JAARVERSLAG 2016
Voorwoord De hele Liemers zelfvoorzienend maken met een duurzame energiebalans..samen CO 2 - reductie realiseren en in 2029 in onze regio volledig circulair zijn op het gebied van afvalen grondstoffen Om binnen onze Liemers deze ambities waar te maken werken Groene Allianties en DEC Liemers intensief samen onder de vlag Groene Allianties de Liemers. Ons ultieme doel is om de Liemers tot meest duurzame regio van Nederland te maken en om met duurzame innovaties nieuwe sociale en economische kansen voor de Liemers te benutten. Duurzaamheid doen we samen, we helpen elkaar en leren er over met elkaar. Waarom? Omdat het loont! We presenteren met trots het eerste jaarverslag 2016 van Groene Allianties de Liemers. We vormen een heel nieuw samenwerkingsverband in onze regio, waarbij nog heel veel initiatieven zich in de opstartfase bevinden. Maar wat hebben we in 2016 samen al mooie stappen gezet! We laten die graag nog even de revue passeren. Allereerst schetsen we kort wat we aan activiteiten hebben verricht per thema: Energie (besparen, delen en opwekken) Grondstoffen Bouw en Wonen Mobiliteit Groene Leefomgeving Samen delen Vervolgens geven we een beeld van de samenwerkingsverbanden waar we aan deel hebben genomen. Daarna volgt een kort overzicht van bijeenkomsten die we hebben georganiseerd en onze activiteiten in de media. We eindigen dit verslag met een hele korte schets van hoe we in 2016 aan ons nieuwe samenwerkingsverband zelf gebouwd hebben. We hebben schitterende stappen gezet in 2016. Vooral dankzij de inzet en betrokkenheid van heel veel ondernemers in de Liemers. Laat je inspireren; trek aan de bel; doe mee en in ieder geval: veel leesplezier! 2-2016
Onze thema s Energie besparen Energie DELEN Pilot Liemerse Energie Prestatie Keuring (EPK) In analogie met de periodieke autokeuring (APK) hebben we in dit project een business model ontwikkeld voor energiebesparing. Bij dit model maken we zoveel mogelijk gebruik van bestaande relaties die de ondernemers al hebben, zoals met accountants, installateurs en energieconsultants. Bij de 20 Liemerse bedrijven die meegedaan hebben in deze pilot is een besparingspotentieel aangetroffen van gemiddeld 20% per bedrijf. Sportaccommodaties Samen met de Gelderse Sport Federatie hebben we een aanpak ontwikkeld voor het verduurzamen van sportaccommodaties in de Liemers. Deze aanpak hebben we besproken met gemeentebestuurders en dit heeft geleid tot de eerste afspraken om aan de slag te gaan in de gemeenten Rijnwaarden en Westervoort. Lokaal delen van warmte We hebben onderzocht of een lokaal warmtenet tussen IKEA en Makro rendabel is. Omdat de warmte- koudeopslag van IKEA vrijwel in balans is valt hier geen duurzame winst te behalen. Op andere plaatsen kan dat wel het geval zijn, dus we blijven hier alert op. Lokaal delen van elektriciteit Eind 2016 zijn we samen met AVR een onderzoek gestart om te kijken of de electriciteit die de AVR opwekt ook lokaal gebruikt kan worden. Dit krijgt in 2017 een vervolg en hopelijk een mooie uitkomst. 4-2016 Koelen met warmte Via absorptiekoeling is het mogelijk om te koelen met warmte. We hebben onderzocht of er een collectieve propositie te maken is voor de bedrijventerreinen die aangesloten zijn op het warmtenet. Omdat de situatie per bedrijf erg verschillend is kon er geen collectieve propositie ontwikkeld worden. Wel kan absorptiekoeling voor een individueel bedrijf een oplossing zijn, zeker als het huidige koelsysteem aan vervanging toe is of vanwege het verbod op bepaalde koelmiddelen vervangen moet worden.
