Verslag bijeenkomst 'voorbereiding bestuurstafel Heemskerk' d.d. 30 november 2009

Verslag bijeenkomst 'voorbereiding bestuurstafel Heemskerk' d.d. 30 november 2009 Locatie en tijdstip: Karel V, Utrecht, 17.00 uur 20.00 uur. Aanwezig: het overzicht van deelnemers is opgenomen in bijjlage 1 1. Doel van de bijeenkomst De voorzitter, Erik Gerritsen, NOiV ambassadeur opent de vergadering. Het doel van deze bijeenkomst is de voorbereiding van de bestuurstafel met Staatssecretaris Heemskerk op 20 januari 2010. Vandaag gaat het om het identificeren en concretiseren van mogelijke 'doorbraken' op het gebied van open standaarden en open source software waardoor de realisatie van doelstellingen van het actieplan dichterbij komen. De deelnemer onderkennen de verschillende belangen. Het gaat er nu om, rekeninghoudende met deze legitieme belangen, doorbraken te formuleren waar aan actoren zich kunnen verbinden. 2. Mindsetting Rene Bal (Dimpact): Dimpact is een coöperatieve vereniging van gemeenten. Dimpact geeft opdracht aan marktpartijen om daarmee gezamenlijk de e-overheid te realiseren. Dimpact stuurt daarbij op het snel adopteren en realiseren van alle vastgestelde open standaarden (W3C, Egem, etc.). In de praktijk lopen we er tegenaan dat nog niet alle leveranciers zover zijn dat de beschikbare standaarden al in hun programmatuur zijn geïmplementeerd. En als dit al wel het geval is, dan blijkt dat verschillende leveranciers toch andere invullingen hebben gegeven aan de standaard, zodat het lastig is om het geheel goed werkend te krijgen. Wat ontbreekt is dan een controlerend orgaan. Het streven is naar een architectuur volgens NORA (Gemma, Wilma, Petra, etc) waarbij componenten uitwisselbaar en inter-operabel zijn. In de praktijk is het nog lang niet zover, omdat koppelingen tussen alle diverse componenten veelal nog niet beschikbaar zijn, laat staan op basis van open standaarden. Een doorbraak op dit punt zou moeten bestaan uit een aantal maatregelen die er voor zorgen dat bestaande open standaarden sneller geadopteerd worden, nieuwe standaarden en koppelingen worden afgesproken en er controle is op de naleving van deze standaarden. KING (Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten) zou hier een belangrijke rol in moeten spelen: 1. Zorg voor vastgestelde e-overheid architectuur (zoals NORA (Gemma, Wilma, Petra, etc.)), inclusief benoeming van open standaarden en koppelvlakken (W3C standaarden zijn dan uitgangspunt). Daarbij wordt ook aangegeven wanneer welke standaard (versienummer) moet worden gehanteerd en oude standaarden uitgefaseerd dienen te worden. 2. Alle overheden nemen de vastgestelde e-overheid architectuur op bij toekomstige aanbestedingen / opdrachten en verplichten leveranciers deze e-overheid architectuur te onderschrijven. 3. Zorg ervoor dat er controle plaatsvindt op naleving opdat partijen de open standaarden en open e-overheid architectuur daadwerkelijk realiseren. 4. Zorg voor beheer en doorontwikkeling van de e-overheid architectuur. Nieuwe standaarden en koppelvlakken moeten worden gedefinieerd om te komen tot e-overheid, zodat alle verschillende onderdelen ook echt uitwisselbaar zijn. Nu is het zo dat iets werkt met systemen van de ene leverancier en het is niet zomaar mogelijk om dit systeem te vervangen door systeem van andere leverancier (bijvoorbeeld PinkRoccade en Centric gemeenten). Ook bestaande standaarden zoals Stuf, zullen verder moeten worden aangescherpt en de wijze waarop hiervan gebruik wordt gemaakt, om zo te zorgen voor goede interoperabiliteit. Bart Lindeboom (gemeente Ede): de afgelopen jaren hebben de leveranciers onder invloed van de vraag van gemeenten gestandaardiseerd op o.a. Oracle voor hun taakspecifieke toepassingen. Onder invloed van het overheidsbeleid NOiV willen overheden nu de overgang maken naar meer open source platformen (besturingsystemen) en open source databases voor hun taakspecifieke toepassingen. Een doorbraak zouden afspraken zijn over welke open source besturingssystemen NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 1 van 12

