Opgave 1 In deze opgave wordt geen rekening gehouden met btw. Wetering N.V. kocht op 1 januari 1998 een vrachtauto voor 60.000,. De bijkomende kosten waren 4.000,. De vrachtauto heeft een levensduur van 5 jaar. Na 5 jaar is de geschatte restwaarde 19.200,. Wetering N.V. schrijft op haar vaste activa af met een vast percentage van de aanschafprijs. Over delen van een jaar wordt naar evenredigheid afgeschreven. 2p 1 Bereken de jaarlijkse afschrijving van de op 1 januari 1998 gekochte vrachtauto (zie formuleblad). 1p 2 Bereken het jaarlijkse afschrijvingspercentage op deze vrachtauto. 2p 3 Bereken de boekwaarde van de vrachtauto op 1 november 2001. Opgave 2 Bij deze opgave horen de nen 1 tot en met 4 en een bijlage die nodig is om vraag 12 te beantwoorden. In 1 is de balans en de resultatenrekening van Kronan Holland VOF opgenomen. In 2 staan de verkoop- en inkoopprijzen van de fietsen en de accessoires van Kronan Holland VOF. In 3 staat de verdeling van het aantal Nederlandse leerlingen/ studenten gerangschikt naar schoolsoort en leeftijdscategorie. In 4 staan de verwachte financiële gevolgen voor Kronan Holland VOF van de marketingstrategie die gericht is op Nederlandse studenten. Jorrit Kreek en Jehudi van de Brug zijn de vennoten van Kronan Holland VOF, de Nederlandse agent van het Zweedse fietsenmerk Kronan. De jonge onderneming heeft een aantal jaren van snelle groei achter de rug. De activiteiten van Kronan Holland VOF zijn in bepaalde opzichten karakteristiek te noemen: Het assortiment bestaat uit Zweedse legerfietsen met bijbehorende accessoires. De fietsen worden vooral gekenmerkt door stevigheid en felle kleuren. Ook sommige accessoires, zoals een nummerbord en een voordrager, zijn opvallend. Door de lage verkoopprijs concurreert Kronan Holland VOF met goedkope fietsen uit de warenhuizen en zelfs met de tweedehands markt (zie voor de verschillende prijzen 2). De fietsen en accessoires worden uitsluitend op bestelling geleverd. De bestelling kan geplaatst worden in de showroom of via de Kronan-website. Enkele weken na de bestelling wordt de fiets aan huis afgeleverd. Mede door handig free publicity (o.a. Nova, NRC Handelsblad en de Volkskrant) te zoeken, groeiden de afgelopen jaren zowel de omzet als de nettowinst. Daarnaast probeert Kronan Holland VOF door middel van de internetsite en het organiseren van evenementen (o.a. Vondelpark-picknicks, popconcerten) een band te creëren met haar afnemers. Kronan Holland VOF besluit te onderzoeken of een geconcentreerde marketingstrategie mogelijk is, waarbij de marketinginspanning gericht wordt op het segment dat bestaat uit HBO- en universiteitsstudenten tot en met 24 jaar. www. - 1 -
Kronan Holland VOF overweegt om te adverteren in het blad Spits, een gratis blad voor metro-, tram- en treinreizigers. Doordat 80% van de Spitslezers jonger dan 40 jaar is, wordt in één keer een groep van ruim 200.000 young urbans bereikt. Deze young urbans werken of studeren en hebben geld over voor kleding, lekker eten en drinken, uitgaan, vakantie, sport, enz. Studenten krijgen de mogelijkheid om tegen inlevering van een Kronanbon, die in Spits gepubliceerd wordt, een Kronan-actiefiets (heren- of damesuitvoering) te bestellen tegen een speciale prijs. Bij de bestelling van een actiefiets dient de student het collegekaartnummer te vermelden. In verband met risico s die aan geconcentreerde marketingstrategie verbonden zijn stelt Kronan Holland VOF de onderstaande twee voorwaarden om het plan uit te voeren: de doelgroep moet minimaal 2% van de totale bevolking zijn; de verwachte rentabiliteit van het gemiddeld eigen vermogen over 2001 moet meer dan 50% bedragen. Volgens de balans (zie 1) van Kronan Holland VOF bedraagt de waarde van de voorraad goederen op 31 december 2000 3.200,. In vergelijking met de gemiddelde tweewielerspeciaalzaak kan men spreken van een zeer geringe voorraadwaarde. 