Navigatie topsectoren Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 215
Beleidsthema s en doelen topsectoren Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid: Bedrijvenbeleid 1 + 2 Generiek spoor: ruimte voor ondernemers Specifiek spoor: Topsectorenbeleid publiek private samenwerking integrale aanpak gezamenlijke programmering van onderzoek Doelen: NL in top 5 kenniseconomieën in 22 R&D naar 2,5% van BBP in 22 TKI s met ten minste 8 mln. aan financiering, waarvan 4% door bedrijfsleven in 22 2
Beleidsthema s en doelen topsectoren 9 topsectoren: 3
Navigatie stand van zaken in cijfers R&D-doelstelling 22 TKI-doelstelling 22 Specifieke ambities per topsector Aandeel topsectoren in Nederlandse economie Arbeidsproductiviteit, toegevoegde waarde & werkgelegenheid R&D als % van toegevoegde waarde naar topsector Geschatte omvang PPS naar topsector Private bijdrage naar topsector Stand ten opzichte van indicatieve streefwaarde 22 Toegevoegde waarde R&D-uitgaven Export exclusief wederuitvoer Ontwikkeling topsectoren in vergelijking met Nederland 21-214 Arbeidsproductiviteit Arbeidsproductiviteit Arbeidsproductiviteit Toegevoegde waarde Werkgelegenheid Per fte, naar topsector Ontwikkeling 21-214 naar topsector Vergelijking topsectoren met equivalenten 15 landen Ontwikkeling 21-214 naar topsector Ontwikkeling 21-214 naar topsector 4
Beleid in cijfers topsectoren Research & Development 4,2% privaat gefinancierde R&D in topsectoren R&D-uitgaven als percentage van toegevoegde waarde 213 Indicatieve streefwaarde 22 Afstand 213 tot indicatieve streef waarde 22 (in %-punt) Agri&food 2,5 4,7 Chemie 6,8 8,1 Creatieve industrie,7,6 Energie 3,7 5,6 HTSM 8,7 1,4 LSH 14,3 22,1 Transport en opslag,7,7 T&U sectoraal 3,1 3,9 Water 12,2 11,9 Agri&food Chemie Creatieve industrie Energie HTSM LSH Transport en opslag T&U Water Bedrijven 1,1 1,4 Wv topsectoren 4,2 5,6 overige sectoren,2,2 Publieke kennisinstellingen,9 1,1 Totale R&D-uitgaven 2, 2,5-1,4 Bedrijven wv in topsectoren in overige sectoren Publieke kennisinstellingen Totale R&D-uitgaven NL -1% -5% % 5% Doel voor topsectoren is stijging van R&Dinspanningen naar 5,6% van de toegevoegde waarde in 22 Creatieve industrie, Transport en opslag en Water zaten in 213 al óp of boven de indicatieve streefwaarde voor 22 5
Beleid in cijfers topsectoren Topconsortia voor Kennis & Innovatie Omvang PPS 814 mln, 44% private bijdrage Geschatte omvang PPS ( mln), 213-214 Geschat private aandeel (%), 213-214 HTSM 331,8 Agri&Food 6% Water 17,4 T&U 59% LSH 11,9 Chemie 49% Chemie 77,6 LSH 47% Energie 72,8 Logistiek 47% Agri&Food 54,1 Creatieve Industrie 47% T&U 4,3 Water 45% Logistiek 17,7 Energie 45% Creatieve Industrie 1,3 HTSM 37% Totaal 814 Totaal 4% 44% Doel 22: 4% Doel is 8 mln. aan publiek-private samenwerking in 22 met 4% aan private investeringen omvang van PPS in HTSM het grootst, het private aandeel in PPS-investeringen het grootste in Agri&Food en T&U 6
