Ruim baan voor talent Jaarverslag 2012-2013 Uitvoering Leerplichtwet en RMC-Besluit
Ruim baan voor talent Verslag Uitvoering Leerplichtwet en RMC besluit 2012-2013 Maart 2014 Opgroeien en Ontwikkelen Talentontwikkeling - Afdeling Leerplicht Gemeente Enschede 1
Inleiding Het College van B&W van de gemeente Enschede geeft in dit jaarverslag een toelichting op de uitvoering en naleving van de Leerplichtwet en het RMC-besluit (Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Voortijdig Schoolverlaten) over het schooljaar 2012-2013. Het jaarverslag bevat cijfers van het aantal (verzuim)meldingen van leer-en kwalificatieplichtigen, niet leerplichtigen en voortijdig schoolverlaters, de ingezette interventies vanuit Leerplicht en behaalde resultaten. Het verslag bevat de cijfers, een analyse daarvan en een terugblik op de speerpunten voor het schooljaar 2012-2013. 1. Samenvatting De gemeente Enschede wil ieder kind de kans geven om uit te groeien tot een volwassene die optimaal deelneemt aan de samenleving. Onder andere door de schoolloopbaan af te sluiten met een startkwalificatie; tenminste een mbo niveau 2, havo of vwo-diploma. Daarom zetten we in op het voorkomen van schoolverzuim en Voortijdige Schoolverlaters (VSV-ers). Dit is afgelopen schooljaar ook gebeurd. Het streven is om al het (verborgen) verzuim in beeld te krijgen, zodat we deze jongeren kunnen helpen en ondersteunen in de ontwikkeling van hun talent. Schoolverzuim Van de ruim 21 duizend leerplichtigen zijn in het verslagjaar 922 (4,2%) leerlingen gemeld bij de afdeling Leerplicht vanwege (veel)verzuim en/of zorgsignalen. Dit is een daling 0.3 % ten opzichte van het jaar ervoor. Het afgelopen jaar is er door Leerplicht actie gezet op verbetering van het verzuimbeleid binnen een aantal scholen voor voortgezet onderwijs. Deze interventies zijn succesvol gebleken en hebben geleid tot minder verzuim in het voortgezet onderwijs. Intensieve samenwerking met het onderwijs, maar ook met hulpverleningsorganisaties heeft er toe geleid dat we de leerlingen die veel verzuimen, en waar zorgen over zijn, nog beter in beeld hebben gekregen. Om het verzuim te stoppen werken we samen met diverse netwerkpartners. De afdeling Leerplicht is in staat zelfstandig handhaving in te zetten of ingezette trajecten te ondersteunen met dwang en drang opdat de schoolgang zo snel mogelijk wordt hersteld en talent niet onbenut blijft. In het verslagjaar zijn 74 processen verbaal opgemaakt, is 27 keer een HALT-straf opgelegd en 120 keer officieel gewaarschuwd. Deze aanpak heeft erin geresulteerd dat 91% van de jongeren, die gemeld zijn met verzuim, zijn terug gekeerd naar school. Voorkomen Voortijdige Schoolverlaters (VSV-ers) Het absoluut aantal meldingen van jongeren zonder startkwalificatie is in het afgelopen schooljaar gestegen naar 621 unieke personen, tegen 604 in het schooljaar ervoor. Daarbinnen zijn drie ontwikkelingen te zien: 1. Het aantal nieuwe schoolverlaters (zij die in het desbetreffende schooljaar de opleiding verlaten) is dalende. Die daling wordt veroorzaakt door: a. De verbetering van de interne zorgstructuur (ZAT) op de scholen. Scholen zetten meer in op begeleiding van overbelaste en kwetsbare jongeren. b. De economische recessie. Jongeren blijven op school omdat er weinig werk is. c. De preventieve aanpak vanuit Leerplicht 2. Daarnaast is er een stijging te zien van het aantal jongeren zonder startkwalificatie dat zich bij het Werkplein meldt voor een uitkering. Zij hebben soms meerdere jaren een (tijdelijk) arbeidscontract gehad dat veelal om economische redenen wordt ontbonden. Deze leerlingen worden in beeld gebracht en door Leerplicht en netwerkpartners bemiddeld naar school of werk. 3. Door verbeterde bestandsvergelijkingen met de Dienst Uitvoering Onderwijs is er een sluitende aanpak ontstaan en krijgen we meer leerlingen in beeld. Conclusie We kunnen concluderen dat de gemeente Enschede en haar samenwerkingspartners stevig inzetten op de aanpak van schoolverzuim en VSV, en dat deze aanpak ook tot goede resultaten heeft geleid. De komende jaren zullen we deze koers vasthouden en samen met de scholen werken aan het nog vroeger in beeld krijgen van het schoolverzuim zodat de problemen niet hoog oplopen en uitval op school kan worden voorkomen. 2
