Bijlage 1: Actieplan Bio-economie 2017-2018 SD1: Het ontwikkelen van een coherent Vlaams beleid dat een duurzame bio -economie ondersteunt en faciliteert SD2: aan de top brengen voor onderwijs en vorming en onderzoek en innovatie in toekomstgerichte bio-economie clusters SD3: Biomassa wordt optimaal en duurzaam geproduceerd en gebruikt over de hele waardeketen. SD4: Versterken van markten en concurrentievermogen van de b io-economische sectoren in SD5: is een belangrijke speler binnen Europese en internationale samenwerkingsverbanden Nr. Trekker Betrokkenen A1.1 Kerngroep Leden IWG-Bioeconomie (brede groep) A1.2 Kerngroep Leden IWG-Bioeconomie (brede groep) Beknopte beschrijving van de actie De werking en bevoegdheden van de interdepartementale werkgroep bio-economie als overlegorgaan formaliseren en inbedden in beleidsmatige processen die invloed hebben op de ontwikkeling van een bioeconomie. De stakeholders worden betrokken voor overleg en consultatie via het overlegforum voor de bioeconomie A1.3 EWI Analyseren van belemmerende regelgeving Aanpak 2017-2018 Dit is een continue actie. Voor 2017 worden volgende stappen voorzien: 1. Synergie uitbouwen met de opdrachten van Circulair 2. Afstemmen van onderzoeksvragen met SUMMA+ 3. Er wordt een mapping uitgevoerd die als doel heeft om de beleidsmatige processen in kaart te brengen die een invloed hebben op de ontwikkeling van een bio-economie. 4. Er wordt naast de mapping van beleidsprocessen ook een inventarisatie gemaakt rond wetgeving in samenwerking met VITO, dat databank ter beschikking heeft vanuit Europees project. Dit is een continue actie. Voor 2017 worden volgende acties voorzien: Organisatie van EWI-focus over biogebaseerde industrie in Bepalen doel en aanpak van een of meerdere stakeholderfora, organisatie en evaluatie ervan Opvolging van de ontwikkelingen i.v.m. regelluwe zones/experimenteerregelgeving. Link met andere acties Circulair OD 14 Pagina 1 van 9
KB (deel 1), OVAM (deel 2), SUMMaplus (deel 3) en deze wegwerken, inclusief het opvolgen van de regelluwe zones en de Innovation Deals rond circulaire economie en de opportuniteiten daarin voor de bio-economie De European Innovation Deals moeten regelgevende belemmeringen wegwerken die innovatie in de weg kunnen staan. Eerder dan te kiezen voor een lang proces van regelgevende aanpassingen, wordt gekozen voor een pragmatische aanpak waarbij de Commissie zal samenzitten met actoren in het veld en nationale, regionale en lokale overheden om te kijken hoe regelgeving anders/beter kan worden geïnterpreteerd zodat bepaalde huidige belemmeringen worden uit de weg geruimd. De eerste innovation deals zullen worden uitgewerkt in de context van de circulaire economie. Verschillende Belgische projecten zijn bij een eerste call voor de circulaire economie ingediend om in aanmerking te komen om een innovation deal rond uit te werken. Daarbij zijn er onder meer ook enkele in de bio-economie (het Steelanol-project van Arcelor mittal en ReMaP rond recyclage van nutriënten uit mest). Ondertussen heeft de COM twee Innovation deals geselecteerd zonder Vlaamse partners: - From E-mobility to recycling optimaliseren van batterijen van elektrische voertuigen - Sustainable waste water treatment using innovative anaerobic membrane bioreactors technology : regelgeving voor beter gebruik van (stedelijk) afvalwater De innovation deals die gelinkt kunnen worden aan de bio-economie worden ten volle ondersteund vanuit de IWG en hiervoor wordt samengewerkt