www.prv-overijssel.nl Aan Provinciale Staten Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 425 25 25 Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum RWB/2004/4041 5 november 2004 Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bij 1 425 16 92 J. Pierey Onderwerp Plan van Aanpak IJsseldelta Hierbij ontvangt u het Plan van Aanpak IJsseldelta, zoals vastgesteld in de vergadering van de stuurgroep Netwerkstad Zwolle-Kampen van 3 november 2004. Na consultering van de staten, de gemeenteraden van Kampen, Zwolle en Zwartewaterland en het algemeen bestuur van het Waterschap Groot Salland vindt de finale besluitvorming plaats in de stuurgroepvergadering van 16 december 2004. Het Plan van Aanpak IJsseldelta wordt vandaag, 5 november, om 9.00 uur aan de gezamenlijke media gepresenteerd. Tevens maken wij u attent op het bezoek aan de projecten Meerstad en De Blauwe Stad dat het projectbureau IJsseldelta organiseert op 1 december a.s. U ontvangt binnenkort een uitnodiging voor deze excursie. Gedeputeerde staten van Overijssel, voorzitter, secretaris, ATTENTIE: GEWIJZIGD RABO Zwolle 3973.41.121 Het provinciehuis is vanaf het NS-station bereikbaar: met stadsbus lijn 1 richting Berkum, halte provinciehuis Bezoekadres Luttenbergstraat 2 Zwolle
IJSSELDELTA Voorbeeldproject voor Ontwikkelingsplanologie versie 4.5 besluit stuurgroep Netwerkstad Zwolle Kampen van 3 november 2004
2
Inhoudsopgave 1. Inleiding: wat is er aan de hand in de IJsseldelta 5 2. Aanleiding: de Nota Ruimte 5 3. Doel en opzet van het plan van aanpak: definities 6 4. Belendend proces: Zwolle Kampen Netwerkstad en de Netwerkstadvisie 8 5. Belendend proces: Ruimte voor de rivieren 8 6. Belendend proces: Hanzelijn 9 7. IJsseldelta: afbakening van de inhoud ten opzichte van de belendende processen 10 8. Bestuurlijke inbedding 11 9. Definitie van de afzonderlijke projecten 12 9.1. Bypass Kampen e.o. 12 9.2. Mastenbroek, Buitenpolders en Nationaal Landschap 13 3
4
Plan van aanpak IJsseldelta 1. Inleiding: wat is er aan de hand in de IJsseldelta? Zwolle is reeds lang de poort naar het noorden. Zwolle heeft de laatste decennia een onstuimige groei doorgemaakt, profiterend van de strategische ligging tussen noord en midden. Ook Kampen heeft een flinke groei doorgemaakt, zij het dat de meer perifere ligging Kampen minder deed groeien dan Zwolle. Met de ontwikkeling van Flevoland en de daarbij behorende infrastructuur veranderde de perifere ligging van Kampen in een zeer centrale ligging. De kansen voor Kampen doen zeker niet onder voor de kansen van Zwolle. En kansen zijn er genoeg. In de regio komen een groot aantal ruimtelijke opgaven samen. In korte tijd wordt ruimte gevraagd voor de aanleg van de Hanzelijn, voor verbreding van de A28 en wordt ruimte gereserveerd voor de verbreding van de N50 tot de A50 en op langere termijn wellicht van de N23 naar de A23. Daarnaast wordt een flinke ruimteclaim gelegd voor verbreding van de rivieren. En naast dat alles vraagt ook de stedelijke uitbreiding van de netwerkstad Zwolle- Kampen en van Zwartewaterland nog veel ruimte voor woonwijken, bedrijfsterreinen en voor recreatie. Al deze claims op de schaarse ruimte vragen om een goede afstemming. Alleen met een integrale benadering kan alles wat aan de regio wordt gevraagd in goede banen worden geleid. Zwolle en Kampen hebben tezamen met de provincie Overijssel in 2001 een samenwerkingsverband gevormd in de vorm van Zwolle-Kampen-Netwerkstad. De Netwerkstad is een ideaal platform om alle zaken af te stemmen die de stedelijke knoop Zwolle-Kampen aangaan. Zo worden er afspraken gemaakt over de verdeling van het woningbouwprogramma, de te realiseren ruimte voor werkgelegenheid, en is voor het cultuurhistorische monument polder Mastenbroek in gezamenlijkheid een op het gebied toegesneden visie ontwikkeld. Er is echter een manco. De Netwerkstad is geen formele gesprekspartner van het Rijk en van het waterschap. Zwolle-Kampen-Netwerkstad is niet opgenomen in de recent verschenen Nota Ruimte van het Rijk. Het Rijk ziet voor zichzelf geen speciale opgave voor de stedelijke knoop Zwolle-Kampen. Het Rijk intervenieert echter wel in de regio met plannen voor Hanzelijn, rivierverbreding en verbreding van rijkswegen, en voor een Nationaal Landschap. Maar van een integrale afstemming met de regio is (nog) geen sprake. Gelukkig heeft het Rijk de regio de mogelijkheid geboden om een proefproject ontwikkelingsplanologie te starten in de IJsseldelta. Het Rijk heeft beloofd mee te werken aan de totstandkoming van een gebiedsgerichte (integrale) aanpak in het proefgebied, en wil zich inzetten om ook tussen alle departementen te coördineren. Dat kan in een regio, waar zovele ingrepen van het rijk over elkaar vallen uiterst welkom zijn. De provincie Overijssel, de gemeenten Zwolle, Kampen en Zwartewaterland en het waterschap Groot Salland grijpen daarom onder de vlag van IJsseldelta de kans om naast de lopende regionale samenwerking ook een samenwerking met het Rijk aan te gaan, met name op die punten waar het Rijk al van plan is fors in te grijpen. Maar de lopende samenwerking moet niet worden doorkruist of gehinderd. Daarom staat in deze nota centraal: wat gaat de regio samen met het Rijk en andere partners doen in de IJsseldelta, en hoe verhoudt zich dat op een goede manier met de samenwerking in de Netwerkstad? 2. Aanleiding: de Nota Ruimte In april 2004 verscheen de Nota Ruimte. De Nota Ruimte is deel 3 van de PKB Nationaal Ruimtelijk Beleid. De Nota Ruimte pretendeert niet zozeer een nieuw beleid te introduceren als wel om een andere wijze van verdeling van bevoegdheden te introduceren. De rolverdeling tussen de overheden verandert. Het Rijk delegeert wat kan naar lagere overheden. Het Rijk daagt de andere overheden uit om daarbij het instrument ontwikkelingsplanologie te gebruiken. 5
Citaten uit de Nota Ruimte: Ontwikkelingsplanologie heeft betrekking op heel Nederland (binnen en buiten de nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur) en werkt in de praktijk vanuit een gebiedsgerichte aanpak, waarbij het vooral gaat om de kwaliteit van het geheel en minder om de verschillende doelstellingen afzonderlijk. Deze werkwijze is nodig om in een overzienbare periode met verschillende partijen een pakket samenhangende projecten uit te voeren, met als doel de ruimtelijke kwaliteit van het gebied te verbeteren. Medeoverheden, maatschappelijke organisaties, burgers en marktpartijen worden nadrukkelijk uitgenodigd mee te denken en mee te doen om te komen tot gebiedsgerichte en breed gedragen regionale en lokale visievorming en uitvoering van beleid in zowel de stedelijke als de meer landelijke gebieden. De betrokken overheid moet zich daarbij meer gaan opstellen als de partner van ondernemende mensen en bedrijven en dynamiek versterken in plaats van deze tegen te gaan door een veelheid aan regels. Meer ontwikkelingsplanologie past ook b ij de zich ontwikkelende «civil society» waarin de overheid meer en meer één van de spelers is. Het sluit daarnaast aan op de groeiende behoefte aan regionaal maatwerk en meer interactieve, ontwikkelingsgerichte planvorming door alle bij een bepaald gebied betrokken partijen. De voorbeeldprojecten voor ontwikkelingsplanologie hebben als doel om in korte tijd vooruitgang te boeken bij de ontwikkelingsgerichtheid van een aantal regionale gebiedsgerichte projecten. De regio blijft hierbij eindverantwoordelijk voor het voorbeeldproject; het rijk draagt bij in de vorm van goede randvoorwaarden. Publiekprivate samenwerking kan een belangrijke bijdrage leveren aan verbetering en versnelling van de uitvoering van integrale gebiedsgerichte projecten. Flexibilisering van procedures en inzet van investering- en subsidiebudgetten, versterking van de regierol van de meest betrokken overheid en verbeterde interne rijkscoördinatie bij deze projecten (één loket) kunnen helpen om daadwerkelijk tot succesvolle publiekprivate samenwerkingsvormen te komen. Het rijk verkent in dit verband beleidskaders voor een actiever grondbeheer en voor risicodragende participatie van het rijk. Publiekprivate samenwerking (PPS) past goed bij ontwikkelingsplanologie De minister van VROM heeft de provincies in december 2003 uitgenodigd om een voorbeeldproject voor ontwikkelingsplanologie in te dienen. De minister herhaalt daarbij als kenmerken van ontwikkelingsplanologie: gebiedsgerichte aanpak; samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties bij ontwikkeling én uitvoering; uitvoering met verevening tussen winst- en verliesgevende planonderdelen. Doel is volgens de minister om in korte tijd resultaat te boeken in de uitvoeringsgerichtheid van de projecten. De voorbeeldprojecten moeten medio 2005 uitvoeringsgereed zijn (dit lijkt inmiddels verschoven te zijn naar najaar 2005). VROM biedt aan interdepartementaal af te stemmen ter versnelling van besluitvormingsprocessen. VROM biedt tot nu toe geen additionele investeringsmiddelen. VROM, V&W en LNV bieden wel personele capaciteit ter ondersteuning aan. Wij zullen ons hard maken voor een vergroting van de financiële inzet van dit kabinet. De provincie Overijssel heeft in januari 2004 IJsseldelta voorgedragen als voorbeeldproject. De minister heeft het voorstel overgenomen en IJsseldelta opgenomen als voorbeeldproject ontwikkelingsplanologie in de in april 2004 verschenen Nota Ruimte. Hiermee geeft zij aan de provincie een opdracht om dit project voortvarend op te pakken. 