Onderzoek woonvoorkeuren in Dinkelland: wensen en waarden

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.1 <Kernwoord onderzoek + naam klant> / 26-4-2011 / P.1 Onderzoek woonvoorkeuren in Dinkelland: wensen en waarden Onderzoeksrapportage Amsterdam Maart 2011 Projectnummer M6825 Auteurs Peter Jobsen Jasper Visscher Fenneke Vegter <Plaats hier het logo van de klant>

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.2 Inhoudsopgave Management Summary 3 1. Inleiding 10 2. Huidige woonsituatie 17 3. Verhuisgeneigdheid 24 4. Woonvoorkeuren 33 5. Woonkernen 44 6. Woonbeleving 65 7. Aanbevelingen 92

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.3 Management Summary 1 / 7 Lange woonhistorie in Dinkelland Inwoners van de gemeente Dinkelland wonen over het algemeen lang in dezelfde woning. Tweederde bewoont 10 jaar of langer dezelfde woning. Het zijn vooral 18-25 jarigen en 45-plussers die al lang in hun huidige woning wonen. Alleenstaanden onder de 30 jaar zonder kinderen wonen het kortst in hun woning. Huizen in gemeente Dinkelland vooral vrijstaande en ruime koopwoningen Appartementen komen weinig voor in de gemeente Dinkelland. De meeste inwoners van Dinkelland geven aan te wonen in een vrijstaande woning (45%). Deze worden vooral vaker bewoond door gezinnen met thuiswonende kinderen (52%). Het tweede meest bewoonde type woning is een twee-onderéén kap woning (26%). In deze woningen wonen relatief veel stellen zonder kinderen (29%) en 25-35 jarigen (35%). Het aantal vierkante meters en kamers van de woningen in Dinkelland komen overeen met het type woning: de woningen zijn over het algemeen tussen de 121 tot 180 m² of meer dan 180 m² en beschikken over 4, 5 of (meer dan) 6 kamers. 81% van de deelnemers aan het onderzoek heeft een koopwoning. Dit zijn vooral gezinnen met thuiswonende kinderen (91%). De meeste koopwoningen hebben een WOZ-waarde tussen de 225.000,- en 300.000,- (23%). Inwoners met een huurwoning (15%) zijn veelal 24-34 jarigen en 65-plussers. De huurprijs voor de meeste huizen ligt tussen de 351 tot 449 (38%).

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.4 Management Summary 2 / 7 Grote tevredenheid met huidige woning en woonplaats Gemiddeld waarderen de inwoners van gemeente Dinkelland hun woning met een 8,1. Hun woonplaats waarderen zij gemiddeld met een 7.7 Slechts 2% van de inwoners is niet tevreden met hun woning en geeft een onvoldoende. 30 tot 60 minuten reistijd is maximaal De meeste inwoners (29%) reizen op dit moment per dag tussen de 30 en 60 minuten tussen woning en werk/studie. Nog eens 27% heeft tussen de 10 en 30 minuten reistijd nodig. Voor velen is de huidige reistijd ook ongeveer de tijd die zij maximaal bereid zijn te reizen. 28% wil maximaal 10 tot 30 minuten reizen en 39% maximaal of 30 tot 60 minuten. 19% geeft aan bereid te zijn om per dag langer dan één uur te reizen naar werk of studie. Voor een groot deel van de inwoners die dit op dit moment langer dan een uur reizen, is dit echter geen wenselijke situatie.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.5 Management Summary 3 / 7 Kwart inwoners heeft verhuisplannen Bijna een kwart van de inwoners (23%) denkt de komende vijf jaar te gaan verhuizen. Met name alleenstaanden tot 30 jaar zonder kinderen hebben verhuisplannen (56%). De meeste inwoners denken hun verhuisplannen binnen twee tot vijf jaar te zullen gaan uitvoeren (61%). 19% ziet zichzelf over één tot twee jaar verhuizen en 18% zelfs al binnen een jaar. De helft van de inwoners wil verhuizen binnen de eigen woonplaats. Dit geldt vooral voor 25-34 jarigen (58%) en 65-plussers (71%). 12% zou het liefst binnen de gemeente verhuizen. Met name Denekamp (20%) en Ootmarsum (19%) zijn daarvoor geliefde plaatsen. 19% verhuist bij voorkeur buiten de gemeente Dinkelland. Hiervan blijft 68% het liefst in Twente en zoekt 26% het buiten Twente. Met name 18-25 jarigen (26%) zouden buiten de gemeente willen wonen. De verhuisredenen verschillen per levensfase 18-25 jarigen geven als reden voor hun verhuiswens het op zichzelf wonen (65%), samenwonen (40%) of i.v.m. werk/studie (25%). Voor 25-54 jarigen is het vooral de woning of de buurt die niet meer voldoet aan de wensen. 65- plussers hebben relatief vaak behoefte aan zorg (50%) en de wens voor een huur- in plaats van koopwoning (17%). Als woonwensen veranderen, is het doorgaans het type woning (34%) of de omvang van de woning (te klein: 28%, te groot: 27%) dat niet meer voldoet. Als er verhuisplannen zijn vanwege de gezondheid, is 31% bereid toch te blijven in de huidige woning als deze kan worden aangepast.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.6 Management Summary 4 / 7 Bestaande, ruime koopwoning of vrije kavel in dorp meest geliefd Bij het maken van verhuisplannen zoeken de inwoners vooral graag een bestaande woning (46%) of een plek waar zij zelf een woning kunnen bouwen (30%). De voorkeur gaat hierbij vooral uit naar koopwoningen (52%). Vooral vrijstaande woningen (51%) of twee onder één kap woningen (25%) zijn gewenst. In een volgend huis wordt dan ook door 85% een voorwaarde voor 3 kamers of meer gesteld. 26% wil minimaal 3 kamers, 31% minimaal 4 en 28% wil er zelfs 5 of meer. Met name gezinnen met thuiswonende kinderen zoeken een woning met meer dan 5 kamers (54%). Het gewenste vloeroppervlakte loopt gelijk op met de wens naar het aantal kamers. Familie/vrienden, voorzieningen en natuur belangrijk bij woonkeuze Bij de keuze van de woonomgeving spelen de nabijheid van familie en vrienden (29%), voorzieningen (26%) en natuur (23%) belangrijke rol. Werk/studie wordt maar door 10% genoemd. De omgeving van de nieuwe woning ligt bij voorkeur in een dorp (47%), kleine stad (24%) of landelijk gebied (20%). Met name 18-25 jarigen (41%) en 25-34 jarigen (51%) vinden het belangrijk dicht bij familie of vrienden te wonen. Behoefte aan zorgvoorzieningen in woonplaats De meerderheid van de inwoners hebben behoefte in de woonplaats aan een fysiotherapeut (64%), huisarts (62%) en apotheek (62%). Ook een tandarts (56%), gezondheidscentrum (50%) of verzorgingstehuis (49%) is volgens de inwoners gewenst. Deze voorzieningen hoeven daarbij niet per se in eigen wijk/buurt aangeboden te worden. Op gemeentelijk niveau (niet per se in woonplaats) is relatief vaak behoefte aan een verzorgingstehuis (21%), een gezondheidscentrum (19%) en een tandarts (17%).

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.7 Management Summary: Woonbeleving 5 / 7 Motivaction onderscheidt, op basis van onderzoek, op de woningmarkt 7 woonbelevingsgroepen, die zich onderscheiden in waarden in het leven, (woon)gedrag en keuzes op de woningmarkt. In Dinkelland behoort 34% van de inwoners tot de woonbelevingsgroep gemeenschapsgezinden. Deze groep is in Dinkelland in aandeel tweemaal zo groot als in gemiddeld Nederland. Een groep die zich kenmerkt door een voorkeur voor dorps wonen, in een sociale omgeving, waarbij het voorzieningenniveau minder van belang is. Zij wonen meer dan gemiddeld in de kleinere kernen in Dinkelland. Twee andere grote groepen, die vooral in de grote kernen wonen, zijn de buurtgeoriënteerden (20%) en gesettelde idealisten (14%). De buurtgeoriënteerden hechten meer belang aan het voorzieningenniveau in hun woonplaats, maar hechten daarnaast ook aan een goede sfeer, met veel familie en vrienden in de buurt. De gesettelde idealisten, hebben hun rust gevonden in het dorpse Dinkelland. Zij genieten nu, veelal met gezin, van het landelijke, rustige wonen in Dinkelland. Het dorpse, groene karakter trekt hen aan.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.8 Management Summary: Woonbeleving 6 / 7 Voor Dinkelland ligt de uitdaging om de grote, tevreden en honkvaste woonbelevingsgroepen (gemeenschapsgezinden en gesettelde idealisten) te behouden en voor hen zo belangrijke kwaliteiten te bewaken. Voor de meer verhuisgeneigde groepen (buurtgeoriënteerden en gehaaste middenklassers) zullen hun iets andere woonwensen in de gemeente gefaciliteerd moeten worden, binnen de grenzen van de huidige woonkwaliteit. Als speerpunten voor beleid zal Dinkelland moeten inzetten op: Bewaken huidige woonkwaliteit Op orde houden van huidige voorzieningenniveau Werkgelegenheid niet in vaarwater laten komen van woonkwaliteit Door de aanwezige, onderscheidende woonkwaliteiten (rust, groen, gemeenschappelijkheid) te bewaken en de benodigde en huidige voorzieningen niet uit het oog te verliezen, hoeft Dinkelland voor grote krimp niet te vrezen. Hierbij moet rekening gehouden worden dat (toekomstige) bedrijvigheid door de inwoners niet als essentieel voor het woongenot wordt gezien en deze de huidige woonkwaliteit kan aantasten.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.9 Management Summary 7 / 7 Motivaction verwacht voor Dinkelland de volgende knelpunten op de woningmarkt Krapte in aanbod appartementen Vraag naar dit type woning is veel groter dan het mogelijke aanbod door leegkomen van deze typen als gevolg van vertrek. De vraag onder de verhuisgeneigden naar deze (huur)appartement kan op dit moment niet opgevangen worden door aantal woningen dat vrijkomt door mogelijke verlaters. Groot deel van de vraag komt vanuit starters die op zichzelf willen gaan wonen (40%). Krapte in aanbod seniorenwoning als gevolg van vergrijzing Zoals in heel Nederland krijgt ook Dinkelland te maken met de vergrijzing. Veel oudere deelnemers verwachten dan ook op korte termijn te moeten verhuizen naar een seniorenwoning. De doorloop in deze seniorenwoningen is beperkt, voor velen is deze woning een eindstation. Behoefte ruimere, luxueuze woningen. Onder de huidige huurders, maar ook onder de huidige kopers bestaat een realistische (op basis van wens prijsniveau) vraag naar ruimere, luxueuze woningen. Hier wordt een krapte verwacht, omdat de doorloop in deze woningen laag is (men vertrekt er niet graag). Ambitieuze startersvraag naar eengezinswoningen en twee-onder-één kap Gewenste wooncarrière thuiswonende jongeren 18-30 jr. heeft ambitieus karakter Divergentie middensegment De vraag naar kleinere, luxe appartementen als mede grote, ruimere woningen komt veelal vanuit het middensegment.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.10 INLEIDING 1

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.11 Achtergrond Achtergrond Samenvatting Doel- en probleemstelling Methode Opzet Resultaten Conclusies Aanbevelingen In opdracht van gemeente Dinkelland, in samenwerking met de woningcorporaties St. Joseph en Mijande Wonen, heeft Motivaction een onderzoek uitgevoerd naar de huidige woonsituatie en woonvoorkeuren van de inwoners van de gemeente Dinkelland. De gemeente Dinkelland moet de komende periode strategische keuzes maken voor haar huidige en toekomstige woningaanbod. Voor de gemeente is het daarom van essentieel belang inzichten te verkrijgen in de huidige en vooral toekomstige vraag naar woningen. Een eerste inventarisatie is gemaakt op basis van het Twents Woningmarktonderzoek Wonen in Twente uit 2010. De gemeente miste daarin echter de nodige verdieping om het keuzeproces van haar inwoners op de woningmarkt te verklaren. De gemeente heeft daarom in samenwerking met de woningcorporaties St. Joseph en Mijande Wonen, door Motivaction een woonwensenonderzoek laten uitvoeren, waarin het door Motivaction ontwikkelde woonbelevingsmodel gebruikt is. Dit model koppelt waarden en de kijk op het dagelijks leven aan keuzes op de woningmarkt. Aan de hand van deze informatie kan in de gemeente Dinkelland het huidige en toekomstige woningaanbod beter worden afgestemd op de wensen van haar inwoners. De uitkomsten van dit onderzoek zullen in deze rapportage uiteengezet worden, welke zullen resulteren in aanbevelingen voor toekomstig beleid.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.12 Doelstelling en onderzoeksvragen De doelstelling van het onderzoek luidt: Inzicht bieden in de huidige woonsituatie en woonvoorkeuren onder de inwoners van Dinkelland teneinde de woningvoorraad beter af te stemmen op de huidige en toekomstige vraag. De doelstelling vertaalt zich naar de volgende onderzoeksvragen: Hoe wonen de Dinkellanders op dit moment en hoe tevreden zijn zij met deze huidige woonsituatie? Hoe zouden de Dinkellanders graag willen wonen? Welke kernen binnen Dinkelland hebben de meeste voorkeur als woonlocatie? Welke waarden liggen ten grondslag aan de verschillende woonvoorkeuren? Waar is de komende jaren behoefte aan, zowel ten aanzien van woningen als woonmilieus?