gemeenten wensen, welke open source databasesystemen gemeenten wensen en of en hoe en in welk tempo leveranciers hier tegemoet aan kunnen komen? Erik Gerritsen: licht kort de zes uitgereikte, verzamelde mogelijke doorbraken toe waarvan de toelichting van Dimpact naadloos past in doorbraak 2 en deze al verder concretiseert; de toelichting van de gemeente Ede ikomt overeeen met doorbraak 5. 3. Inventarisatie van mogelijke doorbraken, discussie en keuze Het proces was alsvolgt: bespreking van de zes verzamelde doorbraken en aanvulling met nieuwe doorbraken. Vervolgens is 'gestemd' over het belang van een doorbraak; de doorbraken met weinig draagvlak zijn geschrapt. Daarna zijn drie groepen gevormd die ieder twee doorbraken geconcretiseerd hebben (bijlage 2 bevat een impressie van de discussie). Na een korte terugkoppeling is per doorbraak een werkgroep gevormd met een voorzitter. De werkgroepen leveren omstreeks 5 januari hun resultaten op zodat de vergadering van 11 januari nog kan worden voorbereid. 1. Manifest voor leveranciers De open gemeenten hebben het initiatief genomen om een manifest voor leveranciers te ontwikkelen. Hierin zijn de uitgangspunten van het manifest van open overheden vertaald naar wat deze uitgangspunten voor leveranciers betektenen. Een eerste verkenning van het manifest d.d. 23 november jl. met leveranciers, actief op de gemeentemarkt, leerde dat deze leveranciers een manifest specifiek voor open standaarden c.q. interoperabiliteit wenselijk vinden en een dergelijk manifest als een doorbraak willen opvoeren voor de bestuurstafel. De wens om open standaarden en open source software apart te behandelen wordt breed onderschreven door de deelnemers. Natuurlijk is ook het belang van open source software groot en hoe open source software en closed source zich tot elkaar verhouden komt in een andere mogelijke doorbraak aan de orde. Doorbraak 1: een manifest voor leveranciers met commitment voor het toepassen van open standaarden (verslag van eerdere bijeenkomt over manifest: http://www.noiv.nl/node/66012) 2. Gemeentelijke Model Arcitectuur en de ontwikkeling van meer standaarden Gemma: wanneer de gemeentelijke applicaties in 'het Gemma model worden gepast blijken er nog veel koppelingen (lees standaarden) ontwikkeld te moeten worden. Een mogelijke doorbraak is de realisatie van een interoperabliteitsagenda waarin de te ontwikkelen standaarden (en koppelingen) prioriteit krijgen. Op basis van vraagbundeling kunnen specifieke open koppelingen c.q webservices ontwikkeld worden (en stel deze aan iedereen beschikbaar). Deze doorbraak is door Dimpact onder agendapunt 2 verder geconcretiseerd. Aanvullend werd naar voren gebracht dat uitbreiding nodig is met standaarden voor uitwisseling tussen gemeenten en ministeries en uitvoeringsorganisaties. De leden van de manifestgroep (grote uitvoeringsorganisaties) waren uitgenodigd. Bekeken wordt of deze alsnog kunnen aanhaken nu en anders bij de volgende bestuurstafel. Doorbraak 2: maatregelen die er voor zorgen dat bestaande open standaarden sneller geadopteerd worden, nieuwe standaarden en koppelingen worden afgesproken en er controle is op de naleving van deze standaarden.king (Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten) zou hier een belangrijke rol in moeten spelen. 3. Referentiematrix Een overzicht van equivalenten voor closed source en waar dit door wie is gereliseerd Doorbraak 3: de referentiematrix inrichten, vullen en ontsluiten NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 2 van 12

