ van kracht geworden. Een aantal burgers heeft als gevolg daarvan hun aanspraak op AWBZfinanciering voor ondersteuning of dagopvang reeds verloren 2010 Nota Participeren in de civil society vastgesteld In de nota Participeren in de civil society is in 2010 in beeld gebracht welke ontwikkelingen op de gemeente afkomen op het gebied van zorg en welzijn. Verkend is wat deze ontwikkelingen betekenen voor de burgers en instellingen van onze gemeente en wat de gevolgen voor de gemeente zelf zijn. De raad heeft keuzes gemaakt om er toe bij te dragen dat burgers van Apeldoorn kunnen blijven meedoen en daarvoor passende randvoorwaarden te creëren om participatie door alle inwoners mogelijk te maken. De keuzes zijn: - Het versterken van het netwerk informele zorg en het faciliteren van collectieve welzijnsarrangementen waarbinnen zinvolle activiteiten kunnen plaatsvinden; - Versterken van de structuur van de woonservicegebieden waarbij participatie en de individuele hulpvraag centraal staan. Door middel van deze kadernotitie is door de raad opdracht gegeven aan het college om een uitvoeringsplan te ontwikkelen om deze kaders in te vullen. Hiermee werd al enigszins vooruitgelopen op nieuw te ontwikkelen kaderstellingen en prestatieafspraken met uitvoeringsorganisaties op het domein van welzijn, vrijwilligerswerk en mantelzorg. september 2010 Voorjaar 2011 Oktober 2012 November 2012 Januari 2013 Decentralisatie AWBZextramurale begeleiding aangekondigd in het regeerakkoord van het kabinet Rutte I. Voorjaarsnota 2011 vastgesteld Regeerakkoord van het kabinet Rutte II Bruggen slaan Zomernota 2012 vastgesteld (incl. financiële kaders welzijn) Startnotitie Transitie Jeugdzorg In september 2010 werd de decentralisatie AWBZ-extramurale begeleiding aangekondigd in het regeerakkoord van het kabinet Rutte I. Door politiek rumoer werd het onderwerp doorgeschoven tot najaar 2012. - Wijkgericht werken binnen de sociale kolom (sociale teams, professionals met focus op bepaalde buurten i.e. buurtregisseurs); - Eerste tranche bezuinigingen op het welzijnsdomein; - Sturen op taken in plaats van organisaties; - Visie uitgedrukt in piramide (van eigen kracht tot individuele voorzieningen). Uit het regeerakkoord van het kabinet Rutte II Bruggen slaan bleken de plannen rondom de decentralisatie van de extramurale begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo nog onveranderd. Daarbij kwamen nieuwe plannen met betrekking tot de extramurale Persoonlijke Verzorging en de beperking van Huishoudelijke Hulp tot een maatwerkvoorziening voor diegenen die het echt nodig hebben en niet zelf kunnen betalen. Daarnaast heeft de extramuralisering een nieuwe impuls gekregen waardoor meer mensen langer thuis moeten blijven wonen of weer thuis gaan wonen. Verder heeft het kabinet plannen aangekondigd om een drietal inkomensregelingen voor chronisch zieken en gehandicapten samen te voegen en te decentraliseren naar gemeenten. - Tweede tranche bezuinigingen welzijn; - Besluit tot vorming stadsdeelgerichte welzijnsteams met generalistische welzijnsprofessionals als bijdrage aan preventieve basis voor decentralisaties en verbinden kwetsbare met zelfredzame burgers; - Samenwerking organisaties op gebied van dienstverlening aan vrijwilligers en verenigingen. Inhoudelijke toelichting op hoofdlijnen op de transitie van de jeugdzorg in de regio Oost-Veluwe/Midden-IJssel. De gemeente krijgt per 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid voor alle vormen van jeugdhulp (jeugd-ggz, jeugdlvb, gesloten jeugdhulp in het kader van ernstige opgroei- en opvoedingsproblemen) 6
April 2013 brief Van Rijn over de toekomst van de langdurige zorg en de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering Op 25 april 2013 is een brief over de toekomst van de langdurige zorg aan de Tweede Kamer gestuurd. Hierin komen naast de extramurale Persoonlijke Verzorging en beperking Huishoudelijke Hulp ook Scheiden wonen zorg aan de orde. Na de zomer van 2013 volgt een politiek debat in de Tweede kamer, pas daarna, in het najaar van 2013 komt het kabinet met een wetsvoorstel om de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo formeel te regelen. 