Bijlage Weet en beweeg Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Weet en beweeg, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies Maart 2014
Figuur 1 Opzet Interventie Weet & Beweeg Arts constateert overgewicht/obesitas zonder medische oorzaak + meldt cliënt aan Intakegesprek van ca. 1 uur door GZ-psycholoog en diëtist (inclusief voedingsanamnese). Hierna beslist een gezin over deelname START WEET & BEWEEG Kinderen: 12 bijeenkomsten van 2 uur, waarvan 1 uur cursus (2 kindtherapeute n)+ 1 uur beweging (kinderfysio) Ouders: 9 parallelle bijeenkomsten van 2 uur (2 oudertherapeute n) Ouders en kinderen gezamenlijk: 2 extra bewegingsactiviteiten (roeien, zwemmen) van ca. 1,5 uur, begeleid door fysio en min. 1 ouder- en 1 kindtherapeut Hele gezin: gezinsgesprek (ongeveer halverwege het programma), ca. 1 uur door 1 ouder- en 1 kindtherapeut Feestelijke afronding voor ouders en kinderen: quiz en diplomauitreiking (ca. 2 uur) door alle therapeuten, fysio en dietist Ca. half jaar na afronding programma: parallelle boosterbijeenkomst voor ouders en kinderen (ca. 1,5 uur) door alle therapeuten, fysio en dietist
Tabel 1 Parallel thema overzicht bijeenkomsten KINDGROEPEN OUDERGROEPEN 1 Kennismaking 1 Kennismaking, mijn lichaam als weegschaal 2 mijn lichaam als weegschaal 2 ouders als coach 3 2 x 3 structuur maaltijden en drinken 3 ontstaansfactoren overgewicht/ obesitas thema verpakkingen 4 Bewegen 4 bewegen (fysio-educatie) 5 beloningssysteem 5 Zelfregulatievaardigheden belonen en zelfbeloning 6 pesten en plagen 6 pesten en plagen 7 verpakkingsleer 8 moeilijke momenten en problemen oplossen 7 moeilijke momenten en problemen oplossen 9 eetgewoonten 10 wegen thuis slapen en overgewicht gedragsverandering 8 wegen thuis slapen en overgewicht gedragsverandering 11 Voedingseducatie; smaaklessen 12 terugvalpreventie 9 evaluatie wensthema s sportadvies fysiotherapeut 13 feestelijke bijeenkomst quiz en diploma-uitreiking 14 booster sessie (na een half jaar)
Tabel 2 Verantwoording 1. Kind heeft een passend voedingspatroon, strevend naar BMI-reductie Factor Doelen Aanpak Methode Kennis Kind en ouders hebben kennis Ouders en kinderen krijgen in allerlei vormen educatie over Psycho-educatie, actief over wat gezonde voeding inhoudt gezonde voeding (educatie, quiz, etikettenleer). leren Kind en ouders hebben inzicht in in hun eigen voedingspatroon Kind en ouders hebben inzicht in de verbeterpunten in hun voedingspatroon Er wordt meerdere keren tijdens het programma een eetdagboekje Zelf-monitoring ingevuld om het voedingspatroon in kaart te brengen. Het gezin krijgt persoonlijke feedback op hun registratie en krijgen in de groep ideeen over wat er thuis anders kan. Attitude Kind en ouders staan positief Kinderen en ouders proeven in de groep gezonde tussendoortjes Observationeel leren/ tegenover het proeven van en drinken water. Ook worden zij gestimuleerd om thuis dingen modelling, beloningsgezonde voedingsmiddelen uit te proberen, waarbij gezinsleden thuis het goede voorbeeld systeem, huiswerk kunnen geven. Kind en ouders staan positief De voordelen van gezonde voeding worden benadrukt (liefst Cogn. herstructurering, tegenover het doen van aan- gekoppeld aan gewichtsverloop door de gewichtstabel). motivationele gesprekspassingen in hun voedingsstijl Niet-helpende/negatieve gedachten worden in gesprekken/ voering werkbladen uitgedaagd en vervangen door helpende gedachten Self-efficacy Kind en ouders voelen zich Kind en ouders worden positief bekrachtigd door begeleiders Bekrachtiging in staat om hun voedingsstijl en groepsgenoten in het maken van kleine stapjes in de gewenste gewenst gedrag, aan te passen richting, deelnemers ervaren sociale steun. Ook aanmoediging lotgenotencontact, tot zelfbekrachtiging. zelf-bekrachtiging Kind en ouders hebben de Kind en ouders krijgen vaardigheden aangereikt en oefenen Vaardigheidstraining vaardigheden om hun voedings- deze in de praktijk. thuisopdrachten, stimulus stijl aan te passen controle, omgaan sociale druk Kind en ouders wegen regelmatig In eerste instantie wordt in de groep gewogen, later in het Zelf-monitoring,