4. 'Open' en 'gesloten' Open en gesloten zullen naast elkaar blijven bestaan: hoe komen we elkaar bestrijden naar samen met respect voor de verschillende businessmodellen. Intussen zijn er talrijke voorbeelden van een hybride toepassing. Hoe kan een gelijk speelveld bereikt worden terwijl 'open source software de voorkeur heeft bij gelijke geschikheid''? De suggestie van de VNG om een afwegingmodel te ontwikkelen wordt bij deze doorbraak ondergebracht. Een dergelijk afwegingsmodel zouden organisaties kunnen gebruiken bij de besluitvorming van de keuze voor software. Doorbraak 4: een gedragen visie op hoe 'open' en 'gesloten' samen kunnen gaan 5.Platformonafhankelijkheid (ingebracht door gemeente Ede) De afgelopen jaren hebben de leveranciers onder invloed van de vraag van gemeenten gestandaardiseerd op o.a. Oracle voor hun taakspecifieke toepassingen. Onder invloed van het overheidsbeleid NOiV willen overheden nu de overgang kunnen maken naar open source platformen (besturingsystemen) en open source databases voor hun taakspecifieke toepassingen. Een mogelijke doorbraak is meer vrijheid op de verschillende niveaus. Bijvoorbeeld open source software besturingssystemen en databases waarop de closed source taakspecifieke toepasingen worden verwerkt: welke open source besturingssystemen gemeenten wensen welke open source databasesystemen gemeenten wensen of en hoe en in welk tempo leveranciers hier tegemoet aan kunnen komen Doorbraak 5: een aanpak om platformonafhankelijkheid te realiseren 6. Een realistische implementatie Er gebeurt veel meer op het gebied van open source software dan bekend is in 'den haag'. Een mogelijk doorbraak is om goede voorbeelden meer zichtbaar maken én een reële ambitie (realiteitszin) presenteren en commitment aan verbinden (wat kan per 31/12/10 (NUP) / resp. 31/12/11 (NOiV) gerealiseerd zijn door xx deel van de gemeenten. Mogelijke voorbeelden: midoffice Rijswijk breder trekken, typo3gem, community rondom open werkplek? Dit punt valt uiteen in twee mogelijke doorbraken te weten 'meer zichtbaar maken' en ' realiteitszin', immers pas sinds een jaar is het NOIV aan de orde voor de gemeenten. De doorbraak 'meer zichtbaar maken' krijgt weinig bijval en vervalt. Doorbraak 6: een realistische implementatie voor zowel open standaarden als open source software De volgende mogelijke doorbraken zijn besproken maar vielen af: Ontwikkeling koppelingen voor open office en taakspecifieke toepassingen: een van de knelpunten bij de implementatie van Open Office zijn koppelingen naar taakspecifieke toepassingen; een mogelijke doorbraak zou kunnen zijn: ontwikkel een set van standaard open source koppelingen met goede afspraken over het onderhoud en oplossing voor 'sjabloon problematiek. Hoewel vaak in het 'veld' gehoord blijkt dit geen knelpunt want hier zijn oplossingen voor beschikbaar: de doorbraak is er dus al maar kennelijk is de bekendheid nog te laag. Goed zichtbaar maken van wat al gebeurt op het vlak van open standaarden en open source software ('pr') Het bij wet verplicht stellen van het toepassen van open standaarden: een op de werkvloer vaak gehoorde oplossing NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 3 van 12