Energie duurzaam opwekken Grondstoffen Collectief PV voor bedrijven We hebben de mogelijkheid onderzocht om zonne-energie in te zetten voor bedrijven en andere partijen, waarbij zij hun vereiste terugverdientijden kunnen halen en indien gewenst niet zelf hoeven te investeren. Dat kan vooral als we het collectief organiseren. Om dit te realiseren werken we samen met Energie van Hollandsche bodem voor de realisatie van zonnedaken en zonneweides in de Liemers. Realiseren van CO 2 -reductie in de Liemers Voor het thema energie hebben DEC Liemers, Groene Allianties en Hogeschool Arnhem-Nijmegen een gezamenlijk meerjarig programma ontwikkeld en daarvoor een subsidieaanvraag ingediend. Deze aanvraag is goedgekeurd. We zijn trots dat ook de provincie gelooft in de duurzame ambities van de Liemers en daar ook financieel aan bijdraagt. In het najaar zijn we gestart met de eerste stappen in de uitvoering van dit programma. Afval warmteketen lokaal organiseren Liefst produceren we geen afval, maar zo ver is het nog niet. Afval wordt door de AVR in Duiven omgezet in elektriciteit en warmte. Deze warmte en elektriciteit gebruiken we op onze bedrijventerreinen en bij huishoudens. In de tussentijd wordt het afval getransporteerd voor recycling en weer teruggebracht naar Duiven. We moeten betalen om ons afval op te laten halen en vervolgens weer betalen voor de energie die daaruit gewonnen is. En dan worden er ook nog enorm veel afvalkilometers gemaakt. We onderzoeken de mogelijkheden om de afval warmteketen lokaal te organiseren. Rabobank CE Challenge Samen met de Rabobank kijken we of we de CE challenge kunnen gebruiken in de Liemers. Door deel te nemen aan deze challenge krijgen bedrijven zicht op waar de kansen liggen voor circulair ondernemen, zowel individueel als in de keten. Circulaire Economie in de Liemers We hebben een routekaart Naar een Circulaire Economie in de Liemers opgesteld en die met 50 deelnemers tijdens een inspiratiebijeenkomst gedeeld. Voor de directie van Brilliant Hygienepartner uit Duiven organiseerden we een expertmeeting om voor deze ondernemer kansen in beeld te krijgen om slimmer en duurzamer om te gaan met afvalstoffen. Zoektocht naar themamanager Grondstoffen Eind 2016 heeft het college van de gemeente Duiven het besluit genomen om Gold Member te worden van Groene Allianties de Liemers en in kind een themamanager grondstoffen beschikbaar te stellen voor 8 uur per week. Dankzij deze inzet kunnen we nu gaan werken aan een meer programmatische invulling van dit thema. 6-2016
BOUW EN WONEN Mobiliteit Liemers Energieloket Samen met 5 Liemerse gemeenten hebben we een digitaal Liemers Energieloket opgezet.huiseigenaren in onze regio kunnen daardoor makkelijker hun woning verduurzamen. Het is een digitaal loket waar zij terecht kunnen met al hun technische en financi le vragen op het gebied van zonnepanelen, isolatiematerialen, dubbel glas, subsidieen leningsmogelijkheden. Zij worden deskundig en onafhankelijk ge nformeerd, ook door een telefonische helpdesk. Begin 2017 gaan we dit loket lanceren. Overige projecten Ketensamenwerking Ouderen We hebben met diverse ondernemers, gemeenten en een regionale welzijnsorganisatie een plan opgesteld om een integrale aanpak te ontwikkelen voor 60-plussers waarin de thema s (duurzame) energie, veiligheid, gezondheid en comfort in samenhang aangepakt worden. Helaas werd ons plan bij een VNG-subsidieaanvraag afgewezen. We proberen in aangepaste vorm toch stappen te zetten in de verdere doorontwikkeling en realisering van dit plan. Stroomlijners gaan energie besparen We ontwikkelen van een app die jongeren stimuleert om thuis energie te gaan besparen. Dit doen we samen met Alliander, Hope XXL en met 15 jongeren van het Candea en het Liemers college. De jongeren zelf - de Stroomlijners - zijn aan de slag gegaan met het ontwikkelen van deze app. We gaan medio 2017 de app lanceren. Samen Verduurzamen Het bouwteam Samen verduurzamen heeft in samenwerking met de gemeente Doesburg en stichting HOOM een Energieavond georganiseerd voor 80 deelnemers uit Doesburg. Hoewel de belangstelling prima was, leidde deze aanpak met HOOM nauwelijks tot uitvoerende maatregelen in woningen zelf. De gemeente Doesburg beraamt zich op een vervolg. Zonnepanelen betaalbaar maken De werkgroep Liemerse Energie Samenwerking heeft haar publiekprivate samenwerking gericht op het uitwerken van een concept waarbij