LESSUGGESTIES TJERK WORDT EEN BERK VERHALEN, DEBATTEREN EN SPELEN Jolan Van de Waeter onderwijzend in cultuuronderwijs 2017 2018 De rijkdom van kunst. Met een voorbeeld uit de hedendaagse kunst over de mens en natuur, ter inspiratie, nadenken over de vraag; wat is natuur? Vanuit mythologie en sagen een eigen verhaal maken. Tot slot uitsluiten en democratie middels spel en een debat opdracht. Onderwerpen die zijn verwerkt in de voorstelling Tjerk wordt een Berk, gegoten in lessuggesties.
Er was eens een boom, nou ja, een boom, eigenlijk een jongen. Er was eens een jongen nou ja, een jongen, eigenlijk een jongen met takkenhanden, een takkenjongen. Gespeeld door een meisje. Enfin, Tjerk is zijn naam. Tjerk is anders. En dat kan natuurlijk niet! Een voorstelling over: Uitsluiten en durven zijn wie je bent. Over grenzen sluiten en open gooien. Angst voor het onbekende.
EXTRA EDUCATIE TJERK WORDT EEN BERK Beste Leerkracht, Red Theatre, een poging om hemzelf en 22 anderen te laten verdwijnen in de rode stoelen van een theater in Beijing. Liu Bolin De voorstelling Tjerk wordt een Berk hebben we op twee thema s uitgediept, namelijk; Mens en natuur en Democratie en burgerschap. Het materiaal wat hierbij aangereikt wordt kunt u naar eigen inzicht inzetten of gebruiken als inspiratiebron. Het eerste deel gaat over Mens en natuur. We stellen een filosofische vraag en we geven een doe-opdracht namelijk: een verhaal maken. Een voorstelling maken is een verhaal uitbeelden. Hoe ontstaat een verhaal? Hoe zijn sagen en mythologische verhalen ontstaan? De leerlingen gaan een eigen verhaal maken met natuur als inspiratiebron. De sagen en mythologische verhalen worden als voorbeeld aangehaald ter inspiratie, maar ook het besef dat het maken en vertellen van verhalen eeuwen oud is. Het tweede deel is gebaseerd op Democratie en burgerschap. In de voorstelling laat de burgemeester zich leiden door zijn eigen angst. Hij wil geen enkele boom of plant in zijn dorp. Een ondemocratisch besluit. De kinderen gaan middels twee opdrachten ervaren wat democratie en uitsluiten betekent. Ter inspiratie halen we twee kunstenaars aan die zich bezig hebben gehouden met natuurverschijnselen en de verhouding tussen de mens en de natuur namelijk; Liu Bolin: Een hedendaagse kunstenaar (Chinese kunstenaar). Hij laat de mens samenvloeien met levenloos materiaal. Als u op onderstaand link klikt dan ziet op de site NRC hoe hij te werk gaat. https://www.nrc.nl/nieuws/2013/09/13/theaterpubliek-laten-verdwijnen-de-menselijke-kameleon-doet-een-poging-a1465003 August Malmström: Een Zweedse kunstenaar, hij heeft middels een schilderij de nevel in de natuur weergegeven. Voor meer informatie: https://infogalactic.com/ info/august_malmstr%c3%b6m U kunt onderstaande opdrachten in willekeurige volgorde inzetten. Wij wensen u veel plezier toe bij het spelen, debatteren, creëren en verbeelden. Indien u nog vragen en of opmerkingen heeft, hoor ik graag van u. Namens Reuring Theater, Dancing Fairies 1866, August Malmström Jolan Van de Waeter onderwijzend in cultuuronderwijs www.jolanvandewaeter.nl mail@jolanvandewaeter.nl 06-30706606
1. MENS EN NATUUR Inleiding In de voorstelling zelf speelt het thema natuur en de mens een centrale rol, die verbeeld wordt door het personage Tjerk. In de huidige tijd is er een merkbare verandering in de verhouding tussen mens en natuur. Voorheen beschouwde de mens zich als heerser over de natuur. Tegenwoordig ziet men steeds meer dat de mens en natuur gelijkwaardig zijn. Liu Bolin, Forest, 2013 Filosofische vraag Wat is natuur? Mag de mens de baas spelen over de natuur? Liu Bolin is een Chinese kunstenaar. Zijn boodschap: De mens en de wereld vormen een onafscheidelijk geheel. Alleen cultuur is in staat om van de wereld een geïntegreerd geheel te maken. Verhalen maken/verhalen vertellen Informatie: SAGEN: De natuur kan dienen als inspiratiebron voor de sage: Een voorbeeld hiervan is: De witte wieven Sagen: van het Middelnederlandse woord sage of zage, afgeleid van zeggen, wat men zegt. Door middel van de sage wordt getracht een verschijnsel of gebeurtenis op narratieve wijze te verklaren. MYTHOLOGIE