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.13 Doorvertaling naar beleid De uitkomsten van dit onderzoek zijn door te vertalen naar verschillende beleidsfacetten. Corporaties: Strategisch voorraadbeleid: sluit onze voorraad aan op de wensen van de burger? Projectontwikkeling: Aan welk type vastgoed is op dit moment behoefte? Waar liggen kansen voor nieuwe woningbouwprojecten? Conceptontwikkeling: welke nieuwe woonconcepten kunnen wij ontwikkelen vanuit de wensen van de woonconsument? Gemeente Dinkelland: Gebiedsontwikkeling: aan welk type woonmilieu is het meeste behoefte? Doelgroepenbeleid: hoe kunnen wij inspelen op de (veranderende) wensen van starters, senioren en gezinnen? Kernenbeleid: hoe gaan we om met verschillen in wensen tussen onze kernen?

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.14 Onderzoeksopzet en methode Vragenlijst Met behulp van een schriftelijke vragenlijst* onder de inwoners van de gemeente Dinkelland is de benodigde informatie verzameld. Het veldwerk is uitgevoerd in de periode 11 januari 2011 tot 1 februari 2011. In samenwerking met de gemeente zijn alle huishoudens in de gemeente Dinkelland aangeschreven. Specifiek zijn ook alle thuiswonende jongeren vanaf 18 jaar aangeschreven, om ook de toekomstige vraag goed in beeld te krijgen. De deelnemers maakten kans op prijzen die door de gemeente beschikbaar zijn gesteld. De vragenlijst is in samenwerking met gemeente en corporaties samengesteld en bevatte vragen over de huidige woonsituatie, de tevredenheid over de huidige woning en buurt en de voorkeuren op het gebied van wonen en woonomgeving. Daarnaast zijn alle stellingen die ten grondslag liggen aan het woonbelevingsmodel voorgelegd (zie voor toelichting volgende sheet). Steekproef In totaal zijn er 12.228 adressen aangeschreven, waarvan 3.344 mensen hebben deelgenomen. Dit betekent een goede respons (27%) voor dit type schriftelijk onderzoek. Voor een goede interpretatie van de onderzoeksgegevens is de steekproef gewogen naar leeftijd- en geslachtsindeling in Dinkelland o.b.v CBS-gegevens. Op deze wijze geven de resultaten een representatief beeld voor de inwoners in Dinkelland. *De ingevulde schriftelijke vragenlijsten worden door Motivaction tot 12 maanden na afronden van het onderzoek bewaard.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.15 Woonbeleving als instrument op de woningmarkt De woonbeleving van woonconsumenten Voorheen was het mogelijk om het plannen van de investeringen in de woningvoorraad redelijk te sturen op sociodemografische kenmerken als leeftijdsopbouw, welstandsklasse en gezinsfase. Inmiddels is duidelijk dat deze variabelen weliswaar van belang zijn, maar dat ze niet altijd een afdoende voorspellende kracht hebben. Het is echter de vraag of dit volledig recht doet aan de wensen van de woonconsument. Wordt er voldoende rekening gehouden met aspecten als ruimtebeleving, status, een manier om jezelf te onderscheiden van anderen? Motivaction heeft daarom het woonbelevingsmodel ontwikkeld, waarmee de Nederlanders in 7 onderscheidende segmenten zijn in te delen op basis van hun waarden, (woon)gedrag en woonvoorkeuren. Deze segmenten zijn te gebruiken als richtinggevend instrument bij de keuze voor een bepaald woningbouwproject en/of de strategische invulling van de woningvoorraad, omdat met behulp van dit model een beter inzicht is te geven in voor wie men nu eigenlijk aan het bouwen en/of ontwikkelen is. Door inhoudelijke verdieping op keuzes en gedrag op de woningmarkt zal er een betere match te maken zijn tussen vraag en aanbod, daarbij meer denkend uit de (woon)consument.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.16 Leeswijzer Het rapport bestaat uit de volgende 7 hoofdstukken, die de volgende thema s bevatten: 1. Achtergrond, doelstelling en onderzoeksmethode. 2. Huidige woonsituatie van de Dinkellanders. Verdeling naar woningtype, vloeroppervlakte en huurprijzen/woz-waarden. De huidige tevredenheid met de huidige woning komt aan bod. 3. Verhuisgeneigdheid onder inwoners van Dinkelland en de redenen die hier ten grondslag aan liggen. Ook laten we de populaire locaties zien. 4. Woonvoorkeuren. De verhuisgeneigden vertellen ons wat zij verwachten van hun toekomstige woning en woonomgeving. 5. In dit hoofdstuk gaan we in op de verschillende woonkernen binnen de gemeente Dinkelland, waarbij interessante verschillen tussen de kernen benoemen. 6. Woonbeleving: waarden binnen het keuzeproces op de woningmarkt. Verdeling van de verschillende groepen in Dinkelland en de meest interessante verschillen tussen de groepen. 7. Dit geheel resulteert in strategische aanbevelingen.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.17 HUIDIGE WOONSITUATIE 2

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.18 Wonen in Dinkelland In dit hoofdstuk komt de huidige woonsituatie van de deelnemers aan het woonwensenonderzoek aan bod. We geven inzicht in de woonhistorie in de huidige woning en gaan in op de verschillende kenmerken van de woning: Type Oppervlakte Aantal kamers Huur/koopsegment Huurprijzen/WOZ-waarden Daarnaast gaan we in op de tevredenheid met de huidige woning,

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.19 Meeste bewoners meer dan 10 jaar woonachtig in woning De meeste bewoners (67%) wonen tien jaar of langer in hun woning. Met name in de kernen Lattrop-Breklenkamp (86%) en Tilligte (80%) wonen mensen langer dan tien jaar in hun woning. 13% van de bewoners wonen nu twee tot vijf jaar in hun woning en voor nog eens 13% is dit vijf tot tien jaar. In Denekamp woont men relatief vaker tussen de twee tot vijf jaar (17%) en de vijf tot tien jaar (15%). Met name 18-25 jarigen en 45-plussers wonen 10 jaar of langer in hun huidige woning. Alleenstaanden onder de 30 jaar zonder kinderen wonen het kortst in hun woning. 12% van hen woont nog geen 2 jaar in zijn/haar woning en 20% tussen de 2 en 5 jaar. Hoeveel jaar woont u al in uw woning? Basis: allen, n=3.344 Langer dan 10 jaar 67% 5 tot 10 jaar 13% 2 tot 5 jaar 13% Korter dan 2 jaar 4% Niet ingevuld 3%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.20 Vrijstaande woningen en 2-onder-1 kap bepalen woningvoorraad Vrijstaande woningen (45%) en twee-onder-één-kap woningen (26%) worden het meest bewoond door de deelnemers in de gemeente Dinkelland. Vrijstaande woningen zijn vaker bewoond door alleenstaanden met kinderen en gezinnen met kinderen (52%). In Ootmarsum (53%) komt dit type woning meer dan gemiddeld voor. Met name 45 t/m 54 jarigen (51%) en 55 t/m 64 jarigen (50%) wonen in vrijstaande woningen. Stellen zonder kinderen (29%) en 25 tot en met 35 jarigen (35%) wonen relatief vaak in een twee onder één kapwoning. Met name in Weerselo (33%) en Rossum-Volthe (35%) staan relatief veel twee onder één kapwoningen. Vrijwel geen van de bewoners woont in een flat of appartement (2%), veelal zijn dit alleenstaanden zonder thuiswonende kinderen. In wat voor type woning woont u op dit moment? Basis: allen, n=3.344 Vrijstaande woning 45% Twee onder één kap 26% Boerderij 8% Eengezinswoning in de rij (tussenwoning) Eengezinswoning op een hoek (hoekwoning) Seniorenwoning, aanleunwoning, bejaardenwoning Flat / appartement met lift Flat / appartement zonder lift Anders, namelijk: Niet ingevuld 5% 5% 3% 1% 1% 2% 2%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.21 Ruime huizen in Dinkelland De grootste categorie woningen zijn de woningen die groter dan 180 m² zijn (28%). Slechts weinig bewoners geven aan een woning kleiner dan 80 m² te hebben (6%). Parallel met het aantal vierkante meters loopt het aantal kamers dat de bewoners tot hun beschikking hebben. De meeste bewoners hebben vier (28%), vijf (33%) of zelfs zes of meer kamers (28%). Slechts 6% van de bewoners heeft drie kamers in hun woning, 3% heeft er twee. Gezinnen met thuiswonende kinderen hebben het meeste ruimte tot hun beschikking, alleenstaande 65-plussers zonder thuiswonende kinderen het minste. Groter dan 180 m² Hoe groot is het totale vloeroppervlakte van uw huidige woning? Basis: allen, n=3.344 28% Hoeveel kamers heeft uw huidige woning? Basis: allen, n=3.344 1 151 180 m² 15% 2 3% 121 150 m² 101 120 m² 6% 12% 3 6% 81 100 m² 6% 4 28% 61 80 m² 4% 5 33% 41 60 m² Weet ik niet 2% 20% 6 of meer 28% Niet ingevuld 7% Niet ingevuld 1%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.22 81% heeft koopwoning De meeste deelnemers aan het onderzoek zijn in het bezit van een koopwoning (81%). Dit geldt met name voor gezinnen met thuiswonende kinderen (91%). De meeste huisbezitters (23%) hebben aangegeven dat de WOZ-waarde van hun woning ligt tussen de 225.000,- en 300.000,-. Voor 21% ligt deze onder de 225.000,- en 36% heeft een WOZ-waarde van 300.000,- of meer. 15% van de inwoners huurt een woning. Veelal zijn dit 24-34 jarigen en 65-plussers. 78% van deze huurders betalen een kale huurprijs onder de 550,- per maand. Woont u in een huur- of een koopwoning? Basis: allen, n=3.344 15% 4% 81% Koopwoning Huurwoning Niet ingevuld Wat is de kale huurprijs van uw woning? Basis: woont in huurwoning, n=428 Tot 350 Euro huur per maand 351 tot 449 Euro huur per maand 450 tot 549 Euro huur per maand 550 tot 649 Euro huur per maand 650 tot 900 Euro huur per maand Meer dan 900 Euro huur per maand Weet niet / wens ik niet op te geven Niet ingevuld 14% 38% 26% 8% 3% 2% 5% 3% Wat is de huidige WOZ-waarde van uw koopwoning? Basis: woont in koopwoning, n=2.702 Tot 150.000 Euro 150.000 tot 185.000 Euro 185.000 tot 225.000 Euro 225.000 tot 300.000 Euro 300.000 tot 375.000 Euro Meer dan 375.000 Euro Weet niet / wens ik niet op te geven Niet ingevuld 1% 6% 14% 23% 17% 19% 15% 4%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.23 Type woning Flat / appartement met lift Flat / appartement zonder lift Seniorenwoning, aanleunwoning, bejaardenwoning Eengezinswoning in de rij (tussenwoning) Eengezinswoning op een hoek (hoekwoning) Twee onder één kap Vrijstaande woning Boerderij Cijfer 8,1 7,5 7,6 7,6 7,6 8,0 8,3 8,0 Grote tevredenheid met huidige woning De inwoners van Dinkelland zijn over het algemeen erg tevreden over hun woning. Gemiddeld geven de inwoners hun woning een 8,1. Vergeleken met eerdere woonwensonderzoeken die Motivaction heeft uitgevoerd, scoort Dinkelland hiermee hoger dan bijv. Lelystad (7,8-2006) en Utrecht (7,5-2007). De meeste inwoners (43%) waarderen hun woning met een 8, 17% met een 9 en 13% zelfs met een 10. Vooral alleenstaande 65-plussers (17%) en stellen zonder kinderen (15%) geven hun woning een 10. Gezinnen met thuiswonende kinderen geven hun woning relatief vaak een 9 (21%). 2% van de inwoners is niet tevreden met hun woning en geeft een onvoldoende. De vrijstaande woningen (8,3) en flats/appartementen met lift (8,1), worden het hoogst beoordeeld. Welk rapportcijfer geeft u aan uw woning? Basis - alle respondenten n=3.344 4% 20% 43% 17% 13% 1 t/m 5 6 7 8 9 10 Niet gevuld