particuliere woningeigenaren en huurders die financieel weinig draagkracht hebben de gelegenheid te bieden om zonnepanelen te huren. Om de businesscase sluitend te maken zijn gesprekken gestart met gemeenten en banken. De werkgroep wil medio 2017 stapsgewijs deze aanpak uit gaan voeren. Collectieve Ebikes Het gebruik van de Ebike is duurzaam, draagt bij aan de gezondheid en is ook vaak kosten besparend. Daarom bieden we werkgevers in de Liemers de mogelijkheid om collectief Ebikes in te zetten voor hun werknemers. De fietsen zijn ondergebracht in een slim reserverings-systeem en voorzien van een E-slot met track & trace. AVR, IKEA en Makro maken al enthousiast gebruik van de collectieve E-pool fietsen. We sporen andere bedrijven aan om ook gebruik te maken van de collectieve Ebikes zodat er een pool van deelfietsen ontstaat. 8-2016
Samen delen 2. Samenwerkingsver banden waar we aan deelnamen Fairmiles opgeleverd Een van onze projecten - fairmiles (analoog aan airmiles maar nu specifiek gericht op het stimuleren van kopen en verkopen van duurzame goederen en diensten) - is uitgewerkt door studenten van de Radbouduniversiteit middels Unipartners. Een schitterende kans vooral voor MKB-bedrijven in onze regio. We gaan kijken of zij die uitdaging op willen pakken. Gelderse aanpak Energie besparen Het doel van de Gelderse Aanpak is om Gelderse bedrijven waarvoor erkende maatregelenlijsten bestaan in 2020 minimaal te laten voldoen aan wat wettelijk is voorgeschreven. We werkten mee aan de thematafel Energiebesparing in het MKB om deze aanpak te ontwikkelen. We willen daarbij 20% van alle Gelderse bedrijven aanzetten tot extra energiebesparing, onder andere door het wegnemen van generieke knelpunten; door de wortel-stok - behandeling (stimulering en handhaving) nauw te verbinden. We hebben diverse pilots ontwikkeld om deze aanpak te testen. E n daarvan is op Bedrijventerrein Spijkse Dijk. In 2017 gaan we daar aan de slag. Bedrijventerreinen van de toekomst Als een van de koplopers-regio s nemen we vanaf het najaar 2016 deel aan de thematafel Bedrijventerreinen van de toekomst binnen het Gelders Energieakkoord. Deze tafel heeft vooral als inzet om boven-regionaal te leren van elkaar en met elkaar en om samen nieuwe projecten te ontwikkelen. Samenwerking Green Business Club Green Business Club Nederland stimuleert lokale samenwerking op het gebied van duurzaamheid. Lokale GBC s geven uitvoering aan die doelstelling, door lokaal duurzame projecten uit te voeren. Onderdeel van deze samenwerking is de ontwikkeling van een gezamenlijke kennisbank. Via de kennisbank delen we de informatie over de lokale projecten waardoor we nieuwe idee n opdoen en van elkaar leren. 10-2016
3. Bijeenkomsten en in de media Bijeenkomsten: We organiseerden een Kick off rond de samenwerking van DEC en Groene Allianties op 7 november 2016. Met dank aan onze communicatiepartners kunnen we terugkijken op een inspirerende bijeenkomst. Voor ruim 100 leden van MKB Duiven hebben we een bijeenkomst georganiseerd bij Alliander en zijn onze projecten gepresenteerd en besproken. In samenwerking met Van Gansewinkel Minerals is een ontbijtworkshop voor gemeentebestuurders georganiseerd rond het thema Duurzaam inkoop- en aanbestedingsbeleid. In de media: Publicaties zijn verzorgd in: Het Ondernemersbelang Duurzaam Gebouwd (juni 2016) DUS (van ondernemersvereniging Lindus) MKB-Nieuws (van MKB-Duiven). We hebben promotiefilmpjes gemaakt over onze EPK-pilot en de Stroomlijners. Er is een inleiding verzorgd tijdens het congres Energieke Regio (Ministerie EZ) op 20 juni 2016 rond het thema Bedrijventerreinen van de toekomst 12-2016
4. Bouwen aan de organisatie Op 7 november 2016 lanceerden we ons nieuwe samenwerkingsverband Groene Allianties de Liemers. De 2 stichtingen - Duurzaamheid Expertise Centrum en Groene Allianties - hebben een gezamenlijke roadmap opgesteld waarin we onze ambities schetsen: de Liemers een energieneutrale en volledig circulaire regio in 2030. We hebben onze interne organisatie op poten gezet, met name door programma s en functies te ordenen en in te richten. Daarnaast zijn we aan de slag gegaan met het bouwen van een nieuwe, gezamenlijke website. Meer weten over wat we doen in 2017? Ga naar onze website www.gadeliemers.nl of neem contact op met info@gadeliemers.nl 14-2016
Mercurion 3 6903 PX Zevenaar M 06 52 83 14 61 E info@gadeliemers.nl W www.gadeliemers.nl