De natuur als inspiratiebron voor mythologie. Een mythologie is een verhaal, een denkbeeld over cultuur waarin belangrijke vragen aan bod komen zoals de oorsprong van de mens, de wereld en natuurverschijnselen. Om invloed uit te oefenen op natuurelementen hebben de mensen op een bepaald ogenblik deze natuurelementen tot personen gemaakt; eerst tot geesten, later tot goden. Door deze personificatie werd het mogelijk, zo geloofde men, de natuurkrachten gunstig te stemmen op dezelfde wijze als medemensen gunstig gestemd kunnen worden. De berk speelt een belangrijke rol in de Noorse vertellingen. Zij beschouwden de berk als Heilig. De geest van de berk was een rijpe vrouw die af en toe vanuit de wortels verscheen. Dit is een berk OPDRACHT
Opdracht Hoe maak jij een verhaal? Fantaseer over de natuur: wat zie jij als jij kijkt naar een boom, paddenstoel, bloem, stuk hout e.d? Maak een verhaal met behulp van een vragenstructuur: Wanneer speelt dit verhaal? (tijdstip) Waar speelt het verhaal zich af? (landschap, plek, omgeving) Wat voor onderdak/woning/nest/hol is er in het landschap? Wie woont of wonen daar? (hoofdpersonen, personen, dieren, wezens) Welk dilemma/probleem/uitdaging heeft diegene nu? Welk mens/ dier/wezen biedt hulp aan? Welk obstakel doet zich nog meer voor? Wat voor een oplossing wordt gezocht en gevonden? Waarom is deze effectief? Wat is de uiteindelijke toekomst? Ga in tweetallen of alleen zoeken naar antwoorden op bovenstaande vragen. De vragen kunnen vereenvoudigd of uitgelegd worden door de leerkracht. Als de vragen zijn beantwoord ga je kijken of je de antwoorden met elkaar kunt verbinden tot een verhaal. De volgende stap is dat jij het verhaal gaat vertellen.
2. DEMOCRATIE EN BURGERSCHAP Debatteren / discussieren / speechen De burgemeester staat aan het hoofd van een bestuur. Zij/hij zorgt ervoor dat in een dorp of stad alles goed wordt georganiseerd voor alle inwoners. De burgemeester houdt in de voorstelling een speech. Hij wil zijn volk beschermen. Jij als inwoner van de stad mag hier ook in meebeslissen. Maar hoe je dat? Opdracht De leerkracht schrijft een stelling op het bord, bijvoorbeeld: De burgemeester uit de voorstelling is een slecht mens Tjerk had nooit naar het dorp moeten gaan Opgroeien in de stad is beter dan op het platteland Dorpen en buurten moeten de komst van nieuwe bewoners weigeren Twee jongens kunnen geen verkering hebben De leerkracht verdeelt de klas in 2 groepen. De ene helft is voor de stelling, de andere tegen. Deze twee groepen worden weer onderverdeeld in teams niet groter dan 5 leerlingen. Het is belangrijk dat de leerlingen niet zelf kiezen tussen voor of tegen, maar uitgedaagd worden om wellicht een stelling te verdedigen waar ze het niet mee eens zijn en andersom. Elk team kiest een spreker en overlegt met elkaar welke argumenten ze naar voren willen brengen. Per groep spreekt één persoon namens elk team. Team 1 (voorstander) begint. In maximaal 1 minuut mogen zij uitleggen waarom ze voor de stelling zijn en wat hun argumenten zijn. Vervolgens heeft team 2 (tegenstander) ook één minuut om de stelling aan te vallen. Team 3 en 4 herhalen deze constructie. Hierna volgt de reactiefase waaraan alle debaters meedoen. Zes minuten lang mag er worden gediscussieerd over de stelling. Een leerling mag pas spreken als hij/ zij het woord krijgt van de debatleider (leerkracht). Tijdens deze fase mag er veel worden gereageerd op elkaars argumenten. De leerkracht geeft een korte samenvatting van het debat en gaat door naar de volgende stelling. OPDRACHT
De nieuweling Integreren. We horen het woord heel vaak. Maar wat doe je als je niet mee mag doen? Ga jij je verzetten, protesteren, demonstreren, weglopen? Opdracht Rolverdeling: A: Burgemeester B: Persoon die het dorp in wil Casus: De burgemeester is in zijn dorp. Er komt een nieuweling naar zijn dorp toe. De burgemeester weigert de nieuweling binnen te laten. Wat gaat B hiermee doen? Gaat hij terug of gaat hij de strijd aan? De scènes worden klassikaal aan elkaar gepresenteerd. Wat te doen bij een oneven aantal? Maak een drietal en laat persoon C het hulpje van de burgemeester spelen.