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.24 VERHUISGENEIGDHEID 3

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.25 Verhuisgeneigdheid In dit hoofdstuk gaan we in op de verhuisgeneigdheid onder de inwoners van de gemeente Dinkelland. Men is verhuisgeneigd als men aangeeft het plan te hebben te verhuizen binnen de komende 5 jaar. Binnen deze verhuisgeneigdheid herkennen we de verhuisgeneigdheid op korte termijn (binnen 1-2 jaar) en urgente verhuisgeneigdheid (binnen 1 jaar). Uit het eerdere Twents Woningmarkt Onderzoek (TWO) 2010 Wonen in Twente bleek de verhuisgeneigdheid (binnen 5 jaar) op 11% te liggen in Dinkelland. In Twente als geheel lag dit op 21% in 2010. Dit betekende een enorme daling t.o.v. 2006 (34%). Als reden hiervoor werd vooral de financiële crisis, en het daarmee samenhangende op slot raken van de woningmarkt aangevoerd. De verhuisgeneigdheid (binnen 2 jaar)ligt in Nederland op ca. 12% (1,9 mln Nederlanders) o.b.v. het WoOn ( 09) uitgevoerd door het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.26 Verhuisgeneigdheid Op lange termijn (binnen 5 jaar) = 23% Op korte termijn (1-2jr) = 8,3 % Urgent (< 1 jr) = 4,1% Bijna kwart van de inwoners heeft verhuisplannen Driekwart van de inwoners van Dinkelland heeft de komende vijf jaar geen verhuisplannen. 23% daarentegen ziet zichzelf de komende vijf jaar wel verhuizen. Met name alleenstaanden onder de 30 zonder thuiswonende kinderen hebben verhuisplannen (56%). Dit verklaart onder andere het verschil met het Twents Woningonderzoek, waar de verhuisgeneigdheid relatief lager lag (11%), omdat de jongeren niet als aparte groep deelnamen aan het onderzoek. De meeste inwoners denken hun verhuisplannen binnen twee tot vijf jaar te zullen gaan uitvoeren (61%). 19% verwacht hier nog één tot twee jaar over te zullen doen en 18% denkt al binnen een jaar te zullen verhuizen. Vooral alleenstaanden onder de dertig zonder thuiswonende kinderen denken binnen één jaar te verhuizen (32%). Alleenstaande 65-plussers hebben relatief vaker verhuisplannen binnen een termijn van één tot twee jaar: Heeft u verhuisplannen voor de komende vijf jaar? Basis: allen, n=3.344 Binnen welke termijn wilt u gaan verhuizen? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 2% Binnen 2 tot 5 jaar 61% 23% Binnen 1 tot 2 jaar 19% 75% Nee Ja Niet ingevuld Binnen 1 jaar Niet ingevuld 2% 18%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.27 Verhuisredenen verschillen per leeftijdsfase Belangrijkste redenen om te willen verhuizen zijn zelfstandig willen wonen (28%), veranderende woonwensen (23%) en samen gaan wonen met partner (21%). Werk of studie (13%) en gezondheid (10%) volgen op afstand. Met name 18-25 jarigen willen op zichzelf wonen (65%) samenwonen (40%) of verhuizen vanwege hun werk of studie (25%). Voor inwoners tussen de 25 en 54 jaar zijn het vooral de woning of buurt die niet meer voldoen aan de wensen. 65-plussers hebben relatief vaak behoefte aan zorg (50%) en de wens voor een huur- in plaats van koopwoning (17%). Als woonwensen veranderen, is het doorgaans het type woning dat niet meer aanspreekt (34%) of de woning is te klein (28%), danwel te groot (27%) geworden. Wat zijn voor u de belangrijkste redenen dat u wilt verhuizen? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 Wil graag zelfstandig/op mezelf wonen De woning voldoet niet meer aan mijn wensen Gaan samenwonen/trouwen Vanwege werk of studie Behoefte aan zorg/vanwege mijn gezondheid Kinderen zijn/gaan uit huis De buurt voldoet niet meer aan mijn wensen Wil graag een koopwoning in plaats van een huurwoning Wil graag een huurwoning in plaats van een koopwoning Ben een aantrekkelijke woning tegengekomen Ben een aantrekkelijke buurt tegengekomen Gezinsuitbreiding Uit elkaar gaan/scheiden Anders 13% 10% 7% 6% 6% 5% 5% 4% 2% 1% 15% 23% 21% 28% U wilt verhuizen vanwege de woning. Wat is daarvoor de reden? n=175 Ik wens een ander type woning 34% De woning is te klein 28% De woning is te groot 27% Ik wens een meer luxe woning 19% Te hoge energiekosten 14% Andere reden, namelijk: 14% De woning is te duur 9%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.28 Aanpassen woning ouderen voorkomt niet altijd verhuiswens Aan inwoners van Dinkelland die willen verhuizen vanwege hun gezondheid, zijn enkele omschrijvingen voorgelegd. Hen is gevraagd de omschrijving te kiezen die het meest van toepassing is. Iets meer dan de helft (56%) geeft aan te willen verhuizen, ook als er betere voorzieningen komen. 3% is wel bereid te blijven als in de buurt betere zorgvoorzieningen komen. 31% is bereid in de woning te blijven als er aanpassingen in worden gemaakt en 9% wil blijven indien meer zorg aan huis mogelijk is. U geeft aan dat u wilt verhuizen vanwege uw gezondheid: Welke van de volgende omschrijvingen is het meest op u van toepassing? Basis: wilt verhuizen vanwege gezondheid, n=60 Al komen er betere voorzieningen, ik wil verhuizen 56% Als aanpassingen aan woning worden gemaakt wil ik blijven 31% Als er meer zorg aan huis mogelijk is wil ik blijven wonen 9% Als in de buurt betere zorgvoorzieningen komen blijf ik 3%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.29 Verhuislocatie: Populaire bestemming Aan de inwoners van Dinkelland is gevraagd dat als ze ooit zouden verhuizen waar ze dan het liefst heen zouden gaan. 50% van de inwoners zou in de eigen woonplaats blijven, dit geldt vooral voor 25-34 jarigen (58%) en 65- pussers (71%). 12% zou het liefst binnen de gemeente naar een andere woonplaats gaan. Met name Denekamp (20%) en Ootmarsum (19%) zijn geliefde plaatsen. 19% verhuist bij voorkeur buiten de gemeente Dinkelland. Hiervan gaat 68% het liefst naar en andere gemeente in Twente en verhuist 26% bij voorkeur naar een plaats buiten Twente. Met name 18-25 jarigen (26%) zouden buiten de gemeente willen wonen. Als u ooit verhuist, waarheen zou u dan het liefst willen verhuizen? Basis - Heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 Ik wil in mijn huidige woonplaats blijven wonen 50% Naar welke andere kern binnen de gemeente Dinkelland zou u het liefst verhuizen? Basis - Heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar naar andere woonplaats binnen de gemeente Dinkelland, n=88 Denekamp Ootmarsum 20% 19% Ik wil buiten de gemeente Dinkelland gaan wonen 19% Weerselo Deurningen 7% 12% Binnen de gemeente, in een andere woonplaats 12% Saasveld Rossum 7% 5% Tilligte 3% Weet niet / geen antwoord 17% Lattrop 2% Noord Deurningen 2% Niet ingevuld 2% W eet niet / geen mening 17% Niet ingevuld 7%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.30 Maximale reistijd voor meesten 30 tot 60 minuten Aan de inwoners met verhuisplannen is gevraagd hoe lang ze op dit moment reizen naar hun werk of studie. De meeste inwoners (29%) reizen op dit moment tussen de 30 en 60 minuten, nog eens 27% heeft tussen de 10 en 30 minuten reistijd. Meer dan 2 uur reistijd naar het werk of studie is dagelijkse kost voor 5% van de inwoners met verhuisplannen. Naast de huidige reistijd is aan inwoners met verhuisplannen gevraagd hoe lang ze maximaal bereid zijn te reizen naar hun werk. Voor 5% is dit niet langer dan 10 minuten. De meeste inwoners zijn echter bereid iets verder te reizen: 10 tot 30 minuten (28%) of 30 tot 60 minuten (39%). 19% is bereid om per dag langer dan één uur te reizen naar werk of studie. Meer dan 2 uur is voor maar 2% acceptabele reistijd. Hoeveel tijd bent u op dit moment per dag kwijt aan reistijd naar uw werk/studie? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar en is werkzaam of studeert, n=575 17% 27% 29% 22% 5% Hoeveel tijd bent u bereid maximaal per dag te reizen voor uw werk/studie? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar en is werkzaam of studeert, n=575 5% 28% 39% 17% 2% 10% 5-10 min 10-30 min 30 min - 1 uur 1 uur - 2 uur Meer dan 2 uur Niet ingevuld

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.31 Meer dan één uur reistijd = ongewenste situatie Als de huidige reistijd van de inwoners met verhuisplannen wordt vergeleken met de afstand die zij maximaal bereid zijn te reizen, blijkt dat met name inwoners met reistijden van langer dan 1 uur liever minder lang zouden willen reizen. 40% van de inwoners met 1 tot 2 uur reistijd, vindt dit niet acceptabel. Voor degenen met meer dan 2 uur reistijd vindt 64% deze situatie ongewenst. In onderstaande tabel is de huidige situatie (reisafstand) afgezet tegen de gewenste situatie. De groengemarkeerde groep geeft aan bereid te zijn meer tijd te besteden aan het reizen naar werk/studie. De roodgemarkeerde groep is daarentegen minder positief, deze relatief grote groep wil duidelijk een kortere reistijd. Huidige reistijd* Bereid maximaal te reizen** 5-10 min 10-30 min 30 min - 1 uur 1 uur - 2 uur Meer dan 2 uur Total 5-10 min 22% 1% 1% 2% 0% 5% 10-30 min 47% 54% 8% 14% 4% 28% 30 min - 1 uur 18% 35% 66% 24% 41% 39% 1 uur - 2 uur 1% 1% 16% 48% 19% 17% Meer dan 2 uur 0% 0% 1% 2% 30% 2% Niet ingevuld 12% 8% 9% 11% 7% 10% *Hoeveel tijd bent u op dit moment per dag kwijt aan reistijd naar uw werk/studie? Basis: Heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar en is werkzaam of studeert, n=575 **En hoeveel tijd bent u bereid maximaal per dag te reizen voor uw werk/studie? Basis: Heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar en is werkzaam of studeert, n=575

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.32 Meer dan de helft werkzamen werkt buiten gemeente Dinkelland Van de deelnemers die op dit moment werkzaam zijn, werkt meer dan de helft buiten de gemeente. 52% werkt echter wel binnen de regio Twente. Circa één vijfde werkt in zijn eigen woonplaats. Waar werkt u? (Basis - Is werkzaam, n=1.860) In mijn woonplaats 16% 21% Binnen Dinkelland, maar niet in mijn eigen woonplaats 12% 9% Binnen regio Twente, maar niet in gemeente Dinkelland 38% 52% Buiten regio Twente 5% 4% Geen vast werkadres 4% 6% Ik werk niet buitenshuis 4% 5% Zelf Partner N.v.t. 25%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.33 WOONVOORKEUREN 4