Beleid in cijfers topsectoren Ambities topsectoren Topsectoren benoemen ambities Agri&food keten Toegevoegde waarde 43,9 213 51,3 Chemie Laatste meting Jaar Streefwaarde 22 Marktaandeel Europa (%) 9,6 213 12,5 Innovatiegraad (%) 65 212 8 R&D-intensiteit 5,3 213 7, Stand t.o.v. streefwaarde 22 Energie Logistiek Positie Logistics Performance Index Laatste meting Jaar Streefwaarde 22 Broeikas emissiereductie non ETS (%) -18,4 213-16 Hernieuwbare energie (%) 4,8 213 14 Energiebesparingstempo (%) 1,2 213 1,5 R&D-intensiteit 3,9 213 5,6 2 214 1 Stand t.o.v. streefwaarde 22 Creatieve industrie Toegevoegde waarde 1,5 213 13,7 HTSM Toegevoegde waarde (mld.) 42,2 213 68,3 Werkgelegenheid (x1.) 452 213 46 Export van goederen (mld.) 44,6 213 74,6 % % T&U Positie marktaandeel Water - Tuinbouw 1 213 1 - Uitgangsmaterialen 2 213 2 Positie mondiaal plantkundig onderzoek 1 213 1 Toegevoegde waarde ( mld.) 5,1 213 11,6 % % Streefwaardes gelden als stip op de horizon en bieden zicht op beweging die wordt nagestreefd de effecten op deze voornamelijk outcomeindicatoren worden pas zichtbaar op middellange termijn 7
Beleid in cijfers topsectoren Aandeel in de economie Topsectoren belangrijk voor Nederland % Aandeel topsectoren in de Nederlandse economie, 212 8% 6% Rest 4% 87% Topsectoren 2% 4% 25% % Toegevoegde waarde Export R&D-uitgaven Topsectoren genereren groot deel van Nederlandse toegevoegde waarde, export en R&D met name het aandeel in R&D-uitgaven van 87% is omvangrijk 8
Beleid in cijfers topsectoren Arbeidsproductiviteit, toegevoegde waarde & werkgelegenheid Groeicijfers topsectoren hoger dan Nederlands gemiddelde Ontwikkeling arbeidsproductiviteit (fte), 21-214 (21=) Ontwikkeling toegevoegde waarde, 21-214 (21=) Ontwikkeling werkgelegenheid, 21-214 (21=) 17 17 17 16 16 16 14 14 14 13 13 13 12 12 12 11 11 11 99 99 99 98 21 211 212 213 214 98 21 211 212 213 214 98 21 211 212 213 214 Nederland Topsectoren Nederland Topsectoren Nederland Topsectoren Groei van arbeidsproductiviteit van topsectoren in 214 nagenoeg bijgehaald door Nederland als geheel de werkgelegenheid in de topsectoren neemt sinds 212 weer toe 9
Beleid in cijfers topsectoren Arbeidsproductiviteit per topsector Hogere arbeidsproductiviteit in topsectoren 443.226 Arbeidsproductiviteitniveau (per fte), Nederland en topsectoren, 212 2. 175. 15. 125.. 75. 16.332 82.754 5. 25. Energie Chemie LSH HTSM Water Transport en opslag T&U Agri&food Creatieve industrie Nederland Topsectoren Arbeidsproductiviteit van topsectoren bedraagt circa 16. per fte, ten opzichte van circa 83. per fte voor heel Nederland topsector Energie kent hoogste arbeidsproductiviteit 1
Beleid in cijfers topsectoren Ontwikkeling arbeidsproductiviteit Arbeidsproductiviteit topsector Water herstelt zich Agri&food Chemie Creatieve industrie Energie HTSM 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 Life sciences & health Transport en opslag T&U Water 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 8 21 211 212 213 214 Totaal topsectoren Topsector Water kende tot 212 sterke teruggang van arbeidsproductiviteit, maar nadert in 214 het niveau van 21 arbeidsproductiviteit Agri&food en LSH neemt sinds 21 ieder jaar toe 11
Beleid in cijfers topsectoren Arbeidsproductiviteit Arbeidsproductiviteit bovengemiddeld in Europees vergelijk Niveau arbeidsproductiviteit topsectoren, 21 8 6 4 2 Arbeidsproductiviteit van Nederlandse topsectoren hoger dan in veel andere Europese landen alleen equivalenten van topsectoren in Noorwegen en Denemarken kennen hogere arbeidsproductiviteit 12