2. Leerplicht en RMC Zoals in onze Jeugdvisie vastgelegd vinden wij het van essentieel belang dat jongeren hun talenten optimaal ontwikkelen en benutten, (sociaal-economisch) zelfredzaam zijn en in een veilige omgeving kunnen opgroeien tot sociaal vaardige en gezonde burgers die een goed perspectief hebben op de arbeidsmarkt. Het is daarom belangrijk dat jeugdigen naar school gaan en hun opleiding afsluiten met minimaal een startkwalificatie (havo-diploma, vwo-diploma of een mbo-diploma op niveau 2 of hoger). Wij spannen ons ervoor in jongeren te helpen niet in de valkuilen terecht te komen die ze afhouden van de goede start op de arbeidsmarkt. De afdeling Leerplicht is verantwoordelijk voor het signaleren, voorkomen en beperken van schoolverzuim en schooluitval. Kinderen zijn leerplichtig tussen de 5 en 18 jaar. Zij moeten dus ingeschreven staan op een school en deze ook nagenoeg dagelijks bezoeken. De leerplichtambtenaar ziet hier op toe. Vanuit de Leerplichtwet heeft hij de beschikking over een handhavingsinstrumentarium om medewerking van leerlingen en ouders te verkrijgen. Jongeren tussen de 18 en 23 jaar die zonder mbo-2, havo of vwo diploma de school verlaten vallen onder het RMC besluit. Zodra een jongere 18 jaar of ouder is, bestaan er geen wettelijke mogelijkheden meer om een sanctie op te leggen maar kunnen de leerplichtambtenaren jongeren wel wijzen op de gevolgen van zijn/haar keuzes. De leerplichtambtenaar ondersteunt in samenwerking met haar netwerkpartners de voortijdig schoolverlater met als doel het alsnog behalen van een (passende)startkwalificatie of het vinden van een (leerwerk)baan. 3. Speerpunten schooljaar 2012-2013 Voor het schooljaar 2012-2013 waren een aantal speerpunten benoemd: 1. Introduceren verzuimkaart primair onderwijs breed. 2. Onderzoek haalbaarheid regionale verzuimkaart VO-MBO. 3. Voorstel m.b.t. inzet van leerplicht binnen het MBO vanuit de convenantsmiddelen voortijdig schoolverlaten. 4. Gerichte inzet van leerplicht op het primair onderwijs in aansluiting op PS doen en wijkteams. 5. Opzetten signaleringssysteem in samenwerking met het onderwijs /regiogemeenten door koppeling van gegevensbestanden gericht op: o In- en doorstroom (voortgezet) speciaal onderwijs o Thuiszitters (langer dan 4 weken) o Voortijdig schoolverlaters Ad 1. Introduceren verzuimkaart primair onderwijs breed De verzuimkaart is de onderlegger voor scholen hoe te handelen bij (signaal)verzuim. Door (dreigend) verzuim tijdig te melden kan erger mogelijk worden voorkomen. De afdeling Leerplicht heeft in dit schooljaar bij alle scholen uit het primair onderwijs, waar de verzuimkaart nog niet was geïntroduceerd, het draagvlak voor gebruik van de verzuimkaart gepeild. Met uitzondering van Consent hebben alle scholen aangeven de verzuimkaart als onderlegger te willen hanteren bij het melden van (signaal)verzuim. De verzuimkaart is dan ook verspreid binnen het primair onderwijs en wordt o.a. door middel van voorlichting tot onderdeel gemaakt van het intern verzuimbeleid van de school. De afdeling Leerplicht gaat het komend schooljaar met een aantal basisscholen intensiever contact onderhouden om de ervaringen van meldingen, op basis van de verzuimkaart, met elkaar te delen. Ad 2. Regionale verzuimkaart Door regionale onderwijsinstellingen is het signaal afgegeven dat het goed zou zijn om te komen tot een eenduidige regionale verzuimkaart zodat uniformiteit ontstaat tussen de diverse gemeenten. Dit schooljaar is er tussen de gemeente Almelo, Hengelo, Oldenzaal het ROC van Twente en de GGD-JGZ overeenstemming bereikt over de inhoud van de regionale verzuimkaart voor het VO en MBO. De regionale verzuimkaart komt inhoudelijk nagenoeg overeen met de verzuimkaart zoals we die in Enschede al hanteren. In het schooljaar 2013-2014 zal in samenwerking met de andere gemeenten een nieuw format worden gecreëerd. 3