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.34 Woonvoorkeuren Voor toekomstige strategische beslissingen op de woningmarkt, zoomen we in op de huidige woonwensen onder de verhuisgeneigde groep We gaan in op dezelfde thema s als bij de huidige woonsituatie, alleen bekijken we nu de gewenste situatie, de woonvoorkeuren. Vervolgens zoomen we weer uit en kijken we naar de gewenste voorzieningen en kenmerken van een buurt, onder alle deelnemers. We behandelen welke voorzieningen essentieel worden geacht voor het woongenot binnen de eigen buurt, woonplaats of gemeente.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.35 Profiel verhuisgeneigden in Dinkelland Jong volwassenen vormen groot aandeel onder de verhuisgeneigden. De verhuisgeneigdheid onder de jonge volwassenen (18-35 jaar) is relatief hoog. Ca 37% heeft plannen om binnen vijf jaar te verhuizen. 40% van de verhuisgeneigde groep geeft aan nog thuis te wonen bij ouders. Een ander groot deel zijn de jonge alleenstaanden die al op zichzelf wonen. Groot aantal kamers minder relevant voor verhuisgeneigde groep De verhuisgeneigden wonen vaker in een huurwoning. Zij wonen op dit moment minder ruim in de zin van vloeroppervlakte. Het zijn vaak de jongeren die vanuit een grote woning willen vertrekken (op kamers) en waarvoor ouders de huidige woonsituatie (veel kamers, groot gezin) daardoor minder relevant wordt. Verhuisgeneigde groep heeft minder te besteden Door de oververtegenwoordiging van de jonge alleenstaanden in de verhuisgeneigde groep, ligt het jaarlijkse bruto-huishoudinkomen relatief laag. De inkomens liggen vaker onder de 23.000 euro per jaar. Verhuisgeneigde groep vaker (toekomstig) hoogopgeleid Het zijn de vaker (toekomstige) hoger opgeleiden die verhuisgeneigd zijn. De HAVO/VWO scholieren hebben al duidelijke verhuisplannen (ivm studie) en onder de jonge alleenstaanden zijn de HBO/WO oververtegenwoordigd.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.36 Bestaande vrijstaande woningen geliefd De inwoners van Dinkelland met verhuisplannen zoeken vooral een bestaande woning (46%) of willen zelf hun eigen huis bouwen (30%). Het type woning dat wordt verlangd, is een vrijstaande woning (51%) of een twee onder één kap (25%). Vooral gezinnen met thuiswonende kinderen zouden graag hun eigen huis willen laten bouwen (40%). Het type woning dat zij zoeken zijn vooral vrijstaande woningen (69%) of boerderijen (20%). Wat voor soort woning wenst u? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 Welk woningtype heeft uw voorkeur? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 Vrijstaande woning 51% Bestaande woning 46% Twee onder één kap 25% Eigen huis bouwen op vrije kavel 30% Seniorenwoning, aanleunwoning, bejaardenwoning Flat/appartement met lift 16% 13% Nieuwbouwwoning: kant en klaar gebouwd 17% Boerderij 13% Anders, namelijk: Geen voorkeur 14% 11% Eengezinswoning op een hoek (hoekwoning) Eengezinswoning in de rij (tussenwoning) Flat/appartement zonder lift 12% 7% 6% Weet niet 5% Kamer 3% Anders, namelijk: 4%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.37 Gezinnen op zoek naar woningen met 5 kamers of meer Het meest gewild zijn huizen met minimaal 4 kamers. 31% van de inwoners met verhuisplannen denkt er minimaal 4 nodig te hebben, 26% wil er minimaal 3 en 28% wil er minimaal 5 of meer. Het zijn de gezinnen met thuiswonende kinderen die relatief vaak meer dan 5 kamers nodig achten (54%). Alleenstaanden zonder thuiswonende kinderen hebben vaker genoeg aan 2 of 3 kamers. Het gewenste vloeroppervlakte loopt parallel met de wens naar het aantal kamers. Het zijn woningen met vloeroppervlakten van meer dan 150 m² die bij gezinnen in trek zijn. Alleenstaanden zonder thuiswonende kinderen zeggen vaker genoeg te hebben aan 40 tot 100 m². Hoeveel kamers heeft u minimaal nodig? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 1 2 1% 8% Wat is de minimale oppervlakte van een woning waar u zou willen wonen? Basis - Heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 41 60 m² 61 80 m² 3% 7% 3 26% 81 100 m² 9% 4 31% 101 120 m² 121 150 m² 10% 14% 5 of meer 28% 151 180 m² 12% Geen voorkeur / weet niet 3% Groter dan 180 m² Weet ik niet 11% 28% Niet ingevuld 3% Niet ingevuld 5%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.38 Koopwoningen meest populair Inwoners van Dinkelland met verhuisplannen, kopen het liefst een woning (52%). Het bedrag dat zij hierbij willen besteden ligt voor de meeste inwoners tussen de 185.000,- tot 225.000,- of de 225.000,- tot 300.000,- (resp. 22% en 24%). Heeft u voorkeur voor een huurwoning of een koopwoning? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 Koopwoning 52% 27% verhuist liever naar een huurwoning. De huurprijs mag voor de meeste inwoners (33%) tussen de 351,- en 449,- per maand liggen. Huurwoning Geen voorkeur Niet ingevuld 17% 3% 27% Welk bedrag heeft u per maand maximaal over voor een huurwoning? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar en voorkeur voor huurwoning of geen voorkeur, n=340 Maximaal 350,- euro huur per maand 351 tot 449 euro huur per maand 451 tot 549 euro huur per maand 550 tot 649 euro huur per maand 650 tot 900 euro huur per maand Meer dan 900 euro huur per maand Weet niet / wens ik niet op te geven Niet ingevuld 15% 33% 19% 10% 5% 15% 3% Welk bedrag wilt u maximaal besteden aan een koopwoning? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar en voorkeur voor koopwoning of geen voorkeur, n=530 Tot 150.000 Euro 150.000 tot 185.000 Euro 185.000 tot 225.000 Euro 225.000 tot 300.000 Euro 300.000 tot 375.000 Meer dan 375.000 Euro Weet niet / wens ik niet op te geven Niet ingevuld 2% 9% 22% 24% 10% 10% 22% 1%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.39 Dorp ideale woonlocatie Het wonen in een dorp is het meest aantrekkelijk volgens 47% van de Dinkellanders met verhuisintentie. Ook wonen in een landelijke omgeving (20%) of een kleine stad (24%) wordt door sommigenaantrekkelijk gevonden. 4% van de inwoners wil verhuizen naar een grote stad. Tot welke van onderstaande woonlocaties voelt u zich sterk aangetrokken? Basis: heeft verhuisplannen voor de komende vijf jaar, n=762 Wonen in een dorp 47% Wonen in een landelijke omgeving 20% Wonen in het centrum van een kleine stad 15% Wonen in een kleine stad, maar niet in het centrum 9% Wonen in het centrum van een grote stad Wonen in een grote stad, maar niet in het centrum Geen voorkeur Niet ingevuld 2% 2% 3% 2%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.40 Denekamp en Ootmarsum meest aantrekkelijk De inwoners van Dinkelland is gevraagd om aan te geven welke kern ze het meest en welke ze het minst aantrekkelijk vinden om in te wonen. Maximaal konden 3 aantrekkelijke en 3 onaantrekkelijke kernen worden genoemd. Men kon hierbij ook de eigen woonplaats noemen. De meest aantrekkelijke kernen om te wonen zijn Denekamp (52%) en Ootmarsum (47%), op ruime afstand gevolgd door Weerselo (24%). Het minst aantrekkelijk vinden inwoners het dorp Agelo. 46% vindt dit dorp onaantrekkelijk om in te wonen. Dit kan ook komen doordat de kleine kernen ook voor de inwoners van Dinkelland relatief onbekend zijn. Denekamp Welke bestaande kernen binnen de gemeente Dinkelland zijn voor u het aantrekkelijkst en het onaantrekkelijkst om te wonen? Basis: allen, n=3.330 52% 20% 6% 22% Ootmarsum 47% 19% 6% 27% Weerselo 24% 27% 6% 43% Rossum 17% 27% 6% 50% Deurningen 13% 33% 6% 48% Saasveld 13% 35% 6% 47% Tilligte 11% 38% 6% 45% Agelo 10% 46% 6% 37% Noord Deurningen 9% 40% 6% 45% Lattrop 8% 40% 6% 45% Aantrekkelijk Onaantrekkelijk Weet niet / geen mening Niet ingevuld

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.41 Supermarkt, school, winkels, sport- en speelgelegenheid en ov-halte meest essentieel Kunt u aangeven van de volgende voorzieningen in hoeverre ze voor u van belang zijn binnen uw woonplaats? (n=3.344) Supermarkt 70% 21% 3% 6% Scholen 70% 12% 9% 10% Winkels 62% 26% 4% 7% Sportcentrum/-park 60% 23% 8% 10% Speelgelegenheid voor kinderen 60% 20% 10% 10% Openbaar vervoer(halte) 59% 26% 7% 8% Kinderdagverblijf/crèche/peuterspeelzaal 47% 26% 17% 10% (Buurt)Restaurant 39% 41% 11% 9% Religieuze instelling/kerk 34% 36% 21% 8% Snackbar 32% 41% 16% 10% Hondenuitlaatgelegenheid 29% 27% 34% 10% Buurthuis 28% 38% 24% 10% Informatiepunt voor wonen, welzijn en zorg 25% 43% 24% 8% Essentieel voor woongenot Niet essentieel, wel fijn als het er is Niet noodzakelijk Niet ingevuld

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.42 Vooral ouderen sterk gericht op zorgvoorzieningen in eigen woonplaats Er is behoefte aan zorgvoorzieningen in Dinkelland. Een fysiotherapeut (64%), huisarts (62%), apotheek (62%), tandarts (56%), gezondheidscentrum (50%) en verzorgingstehuis (49%) zijn door de meeste inwoners vooral gewenst in de woonplaats. Voor een kleiner deel mogen deze voorzieningen op gemeentelijk niveau beschikbaar zijn. Voor hen is er behoefte aan een verzorgingstehuis (21%), een gezondheidscentrum (19%) en een tandarts (17%). Met name 65-plussers hebben behoefte aan zorgvoorzieningen in de eigen buurt. Andere groepen hoeven dit niet per sé in de buurt. Kunt u van de volgende zorgvoorzieningen aangeven of u hier behoefte aan heeft binnen de gemeente Dinkelland, en zo ja waar u deze dan zou willen aantreffen? Basis: allen, n=3.344 Fysiotherapeut 8% 64% 10% 5% 13% Huisarts 11% 62% 11% 4% 12% Apotheek 7% 62% 13% 5% 13% Tandarts 7% 56% 17% 7% 13% Gezondheidscentrum 8% 50% 19% 12% 12% Verzorgingstehuis 5% 49% 21% 12% 14% Eigen buurt Woonplaats Gemeente Geen behoefte Niet ingevuld

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.43 Familie belangrijkste reden van woonsituatie Wonen in de omgeving van familie en vrienden (29%) wordt door de meeste inwoners (29%) aangegeven als belangrijkste reden voor de woonsituatie. Voorzieningen (26%) en openbar groen (23%) volgen daar direct achteraan als tweede en derde meest genoemde reden. Vooral 18-25 jarigen en 45-54 jarigen geven aan dicht bij hun werk of studie (21%) te zijn gaan wonen. Met name 18-25 jarigen (41%) en 25-34 jarigen (51%) zijn dichtbij familie of vrienden gaan wonen. Voor 45-54 jarigen (32%) en 55-64 jarigen (35%) is een recreatiegebied in de omgeving relatief vaak de belangrijkste reden voor hun woonsituatie. Welke van onderstaande redenen is het belangrijkst voor uw woonsituatie? Ik woon graag... Basis: allen, n=3.344 Dichtbij familie / vrienden 29% Dichtbij voorzieningen (winkels, scholen etc.) Dichtbij park, natuur, buitengebied 23% 26% Dichtbij mijn werk / studie 10% Anders 6% Niet ingevuld 5%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.44 WOONKERNEN 5

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.45 Gemeente Dinkelland Lattrop Welk rapportcijfer geeft u aan uw woonplaats? Ootmarsum Gemiddelde 7.7 Tilligte Noord-Deurningen Weerselo Denekamp Saasveld Rossum Deurningen Aantal inwoners Bron afbeelding: Dinkelland op Maat 2009

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.46 Tevredenheid met bepaalde kenmerken per woonkern - % (zeer) tevreden Kenmerk Woonplaats Bevolkingssamenstelling Rapportcijfer (buurt) Veiligheid Rust Uitstraling Netheid Groen Voorzieningen niveau Sfeer Denekamp 7.7 78 79 63 70 59 50 73 72 Deurningen 7.7 80 81 72 79 70 26 75 77 Ootmarsum 8.0 81 79 67 72 58 49 78 79 Weerselo 7.9 84 83 65 71 62 48 76 79 Lattrop-B kamp 8.2 79 86 83 87 80 28 88 83 Rossum-Volthe 7.8 85 87 68 77 64 28 76 74 Saasveld 8.0 76 81 74 78 67 29 77 77 Tilligte 8.4 76 89 74 86 69 31 89 79 Onbekend 7.7 69 70 56 64 52 45 63 65 Totaal 7.9 79 80 66 73 61 44 75 75 In de tabel is het percentage van de deelnemers te zien die aangeeft (zeer) tevreden te zijn met voorgelegde kenmerken in zijn directe woonomgeving (wijk/dorp). Tilligte scoort gemiddeld het best op de waardering van de woonomgeving door haar bewoners. Met een 8,4 houden ze Lattrop net achter zich.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.47 De kernen binnen Dinkelland Op de volgende sheets bekijken we de eerder behandelde thema s per kern. We beschrijven de: Woonhistorie Inwoneraantallen Huidige woonsituatie Verhuisgeneigdheid Woonvoorkeuren Per kern worden de interessante significante verschillen die zij ten opzichte van het gemiddelde in de gemeente Dinkelland vertonen genoemd. We sluiten elke woonkern af, met typerende quotes van de deelnemers aan het woonwensenonderzoek waarom deze kern aantrekkelijk is om in te wonen.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.48 A. Denekamp Aantal inwoners: 9.800 Woonhistorie (>10jr) 82% Rapportcijfer 7.8 Huidige woonsituatie bewoners Vaker iets kortere woonhistorie in woning (meer doorloop in woningen),maar vaker wel lange historie binnen woonplaats (82% > 10 jaar) Vaker tussenwoningen, hoekwoningen en appartementen. Gemiddeld iets kleinere vloeroppervlakte (80m² - 120m²) Vaker op zichzelf wonend Vaker in huurwoning, 550-650 (middensegment). Koopwoningen vooral < 225.000 Gemiddeld vaker tevreden met buurt en woonplaats Vooral tevreden met voorzieningenniveau Gemiddeld langere reisafstand (1-2h) naar werk/studie Verhuisgeneigdheid Gemiddeld, maar minder vaak urgent (in 1 a 2 jaar). Switch koop naar huur of huur naar koop vaker als reden genoemd Woonvoorkeuren Nieuwbouw: vaker voorkeur voor kant-en-klare woning Dorps wonen Flat (zonder lift) Zorgvoorzieningen in woonplaats, niet specifiek in buurt Essentieel: super, winkels, ov-halte, snackbar/restaurant Dichtbij voorzieningen Aantrekkelijk: Denekamp en Noord-Deurningen Minder aantrekkelijk: Agelo, Ootmarsum, Weerselo, Deurningen, Rossum, Saasveld.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.49 A. Denekamp (volgens de Dinkellanders) Waarom Denekamp aantrekkelijk is om te wonen? "Heeft een centraal centrum waar alle voorzieningen als bakker, supermarkt, winkels, huisarts apotheek, tandarts gevestigd zijn. "O'sum heeft men meer 'stadse' uitstraling en mentaliteit." In Denekamp is de laatste jaren veel aan vernieuwing gedaan, dat was ook noodzakelijk, vooral de rand - rondweg is een uitkomst, en maakt het centrum weer leefbaar - verder is het fijn dat het kleinschalig is je kunt met de fiets overal komen bv. winkels. Gezien de leeftijd overal dichtbij. Voldoende nieuwbouwvoorzieningen, voldoende groot om goede diversiteit te bieden. dichtbij grotere steden waar onze zoon (23 jr) sport en uitgaat. Wonen in een dorp en toch dichtbij grotere stad. Centraal E'de /Hengelo/O'zaal; dichtbij snelweg; 'n Mooi dorp, 'n kern waarin nog oude panden zijn bewaard gebleven. In prachtige natuur Brandweer De meeste voorzieningen (winkels, zwembad, restaurants) en toch in dorps karakter. Bereikbaar met OV (niet alleen buurtbus die op beperkte tijden rijdt). enige uitgaansgelegenheid diversiteit van inwoners. Dorps en niet te druk door toerisme zoals Ootmarsum. goede ontsluitingswegen en voldoende knus. Daar is een café en in Noord-Deurningen niet! Mooie kern, vriendelijke bevolking, behulpzaam.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.50 A. Noord-Deurningen (volgens de Dinkellanders) Omdat Noord-Deurningen door vele Dinkellanders als aparte kern wordt benoemd, hieronder specifieke quotes over de aantrekkelijkheid van Noord-Deurningen. Waarom Noord Deurningen aantrekkelijk is te wonen? : "Omdat het de laatste jaren ontzettend leefbaar is geworden, met name De Mare het Kulturhus." " heeft een school, kerk en een prachtig Kulturhus." "Voor de sport is hier een mooie klootschietbaan." " er is nog een buurtsuper." "Gezellige kleine gemeenschap." " dicht bij Denekamp met veel voorzieningen..." "Je bent zo de grens over om in Nordhorn te gaan winkelen en boodschappen te doen."