2p 4 Geef een verklaring waarom bij Kronan Holland VOF de balanswaarde van de voorraad goederen geringer zal zijn dan bij de gemiddelde tweewielerspeciaalzaak. 2p 5 Noem een materiële en een immateriële producteigenschap van de Kronanfiets. 2p 6 Bereken de rentabiliteit van het gemiddeld eigen vermogen over 2000 (zie formuleblad). Antwoord in tenminste één decimaal. Kronan Holland VOF hanteerde over 2000 voor alle producten dezelfde brutowinstopslag. 2p 7 Bereken met behulp van 2 de brutowinstopslag van Kronan in procenten van de inkoopprijs. Het percentage afronden op gehele procenten. 1p 8 Noem een risico dat verbonden is aan geconcentreerde marketing. 1p 9 Noem een reden waarom Kronan Holland VOF mag veronderstellen dat de doelgroep die zij wil bereiken het blad Spits leest. Studerende Spitslezers krijgen de mogelijkheid een Kronan-actiefiets te bestellen voor een prijs van 249,95 inclusief btw. De actiefiets bestaat uit een dames- of herenfiets inclusief een pomp, een voordrager en een veiligheidsslot. 2p 10 Bereken hoeveel procent korting, uitgedrukt in procenten van de totale normale verkoopprijs, de studerende Spitslezers krijgen indien zij gebruik maken van de aanbieding. Antwoord in tenminste één decimaal. 3p 11 Bereken met behulp van 3 of de doelgroep HBO- en universiteitsstudenten tot en met 24 jaar voldoet aan de voorwaarde van 2% van de totale bevolking. 10p 12 Als Kronan Holland VOF in 2001 door middel van advertenties in het blad Spits actiefietsen gaat verkopen aan studenten geeft dat financiële gevolgen. De verwachte financiële gevolgen staan in 4. Veronderstel bij de beantwoording van vraag 12 dat deze verwachtingen echt gerealiseerd worden. Bereken met behulp van de nen 1, 2 en 4 of Kronan Holland VOF door de advertentiecampagne in Spits haar rentabiliteitsdoel van 2001 zal bereiken. Vul daartoe de bijlage in die bij deze vraag hoort. www. - 2 -
Management & Organisatie (nieuwe stijl) Bijlage bij vraag 12 Examen HAVO 2001 Tijdvak 1 Woensdag 30 mei 9.00 12.00 uur Vraag 12 begrote resultatenrekening 2001. Examennummer... Naam... netto-omzet zonder korting:... =... netto-omzet actiefietsen:... =... totale netto-omzet... inkoopwaarde zonder korting... =... inkoopwaarde actiefietsen:... =... totale inkoopwaarde... bruto-omzetresultaat... overheadkosten... netto-omzetresultaat... interestlasten... nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening... nettowinst bij een rentabiliteit van het gemiddeld eigen vermogen van 50% =... conclusie: voldoet wel / niet (juiste antwoord omcirkelen) www. - 3 -