Ad 3 Inzet convenantsmiddelen voortijdig schoolverlaten Ten behoeve van de uitvoering van één van de maatregelen uit het VSV-convenant 2012-2015 wordt door het MBO een beroep gedaan op inzet van Leerplicht/RMC. De maatregelen in het VSV convenant zijn echter alleen nog richtinggevend en missen concrete uitwerking. De gemeente Enschede heeft samen met Almelo en Oldenzaal getracht richting te geven aan de invulling van deze maatregel. Dit voorstel bleek echter niet te voldoen aan de behoeften vanuit het onderwijs. Het ROC van Twente buigt zich momenteel over een tegenvoorstel. Afgelopen schooljaar zijn wel aanvullende afspraken gemaakt over de afhandeling van verzuim van jongeren van 18 jaar en ouder. Daar waar het gaat om niet-wettelijk verzuim wordt de dienstverlening niet langer door Enschede opgepakt, maar pakt het ROC van Twente zelf haar verantwoordelijkheid. Zij tracht met inzet van interne expertise problematiek in beeld te brengen, verzuim te bestrijden en schooluitval te voorkomen. Met de overdracht van deze werkzaamheden aan het ROC heeft de gemeente Enschede haar beleid meer in overeenstemming gebracht met dat van de omliggende gemeenten. Ad 4. Gerichte inzet primair onderwijs Leerplicht wil binnen het primair onderwijs gericht inzetten op (signaal)verzuim binnen de hoogste groepen in kader van de overgang naar het Voortgezet Onderwijs. Vanuit haar wettelijke verantwoordelijkheid zal Leerplicht meer toezien op de kwaliteit van het verzuimbeleid in het basisonderwijs. In samenwerking met de wijkteams, stadsdeelmanagement worden die scholen bezocht waar het meeste rendement te behalen is. De uitvoering van het project sluit aan op de ontwikkelingen in kader van Enschede Doen. Ad 5. Ontwikkeling signaleringssysteem Dit schooljaar is een plan van aanpak geschreven voor het opzetten van een signaleringssysteem gericht op de in- en doorstoom van leerlingen naar het (voortgezet)speciaal onderwijs. Het signaleringssysteem geeft inzicht in de achterliggende oorzaken en herkomst van leerlingen in het speciaal onderwijs. Deze informatie geeft input voor gemeenten en onderwijsinstellingen/samenwerkingsverbanden voor beleidsontwikkeling gericht op het terugdringen van het aantal verwijzingen naar de deze vorm van onderwijs. Het streven is in het schooljaar 2013-2014 het signaleringssysteem in te voeren. 4. Toelichting cijfers 2012-2013 Enschede kent ruim 21 duizend leerplichtige leerlingen tussen de 5 en 18 jaar. Daarnaast zijn er ruim 3000 leerlingen tussen de 18 en 23 jaar ingeschreven op school. In onderstaand overzicht worden deze per onderwijssoort weergegeven. Tabel 1: Aantal leer en kwalificatieplichtigen (5-18 jaar) 5-18 jarigen Aantal leerlingen Basisonderwijs 12.143 Speciaal(voortgezet) onderwijs 764 Voortgezet Onderwijs 7.550 Praktijk onderwijs 286 Middelbaar beroeps onderwijs 1.118 Totaal 21.861 Tabel 2: Aantal niet leerplichtige leerlingen (18-23 jaar) 18-23 jarigen Aantal leerlingen Voortgezet onderwijs 243 Speciaal(voortgezet) onderwijs 81 Praktijk onderwijs 22 Middelbaar beroepsonderwijs 2.951 Totaal 3.297 4
