Cursus Meervoudig complex gehandicapten
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Martine van Doorn Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Cursus Meervoudig complex gehandicapten ISBN: 978 90 3723 362 9 Edu Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Oriëntatie 7 Meervoudig complex gehandicapt 8 Zorg gedurende de laatste decennia 15 Orthopedagogische benaderingen 17 Communicatie en communicatiemethoden 20 Theoriebron Meervoudig complex gehandicapt 25 Theoriebron Verschillende levensfasen 26 Theoriebron Motorische beperkingen 28 Theoriebron Sensomotorische beperkingen 30 Theoriebron Alertheid 32 Theoriebron PEG sonde en Mic-key 33 Theoriebron Gezondheidsproblemen 35 Theoriebron Epilepsie 37 Theoriebron Zorg door de jaren heen 39 Theoriebron Ervaringsdenken 42 Theoriebron De Geeter en Munsterman 44 Theoriebron Opvoedingsprogramma Carla Vlaskamp 47 Theoriebron Contact volgens de vijf basiscontactprincipes 49 Theoriebron Het communicatieprofiel als hulpmiddel 50 Theoriebron Verschillende methoden 51 3
Over deze cursus Over deze cursus Inleiding De cursus Meervoudig complex gehandicapt geeft inzicht in de betekenis van de term meervoudig complex gehandicapt. We gaan kort in op de geschiedenis van de verstandelijk beperkte cliënt door de eeuwen heen. Ook staan we stil bij de verschillende gezondheidsproblemen zoals obstipatie, reflux, epilepsie en mogelijke sensomotorische beperkingen. De cursus eindigt met een blok over verschillende begeleidingsmethodieken en uitleg over enkele communicatiemethoden. Oprecht contact door middel van communicatie is waardevol voor zowel cliënt als begeleider. Leerdoelen Je kunt uitleggen wat verstaan wordt onder een meervoudige complexe handicap en tegen welke problemen mensen met deze handicap aanlopen. Je hebt inzicht in de ontwikkeling, de verschillende levensfasen van de cliënt en de levensvragen die hierbij een rol spelen. Je kunt uitleggen hoe de zorg voor cliënten met een meervoudige complexe handicap in Nederland georganiseerd is, zodat je kunt adviseren welke vorm van ondersteuning het meest geschikt is voor de cliënt. Je kunt uitleggen hoe je signalen van de cliënt kunt observeren en interpreteren om de behoefte en de mogelijkheden van de cliënt te achterhalen. Je kunt uitleggen welke basismethoden en technieken beschikbaar zijn in de begeleiding van meervoudig complex gehandicapte cliënten zodat de ontwikkeling van de cliënt behouden en gestimuleerd wordt. Beoordeling Beoordelingsformulier Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van een tweetal beroepsproducten. Deze worden op verschillende punten beoordeeld: op inhoud (producteisen) en op de uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen en een nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. Planning Planningsformulier Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. 4
Over deze cursus Beroepsproduct 1: Het communicatieprofiel: Hoe communiceer jij en maak je contact? Werkmodel Communicatieprofiel Om goed met een cliënt te kunnen communiceren is het belangrijk om te weten hoe de cliënt communiceert, de communicatie ervaart, het contact aangaat en wat stimulerend of juist belemmerend werkt. Wanneer is de cliënt in staat om optimaal te kunnen communiceren en wat is hiervoor nodig? Op deze vragen (en andere) wordt antwoord gegeven in een zogeheten communicatieprofiel. Het doel van dit beroepsproduct is om zicht te krijgen op het belang van het communicatieprofiel en het oefenen met het zelfstandig opstellen van een communicatieprofiel voor een cliënt. Samenwerking met belangrijke betrokkenen van de cliënt staat hierbij centraal. Je vraagt zowel informatie na bij de begeleiding van wonen en dagbesteding, bij familie als bij een orthopedagoog. Dit doe je aan de hand van een vragenlijst, die je zelf ontwikkelt. Je kunt hiervoor het Werkmodel Communicatieprofiel gebruiken. Eindproduct: Een communicatieprofiel over een meervoudig complex gehandicapte cliënt binnen de BPV-plaats (eventueel de oude BPV-plaats). Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Eisen aan de uitvoering Theoriebron Het communicatieprofiel als hulpmiddel Werkmodel Communicatieprofiel Vorm een werkgroep van drie personen. Het liefst met medestudenten die op dezelfde plaats hun BPV gedaan hebben. Maak een planning en een taakverdeling. Lees Theoriebron Het communicatieprofiel als hulpmiddel. Zoek naar extra informatie over het communicatieprofiel op internet. Overleg op de stageplek over welke cliënt je een communicatieprofiel kunt schrijven. Informeer belangrijke betrokkenen (begeleider wonen, dagbesteding, familie en orthopedagoog) over het doel van de opdracht. Vraag belangrijke betrokkenen of zij bereid zijn om mee te werken. Stel vragenlijsten op die nodig zijn om een communicatieprofiel te kunnen opstellen. Maak hierbij gebruik van het Werkmodel Communicatieprofiel. Je kunt hier zelf eventueel vragen aan toevoegen. Verzend de vragenlijsten naar de belangrijke betrokken. Organiseer zo mogelijk een bijeenkomst waarbij alle betrokkenen aanwezig kunnen zijn, om de ingevulde vragenlijsten met elkaar te bespreken. Zo kan een gezamenlijke beeldvorming over de cliënt worden vastgesteld. Schrijf aan de hand van de ingevulde vragenlijsten (en de bijeenkomst) gezamenlijk een communicatieprofiel van maximaal zes A4 tjes. Laat het communicatieprofiel lezen en goedkeuren binnen de BPV-plaats. Elke student schrijft een eigen reflectieverslag over de uitvoering van het beroepsproduct van maximaal één A4. Lever het verslag in. Denk hierbij aan de privacy van de cliënt en verander de naam van de cliënt in bijvoorbeeld een X of een fictieve naam. Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct Het verslag bevat: een korte inleiding, waarin je de meerwaarde van een communicatieprofiel benoemt; ook beschrijf je hierin de cliënt kort (verander de naam in een X of fictieve naam): wie is 5