Milieubescherming in het Omgevingsplan Eveline Sillevis Smitt Sturingsinstrumenten vanuit Provincie en Rijk Hugo Doornhof Maart 2017
Milieubescherming in het Omgevingsplan Te bespreken: 1. inhoud Omgevingsplan (Op) 2. inhoud Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en relevantie voor (milieu)regels in Op 3. inhoud Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en relevantie voor (milieu)regels in Op 4. Verhouding beoordelingsregels voor omgevingsvergunning milieu en (milieu)regels Op 5. (ontwerp) Invoeringswet Ow en gewijzigde regime mbt bouwen 2
1. Inhoud Omgevingsplan (Op) Eén Omgevingsplan (Op) voor gemeentelijk grondgebied verplicht (art 2.4 Ow) Inhoud: regels over fysieke leefomgeving (art 2.4 Ow) Fysieke leefomgeving, zie art 1.2 Ow Regels in Op over activiteiten die gevolgen (kunnen) hebben voor fysieke leefomgeving (art 4.1 Ow) Het Op bevat evenwichtige toedeling van functies aan locaties én regels die met het oog daarop nodig zijn (art 4.2 Ow) Mogelijkheid van opnemen omgevingswaarden (art 2.11 Ow) Het Op zal zeer belangrijk instrument zijn voor milieubescherming 3
2. Inhoud (ontwerp)besluit activiteiten leefomgeving (Bal) Rijksregels voor milieubelastende activiteiten (grondslag art 4.3 en 5.1 Ow): in Bal (in feite opvolger Activiteitenbesluit) Aantal vergunningplichten voor milieubelastende activiteiten verder teruggedrongen Vergunningplicht alleen daar waar het noodzakelijk wordt geacht dat bevoegd gezag vooraf activiteit instemt én voorschriften formuleert Omvang vergunningplicht ook afgestemd op de risico's voor leefomgeving; vergunningplicht beperken tot dat deel waarvoor daadwerkelijke voorafgaande beoordeling nodig is Maatwerk mogelijk, maar geen vereiste om breed toe te passen Voor maatwerk moet aanleiding zijn en moet worden gemotiveerd (pag 9/10 NvT alg Bal) 4
Inhoud Bal Hfd 3 van het Bal is richtingaanwijzer en wijst aan of de activiteit een milieubelastende activiteit is waarvoor Rijksregels gelden onder art 2.1 Bal Vb: par 3.2.6 Windturbine : ja, vanaf 1 windturbine mits rotordiameter van meer dan 2 meter: art 3.15; par 3.6.1 Veehouderij : ja, als meer dan 10 rundvee, 15 varkens, 350 kippen, een of meer pelsdieren of meer dan 25 overige landbouwhuisdier: art 3.163 Bal) Hfd 3 Bal bepaalt of er voor betrokken milieubelastende activiteit een vergunningplicht geldt 5 Vb: par 3.2.1 Seveso-inrichting : altijd, art 3.5 Bal; par 3.2.6 Windturbine : indien windturbinepark met meer dan 3 windturbines, art 3.16 Bal; par 3.6.1 Veehouderij : ja, als IPPC of meer dan in art 3.164 genoemde aantal dieren (200 of meer melk/kalf/zoogkoeien van 2 jaar en ouder, meer dan 50 varkens etc etc. )
Inhoud Bal Hfd 3 Bal wijst verder per milieubelastende activiteit aan welke algemene regels uit Bal daarop van toepassing zijn Vb: par 3.2.1 Seveso-inrichting : regels uit par 4.2 (art 3.6 Bal); par 3.2.6 Windturbine : par 4.30 (art 3.17 Bal); par 3.6.1 Veehouderij : diverse paragrafen uit hfd 4 staan opgesomd (art 3.165 Bal) Afwijking van vergunningplicht mogelijk voor deze milieubelastende activiteiten? Ja, in waterschaps- en omgevingsverordening: maar alleen aanvullende verboden om een activiteit zonder omgevingsvergunning te verrichten, art 5.2 lid 1 onder b Ow en art 2.12b Bal Ja, ook in Op voor gemeenten mogelijk om een aanvullend verbod op te nemen om een milieubelastende activiteit te verrichten, behoudens met vergunning (art 4.4 Ow, na Inw Ow) (zie ook pag 56 NvT Bal) 6