met de transitie circulaire economie. gunstige randvoorwaarde n Bio-economie A4.4 Green Deals A1.4 VEA IWG-leden (brede groep) A1.5 Dep. Omgeving IWG-leden (brede groep) Flankerende maatregelen en subsidie voor kleinschalige biomassainstallaties. Visievorming en opmaak van een actieplan houtverbranding in individuele kachels A2.1 VLAIO Opvolging van de verschillende clusters en hun projecten die gerelateerd zijn aan de bioeconomie, en faciliterend optreden voor initiatieven in de bio-economie Analyseren van de belemmeringen door SUMMa+ Er werd reeds eerder een rapport opgemaakt i.v.m. belemmerende regelgeving. Vanuit de IWG-BE wordt gevraagd om dit binnen SUMMa+ verder te analyseren, en om oplossingen uit te werken. Uitwerken van een voorstel voor financiële ondersteuning van biomassa-installaties met een thermisch vermogen kleiner dan 1 MW, in combinatie met flankerende maatregelen. Daarbij zijn de beschikbaarheid van aanvaardbare biomassastromen en de impact op luchtemissies belangrijke aandachtspunten, duurzaamheid in het algemeen een uitgangspunt. Visievorming rond houtverbranding in individuele kachels: rol in de levenscyclus en de waardeketen van hout in, rekening houdend met de impact op de luchtkwaliteit en gezondheid. Actieplan (Green Deal) in overleg met de sector voor een versnelde technologische vernieuwing van het houtkachel- en openhaardenpark. In het kader van het clusterbeleid worden innovatieve bedrijfsnetwerken en speerpuntclusters ondersteund die inzetten op de valorisatie van innovatie in strategische domeinen waarmee wordt ingespeeld op maatschappelijke uitdagingen. Deze actie bestaat voornamelijk uit opvolging van de verschillende clusters en hun projecten, en faciliterend optreden voor deze initiatieven. Het initiatief zelf, het trekken van de acties en projecten, zal voornamelijk door de clusters worden gedaan (voornamelijk de speerpuntcluster CATALISTI, Industrie 4.0 en Flanders Food). Bio-economie A4.4 Green Deals Circulair OD 10 Roadmap circulair ondernemen en OD 13 toeleiden naar financiering en ondersteuning Pagina 2 van 9
Jaarlijks kan een overzicht worden gemaakt door het VLAIO van wat er binnen de clusterorganisaties allemaal gebeurt aan projecten in de bio-economie. A2.2 EWI Faciliteren en promoten van participatie in Europese bioeconomieprojecten voor zowel onderzoekscentra als voor grote en kleine ondernemingen. Hiernaast worden ook vanuit de reguliere steunkanalen van VLAIO projecten met een link met bio-economie ondersteund. Voorbeelden zijn de subsidies voor kmo innovatieprojecten en Onderzoeks&Ontwikkellings projecten. Jaarlijks zal ook een overzicht gemaakt worden van projecten inzake bio-economie die ondersteund worden vanuit de reguliere steunkanalen. Deze actie bestaat uit verschillende delen: 1. Opvolgen van de BBI-JU vanuit het departement EWI 2. Voorzien van programmacomité-delegates en national contact points i.k.v. Horizon 2020 De reguliere Horizon 2020-werking is verdeeld tussen enerzijds het departement EWI voor de programmacomités en VLAIO voor de national contact points. Actoren uit de bio-economie kunnen bij zowel de PC-delegates als de NCP s terecht die hen zo goed mogelijk zullen helpen de thema s die voor hen belangrijk zijn op de agenda te krijgen (PC-werking) of praktisch te helpen met het indienen op calls (NCP). 