4.1 Verzuimmeldingen leer en kwalificatieplichtigen (5-18 jarigen) Aantal verzuimmeldingen Tabel 3: Aantal verzuimmeldingen leer- kwalificatieplichtigen (5-18 jarigen) Soort Verzuim 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Absoluut verzuim 34 24 22 Relatief verzuim 1028 961 900 Totaal 1062 985 922 Tabel 4: Aantal verzuimmeldingen leer- kwalificatieplichtigen (5-18 jarigen)naar onderwijssoort Onderwijssoort 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Basisonderwijs 115 11% 96 10% 102 11% Voortgezet Onderwijs 606 57% 594 60% 526 57% Praktijkschool 53 5% 42 4% 49 5% Speciaal(voortgezet)onderwijs 73 7% 87 9% 84 9% Middelbaar beroepsonderwijs 181 17% 142 14% 139 15% Geen schoolinschrijving 34 3% 24 2% 22 2% Totaal 1062 100% 985 100% 922 100% Het aantal verzuimmeldingen, zowel relatief als absoluut (leerlingen zonder schoolinschrijving),laat dit jaar t.o.v. het voorgaande jaar een daling zien. Het aantal meldingen per onderwijssoort blijft, afgezet tegen de afgelopen jaren, relatief onveranderd. Een percentage van 4,2% is in het schooljaar 2012 2013 aangemeld bij de afdeling Leerplicht, vanwege (veel)verzuim en/of zorgsignalen. Dat is 0,3% minder dan het vorige schooljaar. Met de inzet van leerplicht houden we het schoolverzuim binnen de perken. Uit gegevens van vergelijkbare gemeenten weten wij dat het werkelijk verzuim rond de 5% 1 ligt. We hebben dan ook het streven om al het verborgen verzuim in beeld te krijgen. Op die manier kan zo vroeg mogelijk worden geïntervenieerd en erger voorkomen. In tegenstelling tot voorgaande jaren zien we dit jaar voor het eerst weer een lichte stijging in het aantal meldingen van het basisonderwijs. Leerplicht heeft het afgelopen jaar de verzuimkaart primair onderwijs ontwikkeld en geïntroduceerd binnen het onderwijs. De komende periode zullen we hier nadrukkelijk aandacht voor vragen. De meeste meldingen komen net zoals voorgaande jaren vanuit het Voortgezet Onderwijs (57%). De leerplichtambtenaren hebben dit schooljaar de jaarlijkse gesprekken (zgn. schooldossiergesprekken) gevoerd met vertegenwoordigers van scholen uit het VO om cijfers, ervaringen, signalen en resultaten met elkaar te kortsluiten. Deze gesprekken worden gevoerd in kader van het tijdig signaleren en ingrijpen bij verzuim om erger te voorkomen. Daarnaast zijn er gesprekken met een aantal scholen gevoerd, waarvan vorig jaar de kwaliteit van de verzuimmeldingen als onvoldoende of onvolledig werd ervaren. De afdeling Leerplicht heeft daarvoor gerichte monitoring uitgevoerd m.b.t. het aantal en kwaliteit van de meldingen. De verzuimkaart, de handreiking voor het onderwijs hoe te handelen bij verzuim, is hierbij als onderlegger gehanteerd. De gesprekken en de verbeteracties vanuit het onderwijs hebben geresulteerd in een kwalitatieve verbetering van de verzuimmeldingen; er wordt sneller en vollediger gemeld. Dit dient echter nog verder te worden verbeterd. Het komend schooljaar zal Leerplicht haar capaciteit dan ook gerichter in gaan zetten op de scholen waar het meeste resultaat te boeken is. Meer aanwezigheid op de school, verzuimcontroles en monitoring van resultatenmoet leiden tot de noodzakelijke kwaliteitsverbeteringen. Thuiszitters Dit schooljaar heeft de afdeling Leerplicht een analyse uitgevoerd bij leerlingen die langer dan vier weken (zonder legitieme reden) verzuimden. In Enschede is dit aantal ten opzichte van het voorgaande jaar stabiel gebleven (41). Uit de analyse kwam naar voren dat het merendeel van deze leerlingen afkomstig is uit het (V)SO. Er zijn inmiddels afspraken gemaakt met de betreffende scholen uit het (V)SO om het komend schooljaar te bespreken hoe we dit (langdurig) verzuim kunnen voorkomen en in ieder geval met 50% kunnen verminderen. Deze resultaten zullen door Leerplicht het komend schooljaar worden gemonitord. 1 Het percentage is gebaseerd op ervaringen van andere gemeente die als vooruitstrevend bekend staan op het terrein van leerplicht, zoals de gemeente Tilburg 5