2013/2014 Beleidsnota s per onderwerp aan raad voorgelegd - Nota Begeleiding; - Nota Welzijn; - Nota extramurale Persoonlijke Verzorging; - Programma extramuralisering - Nota maatwerkvoorzie ning chronisch zieken en gehandicapten; - Nota nieuwe Huishoudelijke Hulp; - Nota transitie Jeugdzorg; - Nota samenhang en uitgangspunten transities in het sociale domein; - Nota cliëntondersteuning / MEE. (zie ook termijnagenda) Over de onderstreepte onderwerpen ontvangt de raad separate (kader)nota s. De notitie Welzijn, vrijwilligerswerk en mantelzorg binnen het brede sociale domein betreft de visie op welzijn in relatie tot bovenstaande ontwikkelingen, is kaderstellend voor de uitvoeringsorganisaties en biedt de basis voor prestatieafspraken met uitvoeringsorganisaties 2015 Nieuwe wet Wmo Er komt een nieuwe wet Wmo waarin onder andere de decentralisaties ingebed worden en waarschijnlijk zowel de prestatievelden als het compensatiebeginsel losgelaten worden. 2016 Nieuw financieel verdeelmodel sociaal domein 7
BIJLAGE 2. ONTMOETINGSPLEKKEN APELDOORN: CONCEPT/TUSSENVERSIE JUNI 2013 8
BIJLAGE 3. CONCEPT VERANTWOORDINGSFORMAT Maatschappelijk effect Doelstelling Resultaat Indicator Kwantitatief instrument Kwalitatief instrument Eigen kracht en zelfredzaamheid Vergroten van zelfredzaamheid en eigen kracht van Apeldoornse inwoners Stevige sociale basisinfrastructuur met passende ondersteuning voor (tijdelijk) kwetsbare inwoners + zelfoplossend vermogen inwoners + zelfoplossend vermogen samenleving Inzet van vrijwilligers en mantelzorgers + ondersteuning sociale netwerk/informele Zorg - professionele ondersteuning Integrale ondersteuning op alle leefgebieden Vindbare, passende, laagdrempelige ondersteuning Individuele ondersteuning is passend en effectief Meervoudig individuele ondersteuning, onder goede voorwaarden, in samenwerking, met benodigde kernexpertise en in verbinding Groepsgewijze ondersteuning passend in context, heldere afspraken, in coproductie en faciliterend Preventieve ondersteuning individueel en groepsgewijs Goed functionerende welzijnsteams Baken welzijn nieuwe stijl: van individueel naar collectief zichtbaar in werkwijze professional Financiën en kwaliteit De besteding is inzichtelijk en controleerbaar Er zijn prikkels die het behalen van doelstellingen bevorderen Klanttevredenheid voldoende Verbetering zelfoplossend vermogen + sociale cohesie + veiligheid Behoud van aantal vrijwilligers Verminderen overbelaste mantelzorgers casuïstiek -Klanttevredenheid voldoende -Actuele sociale kaart aanwezig -Bewijsbaar effectieve interventie toegepast -Klanttevredenheid voldoende -Verbetering Positieve cliëntwaardering en professioneel oordeel Positieve cliëntwaardering, waardering van partners en passend bij beleidsdoelen De intentie van het beleid (politieke doelen) en het professionele handelen heeft een waarde in zichzelf (plausibel) -Positieve klantwaardering -Legitimering professioneel handelen: toegevoegde waarde in de wijk, voor de inwoner, bij de ontmoetingsplek, in het welzijnsteam - individuele ondersteuning + collectieve voorzieningen Verantwoording gesubsidieerde instellingen helder over relatie subsidiebedrag en maatschappelijk effect (format) Prestatieafspraken op basis van deze matrix Klanttevredenheids- Onderzoek Vragenlijst (bijv. zelfredzaamheidsmatrix) Leefbaarheids- Monitor Veiligheidsmonitor Leefbaarheids- Monitor GGD-monitor GGD-monitor KTO -In databank effectieve sociale interventies -KTO -Vragenlijst KTO KTO Leefbaarheids- Monitor GGD-monitor Veiligheids- Monitor -KTO -Reflectie op eigen handelen professionals Aantal ingezette individuele ondersteuningsvormen Aantal ingezette collectieve ondersteuningsvormen Jaarverslag gesubsidieerde partners Jaarverslag gesubsidieerde partners Vertelsessies klanten + partners + raad Vertelsessies klanten + partners + raad Vertelsessies vrijwilligers + partners + raad Vertelsessies mantelzorgers + partners + raad Vertelsessies klanten + partners + raad Vertelsessies klanten + partners (vrijwilligers/beroeps- Krachten) + raad Vertelsessies klanten + partners (vrijwilligers/beroeps- Krachten) + raad Vertelsessies klanten, buurt, partners (vrijwilligers/beroeps- Krachten) + raad Vertelsessies, klanten, buurt, partners (vrijwilligers/beroeps- Krachten) + raad Vertelsessies, klanten, partners (vrijwilligers/beroeps- Krachten) + raad 9