Het thema 'open werkplek' Een impressies van de discussies in de subgroepen zijn in bijlage 2 bij dit verslag te lezen. 4 Vorming werkgroepen en vervolg De volgende bijeenkomst is op 11 januari 2010. Tijdens deze bijeenkomst staan de resultaten van de werkgroepen centraal. Op agenda staat het vaststellen of de betreffende doorbraak rijp is voor behandeling op 20/1. De 'rijpheid' wordt bepaald aan de hand van concreetheid van de uitwerking, concrete resutaten in 2010, commitment van de actotren. De volgende werkgroepen zijn gevormd Groep 1: Manifest voor Leveranciers voor Open Standaarden en Interoperabiliteit Drost, M. High Concept 0570-672464 mdrost@highconcept.nl Duijvelaar, C. VNG 070-3738393 Kees.Duyvelaar@vng.nl (heeft zich teruggetrokken) Gooskens, H. (vz) Pink Roccade 088-6610040 064 609 1362 Harrie.gooskens@pinkroccade.nl Janssen, C.I.S. Circle Software 040-2972444 janssen@ciclesoftware.nl Hartog, A. Master IT 040-23 23 390 hartog@master-it.nl Lier, van B. Centric Public sector Solutions 0 182 34 50 00 ben.van.lier@centric.eu Lindeboom, B. Gemeente Ede 0318-68052 Bart.lindeboom@ede.nl Miessen, H. Gemeente Den Haag 070-3532551 h.miessen@bsd.denhaag.nl Noordt, J. v.d. Gemeente Hellendoorn 0548-63000 ad@hellendoorn.nl Roode, D. van ICT-Office 0348-493636 dirk.van.roode@ictoffice.nl NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 4 van 12

Vermaat, E. Open IT 088 7788200 Eric.vermaat@openit.nl Mathu, V. Gemeente Almere 036 548 4415 06 1033 0525 vtjmathu@almere.nl Rens Boogerd Green Valley Solutions BV 015 25 11 000 r.boogerd@greenvalley.nl Bas Linders ICT Office b.linders@chello.nl Groep 2: 'GEMMA" Henge, K. van Gemeente Dordrecht 078-6398989 Van.henge@drechtsteden.nl Groenegracht, R. Circle Software 040-2972444 coenegracht@circlesoftware.nl Meijs, M. Gemeente Enschede 053-481 81 81 m.meijs@enschede.nl Keulen, B. Gemeente Houten 030-6392611 Bauke.keulen@houten.nl Wijnands, R. Red Nose 071-5236333 robert@rednose.nl Koppenhol, A. SUN 033-4515000 Aad.koppenhol@sun.com Mathu, V. Gemeente Almere 036 5399202 vtjmathu@almere.nl Muyres, M. (vz) Gemeente Dordrecht 06-20138436 Math.muijres@mpartners.nl Rispens, S. Gemeente Leeuwarden 058-2338824 srispens@leeuwarden.nl al, R. Dimpact Rene.bal@dimpact.nl Beukers, D. Hoogheemraadschap De 030 634 5700 Beukers.d@hdsr.nl NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 5 van 12

Stichtse Rijnlanden 06 41 48 16 70 Duijvelaar, C. VNG 070-3738393 Kees.Duyvelaar@vng.nl Ernst, J. van Waterschapshuis 0299-391100 M.Verboom@hetwaterschapshuis.nl Fonk, Y. AT Computing 06-20132825, 024 352728 yves@atcomputing.nl Richard Elschot Gemeente Ede richard.elschot@ede.nl), Groep 3: Referentiematrix Ivar Radder Gemeente Rijswijk 070 3261845 i.radder@rijswijk.nl Kalma, K. Provincie Zuid- Holland 070-4416611 k.kalma@pzh.nl Kauffman, F.* Accretus 31645761857 info@accretus.nl Torn, J. Stone-IT 030-2287995 vdtorn@stone-it.com Groep 4: Open en Gesloten Gerritsen, E. vz NoiV 06-53251485 E.Gerritsen@bjaa.nl Dijk, M. van Green Valley Solutions 015 2511000 0641992684 m.vandijk@greenvalley.nl Peter Moen Gemeente Bussum 035 6928805 p.moen@bussum.nl Bas Linders Vertegenwoordiger software VOC 06 55338743 info@blproductions.nl NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 6 van 12

Deandrade, C. Gemeente Amsterdam 14020 c.deandrade@amsterdam.nl Stamps, P. Atos Origin 06-20521750 Peter.stamps@atosorigin.com Torn, J. Stone-IT 030-2287995 vdtorn@stone-it.com Groep 5: Platformonafhankelijkheid Fonk, Y. (vz) (heeft zich teruggetrokken AT Computing 024-352 72 82 yves@atcomputing.nl Koppenhol, A. SUN 033-4515000 Aad.koppenhol@sun.com Kuijl, v.d. J.P. Toltech Solutions BV 020-6185618 jpvdkuijl@toltech.nl Lindeboom, B. Gemeente Ede 0318-68052 Bart.lindeboom@ede.nl Mallens, P. Provincie Utrecht 030-2589111 Paul.mallens@provincie-utrecht.nl Peter Moen Nieuwe deelnemers, mogelijk: Jos Bots Willem van Rosmalen (voorzitter) Gemeente Bussum gemeentesecretari s Schijndel 'p.moen@bussum.nl' jos.bots@bsd.groningen.nl Wvanrosmalen@schijndel.nl Groep 6: Realistische Implementatie Peter Moen p.moen@bussum.nl Deandrade, C. c.deandrade@amsterda NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 7 van 12