Reden verzuim Tabel 5: Verzuim leer- kwalificatieplichtigen (5-18 jarigen) naar reden 2 Reden 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Criminaliteit 4 0% 2 0% 2 0% Gedragsproblematiek 56 5% 60 6% 62 7% Luxe verzuim 43 4% 32 3% 18 2% Medisch/Psychisch 125 13% 124 13% 120 13% Meervoudige problematiek 212 21% 171 18% 146 16% Schoolproblemen 94 9% 58 6% 109 12% Spijbelen/te laat komen 483 47% 494 51% 432 49% Overig 11 1% 20 3% 11 1% Totaal 1028 100% 961 900 100% Spijbelen en te laat komen vormen, net als voorgaande jaren, de grootste reden van het verzuim (49%). Het betreft hier verzuim zonder duidelijke achterliggende problematiek in persoon of situatie. Het is belangrijk dat dit verzuim tijdig wordt gemeld zodat er vroegtijdig kan worden gehandeld om erger te voorkomen. Problematisch verzuim begint immers vaak met relatief onschuldig experimenteergedrag. Daar waar het verzuim voort komt uit een combinatie van meerdere factoren is een integrale aanpak en de samenwerking met andere partners in de keten belangrijk. De afdeling Leerplicht onderhoudt een nauwe samenwerking met o.a. scholen, schoolmaatschappelijk werk, wijkteams, bureau jeugdzorg, reclassering, raad van de kinderbescherming en het openbaar ministerie. Interventie Tabel 6: Interventie verzuimmeldingen leer- kwalificatieplichtigen (5-18 jarigen) Interventie 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Procesverbaal 61 7% 65 7% 74 8% Halt 33 4% 22 2% 27 3% Raad Kinderbescherming 51 5% 45 5% 66 7% Hulpverlening 70 7% 32 3% 34 4% Schriftelijke waarschuwing 204 19% 159 17% 120 13% Zorg gesprekken 80 9% 121 13% 106 12% Handhavingsgesprekken 400 49% 501 53% 471 53% Totaal 899 100% 945 100% 898 100% De aanpak van Leerplicht heeft tot doel om de leerlingen bij verzuim weer zo snel mogelijk op school te krijgen. De leerplichtambtenaar heeft hiervoor verschillende handhavingsinstrumenten ter beschikking. Na analyse en onderzoek wordt dat instrument ingezet waarmee het meeste effect kan worden bereikt. Voor wat betreft de afhandeling van het verzuim is ook dit jaar het handhavingsgesprek de meest toegepaste interventie vanuit Leerplicht. Dit gesprek vindt veelal plaats nadat een leerling/ouders een schriftelijke waarschuwing hebben ontvangen m.b.t. het verzuim. Dit gesprek kan leiden tot een verwijzing naar passende hulpverlening of, bij verwijtbaar verzuim, tot een proces-verbaal. Resultaat Tabel 7: Resultaat verzuimaanpak leer- kwalificatieplichtigen (5-18 jarigen) Resultaat verzuimaanpak 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Terug naar eigen school 836 79% 793 81% 739 81% Naar andere school 57 5% 66 7% 60 7% Naar speciaal onderwijs 16 2% 15 2% 23 3% Traject 3 65 6% 41 4% 27 3% Onderwijs verlaten RMC melding 13 1% 10 1% 9 1% Verhuisd 36 3% 32 3% 30 3% Verzuim niet gestopt 35 3% 26 3% 22 2% Vrijstelling 5 0% 2 0% 4 0% 2 Exclusief absoluut verzuim 3 Onder traject moet worden verstaan: zorgtraject/ time-outtraject 6
Totaal 1063 985 914 Het grootste deel van het verzuimresultaat (91%) heeft, net als voorgaande jaren, geleid tot de terugkeer naar de eigen, een andere school of speciale school. De overige resultaten (RMC melding /traject/ verzuim niet gestopt) geven t.o.v. voorgaande jaren een ongewijzigd beeld. 4.2 Verzuimmeldingen niet leerplichtigen (18-23 jarigen) Aantal Tabel 8 : Aantal verzuimmeldingen niet leerplichtige leerlingen (18-23 jarigen)naar onderwijssoort Onderwijssoort 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Voortgezet onderwijs 12 13 8 Voortgezet speciaal 3 0 1 MBO 90 133 154 Praktijk Onderwijs 1 0 0 Totaal 105 146 163 Er is vanaf het schooljaar 2010-2011 een toename zichtbaar van het aantal (absolute) verzuimmeldingen uit het MBO. Scholen melden het verzuim niet alleen eerder, maar de afdeling Leerplicht heeft bij aanvang van dit schooljaar, net als voorgaande jaren, ook het niet wettelijke verzuim (verzuim minder dan een maand) opgepakt. De afdeling Leerplicht heeft voor deze doelgroep geen wettelijke bevoegdheid m.b.t. het inzetten van handhavingsinstrumenten zoals het opstellen van een proces-verbaal, maar kan door middel van een stevig gesprek wel helpen bij het staken van het schoolverzuim en het voorkomen van schooluitval. Dit is echter geen formeel wettelijke taak van de gemeente. Leerplicht heeft het afgelopen jaar nieuwe samenwerkingsafspraken gemaakt met het ROC van Twente. De kern hiervan is dat Leerplicht door middel van consultatie en advies het onderwijs ondersteunt in het nemen