3. Ad hoc onder de aandacht brengen van bepaalde calls of steuninstrumenten 4. Opvolgen van het Vanguard initiative & Smart specialisation platform Deze initiatieven moeten op termijn leiden tot co-investeringen in genetwerkte demonstratoren. Eén van de pilootprojecten richt zich op bio-economie. Opvolgen van de pilootprojecten en evalueren en omzetten van de beleidsaanbevelingen. 5. Opvolgen van het Interreg-project SmartPilots waar dep EWI partner is Dit project brengt alle belangrijk pilootfabrieken van Europa samen die werken rond industriële biotech en bio-economie om van elkaar te leren welke steunmechanismen bestaan voor pilootfabrieken in de verschillende regio s en zo van elkaar te leren. Doel is om het instrumentarium te verbeteren voor pilootfabrieken, een soort actor in het innovatielandschap die vandaag vaak uit de boot valt. Dit project loopt 4 jaar, van 2016 tot 2020. A2.3 Dep. O&V AHOVOKS, Departementen EWI, WSE/VDAB en LNE Bio-economie een plaats geven in Onderwijs en Vorming Actie 2.3 a) Opvolging project Grenzeloos Biobased Onderwijs (2016-2019) De biogebaseerde economie zorgt voor een dynamiek op de arbeidsmarkt wat betreft de inhoud van beroepen en de verwachte competenties ervoor. Het Vlaams-Nederlandse project Grenzeloos Biobased Onderwijs probeert de verwachte competenties voor jobs in de biogebaseerde economie waarop onderwijs kan voorbereiden in kaart te brengen. We zullen bekijken in welke mate deze competenties op termijn mogelijks geïntegreerd kunnen worden in Circulair OD16 Kennisdeling en opleiding over circulair ondernemen Pagina 3 van 9
beroeps- en onderwijskwalificaties binnen de Vlaamse kwalificatiestructuur. (Dept OV, AHOVOKS) Actie 2.3 b) Uitvoering van het STEM-actieplan, zo mogelijk i.s.m. andere beleidsdomeinen Jongeren worden gestimuleerd om meer te kiezen voor STEM-gerelateerde opleidingen ((Science Technology Engineering Mathematics). Door het promoten van STEM-onderwijs, worden jongeren gesensibiliseerd rond de maatschappelijke relevantie en toekomstperspectieven van technische (STEM-) opleidingen. Ook de STEM-oproepen en -projecten die worden opgezet (bv.rond Klimaat) focussen op de maatschappelijke relevantie. De bio-economie kan een belangrijke rol spelen bij de uitrol van deze oproepen, waarbij de scholen uiteraard de trekkende rol opnemen, o.a. bij de keuze van sectoren waarmee ze willen samenwerken. (Dept OV, Dept WSE, Dept EWI, Dept LNE) A3.1 VEA Vaststellen van duurzaamheidscriteria voor de in geproduceerde en gebruikte biomassa Actie 2.3 c) Het nastreven van de vakoverschrijdende eindtermen (VOETen) m.b.t. omgeving en duurzame ontwikkeling (context 4) in het secundair onderwijs Binnen educatie voor duurzame ontwikkeling kunnen de mogelijkheden bekeken worden om ook inhoudelijk te werken rond bio-economie en circulaire economie. (Dept OV, Dept LNE, Dept EWI, Dept LNE) - Finaliseren van het Besluit Vlaamse Regering rond duurzaamheidscriteria voor het gebruik van biomassa voor energie; - Uitwerken van een Ministerieel besluit voor de uitvoering van het BVR. - Actie spoort samen met de uitwerking van een Europese kader voor duurzaamheidscriteria voor vaste en gasvormige biomassa. A3.2 OVAM overlegplatform organischbiologisch afval bio-economie (OVAM, Ldb., VEA, LNE, VVSG- Interafval, VVP, Vlaco, Febem, Fevia, Cobelpa, Fedustria, VCM, Bemefa, Comeos, Vito,...), leden IWG BE,... Regelmatige actualisatie van de huidige en toekomstige vraag en aanbod van biomassa(rest)stromen voor de bio-economie in. Via de tweejaarlijkse actualisatie van de Inventaris Biomassa behouden we een overzicht van de praktijk/marktsituatie, wat van belang is voor o.m. een opvolging en evaluatie van het beleidsplan Biomassareststromen. Met de volgende updates beogen we optimalisaties zowel op het vlak van o.m. methodiek, inhoud en informatieweergave, bruikbaarheid van de data, marktanalyse,... In de eerste helft van 2017 komt een actualisatie beschikbaar. De werkzaamheden voor een nieuwe update zullen pas medio 2018 starten Pagina 4 van 9