Aard regels voor milieubelastende activiteit Bal stelt algemeen gesproken technische, locatie onafhankelijke regels, die landelijk aan bedrijven kunnen worden gesteld (zie ook grondslag art 4.22 Ow) VB: windturbines, regels in par 4.30 Bal: alleen rijksregels over (1) info verstrekking bij melding en (2) regels over (externe) veiligheid VB: Zwembad, alleen rijksregels in par 5.4.1: over energiebesparing (zie art 3.272 Bal) Regels in Bal gelden voor individuele bedrijven voor zover er een in het Bal geduide milieubelastende activiteit wordt verricht 7
Afwijking mogelijk van regels Bal Afwijking van de algemene regels voor de milieubelastende activiteiten mag met een maatwerkregel in Op voor zover onder voorwaarden aangegeven in Bal (art 4.6 Ow en 2.11 Bal): Over specifieke zorgplichten genoemd in art 2.10 Bal Over regels aangaande ongewone ongevallen in afd 2.7 Bal Over inhoudelijke regels in hfd 3 t/m 5, tenzij daar anders is bepaald (vb: Sevesoinrichtingen art 4.6 Bal: geen afwijking mogelijk met maatwerkregel of maatwerkvoorschrift) Niet over meet- en rekenmethoden (art. 2.11 lid 1 onder b Bal) Over aanvullend verbod, tenzij melding (art 2.12a Bal) 8
Maatwerkregel in Omgevingsplan Maatwerkregels gelden voor daarbij aangegeven locaties om gebiedsgericht duidelijk te maken welke regels er gelden op de betrokken locatie(s) Om die reden zijn maatwerkregels geschikt om te sturen op toekomstige ontwikkeling (NvT artikelsgewijs pag 17); mn bij reguleren cumulatie, externe veiligheid etc Bij stellen maatwerkregel in Op moet oogmerk en strekking van de algemene rijksregels in acht worden genomen (art 4.6 lid 2 Ow en 2.11 lid 3 jo 2.2 Bal: oogmerk waarborgen veiligheid, beschermen gezondheid, kwaliteit lucht, doelmatig gebruik energie etc) Maatwerkregels moeten ook voldoen aan criteria voor rijksregels: art 4.6 lid 2 Ow verklaart par 4.3.2 van overeenkomstige toepassing (zie mn art 4.22 Ow) Als maatwerkregel buiten reikwijdte Bal: onverbindend 9
Regime voor andere bedrijfsactiviteiten Als activiteit niet als milieubelastende activiteit in hfd 3 Bal aangewezen, kan deze via het Op worden gereguleerd Vb: hotels/conferentieoorden, restaurants/snackbars etc, disco s/evenementenhallen etc, recreatie, supermarkten/ bouwmarkten, onderwijs en kantoorgebouwen, dierenpensions, dierenasiels,/hobbymatig houden dieren/maneges etc (zie NvT alg Bal, pag 63) 10
Niet in Bal geregelde onderwerpen in Op Bal bevat in ieder geval geen regels over geluid, trillingen en geur ook niet voor milieubelastende activiteiten Aspecten die typisch op lokaal niveau moeten worden geregeld! Reden: bij uitstek impact op directe leefomgeving Hoe daarmee omgaan in Op? Het Op bevat regels in verband met evenwichtige toedeling van functies aan locaties (art 4.2 Ow) Het Op bevat regels over activiteiten die gevolgen kunnen hebben voor fysieke leefomgeving (art 4.1 Ow) Aan de hand van instructieregels in Bkl 11
3. Inhoud Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en relevantie voor Omgevingsplan Instructieregels richten zich tot bevoegd gezag, zoals gemeenten bij vaststellen Op Instructie regels in afdeling 5.1 met oog op evenwichtige toedeling functies aan locaties (onderdeel van hfd 5 Bkl Omgevingsplannen ): waarborgen veiligheid (par 5.1.2) behoud ruimte voor waterveiligheid (par 5.1.3) Beschermen gezondheid en milieu (par 5.1.4) Beschermen landschappelijke/stedenbouwkundige waarden/cultureel erfgoed (par 5.1.5) Behoud van ruimte voor toekomstige functies (par 5.1.6) (samengevat tbv projecten van nationaal belang) Behoeden infrastructuur voor nadelige gevolgen (par 5.1.7) Bevorderen toegankelijkheid openbare ruimten voor personen (par 5.1.8) 12