van haar eigen verantwoordelijkheid in het verzuimbeleid voor jongeren van 18 jaar en ouder. Leerplicht gaat niet langer zelf aan de slag met deze meldingen. Leerplicht richt zich uitsluitend op het afhandelen van het wettelijk verzuim gedurende een aaneengesloten periode van tenminste 1 maand. Door bovenstaande wijziging heeft Leerplicht haar werkwijze meer in overeenstemming gebracht met de geldende werkwijze van de grote regiogemeenten, waarmee er voor regionale onderwijsinstellingen een eenduidige werkwijze ontstaat. Reden Tabel 9: Verzuim niet leerplichtige leerlingen (18-23 jarigen) naar reden(excl. absoluut verzuim) Reden 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Gedragsproblematiek 7 7% 1 1% 3 2% Luxe verzuim 0 0% 0 0% 1 1% Medisch/Psychisch 11 10% 26 18% 10 6% Meervoudige problematiek 24 23% 17 12% 8 5% Schoolproblemen 23 22% 10 7% 9 5% Spijbelen/te laat komen 37 35% 81 55% 130 80% Criminaliteit 0 0% 1 1% Overig 3 3% 10 6% 2 1% Totaal 105 100% 146 100% 163 100% Spijbelen en te laat komen vormen 80% van het totaal aantal meldingen (niet wettelijk verzuim). Dit percentage is de t.o.v. de voorgaande jaren toegenomen. Het is positief dat dit verzuim wordt gesignaleerd binnen de school. Zoals hierboven al is aangegeven zal dit (niet wettelijk) verzuim binnen de school worden opgepakt. Het MBO neemt hierin haar verantwoordelijkheid en wordt daarbij gefinancierd door aanvullende rijksmiddelen in het kader van het VSV convenant 2012-2015. 7
Interventie Tabel 10: Interventie niet leerplichtige leerlingen (18-23 jarigen) Interventie 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Hulpverlening 3 8% 5 8% 1 1% Schriftelijke waarschuwing 5 15% 3 4% 106 82% Zorg gesprekken 3 8% 5 8% 2 2% Handhavingsgesprekken 25 69% 53 80% 20 15% Totaal 36 100% 66 100% 129 100% Bij de behandeling van verzuimmeldingen van jongeren van 18 jaar en ouder, heeft Leerplicht geen handhavingsinstrumentarium. Er heeft t.o.v. voorgaande schooljaren een toename plaatsgevonden m.b.t. het versturen van waarschuwingsbrieven. Dit kan verklaard worden door de wijziging van werkwijze binnen Leerplicht dit schooljaar, die mede veroorzaakt werd door geringe personele bezetting. Er heeft een prioritering plaatsgevonden om alleen die meldingen op te pakken die voldeden aan het wettelijk criterium m.b.t. het verzuim van tenminste één maand. Daarnaast alleen handhavingsgesprekken te voeren als deze interventie, gezien de achtergrond van de verzuimmelding, van toegevoegde waarde was. De overige meldingen zijn afgehandeld door het versturen van een schriftelijke waarschuwing. Resultaat Tabel 11: Resultaat verzuimaanpak (18-23 jarigen) Resultaat verzuimaanpak 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Terug naar eigen school 63 60% 98 67% 136 83% Naar andere school 2 2% 1 1% 2 1% Onderwijs verlaten VSV 10 10% 22 15% 16 10% Traject 11 10% 11 8% 2 1% Verzuim niet gestopt 19 18% 14 10% 6 4% Verhuisd 0 0 1 1% Totaal 105 100% 146 100% 163 100% Ten opzichte van voorgaand schooljaar is er sprake van een toename van het aantal leerlingen dat na interventie vanuit Leerplicht weer terug is gekeerd naar de eigen of een andere school. Het aantal leerlingen waarbij het verzuim niet is gestopt of die zijn uitgestroomd als voortijdig schoolverlaters is, t.o.v. het vorig schooljaar, gedaald met respectievelijk 6% en 5%. Dit zijn positieve ontwikkelingen die ertoe bijdragen dat meer talenten uiteindelijk die startkwalificatie kunnen behalen. 4.3 Voortijdig schoolverlaters (uitgeschreven zonder startkwalificatie) Aantallen Tabel 12: Voortijdig schoolverlaters (18-23 jarigen), meldingen naar unieke persoon Nieuwe meldingen 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Aantal personen 530 604 621 Tabel 13: Voortijdige schoolverlaters(18-23 jarigen) naar meldende instantie Meldende instantie 2010-2011 2011-2012 2012-2013 School 269 47% 269 41% 221 33% Jeugdhulpverlener 3 1% 9 1% 6 1% Ouder/verzorger/jongere 2 0% 5 1% 4 1% Werkplein 253 45% 245 38% 264 40% Leerplicht 11 2% 17 3% 14 2% Politie,arbeidsinspectie 2 0% 0 0% 0 0% Opsporingsproject/DUO 28 5% 107 16% 151 23% Totaal 568 652 660 Alle jongeren van 18 tot 23 jaar zonder startkwalificatie, die zich bij de gemeente melden worden door Leerplicht geregistreerd en i.s.m. haar netwerkpartners bemiddeld naar school, werk of zorg. De meldingen komen voor het grootste deel van scholen, Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en het 8