Opgave 3 In deze opgave wordt geen rekening gehouden met btw. Een groothandel koopt en verkoopt uitsluitend het product Gloro. De verwachte inkoopprijs van Gloro is 8, per fles en de variabele bedrijfskosten zijn 2, per fles. De constante bedrijfskosten zijn 120.000, per jaar en zijn gelijkmatig over het jaar verdeeld. Voor de bepaling van de verkoopprijs van een fles Gloro gebruikt de groothandel een brutowinstopslag van 80% van de inkoopprijs. Voor het derde kwartaal van 2001 wordt een afzet van 20.000 flessen Gloro verwacht. 1p 13 Bereken de verkoopprijs van een fles Gloro. 3p 14 Bereken voor deze groothandel de break-evenomzet per jaar (zie formuleblad). 3p 15 Bereken voor deze groothandel de verwachte nettowinst voor het derde kwartaal van 2001. Opgave 4 De directie van postorderbedrijf Losman B.V. heeft de Ondernemingsraad (OR) uitgenodigd voor een vergadering op 10 mei 2001. Een van de agendapunten is het voorgenomen besluit van de directie om te fuseren met een ander postorderbedrijf. Uit de toelichting op dit agendapunt blijkt dat de directie een advies van de OR vraagt over het voorgenomen fusiebesluit. Tijdens de vergadering van 10 mei deelt de OR de directie mee dat zij van mening is dat de gegevens die de directie tot nu toe verstrekt heeft te summier zijn. De OR wil onder andere weten wat de mogelijke gevolgen van de fusie zijn voor het personeel. De directie zegt de OR toe deze gegevens op korte termijn te zullen verstrekken. 1p 16 Met welk doel is de Wet op de Ondernemingsraden in het leven geroepen? 1p 17 Wanneer is een onderneming wettelijk verplicht om een OR in te stellen? 3p 18 Welke drie bevoegdheden (rechten) van de OR worden in bovenstaande beschrijving van Losman B.V. aan de orde gesteld? Licht het antwoord toe met behulp van bovenstaande tekst. Opgave 5 Bij deze opgave horen de nen 5 tot en met 8. In 5 is de balans van Brunel op 31 december van de jaren 1997 en 1998 opgenomen en in 6 de winst- en verliesrekening van 1997 en 1998, terwijl 7 betrekking heeft op de winstcijfers van het eerste halfjaar van 1999 en van het eerste halfjaar van 1998 en 8 op de winstprognoses van 1999. Beleggingsclub Pecunia uit Hoorn heeft in juni 1997 een flink pakket aandelen gekocht van detacheringsbureau Brunel International N.V. (= Brunel). Bij de aankoop van deze aandelen heeft de door Brunel geformuleerde doelstelling een grote rol gespeeld. Volgens deze doelstelling moet Brunel in 2002 een omzet van 450 miljoen halen en moet in 2002 het bedrijfsresultaat 12% van de omzet zijn. Brunel is werkzaam op een zeer dynamische markt. Brunel houdt zich onder andere bezig met detachering van personeel bij andere ondernemingen, werving en selectie van personeel en het inzetten van personeel op projectbasis bij verschillende soorten organisaties. Het betreft hier over het algemeen hoog gekwalificeerd personeel in de marktsegmenten accountancy, informatietechnologie, engineering en energie. Op deze markt is de vraag naar arbeid veel groter dan het aanbod. Op deze krapte wordt onder andere ingespeeld door een intensieve begeleiding en scholing van de medewerkers. www. - 4 -
Iedere twee weken heeft beleggingsclub Pecunia op dinsdagavond een bijeenkomst waarin onder meer over aan- en verkoop van de aandelen gesproken wordt. Tijdens deze bijeenkomsten bekijken de leden van Pecunia de solvabiliteit, de rentabiliteit, de omzeten winstontwikkeling en de toekomstverwachting van verschillende ondernemingen. Bij de beoordeling van de onderzochte ondernemingen hanteert Pecunia de volgende normen: de rentabiliteit van het eigen vermogen moet meer dan 15% bedragen; de solvabiliteit, berekend als verhouding totaal vermogen/vreemd vermogen moet meer dan 2 zijn. In