Instructieregels tbv beschermen gezondheid en milieu Instructieregels over: kwaliteit buitenlucht (par 5.1.4.1), geluid en trillingen bij bedrijfsmatige activiteiten (par 5.1.4.2) Geluid rond luchthavens (par 5.1.4.3, gereserveerd) Bodemkwaliteit (par 5.1.4.4, gereserveerd) Geur voor bedrijfsmatige activiteiten/zuiveringstechnische werken en agrarische sector (par 5.1.4.5) Toepassingsbereik: gaat over instructies indien Op mogelijk maakt dat bedrijfsmatige activiteiten met gevolgen voor fysieke leefomgeving in de nabijheid van geluidgevoelige gebouwen/locaties kunnen plaatsvinden 13
Instructieregels Bkl Kwaliteit buitenlucht: bepaalde omgevingswaarden in acht nemen (weinig ruimte bij aanleg (auto)snelweg of wegtunnelbuis en in de aandachtsgebieden neergelegd in bijlage XIII (voor stikstofdioxide en fijn stof); uitzonderingen bij niet in betekende mate bijdragen (art 5.35 t/m 5.41 Bkl); Geluid en trillingen algemeen: Definitie geluidgevoelig gebouw (woon-, onderwijs, gezondheidszorgfunctie of kinderopvang jonger dan 4 jaar; geluidgevoelige locatie (woonwagens, drijvende locaties) (art 5.42 Bkl) Geluid (NB: excl gezoneerde industrieterreinen) In Op wordt rekening gehouden met geluid door bedrijfsmatige activiteiten op geluidgevoelige gebouwen of locaties (art 5.43 Bkl) Regels in Op voorzien erin dat langtijdgemiddelde en maximale geluidniveaus op de gevel van geluidgevoelige gebouwen aanvaardbaar zijn (art 5.43 Bkl) 14
Geluidwaarden in ieder geval aanvaardbaar als aan standaardwaarden bijl XV, tabel A en aan de grenswaarden uit bijl XV, tabel B wordt voldaan Betreft: waarden uit Activiteitenbesluit (50, 45 en 40 db(a) voor dag-, avond en nachtperiode; pieken alleen voor avond en nachtperiode!) (zie art 5.44 jo bijl XV, tabel A Bkl): Plus 5 db(a) ook aanvaardbaar indien bedrijfsmatige activiteit op een in Op aangewezen bedrijfsterrein (art 5.44 lid 2 Bkl: geen aparte motivering nodig) Min 5 db(a) voor bedrijfsmatige activiteiten in agrarisch gebied (idem, geen motivering nodig, art 5.44 lid 2 Bkl) Verdere afwijking van de normering kan voor dagperiode (7.00-19.00 uur) indien dat gelet op locatie, aard van de activiteit, de aard van het gebied of relevante cumulatie naar oordeel gemeenteraad passend wordt geacht (art 5.44 lid 3 Bkl): motivering nodig ja Tabellen met getallen in Op (alleen dan) niet verplicht indien het gelet op locatie of activiteit aangewezen wordt om niet op te nemen (art 5.44 lid 4 Bkl) Ook andere regels mogelijk in Op ter beperking van geluidhinder (art 5.46 Bkl) 15
Voorbeeld lokale milieuregels in Op Omgevingsplan Rijnhaven Oost Alphen aan den Rijn d.d. oktober 2016 Art. 5 lid 1 en 2 16
Instructieregels Bkl Trillingen: instructies bij toedeling functie aan locaties en bedrijfsmatige activiteiten die trillingen veroorzaken (aanvaardbaarheid en koppeling aan waarden in tabel XV, tabel C en D Bkl, art 5.54 t/m 5.55a Bkl) Geur: verschillende sub paragrafen afhankelijk van geurbron, zoals van zuiveringstechnische werken, bedrijfsmatige activiteiten of agrarische activiteiten Algemene bepalingen met aanwijzing geurgevoelige gebouwen en locaties (art 5.56 Bkl) Bepaling geurbelasting en meten afstand (art 5.57 Bkl) In Op vastleggen een bebouwingscontour geur daar waar hogere geurbelasting als gevolg van agrarische activiteiten is toegestaan (art 5.58 Bkl; NvT artikelsgewijs pag 93 Bkl) 17