Werkplein. Het absolute aantal meldingen van voortijdig schoolverlaters is dit schooljaar t.o.v. het vorig schooljaar licht toegenomen, van 604 in schooljaar 2011-2012 naar 621 afgelopen schooljaar. Het aantal de VSV-meldingen van jongeren die zonder startkwalificatie de school verlieten is t.o.v. het vorig schooljaar verder afgenomen. Reden Deze absolute stijging wordt veroorzaakt door : 1. Een grotere toestroom van jongeren op het Werkplein Veel jongeren zonder startkwalificatie zijn in het verleden naar werk bemiddeld. Door de economische recessie verliezen deze echter sneller hun baan. Omdat ze niet in staat zijn snel ander werkt te vinden, melden ze zich bij het Werkplein voor hulp en inkomensvoorziening. Daarnaast is het voor jongeren, die een BBL-opleiding willen volgen, moeilijk om een werkgever te vinden die de noodzakelijk praktijk- of arbeidsovereenkomst wil afsluiten. 2. Verbeterde bestandsvergelijkingen met DUO. De toename van het aantal meldingen bij DUO kan worden verklaard door de verbeterde bestandsvergelijkingen waardoor meer jongeren zonder startkwalificatie in beeld komen. Sinds afgelopen schooljaar wordt de informatie van alle Enschedese jongeren zonder startkwalificatie met de dienstuitvoering onderwijs vergeleken. Dit betekent dat we ook jongeren zonder startkwalificatie met een arbeidscontract en Wajong in beeld krijgen. De verbeterde bestandvergelijking draagt bij aan de sluitende aanpak. Hierdoor kunnen we in beeld brengen welke jongeren in Enschede ondersteuning vanuit Leerplicht en haar samenwerkingspartners nodig hebben. De bovengenoemde stijging wordt gecompenseerd door een daling van het aantal schoolverlaters vanuit het onderwijs. Verbeterde zorgstructuren, adequater verzuimbeleid en preventieve inzet van Leerplicht hebben ertoe bijgedragen dat dit aantal verder is gereduceerd. Interventie Alle jongeren zonder startkwalificatie zijn besproken in het Actieteam Voortijdig Schoolverlaten. In het Actieteam, bestaande uit een vertegenwoordiging van Jarabee, ROC van Twente (leerwerkloket), 1000 jongerenplan en de gemeentelijke afdelingen Leerplicht, Werk en Inkomen. In dit integrale overleg wordt afgestemd wie de casus op basis van de achtergrond informatie en expertise het beste kan oppakken. De afdeling Leerplicht voert de regie t.a.v. dit overleg. Door deze opzet wordt voorkomen dat we jongeren uit het oog verliezen en tijdig kunnen inzetten op passende ondersteuning. Hierbij wordt al geacteerd gedurende de wettelijke zoekperiode, waardoor de jongere al voor daadwerkelijke instroom in de WWB bemiddeld wordt naar school of werk. Resultaat Tabel 14: Resultaat voortijdig schoolverlaters (18-23 jarigen) Resultaat verzuimaanpak 2010-2011 2011-2012 2012-2013 School 74 13% 89 14% 109 17% Werk (gerelateerd traject) 297 51% 375 57% 374 56% Zorg 142 25% 111 17% 129 20% Overig 4 61 11% 77 12% 48 7% Totaal 574 652 657 De meeste voortijdig schoolverlaters (56%) zijn, net als voorgaande jaren, bemiddeld naar werk (of werkgerelateerde trajecten). Ten opzichte van voorgaande jaren is ook het aantal bemiddelingen naar scholing licht gestegen. Door de economische omstandigheden zijn er meer jongeren te bemiddelen naar het onderwijs. 4 Uitschrijving op basis van detentie/onwillig/niet traceerbaar/verhuizing/23+ 9