m.nl Fraanje, J.K. Jan.fraanje@boxtel.nl.Koppenhol, A Aad.koppenhol@sun.co m Li.ndeboom, B Bart.lindeboom@ede.nl Scholtens, H. (vz) scholtens@middelharni s.nl; bestuurssecretariaat@ middelharnis.nl Wijnands, R. robert@rednose.nl Bijlage 1: deelnemers bijeenkomst 30 november Bal, R. Dimpact 610011941 Rene.bal@dimpact.nl Beukers, D. Hoogheemraadschap Rijnland 071-3063063 Beukers.d@hdsr.nl Bots, J. *) Gemeente Groningen -- Jos.bots@bsd.groningen.nl Brugmans, J.P. MIT Office 040-2323396 jeanpaul@mitoffice.nl Coenegracht, R. Circle Software 040-2972444 coenegracht@circlesoftware.nl Deandrade, C. Gemeente Amsterdam c.deandrade@amsterdam.nl Dijk, M. van Green Valley Solutions 015 2511000 m.vandijk@greenvalley.nl Drost, M. High Concept 0570-672464 mdrost@highconcept.nl Duijvelaar, C. VNG 070-3738393 Kees.duyvelaar@vng.nl Ernst, van J. Waterschapshuis 0299-391100 M.Verboom@hetwaterschapshuis.nl Fonk, Y. AT Computing 06 20142825 yves@atcomputing.nl Fraanje, J.K. Gemeente Boxtel 411655252 Jan.fraanje@boxtel.nl Gerritsen, E (vz). NOiV 06-53251458 e.gerritsen@bjaa.nl Goede,de F. SIM groep 010-2175333 f.degoede@simgroep.nl Gooskens, H. Pink Roccade 088-6610040 Harrie.gooskens@pinkroccade.nl Goosses, R. Nedgraphics 0347-329600 rgo@nedgraphics.nl Graaf, J. v.d. *) Gemeente Pijnacker-Nootdorp 14015 j.vandergraaf@pijnacker-nootdorp.nl Hartog, A. Master IT 040-2323390 hartog@mast-it.nl Henge, van K. Gemeente Dordrecht -- karel.van.henge@drechtsteden.nl oog, P. v.d. Gemeente Nieuwegein 030-601911 p.vd.hoog@nieuwegein.nl Jager, J.P. Gemeente Holten-Rijssen 0548-854462 j.dejager@rijssen-holten.nl Janssen, C.I.S. Circle Software 040-2972444 'janssen@circlesoftware.nl' Kalma, K. Provincie Zuid-Holland 070-4416611 k.kalma@pzh.nl Kauffman, F. Accretus 31645761857 info@accretus.nl NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 8 van 12

Keulen, B. Gemeente Houten 030-6392611 Bauke.keulen@houten.nl Keulen, van D. Gemeente Den Haag 070-3532777 d.c.vankeulen@bsd.denhaag.nl Koppenhol, A. SUN 033-4515000 Aad.koppenhol@sun.com Kuijl, v.d. J.P. Toltech Solutions BV 020-6185618 jpvdkuijl@toltech.nl Lier, van B. Centric Public sector Solutions 0182-345000 Ben.van.lier@centric.eu Linde, v.d. P Gemeente Houten 030-6392355 Peter.van.der.linde@houten.nl Lindeboom, B. Gemeente Ede 0318-68052 Bart.lindeboom@ede.nl Linders, B. Vert. Software VOC 06 55338743 info@blproductions.nl Mallens, P. Provincie Utrecht 030-2589111 Paul.mallens@provincie-utrecht.nl Mathu, V. Gemeente Almere 036-5399202 vtjmathu@almere.nl Meijs, M. Gemeente Enschede 053 4818181 m.meijs@enschede.nl Miessen, H. Gemeente Den Haag 070-3532551 h.miessen@bsd.denhaag.nl Mitgenberg, R. Madcap 06-29520719 reinier@madcap.nl Moen, P. Gemeente Bussum 035 6928805 p.moen@bussum.nl Morée, D. Telengy 06-52043145 d.moree@telengy.nl Muyres, M. Gemeente Dordrecht 06-20138436 Math.muijres@mpartners.nl Radder, I.. Gemeente Rijswijk 070-261845 i.radder@rijswijk.nl Reinders, A.