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.51 B. Lattrop-Breklenkamp Huidige woonsituatie Vaker lange woonhistorie in huidige woning (> 10jaar) Vaker boerderij met veel kamers (>6) Vaker inwonend bij ouders Vaker koopwoning Gemiddelde hogere tevredenheid met buurt Gemiddeld langste reisafsatnd naar werk/studie (>2h) Vaker tevreden met veiligheid, groenvoorziening in buurt Aantal inwoners: 1.080 Woonhistorie (>10jr) 96 % Rapportcijfer 7.6 Verhuisgeneigdheid Gemiddeld Woonvoorkeuren Willen vaker wonen in het centrum van een grote stad Vaker graag op kamers Zorgvoorzieningen niet noodzakelijk in woonplaats, wel binnen gemeente Essentieel: kinderopvang, speelgelegenheid, buurthuis Aantrekkelijk: Lattrop Minder aantrekkelijk: Ootmarsum

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.52 B. Lattrop-Breklenkamp (volgens de Dinkellanders) Waarom Lattrop aantrekkelijk is om in te wonen: Lekker in het buitengebied wandelen, fietsen en genieten van de natuur... Geen snelwegen, treinen, scheepvaart, vliegveld... Momenteel nog redelijke voorzieningen "Voor de grotere boodschappen zijn de supermarkten e.d. nog op goede afstand. Gemoedelijke sfeer, niet te druk, veel leeftijdsgenoten, leuk voor kinderen tot +- basisschoolleeftijd " "Vanwege de rustige ligging in een landelijk gebied." "Ruimte" "Klein dorp gezellig iedereen kent elkaar."

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.53 C. Tilligte Huidige woonsituatie Vaker lange historie in huifige woning Vaker boerderij met veel kamers (>6) Vaker inwonend bij ouders Vaker dure huursegment ( 650-900), koop vaker dure segment ( 300k- 375k) Gemiddelde hogere tevredenheid met buurt en woonplaats Vaker tevreden met rust, uitstraling, netheid, groenvoorziening, sfeer, bevolkingssamenstelling in buurt Aantal inwoners: 740 Woonhistorie (>10jr) 89 % Rapportcijfer 8.0 Verhuisgeneigdheid Relatief laag, 81% geeft aan binnen 5 jaar niet te willen verhuizen, honkvast Vaker op zichzelf willen gaan wonen als verhuisreden Woonvoorkeuren Willen vaker een stuk grond kopen en daarop een eigen huis (laten) bouwen Vaker graag dorps wonen Zorgvoorzieningen niet noodzakelijk in woonplaats, wel binnen gemeente Vaker als essentieel genoemd: buurthuis, kinderopvang en kerk Dichtbij park/natuurgebied Aantrekkelijk: Tilligte, Lattrop Minder aantrekkelijk: Weerselo - Ootmarsum

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.54 C. Tilligte (volgens de Dinkellanders) Waarom Tilligte aantrekkelijk is om in te wonen: "Kleinschalig, weinig verkeersoverlast, geen industrieterreinen, veel natuur." "Goed verenigingsleven en goede saamhorigheid." "Mooi centraal tussen 2 grote kernen" " je woont vrij." "Redelijke prijs voor bouwgrond" " altijd gezellig en veel sfeer." " dicht bij zorginstellingen en koopvoorzieningen." "Mensen zijn zeer behulpzaam." "Grote percelen" "Tilligte is een hele hechte gemeenschap."

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.55 D. Ootmarsum Huidige woonsituatie Gemiddeld iets korter in gemeente (5-10 jaar) Vaker een vrijstaande woning Vaker lage huursegment ( 450-550), koop duurdere segment ( 300k- 375k) Gemiddeld hogere tevredenheid met woonplaats Vaker tevreden met veiligheid, uitstraling, netheid, voorzieningenniveau, sfeer en bevolkingssamenstelling in de buurt. Aantal inwoners: 5.460 Woonhistorie (>10jr) 85% Rapportcijfer 7.9 Verhuisgeneigdheid Gemiddeld Woonvoorkeuren Wonen in het centrum van een kleine stad, of wonen in een kleine stad, maar niet in het centrum Flat/appartement met lift Voorkeur voor huurwoning Zorgvoorzieningen in woonplaats, niet specifiek in buurt Essentieel: supermarkt, winkels, restaurant, infopunt wonen, welzijn en zorg Aantrekkelijk: Agelo, Ootmarsum Minder aantrekkelijk: Denekamp, Weerselo, Deurningen, Noord-Deurningen, Rossum, Saasveld.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.56 D. Ootmarsum (volgens de Dinkellanders) Waarom Ootmarsum aantrekkelijk is om in te wonen: "De stoel van Dinkelland." "Het stadje dat zo enig en anders is." "Heeft meer voorzieningen bij het ouder worden." "Heeft stadse allure." "Prachtige historische kern." Veel toerisme. "Trefpunt voor veel mensen die willen genieten van schoonheid en natuur. "Een prachtige oude stad met uitstraling." "Kleinschalig en toch behoorlijk voorzieningenniveau." "Prachtig buitengebied binnen bereik." "Goede restaurants en hotels." "Minst besloten meeste connectie met de rest v.d. wereld. Meest ondernemend" "Mooie stad." "Om haar pittoreske uitstraling. "De saamhorigheid van de stad. Kunst trekt veel toerisme, dat spreekt ons aan. " er is wat te beleven op een leuke manier "

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.57 E. Weerselo Huidige woonsituatie Vaker 2-onder-1-kap Vaker grote vloeroppervlakte (>180m²) Huur: vaker lager segment ( 450-550); Koop: middensegment ( 225k- 300k) Vaker tevreden met veiligheid, rust, uitstraling, groenvzoorziening en bevolkingssamenstelling in de buurt. Aantal inwoners: 3.010 Woonhistorie (>10jr) 83% Rapportcijfer 7.6 Verhuisgeneigdheid Relatief laag; 80% wil niet verhuizen, honkvast Meer genoemde verhuisredenen: Woning voldoet niet aan wensen Woonvoorkeuren Voorkeur voor groter oppervlakte (> 180m²) Zorgvoorzieningen in woonplaats, niet specifiek in buurt Essentieel voor woongenot: supermarkt, ov-halte, scholen, sportvoorziening, snackbar, buurthuis en speelgelegenheid Aantrekkelijk; Weerselo, Saasveld Minder aantrekkelijk: Denekamp, Lattrop, Nrd-Deurningen

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.58 E. Weerselo (volgens de Dinkellanders) Waarom Weerselo aantrekkelijk is om in te wonen: De boodschappen zijn binnen handbereik. "Voorzien van alle mogelijke voorzieningen (supermarkt, school, winkels, cafés etc.). "Bestaande uit een echte dorpskern en een mooie buitenaf." "Je voelt je veilig " "Combi tussen de noodzakelijke voorzieningen & wonen in het groen." " mensen kennen en groeten elkaar, er is saamhorigheid." "Centrale ligging: je kunt makkelijk naar andere gemeentes (Tubbergen, Oldenzaal, Hengelo, Borne)" "Prima busverbindingen" "Goedlopende verenigingen " "Sociale gemeenschap!" "De kids kunnen zich hier lekker uitleven."

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.59 F. Rossum-Volthe Huidige woonsituatie Vaker 2-onder-1-kap woningen Vaker inwonend bij ouders Vaker in koopsector Meer tevreden met veiligheid, rust, netheid en groenvoorziening in buurt. Aantal inwoners: 2.380 Woonhistorie (>10jr) 84% Rapportcijfer: 7.1 Verhuisgeneigdheid Hoge verhuisgeneigdheid (30% t.o.v. 23%) Vaker op korte termijn (binnen 1-2 jaar wil men verhuizen) Woonvoorkeuren Voorkeur voor koop Zorgvoorzieningen niet noodzakelijk in woonplaats, wel binnen gemeente Essentieel: scholen, kinderopvang, kerk, buurthuis Aantrekkelijk: Rossum, Weerselo Minder aantrekkelijk: Ootmarsum, Tilligte

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.60 F. Rossum-Volthe (volgens de Dinkellanders) Waarom Rossum aantrekkelijk is om in te wonen: "Kleine plaats maar wel met bibliotheek, filmhuis, supermarkt, bloemenwinkel, kerk, parochie centrum." "Gelukkig komt er weer een supermarkt, was een enorm gemis." " ligt centraal via Oldenzaal, Denekamp, Weerselo." "In het dorp heerst een gemoedelijke sfeer " "Perfecte sportaccommodaties." "Het kulturhus is een ontmoetingscentrum..." " bloeiend verenigingsleven " " voor een dorp veel culturele activiteit " "Vrij in de natuur " " dichtbij en toch op veilige afstand van stad, idem van af auto snelweg."

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.61 G. Saasveld Huidige woonsituatie Vaker een boerderijwoning Vaker grote vloeroppervlakte (> 180m²), meerdere kamers (>6) Gemiddeld hogere tevredenheid met woonplaats Gemiddeld korte reistijd 10-30 minuten, willen ook vaker niet meer kwijt zijn. Tevreden met netheid en bevolkingssamenstelling in buurt. Aantal inwoners: 640 Woonhistorie (>10jr) 83 % Rapportcijfer 7.9 Verhuisgeneigdheid Gemiddeld Vaker genoemde reden: Samenwonen/trouwen Woonvoorkeuren: Wil vaker een stuk grond kopen en daarop een eigen huis (laten) bouwen Vaker vrijstaande woning Voorkeur voor koop Zorgvoorzieningen niet noodzakelijk in woonplaats, wel binnen gemeente Essentieel: scholen, sportvoorzieningen, kerk Vaker dichtbij familie/vrienden en/of park/natuurgebied Aantrekkelijk: Weerselo, Deurningen, Rossum, Saasveld Minder aantrekkelijk: Denekamp, Nrd-Deurningen, Ootmarsum

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.62 G. Saasveld (volgens de Dinkellanders) Waarom Saasveld aantrekkelijk is om in te wonen: "Is de mooiste plaats van Dinkelland." "Het is een klein dorp dat veel vrijheid bied in de natuur ( ) Zo kunnen ze buiten spelen in de natuur en naar een goed georganiseerde dorpsschool gaan." "Bruisend verenigingsleven." " Centrale ligging Hengelo, Borne, Oldenzaal. 7 km gelegen vanaf snelweg A1." " Sociale controle in de buurt." " leeftijdsgenoten (babyboomers generatie)." "Al heeft de plaats weinig te bieden zoals winkels, gymzaal is het gezellig en gemoedelijk." "Hier loopt geen 'grote' hoofdweg." Alles vindt ik hier gebaseerd op vriendelijkheid samen doen, helpen etc." "Historische dorpskern."