4.4 Convenant tegen verzuim en VSV Aantallen Om verzuim en VSV verder terug te dringen, sloten Twente (met Enschede als contactgemeente), het ministerie van OC&W en regionale scholen in 2012 een nieuw convenant. De kern van dit convenant Aanval op de schooluitval is een landelijke daling van het aantal nieuwe VSV-ers binnen 4 jaar (2016) tot 25.000. De definitieve cijfers 2011-2012 die in het najaar 2013 bekend zijn geworden, laten zien dat het aantal schoolverlaters in Enschede t.o.v. het schooljaar 2010-2011 verder is gedaald. Het totaal aantal voortijdig schoolverlaters in Enschede is sinds 2005-2006 gedaald van 572 naar 421 leerlingen (daling van 26,4%).Hiermee is de daling in Enschede groter als in omliggende gemeenten als Hengelo (-18.2%) en Almelo (-5.2%). Oorzaken uitvalreductie De nauwe samenwerking tussen onderwijsinstellingen, Leerplicht en overige netwerkpartners heeft ertoe geleid dat het aantal voortijdig schoolverlaters sterk is verminderd. Deze positieve ontwikkeling is een gevolg van: Versterking van de interne (zorg)structuur op scholen (meer coaching, begeleiding en voorlichting) Versterking van het verzuimbeleid in het middelbaar beroepsonderwijs Voorlichting, begeleiding en ondersteuning van het onderwijs door Leerplicht. Daarnaast heeft de economische recessie een rol gespeeld in de reductie van het aantal schooluitvallers. In tijden van krapte op de arbeidsmarkt kiezen meer jongeren voor een vervolgstudie. De afdeling Leerplicht zal, net als voorgaande jaren, i.s.m. met het onderwijs de cijfers nader gaan analyseren om gerichte acties te kunnen uitzetten om het aantal VSV ers nog verder terug te dringen. Tabel 15: meerjarige ontwikkeling voortijdig schoolverlaten binnen de Gemeente Enschede Schooljaar Totaal leerlingen Totaal VSV ers VO MBO 2005-2006 11.079 572 156 416 2006-2007 11.258 535 128 407 2007-2008 11.346 527 112 415 2008-2009 11.271 460 124 336 2009-2010 11.436 431 107 324 2010-2011 11.539 532 133 399 2011-2012 11.365 421 97 324 5. Ontwikkelingen Zoals u hierboven heeft kunnen lezen, zetten de gemeente Enschede en haar samenwerkingspartners stevig in op het voorkomen en bestrijden van schoolverzuim en schooluitval. Deze gezamenlijke aanpak leidt tot goede resultaten. Deze koers houden we dan ook vast. De komende jaren staan er ook een aantal ontwikkelingen op stapel die effect kunnen hebben op de behaalde resultaten: Leerplicht heeft met alle Enschedese scholen voor basisonderwijs (m.u.v stichting Consent), voortgezet onderwijs, het AOC, het ROC van Twente en de GGD-JGZ afspraken gemaakt over het melden van verzuim. Hiermee is een uniform handelingskader ontstaan. De leerplichtambtenaar houdt middels de schoolbezoeken toezicht op de uitvoering van deze afspraken, zal trends en ontwikkelingen zichtbaar maken zodat gericht kan worden geïntervenieerd waar het verzuimbeleid minder goed loopt. In samenwerking met de afdeling Inkomen zal de aanpak ten aanzien van voortijdig schoolverlaters worden geïntensiveerd. Door toevoeging van extra menskracht aan de poortwachtersfunctie kunnen jongeren al tijdens de zoektermijn van 4 weken actief naar werk bemiddeld worden, zodat instroom in de WWB kan worden beperkt. Op deze manier proberen we jongeren te ondersteunen in het vinden van een baan, zodat talent niet verloren gaat. De invoering van passend onderwijs, de entreeopleidingen en de aangescherpte taal en rekenniveau s zouden de behaalde resultaten negatief kunnen beïnvloeden en door een stijging van het aantal thuiszitters en voortijdig schoolverlaters. Leerplicht is afgelopen al jaar gestart met de monitoring en analyse van het aantal thuiszitters. Op deze manier kunnen trends en ontwikkelingen tijdig worden gesignaleerd en kan waar mogelijk worden bijgestuurd. Naast de monitoring van de thuiszitters is Leerplicht ook in gesprek met het onderwijs om te anticiperen op de invoering van de entreeopleidingen zodat het aantal voortijdig schoolverlaters te minimaliseren. Door knelpunten tijdig te signaleren, wordt voorkomen dat problemen te hoog oplopen en kan schooluitval in Enschede worden voorkomen. 10