Beleid in cijfers topsectoren Ontwikkeling toegevoegde waarde Toegevoegde waarde sterk gegroeid in Agri&food Agri&food Chemie Creatieve industrie Energie HTSM 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* Life sciences & health Transport en opslag T&U Water 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* 13 125 21 211 212 213** 214* Totaal topsectoren Ook toegevoegde waarde van topsector Chemie groeide sterk in periode 21-214 Energie ziet sinds 213 toegevoegde waarde juist sterk afnemen 13
Beleid in cijfers topsectoren Ontwikkeling werkgelegenheid Groei werkgelegenheid in Creatieve industrie en HTSM Agri&food Chemie Creatieve industrie Energie HTSM 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 Life sciences & health Transport en opslag T&U Water 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 21 211 212 213 214 Totaal topsectoren Ook in topsector Energie lag werkgelegenheid in 214 op hoger niveau dan in 21 in andere topsectoren is werkgelegenheid ten opzichte van niveau in 21 gelijk gebleven of gedaald 14
Navigatie beleidsinstrumentarium Specifieke instrumenten Generieke instrumenten Europese instrumenten Green TKI Deals WBSO 1 2 1 2 KP7 MIT RDA 1 2 BMKB 1 2 Green Deals 1 2 Economische missies NFIA 15
Beleidsinstrumentarium topsectoren Topconsortia voor Kennis & Innovatie TKI: toename van projecten, unieke deelnemers en participaties Kerncijfers Topconsortia voor Kennis en Innovatie, 213-214 Aantal toeslagprojecten per TKI, 213-214 14. 14 12. 1. 8. 6. 4. 2. 8 6 4 2 Aantal projecten totaal Aantal unieke deelnemers totaal Aantal participaties 213 214 Aantal unieke deelnemers toegenomen van circa 1.7 naar bijna 5., unieke deelnemers samen goed voor bijna 13. participaties in TKI s 213 214... HTSM kende hoogste aantal toeslagprojecten, gevolgd door Watertechnologie, Agri&Food en LSH 16
Beleidsinstrumentarium topsectoren TKI Private bijdrage aan TKI s in alle topsectoren toegenomen Private bijdrage, mln. euro Verdiende TKI-toeslag, mln. euro 14 35 3 25 8 2 6 15 4 1 2 5 213 214 213 214 HTSM heeft grootste private bijdrage aan TKI s en verdiende meeste TKI-toeslag... ten opzichte van 213 verdienden LSH en Creatieve industrie in 214 meer dan het dubbele bedrag aan TKI-toeslag 17
Beleidsinstrumentarium topsectoren Mkb-innovatiestimulering Regio en Topsectoren MIT: T&U meeste verleningen, HTSM meeste subsidie Aantal aanvragen en verleningen MIT naar topsector, 214 Aangevraagde en verleende subsidie ( mln) MIT naar topsector, 214 Tuinbouw en uitgangsmaterialen 242 High Tech Systemen en Materialen 5,8 9,2 Creatieve industrie 61 92 Tuinbouw en uitgangsmaterialen 3,9 5,8 Energie 46 94 Creatieve industrie 3,1 5,6 High Tech Systemen en Materialen 4 63 Agri&Food 3, 6,3 Water 37 51 Life Sciences & Health 2,6 5,4 Life Sciences & Health 35 97 Energie 2,5 4,6 Agri&Food 29 94 Chemie 2,3 2,8 Chemie 26 39 Water 2,2 3,1 Logistiek 23 38 Logistiek 2,1 3,1 Biobased Economy 14 27 Biobased Economy 1,2 2,2 Aanvragen Verleningen Aangevraagd Verleend Creatieve industrie en Chemie hebben het hoogste slagingspercentage bij MIT-aanvragen Chemie scoort van alle topsectoren ook het beste in de verhouding tussen de omvang van aangevraagde en verleende MIT 18