A3.3 Kerngroep VLM ANB EWI ILVO ILVO - LV Bevorderen van meer duurzame, lokale biomassaproductie door de landbouw, bosbouw, aquacultuur, visserij en het landschap. Om effectief meer duurzame, lokale biomassaproductie door de landbouw, bosbouw, aquacultuur, visserij en het landschap te bevorderen, is een inventarisatie van deze onderzoeken en een analyse van de beleidsaanbevelingen nodig. In 2017 zoeken we uit hoe dit het best kan georganiseerd worden. Daarnaast zal de themagroep landschappen vanuit het Interbestuurlijk Plattelandsoverleg (IPO) in het voorjaar 2017 een advies naar de Vlaamse regering formuleren. In navolging hiervan wordt een platform oogstbare landschappen door ANB/VLM opgericht (2017-2018). A3.4 OVAM Opvolgen van de verhoging van de stikstofefficiëntie in de Vlaamse landbouw en de voortgang van de VCMwerkgroep Transitie Mestverwerking Het Vlaams Klimaatakkoord (Engagementen VR, punt 8.9.) voorziet in een verhoging van de stikstofefficiëntie van de Vlaamse landbouwsector van 14% naar 28% tegen 2030. Het actieplan Biomassa(rest)stromen voorziet in een transitie van de mestverwerkingssector vanaf 2020, zij het zonder doelstelling. De werkzaamheden voor deze transitie werden opgepikt door het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking (VCM) dat in overleg met de stakeholders een nota Transitie Mestverwerking opstart in 2017. Hieraan gekoppeld zal er in 2018 een update van de BBT studie Mestverwerking opgestart worden. De voortgang van deze werkgroep zal vanuit de IWG Bio-economie worden opgevolgd. Vlaamse Klimaatakkoord, Actieplan Duurzaam beheer van Biomassa(rest)str omen A4.1 EWI OVAM, facilitair bedrijf, Kanselarij en Bestuur, departement LNE Biogebaseerd aanbesteden aanmoedigen ifv de beleidsprocessen rond duurzaam en innovatief aanbesteden Deze actie wordt op 2 manieren aangepakt: - Biogebaseerd aanbesteden naar voren schuiven als een mogelijkheid voor het beleidsproces rond innovatief en duurzaam aanbesteden binnen de Vlaamse Overheid - Biogebaseerd aanbesteden naar voren schuiven als een mogelijkheid voor de plannen rond circulair aanbesteden binnen de transitie circulaire economie Circulair OD1 en OD2 Roadmap en Green Deal circulair aankopen A4.2 MOW EWI VND, VITO, dep. MOW Beleid, dep. LNE, ILVO, OVAM, ANB, EWI In kaart brengen van en inspelen op knelpunten en sterktes in de logistieke keten van de bio-economie en zoeken van synergiën m.b.t. bio-economie tussen de Vlaamse havens onderling en binnen de Vlaams-Nederlandse Delta. Om hier effectief te kunnen op inzetten, is meer informatie nodig over de markt: welke stromen/producten zijn beschikbaar, en hebben een groot potentieel voor invulling van aankoopbehoeften van overheidsaankopers. In 2017 wordt een analyse gemaakt van de beschikbare informatie. In kaart brengen van sterkten en zwakten van het logistieke-industriële weefsel en definiëren van adviezen (2017-2019) 1. Op basis van de beschikbare studies en business cases worden de logistieke aspecten van bio-economie in kaart gebracht. 2. Knelpunten en sterktes worden toegelicht. 3. Er worden op basis van deze analyses adviezen en waar mogelijk incentives geformuleerd. Er wordt, met het oog op een benchmark, ook naar het beleid in de omliggende regio s gekeken. Pagina 5 van 9