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.63 H. Deurningen Huidige woonsituatie Wonen vaker orter in gemeente (< 2 jaar) Verhuisgeneigd Relatief laag; 80% wil niet verhuizen, honkvast Vaker genoemde verhuisredenen: Samenwonen/trouwen en/of zijn een aantrekkelijkere buurt tegengekomen waar men graag zou willen wonen Aantal inwoners: 1.950 Woonhistorie (>10jr) 83% Rapportcijfer 7.5 Woonvoorkeuren Voorkeur voor kleinere vloeroppervlakten Zorgvoorzieningen niet noodzakelijk in woonplaats, wel binnen gemeente Essentieel: buurthuis, kerk, hondenuitlaatgelegenheid Willen vaker kortere reisafstand naar werk/studie Aantrekkelijk: Weerselo, Saasveld, Deurningen Minder aantrekkelijk: Denekamp, Nrd-Deurningen

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.64 H. Deurningen (volgens de Dinkellanders) Waarom wonen in Deurningen? Door nieuwe indeling van het centrum is het een stuk gezelliger en oogt het een stuk beter. bloeiend verenigingsleven (DSVD, carnaval, muziek, tennis, Fancy Fair Hades, Run Bike Run) ook zijn er goede verenigingen, zoals sport en muziek. En jongeren hebben zo ook wat te doen. sporthal is belangrijk Als ik zou moeten kiezen werd 't Deurningen omdat 't er erg gezellig wonen is als ik mensen van daar mag geloven straat is mooi aangelegd Ondanks dat er geen supermarkten en andere winkels en voorzieningen zijn, ligt het dorp toch erg centraal tussen Hengelo, Enschede en Oldenzaal dicht bij A1 Niet dichtbevolkt, veel ruimte, natuur en recreatie mogelijk heden Meest dicht bij de bewoonde wereld

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.65 WOONBELEVING 6

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.66 Introductie Het woonbelevingsmodel verschaft informatie over de woonbehoeften en de daaraan ten grondslag liggende waardenoriëntaties. Er worden 7 woongroepen onderscheiden: Huiselijken Gemeenschapsgezinden Buurtgeoriënteerden Gehaaste middenklassers Actieve individualisten Tolerante socialisers Gesettelde idealisten Motivaction onderscheidt in het model grofweg een drietal waardenoriëntaties: Een traditionele oriëntatie gericht op het behouden en bezitten. Woonbelevingsgroepen met deze waardenoriëntatie zijn: de huiselijken, de gemeenschapsgezinden. Een moderne oriëntatie gericht op het bezitten en verwennen. De belangrijkste woonbelevingsgroepen met deze waardenoriëntatie zijn: buurtgeoriënteerden, actieve individualisten en gehaaste middenklassers. Een postmoderne oriëntatie kenmerkt zich door een mix van waarden, gericht op ontplooiing en beleving. De belangrijkste woonbelevingsgroepen zijn tolerante socialisers en gesettelde idealisten.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.67 In de figuur is de verdeling onder de Nederlandse bevolking naar de verschillende woonbelevingsgroepen te zien. Woonbeleving in Nederland actieve individualisten 10% De buurtgeoriënteerden zijn de grootste groep (20%) en de actieve individualisten (10%) de kleinste groep. gehaaste middenklassers 17% gesettelde idealisten 14% tolerante socialisers 11% huiselijken 11% gemeenschapsgezinden 17% buurtgeoriënteerden 20%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.68 7 woonbelevingsgroepen: ieder zijn eigen ideaal Huiselijken Buurtgeoriënteerden Gemeenschapsgezinden 8% 12% 25% 11% 17% 10% 20% 12% 14% 13% 17% 16% 11% 14% Actieve individualisten Gehaaste middenklassers Gesettelde idealisten Tolerante socialisers

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.69 In de figuur zijn de significante over-en ondervertegenwoordiging van de woonbelevingsgroepen in Dinkelland t.o.v. Nederland weergegeven. Vooral het aandeel gemeenschapsgezinden kent een significant sterke oververtegenwoordiging. In Dinkelland wonen procentueel 2x zoveel gemeenschapsgezinden dan dat het gemiddelde beeld in Nederland laat zien. relatief hoog (significant bij α =.05) (geïndexeerd op 100) Woonbeleving in Dinkelland Huiselijken NL: 11% D land: 9% Gemeenschapsgezinden NL: 17% D land: 34% Gehaaste middenklassers NL: 17% D land: 12% Buurtgeoriënteerden NL: 20% D land: 20% Actieve individualisten NL: 10% D land: 6% Gesettelde idealisten NL: 14% D land: 14% woonbeleving Tolerante socialisers NL: 11% D land: 6% relatief laag (significant bij α =.05)

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.70 Woonbeleving: TS = Traditionele socialisers BG = Buurtgeorienteerden AI = Actieve individualisten GM = Gehaaste middenklassers GG = Gemeenschapsgezinden GI = Gesettelde idealisten DH = De huiselijken Rood= Significant oververtegenwoordigd Blauw= Significant ondervertegenwoordigd Woonbeleving in de verschillende kernen van Dinkelland Woonplaats Denekamp Deurningen Ootmarsum Weerselo Saasveld Tilligte Onbekend Totaal Woonbeleving Lattrop-B kamp Rossum-Volthe TS % 7 4 5 4 5 6 2 4 8 6 BG % 23 17 21 22 17 17 17 16 13 20 De oververtegenwoordiging van de gemeenschapsgezinden in Dinkelland zien we vooral terug in de kleinere kernen: Lattrop, Rossum, Saasveld en Tilligte. In de grootste kern, Denekamp, zien we dat er relatief meer buurtgeoriënteerden en gehaaste middenklassers wonen. Ook de groep huiselijken is hier oververtegenwoordigd. De groep actieve individualisten komen we meer dan gemiddeld in Ootmarsum tegen. AI % 6 4 8 4 7 3 5 2 8 6 GM % 13 10 10 14 3 11 6 9 13 12 GG % 28 39 32 36 51 46 50 53 22 34 GI % 13 14 14 13 13 9 16 12 27 14 DH % 11 11 10 7 4 8 4 4 8 9

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.71 / P.71 Huiselijken (Nederland: 11%, Dinkelland: 9%) Kernwaarden: Traditioneel, huiselijk, honkvast, sociale controle

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.72 De huiselijken in Nederland Kenmerken Traditionele waarden (behoudend) Oudere bewoner Voelt zich onveilig Gericht op huiselijkheid en rust Behoefte aan sociale controle Woonprofiel Buurt: vertrouwd (honkvast) Weinig verhuisgeneigd Woont vaak in steden Veilig opgang van de woning Mogelijkheid tot sociale controle Praktische indeling van de woning (huiselijk) Goede staat van onderhoud (netjes) Oppervlak, luxe en balkon (tuin) niet belangrijk Service: extra beveiliging Benedenwoning of appartement met lift Dicht bij voorzieningen Openbaar vervoer is belangrijk

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.73 Woonwensen van de huiselijken in Dinkelland Huidige woonsituatie Vaker seniorenwoning en/of tussenwoning Vloeroppervlakte vaker tussen 61-80m², ca. 3-4 kamers Vaker wonend op zichzelf, oudere alleenstaanden Vaker huurwoning in goedkope segment Grotere tevredenheid over woning, buurt en woonplaats (vooral het voorzieningenniveau) Verhuisgeneigdheid Relatief laag Vaker genoemde redenen: zorg, kinderen die uit huis gaan of switch van koop naar huur. Zorgbehoefte: wil graag in woning blijven indien aanpassingen worden gedaan. Woonvoorkeuren Zorgvoorzieningen graag in eigen buurt, woont graag dichtbij voorzieningen Essentieel supermarkt, winkels, buurt, kerk en infopunt welzijn, wonen en zorg Vaker in centrum van kleine stad, huidige woonplaats Voorkeur voor een huurwoning Vaker flat met lift en/of seniorenwoning

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.74 / P.74 Gemeenschapsgezinden (Nederland: 17%, Dinkelland: 34%) Kernwaarden: behouden, harmonie, sober, rust

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.75 De gemeenschapsgezinden in Nederland Kenmerken: Traditionele waarden (behoudend) Gericht op sociale contacten in de lokale, kleine gemeenschap Behoefte aan harmonie, rust en een overzichtelijk leven Weinig tolerant t.a.v. andersgezinden Oudere bewoners, kinderen zijn het huis uit Terugtrekken uit moderne maatschappij Gezonde leefstijl Soberheid en onthaasten Woonprofiel: Honkvast, weinig verhuisgeneigd Buurt: landelijke omgeving (dorpen) Woonomgeving dicht bij geboorteplaats Groot huis In de toekomst voorkeur voor kleinere, comfortabele woningen Koophuis (vrijstaand / twee onder één kap) Praktische ruimten Groene tuin of ruim balkon (buiten) Toezicht op gedragsregels Voorzieningen in de buurt minder belangrijk Seniorenwoningen worden steeds belangrijker

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.76 Woonwensen van de gemeenschapsgezinden in Dinkelland Huidige woonsituatie Vaker langere woonhistorie, zowel in gemeente, woonplaats als woning. Vaker vrijstaande woning, boerderij Ruimere woning, meer dan 120m², 6 kamers of meer Vaker met partner/gezin Vaker koopwoning, vooral in dure segment (> 375k) Meer tevreden over huidige buurt, vooral tevreden over veiligheid, rust, groenvoorziening, sfeer, en bevolkingssamenstelling. Huidige reisafstand kort (< 30 min) Verhuisgeneigdheid Geeft vaker aan niet binnen vijf jaar te willen verhuizen Wil graag in huidige woonplaats blijven wonen Woonvoorkeuren Voorkeur voor boerderij woning, groter dan 180m², koopsector Stuk grond kopen en woning erop laten bouwen Voorkeur voor wonen in dorp, landelijke omgeving Voorkeur voor zorg op gemeenteniveau, dan in woonplaats (behalve huisarts en fysiotherapeut, wel nabij) Essentieel: scholen, sportcentrum, sportpark, buurthuis, speelgelegenheid, kinderopvang. Wonen graag dichtbij park, natuurgebied

Buurtgeoriënteerden (Nederland: 20%, Dinkelland 20%) Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.77 / P.77 Kernwaarden: familie, gemak, materialisme, niet onderscheidend van anderen willen zijn

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.78 De buurtgeoriënteerden in Nederland Kenmerken Traditionele en moderne waarden Weinig tolerant Gericht op familie en vriendenkring Staat weinig open voor andere levenswijzen Materialistisch Wil zich niet onderscheiden van anderen Woonprofiel Honkvast weinig verhuisgeneigd Buurt: locatie dicht bij familie, vrienden en geboorteplaats Woning conform andere woningen Eengezinswoning in een rij Goede staat van onderhoud (netjes) Winkels voor dagelijkse boodschappen dicht in de buurt Gemak in huis Kindervoorzieningen in de buurt Openbaar vervoer is minder belangrijk

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.79 Woonwensen van de buurtgeoriënteerden in Dinkelland Huidige woonsituatie Vaker kortere woonhistorie in woning (< 2 jr), maar wel lange historie binnen gemeente. Vaker tussenwoning, 2-onder-1 kap Wonen vaker in huis met 4 kamers, Vaker inwonend bij ouders Gemiddeld vaker in huurwoning, lage segment ( 351-449 per maand) In koop ook lagere segment (185.000-225.000) Tevreden met buurt, vooral met veiligheid in de buurt. Verhuisgeneigdheid Verhuisgeneigdheid relatief hoger (27% t.o.v. 23%) Wil graag op zichzelf gaan wonen Wil graag in huidige woonplaats blijven wonen Woonvoorkeuren In lijn met huidige situatie (tussenwoning / 2-onder-1 kap) Vaker 2-kamer woning. (om op zichzelf te gaan wonen) Essentieel supermarkt, winkels, sportcentrum, scholen, snackbar, speelgelegenheid, kinderopvang Woont vaker graag nabij bij familie, vrienden Denekamp vaker aantrekkelijk genoemd Saasveld, Tilligte, Agelo onaantrekkelijk genoemd

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.80 / P.80 Gehaaste middenklassers (Nederland: 17%, Dinkelland: 12%) Kernwaarden: modern, statusgericht, druk bestaan, gezin, genieten

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.81 De gehaaste middenklassers in Nederland Kenmerken Moderne waardeoriëntatie Gericht op luxe en gemak Status gevoelig Materialistisch Gezin met thuiswonende kinderen Druk bestaan Gericht op privacy en veiligheid Ontspanning en genieten Woonprofiel Bovengemiddeld verhuisgeneigd Buurt: met bepaald aanzien Nieuwbouw Onderscheidende woning Praktische indeling en van alle gemakken voorzien Alle voorzieningen in de buurt Woonkamer als visitekaartje Ruime en luxe woning Kindervoorzieningen belangrijk Goede bereikbaarheid en goede parkeervoorzieningen Sport- en recreatievoorzieningen belangrijk

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.82 Woonwensen van de gehaaste middenklassers in Dinkelland Huidige woonsituatie Vaker ruimere woningen, 6 kamers of meer Vaker inwonend bij ouders Vaker huurwoning in segment ( 450-550) Ontevreden over uitstraling, sfeer en bevolkingssamenstelling in de buurt. Verhuisgeneigdheid Relatief zeer hoog (35% t.o.v. 23%) Vanwege werk, studie / samenwonen trouwen / op mezelf willen wonen Woonvoorkeuren Vaker nieuwbouwwoning, kant-en-klaar Reistijd nu vaker 1-2 uur, wil graag naar ½ - 1h Voorkeur voor 2-onder-1-kap Wil graag verhuizen naar andere gemeente binnen Dinkelland Minder interesse voor zorgvoorzieningen Essentieel: supermarkt, winkels, OV-halte, snackbar Kerk niet noodzakelijk Woont graag dichtbij werk/studie en voorzieningen Aantrekkelijk: Weerselo, Deurningen Onaantrekkelijk: Agelo, Noord-Deurningen, Lattrop, Rossum, Tilligte