thuis en kunnen dat aan hun programma worden gezinnen gestimuleerd om zelf de zelf-bekrachtiging gedrag relateren gewichtscontrole als gewoonte in te slijten Barrieres Kind en ouders hebben de vaar- Kind en ouders krijgen handvatten aangereikt om moeilijke Verhogen copingdigheden om met moeilijke situaties situaties te herkennen en mee om te gaan, bijv. het stoplicht- vaardigheden, om te gaan. model waarin kinderen getraind worden (werkbladen/rollenspel)terugval-preventie, en ouders geleerd wordt hoe ze hun kinderen op een positieve manier kunnen begeleiden/ondersteunen. 2. Kind heeft een passende beweegstijl, strevend naar BMI-reductie Kennis Kind en ouders hebben kennis Ouders en kinderen krijgen in diverse vormen educatie Psycho-educatie, actief van de beweegnorm en het over beweging leren belang van bewegen Kind en ouders hebben inzicht Ouders en kinderen gaan na hoeveel en welke vormen van Discussie, actief leren in hun eigen beweegpatroon fysieke activiteit ze hebben Kind en ouders hebben kennis Kinderen maken kennis met diverse soorten sport/spel. Exploreren mogelijkheden, van de beweegmogelijkheden in Elk kind kan een persoonlijk beweegadvies krijgen over een persoonlijke feedback hun buurt en hun persoonlijke geschikte sport van de fysiotherapeut. mogelijkheden. Attitude Kind en ouders staan positief Kinderen proberen in de groep diverse beweegvormen. Ook Observationeel leren, tegenover het uitproberen van ouders/gezinsleden worden gestimuleerd te participeren aan modelling. diverse fysieke activiteiten. activiteiten Kind en ouders staan positief Kinderen ervaren plezier in beweging. Gezinnen staan positief Motivationele gesprekken, tegenover het verhogen van de tegenover lidmaatschap van een sportclub. lotgenotencontact, fysieke activiteiten. Self-efficacy Kinderen voelen zich in staat om Kinderen ervaren conditie-opbouw gedurende het programma. Zelf-bekrachtiging, meer te bewegen/lid te zijn van Zij worden op niveau uitgedaagd en er wordt gezocht naar een lotgenotencontact een sportclub. bij het kind passende sport. empowerment. Barrieres Kind en ouders ervaren minder Mogelijke barrieres (financieel, praktisch, conditioneel) Oplossingsgerichte
en slechts realistische barrieres worden in kaart gebracht en indien mogelijk, via gesprekken bij het verhogen van fysieke oplossingsgerichte gesprekken, verholpen. activiteiten 3. Kind heeft een hogere kwaliteit van leven Zelfbeeld Kinderen hebben een positief Negatieve gedachten over zichzelf worden in kaart gebracht, Cogn. herstructurering gevoel van eigenwaarde uitgedaagd en vervangen door helpende gedachten. Kinderen zelfbekrachtiging, wordt gestimuleerd positief naar zichzelf te kijken. Lotgenotencontact Het zelfbeeld van kinderen is Kind en ouders worden gestimuleerd en voorgedaan om te Observationeel leren, niet alleen afhankelijk van hun complimenteren op gedrag en niet op resultaat. Er wordt zelfbekrachtiging, gewicht. aandacht gegeven aan (niet met gewicht samenhangende) versterken competenties competenties van ouders/kind. Succeservaringen worden benadrukt. Weerbaar Kind en ouders kunnen omgaan Kind en ouders krijgen praktische handvatten en coping- Elementen uit kanjermet negatieve reacties uit strategieen aangereikt om met moeilijke situaties om te training, rollenspel, omgeving (o.a. pesten/ gaan en kunnen deze in een veilig klimaat oefenen. lotgenotencontact stigmatisering)