*) Ministerie BZK -- Arnold.reinders@minbzk.nl Rijsdijk, S. Gemeente Etten-Leur 06 23523765 Simon.rijsdijk@etten-leur.nl Rispens, S. Gemeente Leeuwarden 058-2338824 srispens@leeuwarden.nl Roode, D. van ICT Office 0348 493636 Dirk.van.roode@ictoffice.nl Scholtens, H. Gemeente Middelharnis 0187-475555 bestuurssecretariaat@middelharnis.nl Smits, P. Waternet *) 06-52480238 Peter.smits@waternet.nl Stamps, P. Atos Origin 06-20521750 Peter.stamps@atosorigin.com Torn, J. Stone-IT 030-2287995 vdtorn@stone-it.com Vermaat, E. Datacentrum Open IT 06-10440044 Eric.vermaat@openit.nl Westhoven, P. Ministerie EZ -- p.westhoven@minez.nl Wijnands, R. Red Nose 071-5236333 robert@rednose.nl Wildeboer, J.H. Redhat +49 089-205071 jwildebo@redhat.com Witteveen, G*) Gemeente Nunspeet g.witteveen@nunspeet.nl Ineke Schop Programmamanager NOiV Ineke.schop@noiv.nl Pim Bliek NOiV Pim.Bliek@Noiv.nl Piet Hein Minnecré NOiV Piethein.minnecre@noiv.nl Karin Heijn NOIV Karin.heijn@noiv.nl Annemieke Toersen NOiV Annemieke.toersen.noiv.nl Wilma.Willems NOiv Wilma.willems@noiv.nl Ingrd hoogstrate KING info@kinggemeenten.nl *) afgemeld Bijlage 2: Impressie van de discussie in de subgroepen Groep: Manifest (1) én Voorstel uitwerking architecturen (GEMMA) en standaarden (2) NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 9 van 12

Manifest Sander Rispens geeft een korte toelichting op het Manifest. Hij legt uit dat een aantal jaar geleden de open gemeenten een Manifest voor zichzelf hebben opgesteld. In het manifest geven zij ondermeer aan te streven naar meer transparantie, duurzaamheid en openheid. Begin dit jaar is het idee ontsprongen om leveranciers te vragen ook een dergelijk manifest te tekenen. Ben van Lier geeft een korte samenvatting van de discussie op maandag 23 november over het idee voor manifest voor leveranciers. Hij geeft aan dat de aanwezige leveranciers in principe een manifest een goed idee vinden, maar dat er met het manifest wel een duidelijk scheiding moet komen tussen aan de ene kant interoperabiliteit en open standaarden, en aan de andere kant open source software. Het manifest moet duidelijk maken dat het gaat om het eerste terwijl het tweede gewoon een alternatief business model is waar niets op tegen is, maar dat niet per definitie beter is dan het gesloten business model voor softwareontwikkeling. Daarnaast moet het manifest een goede definitie bevatten van interoperabiliteit. Er wordt gediscussieerd over welke standaarden het manifest zou moeten gaan en besloten dat het wijs is om aan te sluiten bij de lijst van het Forum en College Standaardisatie. Daarmee bouwen we wat flexibiliteit in het manifest, het hoeft immers niet aangepast te worden als standaarden wijzigigen. Daarnaast is veel inspraak mogelijk op de lijst van het Forum en College. Wel moet duidelijk zijn dat partijen geen standaarden hoeven in te bouwen voor functionaliteit die zij niet leveren. Er wordt nog kort gediscussieerd over wat de gevolgen van het manifest zijn. Sander geeft aan dat zij het mee willen laten wegen in aanbestedingen. Er wordt een groep leveranciers gevormd die bezig gaat met het uitwerken van het manifest. GEMMA Het voorstel van Rene Bal wordt kort besproken in verband met de tijd. Het voorstel is om te kijken hoe leveranciers op basis van de bestaande architecturen koppelvlakken en standaarden kunnen identificeren, om die vervolgens mogelijk gezamelijk te ontwikkelen. Er wordt opgemerkt dat het dan nodig is om breed te kijken naar de verschillende bestaande architecturen (niet alleen GEMMA) en rekening te houden met internationale ontwikkeling. Ook over dit ondwerp zijn veel deelnemers enthousiast en er wordt een groep geformeerd die het onderwerp gaat uitwerken. Groep: Platform onafhankelijkheid (5) én matrix van geschikte OSS producten (3) Platform onafhankelijkheid: dit is zowel een technisch issue als ook een