Beleidsinstrumentarium topsectoren Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk Gebruik WBSO toegenomen Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de WBSO, naar topsector, 211-214 Vastgestelde loonsom WBSO ( dzd), naar topsector, 211-214 2. 4.. 18. 3.5. 16. 14. 3.. 12. 2.5. 1. 2.. 8. 1.5. 6. 4. 1.. 2. 5. Totaal Nederland Totaal topsectoren Totaal Nederland Totaal topsectoren 211 212 213 214 211 212 213 214 Van de circa 16.6 bedrijven die in 214 gebruik maakten van de WBSO kwamen er circa 8.4 uit de topsectoren topsectoren ook verantwoordelijk voor groot deel van totale S&O-loonsom 19
5.48 5.72 5.92 1.53.214 1.614.738 1.736.277 Beleidsinstrumentarium topsectoren Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk WBSO: S&O-loonsom alleen in Agri&food en logistiek gedaald Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de WBSO, naar topsector, 211-214 Vastgestelde loonsom WBSO ( dzd), naar topsector, 211-214 7 4. 6 5 4 3 2 35. 3. 25. 2. 15.. 5. 211 213 214 211 213 214 HTSM maakt van alle topsectoren veruit meeste gebruik van WBSO na HTSM hadden Energie, Chemie en LSH in 214 hoogste vastgestelde S&O-loonsom 2
Beleidsinstrumentarium topsectoren Research & Development Aftrek Bijna 5.6 topsectorbedrijven gebruiken RDA Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de RDA, naar topsector, 211-214 Vastgestelde S&O-uitgaven RDA ( dzd), naar topsector, 211-214 11.76 12.26 1.741.875 1.83.96 1.27 1.443.153 1.458.249 1.528.781 1.17.627 4.54 5.26 5.58 Totaal Nederland Totaal topsectoren Totaal Nederland Totaal topsectoren 212 213 214 212 213 214 Het gebruik van RDA door bedrijven uit topsectoren is sinds introductiejaar 212 met ruim 1. toegenomen ook vastgestelde S&O-uitgaven door topsectoren zijn sinds 211 toegenomen, al was groei tussen 213 en 214 kleiner dan het jaar ervoor 21
3. 3.61 3.86 79.633 84.986 842.145 Beleidsinstrumentarium topsectoren Research & Development Aftrek Gebruik RDA het grootst in topsector HTSM Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de RDA, naar topsector, 211-214 Vastgestelde S&O-uitgaven RDA ( dzd), naar topsector, 211-214 5 35. 4 3. 25. 3 2. 2 15.. 5. 212 213 214 212 213 214 Gebruik RDA door topsector HTSM ligt bijna 9 keer hoger dan gebruik door topsector Agri&food LSH heeft in 214 topsector Energie gepasseerd wat omvang van vastgestelde S&O-uitgaven betreft 22
Beleidsinstrumentarium topsectoren Borgstelling MKB Kredieten Omvang BMKB-leningen topsectoren in 214 op 33 mln Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de BMKB, 212-214 Totaalbedrag banklening BMKB ( dzd), 212-214 3. 1.8. 2.5 1.6. 1.4. 2. 1.2. 1.5 1.. 8. 1. 6. 5 4. 2. Totaal Nederland Totaal topsectoren Totaal Nederland Totaal topsectoren 212 213 214 212 213 214 Aantal bedrijven uit topsectoren dat BMKB gebruikt in periode 212-214 gedaald van 36 naar 28 omvang BMKB-leningen tussen 213 en 214 met bijna 34 mln. toegenomen, maar nog wel circa 11 mln. lager dan niveau 212 23
Beleidsinstrumentarium topsectoren Borgstelling MKB Kredieten Gebruik BMKB na HTSM het grootst in Logistiek Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de BMKB, naar topsector, 211-214 Totaalbedrag banklening BMKB ( dzd), naar topsector, 211-214 18 16 14 8 6 4 2 18. 16. 14... 8. 6. 4. 2. X X X X X X X X X X X X 212 213 214 212 213 214 Aantal gebruikers van BMKB in periode 212-214 alleen toegenomen in topsector Chemie totale leningbedrag in periode 212-214 toegenomen in topsectoren HTSM, Creatieve industrie en Life Sciences & Health 24