Instructieregels Bkl Geurbelasting door bedrijfsmatige activiteiten: daarmee rekening houden op geurgevoelige gebouwen en geurgevoelige locaties; geen kader voor aanvaardbaar geurniveau : zelf bepalen (geurbeleid); wel rekening houden met cumulatie (art 5.59 en 5.60 Bkl) Bodem, verkeerslawaai en gezoneerde industrieterreinen: via Aanvullingswet bodem en geluid (en Aanvullingsbesluit bodem en geluid) Niet geregelde onderwerpen: denk aan licht, parkeren, bezonning, windhinder, stedelijk groen, kwaliteit openbare ruimten, in stand houden routenetwerken etc en regelen daarvan is discretionaire bevoegdheid gemeente; invulling met in acht name uitgangspunten Ow (waaronder integrale afweging) en abbb Bestuurlijke afwegingsruimte en gebiedsgerichte afwegingen (mengpaneel); rechter terughoudende toets en teruggrijpen op motiveringseisen Ambities in Omgevingsvisie neerleggen en in Op uitwerken 18
Voorbeeld lokale milieuregels in Op ( Concept- Omgevingsplan Buitengebied Rijssen- Holten d.d. 1 november 2016 19
4. Beoordelingsregels vergunning milieu Staan in hfd 8.5 Bkl; NB: alleen voor vergunningplichtige milieubelastende activiteiten zoals aangewezen in hfd 3 Bal! (zie art 8.5 Bkl) Verhouding beoordelingsregels en (milieu)regels Op (bijv mbt geluid, geur, trillingen)? Bevoegd gezag dient inhoud Op bij vergunning verlening te betrekken (art 8.8. Bkl) NB: alleen vwb de regels die in Op zijn gesteld voor de fysieke leefomgeving als gevolg van milieubelastende activiteiten (zie art 8.8 Bkl) Daarmee wordt samenhang bevorderd tussen verdeling gebruiksruimte in Op en eisen die aan vergunningplichtige bedrijven worden gesteld (NvT, alg deel pag 193) Als niet voldoet: mag weigeren; behoeft echter niet, dan vergunning voor afwijkactiviteit (thans omgevingsplanactiviteit) Verder ook rekening houden met kaders net als instructieregels voor geluid/trillingen (art 8.12, 8.12a, b en c Bkl) 20
Beoordelingsregels Als vergunningplicht voor bedrijfsmatige activiteit: beoordelingsregels opnemen in Op Als een milieubelastende activiteit niet vergunningplichtig onder Bal, maar wel zo bepaald in Op: aangeven welke beoordelingsregels voor vergunningverlening gelden 21
Omgevingswet een verbetering? In bestemmingsplan alleen milieunormen indien ruimtelijke relevantie In Op komen Ro spoor en milieu bij elkaar: Op = kerninstrument voor milieubescherming Emissie- of immissienormen in Op ogv art 4.1 Ow (regels aan activiteiten) en 4.2 Ow (regels bij toedeling functie aan locaties)? Beide mogelijk; Reguleren gebruiksruimte mag Veel vrijheid om op lokaal niveau de leefomgeving te beheren, benutten en te beschermen Uitdaging voor gemeenten 22
5. (ontwerp) Invoeringswet en gewijzigde regime bouwen Bouwactiviteit : splitsing (1) vergunning voor omgevingsplanactiviteit en (2) technische vergunning Ad (1) vergunning voor omgevingsplanactiviteit: geen vergunningplicht, tenzij (ipv verbod, tenzij): art 5.1 lid 1 en 2 Ow gewijzigd) In Op kan vergunning voor bouwen verplicht worden gesteld= zg omgevingsplan activiteit Omgevingsplan activiteit is elke activiteit die onder Op (1) vergunningsplichtig of (2) van bepalingen Op afwijkt (afwijkactiviteit exit) VNG komt met voorbeelden Inv besluit van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl): Zal aangeven voor welke bouwwerken een preventieve toets aan Bbl (derhalve met vergunning) nodig is (pag 45 t/m 49 MvT alg deel Inv wet) (Lichtere bouwwerken via melding en kwaliteitsborger) Brandveilig gebruik vergunning: exit (idem) (alleen nog meldplicht, algemene regels en maatwerk) 23
Sturingsinstrumenten vanuit Provincie en Rijk Te bespreken: 1. bevoegdheidsverdeling 2. instructie- en beoordelingsregels 3. instructies 4. projectbesluit 24
Bevoegdheidsverdeling Art. 2.3 Ow: bestuursorganen van de gemeente, tenzij andere regels zijn gesteld Omgevingsvisies zijn beleidsmatig: geen juridische doorwerking Art. 4.3, lid 1 Ow: limitatieve opsomming van activiteiten waarover Rijk algemene regels mag stellen Alternatieven: maatwerkregels en gelijkwaardigheidsbepaling Provincie als gebiedsregisseur Geen strikte scheiding van verantwoordelijkheden 25