architectonisch issue en dus ook een beleidsvraagstuk. Betrokkenen concludeerden uiteindelijk dat platform onafhankelijkheid erg lastig is. Er zou een voorbeeld architectuur kunnen worden ontwikkeld voor bijvoorbeeld gemeenten, gebaseerd op GEMMA/NORA en NUP. Hierin uiteraard volledig Open Standaarden. Als leveranciers zich vervolgens houden aan die open standaarden, kun je in elk bouwblok OSS inzetten indien gewenst. De vraag hoe dat dan technisch zou moeten werd nog niet beantwoord. Matrix: tijdens het eerste overleg tussen NOiV en OSSLO heeft OSSLO toegezegd een referentiematrix te gaan ontwikkelen en te vullen. Toen is afgesproken dat we wel samen gaan optrekken om meer goede voorbeelden uit de markt te trekken. Er gebeurt heel veel wat NOiV niet weet. Voor een groot deel zal dat terug te vinden zijn in de OSSLO-matrix die vooral gericht op is producten en leveranciers van die OSS-producten. Groep: 'open en gesloten' (4) én een realistische implementatie (6) Peter van der Linde (gemeente Houten), Claudia de Andrade (CIO gemeente Amsterdam), Mike van Dijk (Green Valley Solutions BV, leverancier van mn 'gesloten' source software), Peter Moen (gemeente Bussum), Harrie Scholtens (gemeente Middelharnis), Robert Wynands (Rednose, leverancier oss), Bas Linders (namens ICT-office, tevens journalist), Peter Stamps (Atos Origin) en Nanne Wams en Karin Heijn (NOIV) NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 10 van 12

Tijdens de plenaire bijeenkomst was er al een flinke discussie tussen de 'ambassadeurs' van 'open' en 'closed' software. De discussie beperkte zich tot de voorgestelde doorbraak: hoe 'open en gesloten' van bestrijden naar samen met respect begeleiden? Er werden in eerste instantie een aantal oneliners geponeeerd voordat we aan de echte probleemdefiniëring toekwamen: het actieplan trekt OSS voor nadere uitleg: hett actieplan zorgt voor beïnvloeding van de markt door de zinsconstructie: bij gelijke geschiktheid geniet OSS de voorkeur...hierdoor trek je OSS voor vonden allen. Dat is de visie van de politiek en een goede zaak zeggen OSS-leveranciers. Dat is geen goede zaak, want OSS is lang niet altijd een goede oplossing zeiden de anderen. OS en OSS uit elkaar trekken qua begripsvorming. Hierover bestaat geen discussie. Iedereen is het erover eens dat OS nodig is om interoperabiliteit te bewerkstelligen. Daarna volgt een keuzemogelijkheid m.b.t. software die open of gesloten kan zijn. het actieplan houdt innovaties tegen (kwam van Bas Linders) nadere uitleg: door als overheid je voorkeur uit te spreken voor OSS, zorg je dat andere leveranciers (lees: die gesloten software procuceren) minder participeren en minder met innovatieve voorstellen komen. Feitelijk leverde deze discussies geen goede probleemdefiniëring op, was de conclusie van iedereen. 1. De belemmering die moet worden opgelost is dat deze OS en OSS niet een technische discussie is, maar een organisatorisch issue (was iedereen het over eens). 2. Een oplossingsrichting hierbij is dat goed opdrachtgeverschap een absolute randvoorwaarde is om eigen visie ten aanzien van dienstverlening van de overheid/ eigen organisatie in de keten neer te zetten. 