het geval van Brunel volgt Pecunia tevens of de ontwikkeling van omzet en bedrijfsresultaat in overeenstemming zijn met de door Brunel geformuleerde doelstelling. De leden van Pecunia hebben met behulp van 5 en 6 berekend dat: Brunel in 1997 en 1998 voldoet aan de rentabiliteitsnorm; Brunel in 1997 voldoet aan de solvabiliteitsnorm; uitgaande van de omzet van 1998, de omzet jaarlijks met 18% moet toenemen (steeds ten opzichte van het daaraan voorafgaande jaar) om de in de geformuleerde doelstelling genoemde omzet van 450 miljoen, te halen. 3p 19 Laat door middel van een berekening zien dat de solvabiliteit van Brunel op 31 december 1998 voldoet aan de door Pecunia gestelde norm (zie formuleblad). Antwoord in tenminste één decimaal. 2p 20 Heeft een uitgifte van aandelen altijd een positieve werking op de solvabiliteit? Motiveer het antwoord. 1p 21 Heeft Brunel in 1998 aandelen uitgegeven? Motiveer het antwoord. 2p 22 Maak met een berekening duidelijk dat uitgaande van de omzet van 1998 de beloofde omzet van 450 miljoen in 2002 bereikt zal worden met de bovengenoemde jaarlijkse omzetgroei van 18%. De presentatie van de halfjaarcijfers 1999 van Brunel in september 1999 en berichten in de pers veroorzaken teleurstelling bij de leden van Pecunia. Hoewel de nettowinst op 7,8 miljoen uitkwam daalde de beurskoers van het aandeel Brunel. Sommige leden zetten vraagtekens bij de haalbaarheid van de door Brunel geformuleerde doelstelling. Anderen zien in de verlaging van de winstprognose een reden om tot verkoop van de gekochte aandelen over te gaan. Bij de discussie die ontstaat over het aanhouden of verkopen van de aandelen Brunel gaat het ook om de vraag of de tegenvallende winst structureel of incidenteel van aard zal zijn. De leden van Pecunia hebben besloten om de aandelen Brunel te verkopen als één van onderstaande situaties zich voordoet: het bedrijfsresultaat uitgedrukt in een percentage van de omzet in het eerste halfjaar van 1999 gedaald is ten opzichte van het eerste halfjaar van 1998; de omzetstijging in 1999 ten opzichte van 1998 minder is dan 18%; de nettowinst in het tweede halfjaar van 1999 naar verwachting lager is dan die van het eerste halfjaar van 1999. Maak bij het beantwoorden van vraag 23 tot en met 27 ook gebruik van nen 7 en 8. In 7 worden de cijfers van het eerste halfjaar van 1999 vergeleken met die van het eerste halfjaar van 1998 en niet met de cijfers van het tweede halfjaar van 1998. 1p 23 Geef een reden waarom in het algemeen de cijfers van het eerste halfjaar niet vergeleken worden met de cijfers van het tweede halfjaar dat daaraan voorafgaat. 2p 24 Bereken het bedrijfsresultaat als percentage van de omzet voor zowel het eerste halfjaar 1998 als het eerste halfjaar 1999. Antwoord afronden op tenminste één decimaal. 2p 25 Bereken hoe groot de omzet van Brunel over het tweede halfjaar van 1999 zal moeten zijn om de omzetstijging in 1999 van 18% per jaar te halen. www. - 5 -