Beleidsinstrumentarium topsectoren Green deals Green Deals: aantal deelnemers uit topsectoren toegenomen Aantal bedrijven dat deelneemt aan Green Deals, 212-214 Aantal ondertekeningen, 212-214 5 14 45 4 35 3 8 25 2 6 15 4 5 2 Totaal Nederland Totaal topsectoren Totaal Nederland Totaal topsectoren 212 213 214 212 213 214 In 212 namen 13 bedrijven deel aan Green Deals, in 214 deden 17 bedrijven mee aantal ondertekeningen vanuit topsectoren lag tussen 212 en 214 elk jaar op 6 25
Beleidsinstrumentarium topsectoren Green deals Energie en HTSM het actiefste in Green Deals Aantal bedrijven dat deelneemt aan Green Deals naar topsector, 212-214 Aantal ondertekeningen naar topsector, 212-214 7 25 6 2 5 4 15 3 1 2 1 5 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 212 213 214 212 213 214 Alleen topsectoren Agri&food en Logistiek waren in 214 sterker vertegenwoordigd in Green Deals dan in 213 het aantal ondertekeningen is in alle topsectoren in de afgelopen jaren stabiel 26
Beleidsinstrumentarium topsectoren Economische missies 22 van 58 deelnames aan missies uit topsectoren Economische missies met bewindspersonen, aantal deelnames, totaal Nederland en topsectoren, 211-214 Economische missies met bewindspersonen, aantal deelnames, naar topsector, 211-214 1. 25 8 2 7 6 15 5 4 3 2 5 Totaal Nederland Totaal topsectoren X X XXX 212 213 214 212 213 214 Zowel totaal aantal deelnames als het aantal deelnames uit topsectoren in 214 bijna gehalveerd ten opzichte van 213 HTSM en Energie nemen het vaakst deel aan economische missies 27
Beleidsinstrumentarium topsectoren Netherlands Foreign Investment Agency NFIA goed voor 5.446 arbeidsplaatsen in topsectoren in 214 Acquisitie projecten naar topsector, 214 Acquisitie arbeidsplaatsen naar topsector, 214 Omvang acquisitie buitenlandse investeringsprojecten naar topsector, 214 ( mln) HTSM 8 Totaal 5446 Totaal 336 Chemie 17 HTSM 2456 Energie 1736 Creatieve Industrie 13 Chemie 876 HTSM 788 Energie 13 LSH 674 Chemie 275 Creatieve Industrie 539 Agri&Food 198 Agri&Food 12 Agri&Food 456 LSH 22 LSH 11 Energie 316 Water 6 Logistiek 5 Logistiek 86 Logistiek 6 Water 3 Water 43 Creatieve Industrie 5 De meeste projecten en werkgelegenheid bij buitenlandse investeerders geacquireerd in topsector HTSM... omvang van buitenlandse investeringen het grootste in topsector Energie 28
Beleidsinstrumentarium topsectoren Zevende Kaderprogramma HTSM en LSH verwerven meeste KP7-gelden Aantal Nederlandse deelnames in gefinancierde projecten, 27-213 Totaal ontvangen subsidie, 27-213 ( mln.) Totaal door bedrijven ontvangen subsidie, 27-213 ( mln.) Retourpercentage, 27-213 (%) HTSM 1689 626,9 246,1 5,9% LSH 1213 668,5 125, 1,% Agri&Food 477 146,3 28, 9,8% Energie 43 179,6 89, 6,5% Chemie 331 13,4 53,2 8,6% Water 282 79,6 28,9 8,2% Creatieve Industrie 189 7,8 17,1 7,1% T&U 159 49,1 15, 9,% Logistiek 158 5, 19,9 8,9% HTSM en LSH het beste vertegenwoordigd in uit KP7 gefinancierde projecten LSH behaalde het hoogste retourpercentage, op de voet gevolg door Agri&food 29