BIJLAGE 4. AFKORTINGEN EN BEGRIPPEN 3D 3 decentralisaties: Decentralisatie AWBZ-extramurale begeleiding Decentralisatie Jeugdzorg Participatiewet AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten CJG Centrum voor Jeugd en Gezin Eerstelijnszorg Alle zorg die direct toegankelijk is voor de patiënt. Denk aan huisartsen, maatschappelijk werk en spoedeisende hulp in ziekenhuizen. Tweedelijnszorg is de zorg waar een verwijzing voor nodig is. Eigen verantwoordelijkheid De regelruimte en verantwoordelijkheid die iemand heeft om zelf beslissingen te nemen over het eigen leven of over de eigen werkzaamheden. GGz Geestelijke gezondheidszorg Individuele voorzieningen (zorg) Bedoeld voor mensen met ernstige beperkingen, die zonder individuele begeleiding niet in staat zijn om regie te voeren op het eigen huishouden. Bijvoorbeeld begeleiding in de thuissituatie bij een ernstige psychische stoornis of een verstandelijke beperking. De ondersteuning kan leiden tot een toename van welzijnsbeleving, maar het gaat hier niet om activiteiten in het kader van het welzijnsbeleid. Het gaat om activiteiten, ondersteuning en begeleiding die op individuele basis met de zorgvrager en/of mantelzorger wordt afgesproken én wordt georganiseerd vanuit het zorgbeleid. Naast mantelzorg en vrijwilligers worden ook professionals ingezet. In voorkomende gevallen is sprake van langdurige, gespecialiseerde zorg. Informele zorg Zorg die onbetaald en niet beroepshalve wordt verricht: te onderscheiden in zelfhulp, mantelzorg en vrijwillige zorg. Kwetsbare mensen Mensen die (al of niet tijdelijk) hun vraagstuk rondom maatschappelijke participatie niet goed weten op te pakken en/of binnen hun eigen sociale netwerk niemand hebben om op terug te vallen. Maatschappelijk effect De beoogde verandering in de maatschappelijke omgeving dan wel bij de beoogde doelgroep die de gemeente op langere termijn wil bereiken. Mantelzorg Zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende door één of meerdere leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie. 10
Persoonlijke verzorging Alles wat mensen gebruikelijk als zelfzorg uitvoeren zoals douchen, aankleden, scheren, ogen druppelen of naar het toilet gaan. Het kan ook gaan om de persoonlijke verzorging die nodig is in verband met een gezondheidsprobleem. Prestaties De diensten en producten die een maatschappelijke organisatie levert om bij te dragen aan het beoogde resultaat. Respijtzorg Vorm van tijdelijke vervangende zorg (professioneel en vrijwillig) voor de zorgvrager waardoor de mantelzorger even op adem kan komen. De zorgvrager kan tijdelijk opgenomen worden en/of de mantelzorger kan gebruik maken van arrangementen zoals een dagje/weekendje weg. Resultaat De aanwijsbare verandering c.q. gerealiseerde baat die een of meerdere diensten/producten bij (groepen van) burgers en/of in de maatschappelijke omgeving teweegbrengt en daarmee bijdraagt aan het maatschappelijk effect. Sociale basisinfrastructuur Het geheel van organisaties, diensten en voorzieningen die het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid in sociale verbanden samen kunnen leven en kunnen participeren in de samenleving. Sociale teams Zorgnetwerk van 18 organisaties waarin men binnen een bepaalde structuur, gebruikmakend van een methodiek, in samenwerking, afstemming en coördinatie huishouden met multiproblematiek ondersteunt. Welzijnsteams Onderdeel van de sociale basisinfrastructuur, bestaande uit een netwerk van basisprofessionals die wijkgericht, vraaggericht en op maat de zelfregie van inwoners vergroten en versterken. Vrijwillige zorg Alle vormen van hulp en zorg die door vrijwilligers geboden wordt aan zorgvragers en hun mantelzorgers. Dit kan zijn in een instelling, woonvorm of bij iemand thuis. Vrijwillige zorg wordt wel vrijwilligerszorg genoemd. Welzijn Nieuwe Stijl (WNS) Project geïnitieerd door het ministerie van VWS met als doel het stimuleren van professionele vernieuwing binnen het welzijnswerk. Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning Woonservicegebied Een samenwerkingsconcept dat wonen, zorg en welzijn bij elkaar brengt, dicht bij de burger, zodat deze zo lang mogelijk zelfstandig kan wonen. Zelfredzaamheid Het vermogen om dagelijkse algemene levensverrichtingen zelfstandig te kunnen doen, bijvoorbeeld wassen, aankleden, koken en vermogen om sociaal te kunnen functioneren. Een burger is zelfredzaam als hij zoveel mogelijk voor zichzelf zorgt, in zijn eigen inkomen voorziet, niet afhankelijk is van hulpverleners en voorzieningen en over een ondersteunend netwerk beschikt waarvan hij gezelschapssteun, praktische steun en emotionele steun ontvangt. 11