2p 26 Noem twee mogelijke redenen waarom voor Brunel de te verwachten nettowinst over het tweede halfjaar 1999 lager zal zijn dan de nettowinst van het eerste halfjaar van 1999. Motiveer het antwoord met behulp van gegevens uit de nen. 1p 27 Zal Pecunia de aandelen Brunel verkopen? Motiveer het antwoord. Opgave 6 Jan Beremans heeft op 1 augustus 1994 een bedrag van 43.000, op een spaarrekening gezet bij de ING-bank in Enkhuizen. Deze bank vergoedt 0,4% per maand (samengestelde interest). Vanaf 1 januari 1998 verlaagt deze bank de interest naar 0,35% per maand. De interest wordt steeds aan het eind van de maand bijgeschreven. In verband met de aankoop van een zeiljacht voor 73.500, neemt Beremans op 1 september 2000 het spaarbedrag inclusief de bijgeschreven interest bij de bank op. 2p 28 Bereken de eindwaarde op 1 september 2000 van het door Jan Beremans op 1 augustus 1994 op de spaarrekening gestorte bedrag. 2p 29 Bereken het totale interestbedrag dat op deze spaarrekening in de eerste acht maanden van 2000 is bijgeschreven. 2p 30 Bereken welk bedrag op 1 januari 1998 op de spaarrekening van Jan Beremans had moeten staan om op 1 september 2000 over een tegoed van 73.500, te kunnen beschikken. Opgave 7 Naar aanleiding van onderstaande advertentie van Eurosnel wil de heer Pausen bij Eurosnel 60.000, lenen. De lening wil hij volgens het in de advertentie opgenomen schema in 20 jaar aflossen. advertentie TWEEDE HYPOTHEKEN (Ongeacht de verkoopwaarde) 50% notariskosten vergoed! Géén taxatiekosten Géén afsluitprovisie! Bedrag Effectieve rente 120 mnd 180 mnd 240 mnd 360 mnd in handen Op jaarbasis terug te bet. terug te bet. terug te bet. terug te bet. 25.000, 7,2% 289, 223, 192, 165, 40.000, 7,2% 462, 357, 308, 264, 60.000, 7,2% 694, 536, 462, 396, 80.000, 7,2% 925, 715, 616, 528, 1p 31 Bepaal voor Pausen het maandelijks te betalen bedrag voor de lening van 60.000,. 1p 32 Is er sprake van een lineaire lening of van een annuïteitenlening. Motiveer het antwoord. 1p 33 Moet de geldnemer enige vorm van zekerheid bieden aan de geldgever? Motiveer het antwoord. www. - 6 -
Formuleblad Te gebruiken formules voor de beantwoording van de vragen 1, 6, 14 en 19 1 afschrijving = aanschafwaarde restwaarde levensduur winst 6 rentabiliteit gemiddeld eigen vermogen = x 100% gemiddeld geïnvesteerd eigen vermogen totale constante kosten 14 break-evenomzet = x verkoopprijs per stuk verkoopprijs variabele kosten per stuk totaal vermogen 19 solvabiliteit = vreemd vermogen www. - 7 -
1 De balans en resultatenrekening van Kronan Holland VOF (in euro s) Balans per 31 december 1999 2000 Inventaris 63.500 78.200 Voorraad goederen 2.200 3.200 Nog te ontvangen bedragen 2.650 2.800 Bank 9.300 27.220 Kas 1.550 750 79.200 112.170 Eigen vermogen 53.700 86.900 5% Onderhandse lening 20.350 19.870 Crediteuren 5.150 5.400 79.200 112.170 Resultatenrekening over 2000 Netto-omzet 296.120 Inkoopwaarde van de omzet (inclusief inkoopkosten) 214.580 Bruto-omzetresultaat 81.540 Algemene kosten 23.420 Verkoopkosten 21.200 Overheadkosten 44.620 Netto-omzetresultaat 36.920 Interestlasten 1.610 Nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening 35.310 2 De verkoopprijzen bij normale verkoop en de inkoopprijzen van Kronan-fietsen en accessoires (in euro s). De in de prijslijst opgenomen verkoop- en inkoopprijzen zijn geldig van 1 januari 2000 tot en met 31 december 2001. De opgenomen verkoopprijzen zijn inclusief 17,5% btw, de inkoopprijzen zijn inclusief inkoopkosten en exclusief btw. Verkoopprijs Inkoopprijs (incl. 17,5% btw) (excl. 17,5% btw) Heren-/damesfiets 229,00 141,00 Kinderfiets 170,00 105,00 Pomp 6,50 4,00 Voordrager 38,90 24,00 Veiligheidsslot 29,20 18,00 www. - 8 -