Instructie- en beoordelingsregels (i) Bindende verticale sturing Provinciale omgevingsverordening en Besluit kwaliteit leefomgeving Ruim toepassingsbereik Voorbeeld: artikel 5.58 Bkl Voor de toepassing van de paragrafen 5.1.4.5.3 tot en met 5.1.4.5.8 (geurvoorschriften) wordt in het omgevingsplan een bebouwingscontour geur vastgesteld voor het gebied waarbinnen een hoger beschermingsniveau voor geur geldt 26
Instructie- en beoordelingsregels (ii) Afwijkingsmogelijkheid: Bij de regels wordt bepaald in welke gevallen en onder welke voorwaarden van de regels kan worden afgeweken als de toepassing van de regels niet toereikend is voor, of in de weg staat aan, het bereiken van de doelen van de wet. Maatwerk op lokaal niveau Gebiedstransformatie Huidige regeling ontwikkelingsgebieden Crisis- en herstelwet Ontheffingsmogelijkheid 27
Instructie- en beoordelingsregels (iii) Beoordelingsregels: inhoudelijke regels over de beoordeling van een aanvraag om omgevingsvergunning Provinciale omgevingsverordening en Bkl Voorbeeld: art. 8.66 Bkl Voor zover de aanvraag betrekking heeft op een rijksmonumentenactiviteit wordt de omgevingsvergunning alleen verleend als de activiteit in overeenstemming is met het belang van de monumentenzorg. 28
Instructies (i) Proactieve instructie: eenmalige opdracht van het Rijk of de provincie om een concreet besluit met een bepaalde inhoud te nemen Beïnvloeding van de besluitvorming vóóraf Niet bedoeld als alternatief voor interbestuurlijk toezicht Bijvoorbeeld: instructie aan de raad over de inhoud van een omgevingsplan 29
Instructies (ii) Reactieve instructie: besluit van GS dat inhoudt dat een onderdeel geen deel uitmaakt van het omgevingsplan Beïnvloeding van de besluitvorming achteraf Geen bevoegdheid voor Minister Uitsluitend indien: i. hun zienswijze over het ontwerp niet volledig is overgenomen in het omgevingsplan, of ii. wijzigingen ten opzichte van het ontwerp zijn aangebracht aan het omgevingsplan anders dan op grond van hun zienswijze. 30
Projectbesluit (i) Direct sturingsinstrument: bevoegdheid voor Rijk, provincie en waterschap om project toe te staan Complexe projecten van publiek belang Private initiatieven die samenvallen met publieke doelen Voorbereidingswijze van het tracébesluit, direct bindend karakter van het inpassingsplan Definitie project: a. Uitvoering van bouwwerken of totstandbrenging van installaties of werken b. Andere activiteiten in de fysieke leefomgeving, inclusief ontginning van delfstoffen Begrensd door subsidiariteitscriterium 31
Projectbesluit (ii) Startpunt: openbare kennisgeving (art. 5.47 lid 1 Ow) Bevoegd gezag geeft kennis van zijn voornemen om een verkenning uit te voeren naar een opgave in de fysieke leefomgeving en om een projectbesluit vast te stellen Keuze: wel of geen voorafgaande voorkeursbeslissing Voorkeursbeslissing kan zijn: Uitvoeren van een project Oplossen van de opgave zonder project Combinatie van a of b met de uitvoering van andere projecten Afzien van het uitwerken van een oplossing 32
Projectbesluit (iii) Uniforme openbare voorbereidingsprocedure Integrale afweging van alle betrokken feiten, belangen en maatregelen Afzonderlijke toestemmingen kunnen worden opgenomen in het projectbesluit In beginsel dus geen omgevingsvergunningen meer nodig Fasering onder voorwaarden wel mogelijk Bezwaren vanuit gemeentebesturen 33
Voor vragen bel gerust: Eveline Sillevis Smitt: 06 53 87 83 33 Hugo Doornhof: 06 51 03 10 05 34
Wij houden liever geen afstand Koffie?