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.83 / P.83 Actieve individualisten (Nederland: 10%, Dinkelland: 6%) Kernwaarden: individualistisch, trendgevoelig, internationale orientatie

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.84 De actieve individualisten in Nederland Kenmerken Moderne waardeoriëntatie Individualisten Op zoek naar spanning Internationaal georiënteerd (wereldburger) Geïnteresseerd in andere culturen en reizen Statusgevoelig en ambitieus Modern en trendgevoelig Actieve starters en studenten Geïnteresseerd in IT mobiel Woonprofiel Niet honkvast, gemiddeld verhuisgeneigd Buurt: grote stad Bijzondere of vernieuwende woningbouw (historisch/modern) Bijzondere woonomgeving Moderne snufjes Wensen een luxe en ruime woning Dichtbij uitgaansleven Goede bereikbaarheid (snelweg in de buurt)

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.85 Woonwensen van de actieve individualisten in Dinkelland Huidige woonsituatie Relatief kortere woonhistorie in Dinkelland Vaker in flat/appartement. Huurwoning in dure segment Koopwoning vaker in goedkope segment Woont vaker op zichzelf Relatief grotere ontevredenheid over woning, buurt en woonplaats. Ontevreden over sfeer, veiligheid, bevolkingssamenstelling en groenvoorziening. Verhuisgeneigdheid Meer verhuisgeneigd (31% t.o.v. 23%), vaker urgent (< 1 jaar). Verhuisredenen: Werk/studie, gewenste switch van koop naar huur Woonvoorkeuren Graag in centrum van kleine/grote stad, of aan de rand van grote stad Vaker buiten de gemeente Dinkelland Kamer, appartement (m/z lift), oppervlakte101-120m², huursector Weinig interesse voor zorgvoorzieningen in eigen buurt. Weinig voorzieningen echt essentieel voor woongenot Woont wel graag dichtbij voorzieningen Ootmarsum zeer aantrekkelijk genoemd

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.86 / P.86 Gesettelde idealisten (Nederland: 14%, Dinkelland: 14%) Kernwaarden: open-minded, immaterieel, milieubewust, rustzoekers

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.87 De gesettelde idealisten in Nederland Kenmerken Postmoderne waardeoriëntatie: beleven & ontplooien Geïnteresseerd in mensen en internationaal geïnteresseerd Weinig behoefte aan contact met directe omgeving (privacy) Immateriële zaken (vrijwillige soberheid) Status, willen zich bewust onderscheiden Milieubewust Streeft naar innerlijke ontplooiing en harmonie Onafhankelijk en open-minded Hogere sociale klassen Gezin met thuiswonende kinderen Woonprofiel Bovengemiddelde verhuisgeneigdheid Buurt: groene en rustige woonomgeving Groot koophuis met tuin Vrijstaand huis Zelf binnen en buitenkant van woning bepalen Woning met historische waarden Voorzieningen in de buurt minder belangrijk

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.88 Woonwensen van de gesettelde idealisten in Dinkelland Huidige woonsituatie Kortere woonhistorie woning en buurt (2-5 jaar) In gemeente vaker langere historie (5-10 jaar) Vaker ruime, vrijstaande woning (> 180m²) Zowel huur/koop in dure segment (huur: 550-650, > 900, koop: > 375k) Vaker ontevreden met veiligheid, rust, netheid in buurt. Verhuisgeneigdheid Gemiddeld Redenen: gezinsuitbreiding, of het gevonden hebben van een meer aantrekkelijke buurt. Woonvoorkeuren Vaker landelijke omgeving, dichtbij park/natuurgebied Reisafstand meer dan 2h vaker geen probleem. Voorkeur voor boerderij, vrijstaand (> 180m²) Voorzieningen in buurt niet essentieel Vaker Agelo genoemd als aantrekkelijke woonplek

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.89 / P.89 Tolerante socialisers (Nederland: 11%, Dinkelland: 11%) Kernwaarden: postmodern, zelfbewust, levendig

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.90 De tolerante socialisers in Nederland Kenmerken: Postmoderne waardeoriëntatie Sociaal Geïnteresseerd in andere culturen en levensvormen Milieubewust Immateriële zaken belangrijk Staat bewust in het leven Weinig ambitieus Collectieve instelling Geëmancipeerd Vrijwillige soberheid Woonprofiel Gemiddelde verhuisgeneigdheid Buurt: intensief contact met buren Voorkeur oudere wijken Levendige sfeer op straat Huis met historische waarde (brede interesse) Toegankelijke opgang Woonkamer geschikt voor intensief sociaal verkeer Gebruiken natuurlijke materialen Uitgaansgelegenheden in de buurt Geen bijzondere eisen ten aanzien van voorzieningen

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.91 Woonwensen van de tolerante socialisers in Dinkelland Huidige woonsituatie Vaker in eengezinswoning in de rij, minder vaak vrijstaand Vaker op zichzelf wonend Minder vaak in koopwoning Vaker tevreden over huidige buurt en woonplaats, vooral over sfeer en voorzieningenniveau Verhuisgeneigdheid Iets vaker verhuisgeneigd (26% tov 23%) Noemen vaker het op zichzelf willen gaan wonen als verhuisreden (jonge groep). Vaker binnen Twente, maar wel buiten woonplaats Woonvoorkeuren Vaker bestaande woning (hoek, vrijstaand of boerderij) met 5 of meer kamers Vaker bereid meer te besteden aan toekomstige woning Wil zorgvoorzieningen graag in eigen buurt Vaker essentieel: supermarkt, winkels, ov-halte, restaurant/snackbar, infopunt wonen, welzijn en zorg

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.92 AANBEVELINGEN 7

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.93 Aanbevelingen: Speerpunten Tevredenheid De tevredenheid in Dinkelland over woning en woonmilieu ligt hoog. Met name de grote woonbelevingsgroep gemeenschapsgezinden is zeer tevreden, en dan ook zeer honkvast. De uitdaging voor de komende jaren is om deze grote groep dezelfde woonkwaliteit te bieden als waar zij nu zo tevreden over zijn. Daarnaast zullen de groepen die een relatief hoge verhuisgeneigdheid laten zien gefaciliteerd moeten worden in hun woonwensen. Dit echter binnen het kader van de hoog gewaardeerde woonkwaliteit van Dinkelland, want ook deze groepen verhuizen bij voorkeur binnen de eigen gemeente. Speerpunten In het woonbelevingsmodel op de volgende sheet worden deze meest belangrijke groepen weergegeven, waarna we vervolgens aanbevelingen voor beleid zullen doen hoe deze groepen te bedienen.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.94 Kerngroepen in Dinkelland Actieve individualisten NL: 10% D land: 6% woonbeleving Gehaaste middenklassers NL: 17% D land: 12% Gesettelde idealisten NL: 14% D land: 14% Tolerante socialisers NL: 11% D land: 6% Honkvast Bewaken Huiselijken NL: 11% D land: 9% Gemeenschapsgezinden NL: 17% D land: 34% Verhuisgeneigd Faciliteren Buurtgeoriënteerden NL: 20% D land: 20%

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.95 A. Woonkwaliteit De kracht van de dorpse, landelijke kernen in Dinkelland is hun woonkwaliteit. Dit komt niet alleen naar voren in de kwaliteit van de woningen, maar juist ook de kwaliteit van de woonmilieus en de omgeving. Het woongenot staat voorop in Dinkelland. Waar in de meer stedelijke gebieden het wonen naar achteren wordt gedrukt, omdat werkgelegenheid, vervoer, voorzieningen, de openbare ruimte opeisen, vindt men in Dinkelland juist het woongenot. Waar men in bijv. de Randstad zijn woning meer gebruikt als uitvalsbasis, is de woonomgeving in Dinkelland nog echt de thuisbasis. Naast de woonkwaliteit is de manier van met elkaar omgaan, het in Twente zo bekende noaberschap één van de belangrijkste pijlers van de hoge tevredenheid onder vooral de gemeenschapsgezinden. VS.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.96 B. Voorzieningenniveau Velen noemen basisvoorzieningen als supermarkt en school als essentieel voor het woongenot. Het blijven stimuleren van Denekamp,Ootmarsum en Weerselo als centrumlocaties, met Dinkelland als verzorgingsgebied is van belang. De gedachte dat men deze voorziening wel in de gemeente heeft, geeft de woonkwaliteit van Dinkelland extra jeu. De balans die men in Dinkelland heeft tussen de kleine dorpen en de aanwezigheid van de grotere kernen met iets meer voorzieningen is van groot belang voor het woongenot. Hierbij gaat het zeker ook om de commerciële voorzieningen. VS.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.97 C. Werkgelegenheid ondergeschikt aan woongenot Men is bereid langer te reizen voor werk dan vaak gedacht wordt en stelt dichtbij het werk wonen niet als speciale eis voor de woonlocatie. Het stimuleren van werkgelegenheid, bijvoorbeeld in de vorm van nieuwe bedrijventerreinen, mag de woonkwaliteit niet in de weg zitten. Wonen en werken zijn in het privé leven sterk gescheiden, waarbij bedrijvigheid vooral als ondersteunend dient te zorgen, om woonkwaliteit te waarborgen. Dit kwam ook naar voren uit het Twents Woon Onderzoek (TWO, 2010) waarin wordt aangegeven dat werk geen verhuisreden is voor de inwoners van Dinkelland. Men verkiest een langere reisafstand boven meer bedrijvigheid in de eigen gemeente. De keuze van een woonlocatie wordt gekozen vanuit het wonen en niet vanuit het werken. Bij stimuleren van het woongenot, kan dit wel zorgen voor meer kansen voor bedrijven die werken vanuit huis (waaronder zzp). VS.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.98 Strategie: Gemeenschapsgezinden / Gesettelde idealisten De hoge woonkwaliteit verklaart het grote aandeel gemeenschapsgezinden in de gemeente Dinkelland, voor wie dit woongenot essentieel is. Om deze groep tevreden te houden zijn eerder genoemde speerpunten belangrijk. Hun grote aandeel bepaalt voor een groot deel de lijn die Dinkelland zal moeten volgen. Door hun lagere verhuisgeneigdheid (honkvast), is dit een groep die niet te springen staat om te kijken of het gras groener is bij de buren. Voorbeeld woonmilieu gemeenschapsgezinden Voorbeeld woonmilieu gesettelde idealisten De kleinere kernen, waar deze groep nu al oververtegenwoordigd is, sluiten in hun kwaliteit reeds sterk aan, en zullen dit moeten bewaken. Het dorpse karakter, waar de sociale controle nog hoog ligt en men nog een gemeenschappelijk gevoel heeft spreekt deze groep aan. De mogelijkheden om op eigen grond ruime woningen te bouwen, in een rustige, groene omgeving spreekt hen ook voor de (nabije) toekomst aan. Essentieel voor hun woongenot zijn de aanwezigheid van een buurthuis, sportvoorzieningen, speelgelegenheid en kinderopvang, naast basisvoorzieningen als supermarkt en scholen. Met het inzetten op deze kwaliteiten, zal de tweede grote aanwezige groep, de gesettelde idealisten ook worden bediend. Deze groep vaart het meest bij het groene karakter van Dinkelland en hebben minder hebben met het gemeenschappelijke, dorpse karakter. Voor hen is het voorzieningenniveau (vooral de nabijheid) het minst van belang. Deze groep, die zich nu nog meer in de grotere kernen zijn oververtegenwoordigd, laten met hun voorkeur voor de kleinere kernen al een mogelijke toekomstige beweging zien naar de nog kleine kernen en het landelijk gebied.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.99 Strategie: Buurtgeoriënteerden / Gehaaste middenklassers Voorbeeld woonmilieu buurtgeoriënteerden Voorbeeld woonmilieu gehaaste middenklassers De buurtgeoriënteerden, die al oververtegenwoordigd zijn in centrumgebied Denekamp, zullen bij het versterken van de centrumfunctie alleen maar blijer worden, omdat zo het voor hen belangrijke voorzieningenniveau te combineren valt met het wonen in een dorpse omgeving. Door hun relatief hogere aandeel in de verhuisgeneigde groep biedt deze groep kansen voor de gemeente, waarbij vanuit hen dus vooral interesse zal bestaan in verhuizing naar de grotere centrumkernen (Weerselo, Denekamp, Ootmarsum). De buurtgeoriënteerden willen vooral reguliere woningen in de rij, in de nabijheid van voorzieningen voor dagelijkse boodschappen en voldoende sportvoorzieningen en speelgelegenheid. Met de aanwezigheid van dit voorzieningenniveau worden ook de gehaaste middenklassers beter bediend, alleen zal een deel van deze groep de hang blijven hebben naar meer stedelijk gebied. Nabijheid van voorzieningen is voor hen ook essentieel voor hun woongenot, echter ligt hun voorkeur bij meer onderscheidende, statusrijke woningen. Omdat deze groep wel vaker hoogopgeleid, en welvarender is, blijft het tevreden houden van deze groep, voor behoud van economisch potentieel van belang. Dinkelland leent zich niet om volledig in te zetten op deze groep (daarvoor heeft een groot deel van de gehaaste middenklassers teveel een stedelijke oriëntatie), maar kan met kleine nuances wel deze groep beter bedienen. Hierbij valt te denken aan voldoende parkeergelegenheid, iets hippere uitgaansplekken en goede bereikbaarheid.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.100 In de gemeente Dinkelland wonen op basis van CBSgegevens 26.058 inwoners, verdeeld over 9.593 huishoudens. Op basis van 23% verhuisgeneigdheid betekent dit ca. 2207 verhuisgeneigde huishoudens (marktpotentieel) Binnen dit marktpotentieel valt een aanscherping te maken naar een latente verhuisgeneigdheid (binnen 2 jaar, 8,3%)) en urgente verhuisgeneigdheid (binnen een jaar 4,2%)). De getallen kunnen aangescherpt worden denkend aan het feit dat ca.72% de wens uitspreekt binnen de gemeente te willen verhuizen. Woningvraag Dinkelland Totaal verhuisgeneigde huishoudens in gemeente Dinkelland Lange termijn verhuisgeneigd (binnen 5 jaar) N = 5.993 Korte termijn verhuisgeneigd (binnen 2jaar) N = 2.162 Urgente verhuisgeneigdheid (binnen 1 jaar) N = 252