4. Uit een selectie van de adviezen worden actiepunten voor de volgende jaren gedefinieerd. A4.3 LNE IWG-leden, OVAM Werk maken van bewustmaking van consumenten (burgers, bedrijven, overheden) rond biogebaseerde producten en de bio-economie in het algemeen. Versterken van de synergie tussen de havens met het oog op verdere verankering van de bioeconomie (2018-2019) 1. Er wordt in kaart gebracht waar er synergiën (mogelijk) zijn tussen de Vlaamse havens en de havens in de Vlaams-Nederlands Delta. 2. Daarnaast wordt er bekeken welke drempels een samenwerking tegengaan. Deze actie wordt opgenomen door aandacht voor bio-gebaseerde producten in de plannen van Circulair m.b.t. bewustmaking van concumenten (burgers, bedrijven, overheden) Daarnaast is een gezamenlijke actie van de IWG Bioeconomie en Circulair het visualiseren van een toekomstige bio-economie in een fictieve circulaire stad Reburg in de toekomst (2050). Het is een manier om abstracte tekstuele visies, theorieën en ideeën concreet en aantrekkelijk te maken. Circulair OD 8 tastbare publiekscommuni catie en OD 6 Reburg visualisatietool De kern van de zaak is dat we trends, ideeën, toepassingen, onderzoek, bedrijven... die vandaag al kiemen van de toekomst bevatten, extrapoleren en met wat fantasie omzetten in tastbare eyecatchers: verrassende gebouwen, bedrijven of functies in de stad van de toekomst. Vervolgens geven we dat materiaal aan een grafisch bureau, dat het omzet in mooie (bewegende) beelden. Die beelden vormen samen 'Reburg': science non-fiction die tot de verbeelding spreekt. Non-fiction omdat de eyecatchers onderbouwd zijn door praktijken vandaag. A4.4 LNE OVAM, IWG-leden, bedrijven Inzetten van Green Deals voor de bio-economie De Green Deal kent zijn oorsprong in de beleidsnota en -brief Omgeving. De bedoeling is om bedrijven, ngo s, kennisinstellingen en andere (sector)organisaties te ondersteunen bij hun milieu-initiatieven ter vergroening van de economie. Partijen die obstakels ervaren (individueel of in groep) wordt de mogelijkheid geboden om een overeenkomst aan te gaan met de overheid, waarin afspraken worden gemaakt om deze obstakels samen aan te pakken. Er wordt daarbij bewust gebruik gemaakt van de dynamiek, de creativiteit en de kennis die in de samenleving aanwezig is om deze maatschappelijke (milieu-)uitdagingen aan te gaan. Zowel bedrijven en organisaties als de overheid kunnen voorstellen voor een deal aanbrengen. Het idee is geënt op de Nederlandse Green Deal en werd vertaald naar de Vlaamse context. De mogelijkheid van het afsluiten van overeenkomsten met sectoren en bedrijven wordt onder andere vormen reeds geruime tijd toegepast in. De wenselijkheid om dit instrument breder en voor andere thema s (circulaire economie, biodiversiteit, water, mobiliteit, energie&klimaat, voedsel, ruimte, industrie (bouw,biobased economy, ) in te zetten, lijkt groot. De Green Deals zitten momenteel in een pilootfase. Circulair OD 2 Green Deal circulair aankopen Bio-economie A1.3 Pagina 6 van 9