3. Wat soms nog ontbreekt is een centrale denktank die, los van de huidige, vaak handmatige processen, ketenmatig kan bedenken hoe dienstverlening effectiever en efficiënter vorm gegeven kan worden (een soort van business process redesign). Als je als opdrachtgever visie hebt en daarom goed weet wat je wil, kun je op basis van functionaliteiten bepalen wat je wil en dan is het eigenlijk niet meer belangrijk of dit dan met open of gesloten software gebeurt (gebruik van OS is evident). Het programma van eisen bepaalt dan met name de keuze.belangrijk is dus te constateren dat je een keuze hebt. Een afhankelijkheidsrelatie met je leverancier blijf je altijd wel houden, of je nu gebruik maakt van open of gesloten software. Het tweede punt: realiteitszin is vanwege tijdgebrek niet aan de orde geweest. Impressie van Kees Duijvelaar (VNG): doorbraken open standaarden en open source software: Het NUP verplicht gemeenten tot het toepassen van Open Standaarden (OS) en bij gelijke geschiktheid aan Open Source Software (OSS) de voorkeur te geven. De afgelopen jaren is overduidelijk sprake van adaptatie van OS door vragende en aanbiedende partijen terwijl ook zonder dat zij daarvoor een beleid hebben geformaliseerd steeds meer gemeenten gebruik maken van OSS-producten. Gelet op de doelstellingen van het NUP, en van het OS- en OSS-ondersteunende programma NOiV, gaat deze ontwikkeling niet snel genoeg. De politieke druk op OS en OSS, om daarmee te komen tot een concurrerende markt en lagere kosten voor de overheid, neemt toe. De staatssecretaris van EZ wil, in een overleg op 20 januari 2010, met alle partijen afspraken maken ( doorbraken ) om het gebruik van OS en OSS te versnellen. In de voorbereiding van dat overleg wordt gezocht naar mogelijke doorbraken. In het vooroverleg dat 30 november plaatsvond tekende zich de volgende lijn af. 1. OS en OSS moeten bijdragen aan interoperabiliteit. Interoperabiliteit als te bereiken doel, wordt door alle partijen onderschreven. Het kader waarbinnen interoperabiliteit ontwikkeld moet worden, is NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 11 van 12

de NORA en, naar gemeenten afgeleid, de GEMMA. Adhesie aan NORA/GEMMA door alle partijen is een eerste noodzakelijke doorbraak. De compliancy aan NORA/GEMMA moet objectief kunnen worden vastgesteld. 2. Binnen het interoperabiliteitskader NORA/GEMMA zijn Open Standaarden noodzakelijk. Ook daarover zijn alle partijen het eens. OS blijken in de praktijk niet altijd voldoende scherp en sluitend te zijn geformuleerd. Aanscherping is nodig en ook hier geldt dat de compliancy objectief moet kunnen worden vastgesteld. Een doorbraak kan zijn, dat voor één OS overheidsbreed te regelen; de gedachten gaan daarbij uit naar StUF. 3. Wat betreft de aan te schaffen en aan te besteden software moet er keuzevrijheid zijn. Om in een transparant proces, de juiste keuzen te kunnen maken zijn objectieve afwegingskaders nodig. Een doorbraak is bereikt als heldere afwegingskaders worden aangereikt die gemeenten inzicht geven in: beschikbare en bewezen techniek: de mate waarin componenten platform- en databaseonafhankelijk en koppelbaar zijn businessmodellen: gesloten source, open source en combinaties; geschikte momenten om de migratie naar andere (open) platforms en (open) licentiemodellen in te zetten en de migratiepaden die uitgestippeld kunnen worden. Deze afwegingskaders zijn ontleend aan (best) practices, waar in practische zin naar verwezen wordt (contactgegevens). Deze afwegingskaders geven gemeenten inzicht in waar zij op enig moment staan, ondersteunen gemeenten bij het vervullen van hun opdrachtgeverschap en het aangaan van samenwerking. Uit een rondgang langs 50 gemeenten is NOiV gebleken dat gemeenten in het gebruik van OS en OSS vaak verder zijn, dan hun beleidsdocumenten doen vermoeden. 60% van de gemeenten hééft overigens OS en OSS in het beleidsplan (realisatieplan) opgenomen, vaak conform de aanzet die in het GEMMA strategiehandboek (blz. 38) is te vinden. Dit percentage loopt nog op. NOiV voorbereiding_bestuurstafel_30112009.doc pagina 12 van 12