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.101 In de figuur valt te zien wat het aandeel van de verschillende woonbelevingsgroepen is onder de verhuisgeneigden (binnen 5 jaar). Woonbeleving onder verhuisgeneigden Actieve individualisten 8,0% woonbeleving Gehaaste middenklassers 17,8% Gesettelde Idealisten 12,6% Tolerante socialisers 6,4% Huiselijken 8,2% relatief hoog (significant bij α =.05) (geïndexeerd op 100) Gemeenschapsgezinden 23,2% Buurtgeoriënteerden 23,8% relatief laag (significant bij α =.05)

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.102 Tabellen woningvoorraad: toelichting Op de volgende sheets wordt aan de hand van tabellen inzicht gegeven in de te verwachten (mis)match tussen vraag en aanbod binnen de huidige woningvoorraad van de gemeente Dinkelland. In de tabellen wordt voor de verhuisgeneigden aangegeven welke type woning zij wensen (tabel A), welke vloeroppervlakte (B) en in welke prijsklassen (C). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de huidige woonsituatie (huur/koop) en het gewenst segment (huur/koop). Op deze wijze achterhalen we waar ruimte vrijkomt (hoe wonen de verhuisgeneigden nu?) en waar krapte valt te verwachten (hoe wensen de verhuisgeneigden te wonen?). In onderstaand voorbeeld lichten we inhoud van de tabel toe. Het rode omcirkelde deel bevat de verhuisgeneigden die een huurhuis wensen en op dit moment een huurhuis hebben (huidige huurders). 22,5% van deze groep bewoont op dit moment een vrijstaande woning (type woning), echter maar 6% wenst in zijn verhuisplannen een vrijstaande woning. Omdat ook onder de huidige kopers maar 6.9% (blauwe cirkel) een vrijstaande huurwoning wenst, ontstaat er binnen de huidige huursector voor dit type woning dus ruimte. Onder de verhuisgeneigden die een koophuis wensen (groene cirkel), zien we zowel onder de huidige huurders en kopers een enorme vraag naar vrijstaande woningen (41,2% / 51,6%). Hier is dus zeker sprake van krapte in het woningaanbod. Verhuisgeneigden die huurhuis wensen Verhuisgeneigden die koophuis wensen Huidige huurders (n = 66) Huidige kopers (n =136) Huidige huurders ( n = 56) Huidige kopers ( n=340) Type woning Huidig % Wens % Huidig % Wens % Huidig % Wens % Huidig % Wens % Vrijstaand 22.5 6.0 48,4 6.9 3.6 41.2 10.0 51.6

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.103 A. (Mis)match in woningtypen tussen vraag en aanbod binnen verhuisgeneigde groep Verhuisgeneigden die huurhuis wensen Verhuisgeneigden die koophuis wensen Huidige huurders (n = 66) Huidige kopers (n =136) Huidige huurders ( n = 56) Huidige kopers ( n=340) Type woning Huidige type % Wens type % Huidige type % Wens type % Huidige type % Wens type % Huidige type % Wens type % Kamer 0 2,0 0 8.9 0 0 0 0 Flat / appartement met lift 5.9 18.0 2,8 22.2 1.5 0 0.3 1.7 Flat / appartement zonder lift 4.1 7.0 0 11.3 25.1 0 0.9 0.6 Seniorenwoning, aanleunwoning, bejaardenwoning 11.0 27.0 1,1 26.6 15.4 0 4.2 2.3 Eengezinswoning in de rij (tussenwoning) 12.4 11.0 2,8 4.4 11.1 3.4 3.9 3.3 Eengezinswoning op een hoek (hoekwoning) 11.9 16.0,8 6.9 17.5 11.2 27.9 4.7 Twee onder één kap 21.9 6.0 35,1 7.4 5.3 35.6 50.9 18.6 Vrijstaande woning 22.5 6.0 48,4 6.9 3.6 41.2 10.0 51.6 Boerderij 6.7 3.0 7,2 2.9 17.4 7.9 1.8 14.7 Anders 3.6 4.0 1,7 2.5 3.1 0 0.2 2.3 Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 Toelichting Met de rode pijlen zijn enkele verwachte knelpunten aangegeven die op de volgende sheet nader zullen worden toegelicht.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.104 B. (Mis)match in oppervlakte tussen vraag en aanbod binnen verhuisgeneigde groep Verhuisgeneigden die huurhuis wensen Verhuisgeneigden die koophuis wensen Huidige huurders (n = 66) Huidige kopers (n =136) Huidige huurders ( n = 56) Huidige kopers ( n=340) Vloeroppervlakte Huidig % Wens % Huidig % Wens % Huidig % Wens % Huidig % Wens % 41 60 m² 1.9 4.4 0 9.4 15.5 0 0.4 0.2 61 80 m² 10.7 19.5 2.4 13.2 10.2 7.2 1.0 1.3 81 100 m² 19.7 17.8 7.9 17.5 17.7 0 4.2 5.7 101 120 m² 11.3 6.4 6.6 8.5 9.8 4.8 4.9 9.7 121 150 m² 2.5 9.2 9.8 10.1 12.2 18.7 14.2 16.9 151 180 m² 7.7 2.9 10.9 2.9 6.7 20.8 14.6 17.1 Groter dan 180 m² 8.7 1.6 35.8 0 1.0 16.1 31.2 21.2 Weet ik niet 35.3 33.6 24.3 34.4 25.7 26.7 24.8 23.7 Niet ingevuld 2.2 4.5 2.4 4.1 1.0 5.8 4.6 4.2 Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 Toelichting Met de rode pijlen zijn enkele verwachte knelpunten aangegeven die op de volgende sheet nader zullen worden toegelicht.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.105 C. (Mis)match in prijsniveau tussen vraag en aanbod binnen verhuisgeneigde groep Verhuisgeneigden die huurhuis wensen Verhuisgeneigden die koophuis wensen Prijsklasse Huidige huurders (n = 66) Huidige kopers (n =136) Huidige huurders ( n = 56) Huidige kopers ( n=340) Huurprijs (p/maand) WOZ-waarde Huidig % Wens % Huidig % Wens % Huidig % Wens % Huidig % Wens % Laag < 350 Tot 150.000 Euro 10.3 12.6 0.4 24.4 16.7 1.9 1.1 1.4 351-449 150.000 tot 185.000 Euro 22.8 39.6 5.3 33.0 40.3 11.7 7.9 7.7 Midden 450-549 185.000 tot 225.000 Euro 26.4 23.1 17.4 15.5 28.0 20.6 11.0 20.1 550-649 225.000 tot 300.000 Euro 14.6 18.0 26.6 10.1 1.0 26.4 18.5 27.7 Hoog 650-900 300.000 tot 375.000 6.5 0.8 9.6 5.1 6.7 7.2 14.8 12.2 > 900 Meer dan 375.000 Euro 1.1 0 17.1 0 2.2 3.8 18.1 13.8 Weet niet / Wil ik niet zeggen Weet niet / Wil ik niet zeggen 9.7 5.9 20.2 8.7 3.5 26.9 23.4 16.7 Niet ingevuld Niet ingevuld 8.6 0 3.3 3.2 1.4 1.5 5.1 0.4 Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.106 Woningaanbod: Knelpunten (I) A. Krapte in aanbod appartementen Vraag naar dit type woning is veel groter dan het mogelijke aanbod door het leegkomen van deze typen als gevolg van vertrek. De vraag onder de verhuisgeneigden naar een (huur)appartement kan op dit moment niet opgevangen worden door aantal woningen dat vrijkomt door mogelijke verlaters. Het aanbod van appartementen betekent niet direct hoogbouw, het gaat om een breder woningtype (bijv. villa en/of voormalige kerk opgedeeld in appartementen). Vooral de grote groep (toekomstige) starters (40%), die op zichzelf wil gaan wonen draagt bij aan de hoge vraag. B. Krapte in aanbod seniorenwoning als gevolg van vergrijzing Zoals in heel Nederland krijgt ook Dinkelland last van de vergrijzing. Veel oudere deelnemers verwachten dan ook op korte termijn te moeten verhuizen naar een seniorenwoning. De doorloop in deze seniorenwoningen is beperkt, voor velen is deze woning een eindstation. Een voordeel kan zijn dat ouderen steeds hogere eisen stellen aan een geschikte ouderenwoning waardoor een deel van de vraag kan worden opgelost worden door aanpassingen aan hun huidige woningen. Daarnaast zal het aanbod in verzorgingshuizen moeten worden vergroot en kwalitatief moeten worden aangepakt (minder zorgkarakter). C. Behoefte ruimere, luxueuze woningen. Onder de huidige huurders, maar ook onder de huidige kopers bestaat een realistische (op basis van wens prijsniveau) vraag naar ruimere, luxueuze woningen. Hier wordt een krapte verwacht, omdat de doorloop in deze woningen laag is (men vertrekt er niet graag). Of deze wens dus op korte termijn in Dinkelland vervuld kan worden is afhankelijk van het beleid van de gemeente.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.107 Woningaanbod: Knelpunten (II) D. Ambitieuze startersvraag naar eengezinswoningen en twee-onder-één kap De thuiswonende 18-30 jarigen kennen een sterke verhuisgeneigdheid, 60% heeft verhuisplannen binnen de komende 5 jaar. Hun wens ligt vaker buiten de gemeente Dinkelland. Veel jongeren verhuizen omdat zij elders gaan studeren of zich aangesproken voelen door een meer stedelijke woonomgeving. Maar voor het andere deel thuiswonenden zijn de aanwezigheid van voorzieningen en het woningaanbod een reden om wel of niet in Dinkelland te blijven wonen, naast natuurlijk de nabijheid van vrienden en familie. De oververtegenwoordiging van de woonbelevingsgroepen buurtgeoriënteerden en gehaaste middenklassers onder de starters geeft aan dat de kwaliteit van het voorzieningenniveau voor deze groep van essentieel belang zal zijn voor het vasthouden van jongeren. De gemeente en corporaties dienen hiernaast de ambitieuze wens van deze starters naar een eigen eengezinswoning en/óf twee-onder-één kap te faciliteren om deze jonge groep op de lange termijn niet te verliezen. De door deze groep gewenste wooncarrière vertaalt zich naar een urgente wens naar appartementen en/of eengezinswoningen in de rij, waarna zij graag de stap zullen willen maken naar een twee-onder-één-kap en/of vrijstaande woning. Dit zal in eerste instantie, zoals aangegeven bij knelpunt A, een verwachte druk op het aanbod appartementen geven. Daarnaast verwachten we dat de ruimte die ontstaat bij de eengezinswoningen en twee-onder-één kap als gevolg van gewenste doorstroming (algehele wens naar kleinere en/of grotere type woningen onder verhuisgeneigde inwoners) de verwachte starters -druk zal kunnen opvangen. Dit past goed bij de wens van starters, die liever een bestaande woning betrekken dan een nieuwbouwwoning.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.108 Afsluiting Dinkelland scoort goed en naar tevredenheid van zijn inwoners. De gemeente Dinkelland kan trots zijn op zijn huidige kwaliteiten en uitstraling. De kwaliteiten die het nu heeft en benut, rust & groen, maar juist ook het aanwezige voorzieningenniveau en gemeenschapsleven zijn binnen deze waardering extra van belang. De verwachte divergentie van het middensegment, naar enerzijds kleinschaliger wonen (appartement, seniorenwoningen) en anderzijds ruimer wonen (vrijstaand, luxe) biedt uitdagingen voor zowel gemeente als woningcorporaties. Het bewaken van de woonkwaliteit is het uiteindelijke middel tegen een mogelijke krimp als gevolg van vertrek, maar geeft zeker niet alleen de doorslag. Het behouden en aantrekken van (nieuwe) bewoners zal moeten gebeuren op basis van woonkwaliteit en niet werkgelegenheid.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.109 Auteursrecht Dit rapport is opgesteld door Motivaction International B.V. Wij verzoeken de opdrachtgever bij publicatie Motivaction als bron te vermelden.

Woonwensenonderzoek, Gemeente Dinkelland / 26-4-2011 / P.110 Motivaction International B.V. Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam Postadres: Postbus 15262 1001 MG Amsterdam T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00 www.motivaction.nl