informatie- Aantal Nederlandse leerlingen/studenten per schoolsoort naar leeftijdsgroepen ( 1.000) bron 3 per 1 januari 1999. Totaal Leeftijd in jaren 3 11 12 15 16 19 20 24 >24 Totaal voltijd onderwijs 3.209 1.553 720 565 306 65 Basisonderwijs 1.564 1.487 77 (Voortgezet) speciaal onderwijs 121 65 41 15 Voortgezet onderwijs 852 1 601 249 1 Middelbaar beroepsonderwijs 286 1 219 62 4 Hoger beroepsonderwijs (HBO) 237 57 154 26 Universitair onderwijs 149 25 89 35 De totale Nederlandse bevolking omvat per 1 januari 1999 15.625 1.000 personen. naar: CBS; 1999 4 Te verwachten financiële gevolgen in 2001 van de gekozen marketingstrategie: aan studerende Spitslezers zullen 620 actiefietsen (inclusief pomp, voordrager en slot) tegen de speciale prijs van 249,95 inclusief btw verkocht worden; de netto-omzet van de artikelen zonder korting (fietsen en accessoires) zal als gevolg van deze actie met 15% dalen ten opzichte van 2000; de overheadkosten zullen stijgen tot 49.000, ; de interestlasten blijven ten opzichte van 2000 gelijk; het gemiddeld eigen vermogen zal 78.000, bedragen. www. - 9 -
5 Geconsolideerde balans van Brunel 1998 en 1997 (in duizenden euro s) na voorstel winstverdeling 31-12-1998 31-12-1997 VASTE ACTIVA Materiële vaste activa 4.687 3.027 Financiële vaste activa 302 0 4.989 3.027 VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen 67.400 42.474 Effecten 31 31 Liquide middelen 36.923 40.615 104.354 83.120 109.343 86.147 EIGEN VERMOGEN Geplaatst kapitaal 1.003 996 Agio reserve 35.977 35.126 Algemene reserve 38.116 24.260 75.096 60.382 VOORZIENINGEN 795 828 KORTLOPENDE SCHULDEN 33.452 24.937 naar: Jaarrekening Brunel, 1998 109.343 86.147 6 Geconsolideerde winst- en verliesrekening van Brunel 1998 en 1997 (in duizenden euro s) 1998 1997 OMZET 233.898 163.598 Directe kosten 161.735 110.233 Brutomarge 72.163 53.365 Personeelskosten 28.395 19.395 Afschrijving 1.646 1.041 Overige bedrijfskosten 19.026 12.480 Totaal bedrijfskosten 49.067 32.916 Bedrijfsresultaat 23.096 20.449 Financiële lasten en baten 842 580 Resultaat deelnemingen 222 0 Resultaat voor belastingen 23.716 21.029 Belastingen 7.977 7.517 NETTOWINST 15.739 13.512 naar: Jaarrekening Brunel, 1998 www. - 10 -
7 Halfjaarcijfers Brunel International N.V. eerste halfjaar 1999 en 1998 (in duizenden euro s) Eerste halfjaar Eerste halfjaar 1999 1998 Omzet 124.600 110.000 Brutomarge 39.000 33.400 Bedrijfsresultaat 10.500 10.100 Resultaat voor belasting 11.300 10.500 Nettowinst 7.800 6.700 bron: internetsite AEX 8 Brunel verlaagt winstprognose Brunel-topman Jan Brand toonde zich gisteren tevreden over de gang van zaken bij zijn detacheringsbureau. Beleggers waren echter absoluut not amused over het verlagen van de winstverwachting van de eind maart 1999 genoemde 25% naar 15% voor heel 1999 ten opzichte van 1998. De koers zakte fors in. Tegenvallers in de sector energie en de hoge kosten van de reclamecampagnes waarmee nieuw personeel moest worden geworven, waren volgens Brunel de voornaamste oorzaken voor het achterblijven van de winstgroei. Voor het tweede halfjaar van 1999 verwacht men hierin geen verbetering. De nettowinst van het eerste halfjaar van 1999 kwam uit op 7,8 miljoen. Het resultaat werd bovendien beïnvloed door een incidentele bate van 0,9 miljoen. De omzet steeg slechts met 13,3% tot 124,6 miljoen. Brunel houdt er rekening mee dat de vraag naar IT-diensten de laatste maanden van 1999 terug zal lopen onder invloed van de eeuwwisseling. naar: De Telegraaf september 1999 www. - 11 -