Het instrument van de Green Deals biedt ook opportuniteiten voor (actoren in) de bio-economie. In het kader van een Green Deal kan ook onderzocht worden om experimenteerruimte of een regelluwe zone te creëren. (link met A1.3) De IWG-Bioeconomie kan begeleidende rol spelen voor het vormgeven van Green Deals in de bio-economie. Daarnaast is er een rol weggelegd voor leden van de IWG BE als projectfacilitator. Per Green Deal wordt er immers vanuit de meest betrokken overheid een personeelslid aangesteld als projectfacilitator. In dit geval kan dat iemand uit de IWG BE zijn. Deze projectfacilitator start de onderhandelingen op en is, zowel tijdens de onderhandelingen als tijdens de looptijd van de Green Deal de contactpersoon binnen de overheid voor deze Green Deal. A5.1 EWI werkt ten volle mee aan Europese beleidsprocessen rond bioeconomie en profileert zich ook als bio-economische regio in Europa. werkt daarbij samen met alle mogelijke partners, zowel lidstaten als andere regio s. Nederland en NoordRijn- Westfalen zijn wel specifiek geprioriteerde partners. Met Wallonië wordt de samenwerking aangescherpt. Afhankelijk van de vragen die vanuit de bio-economie-actoren opduiken, kan inbreng vanuit de IWG mogelijk al in 2017 nuttig zijn. Meewerken en wegen op Europese beleidsprocessen: Aan de EU-strategie die in 2012 gepubliceerd werd, is een actieplan gekoppeld. Bij de acties werd ook aangegeven wie er uitvoering aan moet geven: de EC, lidstaten, regionale autoriteiten, de industrie. De strategie en het actieplan worden in 2016/2017 grondig geëvalueerd door de EC en adviesgroepen. In het najaar van 2017 wordt het eindrapport verwacht en een nieuw voorstel. In 2017 zal op EU-niveau blijven insteek geven voor de evaluatie van de strategie vanuit de eigen ervaring en dat via deelname in verschillende EU comités. zal daarnaast ook blijven lobbyen voor een hernieuwing van de EU BE strategie na de review, een beslissing die in de handen van de hoogste organen in de EC ligt. Op dit moment (voorjaar 2017) is het onduidelijk of de bio-economie in de toekomst een eigenstandige Europese strategie met actieplan zal blijven hebben. Een belangrijk adviesorgaan m.b.t. de Europese bio-economie is het EU Bioeconomy Stakeholder panel. Het panel zal zich in werkgroepen organiseren met specifieke opdrachten. Een van de eerste opdrachten betreft het finaliseren van het Manifest. Een andere belangrijke entiteit is het Europese Bio-economie Observatorium (JRC-IPTS) dat de methodiek ontwikkeld heeft om de vooruitgang en de impact te meten van de bio-economie. Verder spelen de verschillende leden van de Programma comité s en de NCP s een belangrijke rol in de opvolging. Een andere belangrijk forum is de SCAR BSW (Bioeconomy Strategic Working Group) waarin verschillende lidstaten vertegenwoordigd zijn en waar wordt afgestemd tussen lidstaten, SCAR en EC. De werkgroep neemt het op zich om het overzicht te houden en de verschillende fora te verbinden. Pagina 7 van 9
Naast deze officiële fora zijn er ook een aantal andere kanalen waarlangs (via leden van de IWG) het Europees bio-economie beleid tracht te beïnvloeden. - Informele Europese groep bio-economie - Input van IWG-leden via de reguliere Vlaamse kanalen (bv. CCIM) om standpunten te bepalen (zoals bij het CE-pakket is gebeurd). - Vanguard Initiative (voor zover het daarbij om beleidsaspecten gaat) - Ad hoc rond specifieke projecten (bv. rond de specifieke kwestie van valorisatie van afvalgassen) Strategisch samenwerken met lidstaten en regio s rond beleid De transitie naar een biogebaseerde economie staat hoog op de politieke agenda van, Nederland en Noordrhijn Westfalen. Samen beslaan ze een economisch sterk gebied met de belangrijkste Europese havens, toponderzoek en een sterk ontwikkeld industrieel weefsel met vooraan de chemie. Er zijn ook concrete samenwerkingen in het kader van BIG-C en het pilootproject bio-economie van het Vanguard Initiative. Door samen verder te trekken aan de ontwikkeling van de bio-economie zullen de drie landen/regio s elkaar versterken en dit gebied laten uitgroeien tot de belangrijkste groene chemie cluster van Europa (ook genoemd de ARRR :Antwerp Rotterdam Rhine Ruhr area). Sinds kort werkt ook Wallonië aan een nieuwe strategie voor de bio-economie. Dit biedt belangrijke perspectieven om ook met Wallonië de banden aan te halen. A5.2 VITO FIT, EWI, CINBIOS, FISCH Opzetten van internationale samenwerking en bijdragen aan de valorisatie van de Vlaamse bio-economie (op vlak van kennis, technologie en producten) op de internationale markt. Bijdrage tot regionale clustervorming en RIS3 Hierbij zullen er een aantal entiteiten van zowel overheid als het bedrijfsleven (bedrijven, koepels) moeten worden bevraagd. Reeds geïdentificeerde entiteiten zijn FIT, iv, FITA, EWI, FlandersFood, Ghent Bio-Economy Valley, VAIS, VIB en IMEC. Daarnaast is reeds betrokken in tal van netwerken zoals Vlaams-Nederlandse Delta, Biobase Delta, Biorizon en Green Chemistry Campus, Trilaterale grensoverschrijdende cluster biobased materials BIG-C (Vl, Nl, MRW samenwerking), Vanguard Initative, Europese clustering en Smart Specialistation, ppp-bbi, ppp-spire, Strategische onderzoeksagenda biobased economy EU-India, EU-Latijns-Amerika en Caraïben, etc. Recent werd ook benaderd om toe te treden via Biobase Delta to de 3Bi, Europes Bioeconomy Intercluster (Biobase Delta, Biovale, Bioeconomy Sachsen Anhalt en IAR). Ook Canada zoekt toenadering via Bioindustrial Innovation Canada A5.3 FIT Communicatie om als bio- Verspreiding en update brochure De brochure: Flanders Bio Based Economy, Reap the rewards of a growing business zal geactualiseerd worden. Pagina 8 van 9
BBEPP, Essenscia /Fisch, Flanders Biobased Valley, Food Pilot, Ilvo, Vito, Port of Ghent, Flanders Bio en EWI. economie regio te promoten Vlaamse stand bij beursdeelnames met aanwezigheid van actoren uit de Vlaamse Bio-economie FIT brengt momenteel de buitenlandse events in kaart waaraan in 2017 een gezamenlijke deelname door de Vlaamse partners wordt overwogen. We bekijken dit met alle Vlaamse betrokken partners (BBEPP, FBBV, Catalisti/Essenscia, Vito, ILvo/Food Pilot, Haven Gent, Flanders Bio) voor volgende events: Aandacht voor bio-economie in de internationaliseringsstrategie versnelt (ook gelinkt aan transitie Circulaire Economie) Dit betreft een meerjarige internationaliseringsstrategie voor de Vlaamse economie van 2017-2021, die in cocreatie met meer dan 150 Vlaamse bedrijven, middenveldpartners, kennisinstellingen en overheidsactoren tot stand kwam. In de komende jaren zal FIT samen met verschillende partners deze strategie (VR 2016 2511 MED.0460/1) uitvoeren. Op 18 november 2016 keurde de Vlaamse Regering het Besluit goed tot regeling van de structurele financiering van partnerschappen van ondernemersorganisaties, gemengde kamers van koophandel en samenwerkingsverbanden met het FIT met het oog op de verdere internationalisering van de Vlaamse economie. Binnen dit kader werden vijf domeinen geïdentificeerd, waaronder het domein: Sustainable resources, materials and chemistry (VR 2016 2511 MED.0460/1, p. 9-10). Als acties worden voorzien: - Uitwerken internationale brandingstrategie voor de expertise en het potentieel van de volledige waardeketen - Meer kennisdeling en afstemmen van de internationale agenda van alle actoren Pagina 9 van 9