3. Doel en opzet van het plan van aanpak; definities De provincie Overijssel doet met dit plan van aanpak een voorstel aan de partners: gemeenten, waterschap en Rijk. Het voorstel gaat over de vraag hoe gebruik kan worden gemaakt van de kans om samen met het Rijk, het waterschap en met particuliere partijen een aantal ontwikkelingsgerichte projecten op te zetten. De provincie heeft dit voorgestelde plan van aanpak opgesteld, na consulterende gesprekken met vertegenwoordigers van de 6
gemeenten Zwartewaterland, Kampen en Zwolle. Het gaat om een verkenning van de mogelijkheden binnen verschillende ruimtelijke vraagstukken met behulp van ontwikkelingsplanologie. Een proces waarin tal van mogelijkheden de revue zullen passeren. Het gaat dus nog niet om concreet geformuleerde afrekenbare doelen binnen de projecten. Als einddoel voor het project IJsseldelta geldt: Het uiterlijk in december 2005 indienen van een voorstel bij het Rijk. Het voorstel bevat een door gemeenten, provincie, waterschap en Rijk gedragen ruimtelijke ontwikkelingsvisie, uitvoeringsagenda voor de ontwikkeling van IJsseldelta, uitgesplitst naar een aantal concrete projecten, waarmee rijk, provincie, gemeenten, waterschap, organisaties van belanghebbenden en (zoveel als haalbaar) bij de uitvoering te betrekken private en risicodragende partners zich daadwerkelijk en zo concreet mogelijk committeren. De haalbaarheid van de projecten moet zijn aangetoond. Het commitment wordt vastgelegd in een convenant dat alle partijen onderschrijven. Met het commitment verbindt men zich gezamenlijk om vanuit de ruimtelijke ontwikkelingsvisie, de uitvoeringsagenda verder uit te werken (in plannen en besluitvorming) en richting realisering te brengen. Het commitment betreft inhoud (programmatische uitgangspunten, ruimtelijke visie), werkwijze (organisatiestructuren) en financieringskaders (verdeling van risico s, vereveningen tussen winstgevende en verlieslatende planonderdelen). Over het voorstel (eventueel gesplitst in deelvoorstellen) kan in het najaar 2005 of het vroege voorjaar 2006 besluitvorming plaatsvinden. Het gaat dus niet om vaststelling van nieuw beleid, maar om een gezamenlijke intentie om de ontwikkelingsvisie door verschillende overheden in beleid en uitvoeringsafspraken te vertalen. De formele planprocessen met mogelijkheden van inspraak etc. vinden dus in een fase hierna plaats. Daaronder valt ook een MER. De geografische omvang van het plangebied IJsseldelta is niet gedefinieerd in de Nota Ruimte. Als plangrens wordt voorlopig gehanteerd: Zuidgrens provinciegrens Overijssel; Oostgrens: toekomstige noordrand Stadshagen, buitengrens gemeente Zwartewaterland ; Noordgrens en westgrens: buitengrens gemeente Zwartewaterland, randmeren. De gemeente Kampen en Zwartewaterland vallen dan geheel binnen de plangrens, de gemeente Zwolle valt er slechts voor een deel binnen (Mastenbroek buiten Stadshagen). De noodzaak/wens tot het verkrijgen van een samenhangend beeld kan ertoe leiden dat de begrenzing nog aanpassing verkrijgt. 7
Op grond van de Nota Ruimte moet ook een planproces worden opgestart voor het Nationale Landschap IJsseldelta. Hoewel dit dezelfde naam draagt is er formeel geen directe relatie tussen de begrenzing en opgave van het voorbeeldproject ontwikkelingsplanologie en het Nationale Landschap. Desalniettemin zal de opgave tot het begrenzen van en inhoud geven aan het Nationale Landschap een plaats krijgen in het deelproject Mastenbroek- Buitenpolders. Naast IJsseldelta lopen nog een drietal andere processen: De Netwerkstadvisie 2030 voor Zwolle-Kampen-Netwerkstad, Ruimte voor de Rivier en aanleg Hanzelijn. Het is noodzakelijk IJsseldelta ook te plaatsen en te begrenzen tegenover deze drie andere processen. 4. Belendend proces: Zwolle-Kampen-Netwerkstad Naar aanleiding van de concept Vijfde Nota RO (2001), waarin Zwolle en Kampen als stedelijk netwerk werden aangewezen, zijn de gemeenten Zwolle en Kampen een gezamenlijk traject ingegaan. Hoewel de Nota Ruimte de knoop Zwolle-Kampen nu niet meer als stedelijk netwerk noemt, hebben de beide gemeenten toch besloten om de ontwikkeling van een gezamenlijke strategie door te zetten. Naast de gezamenlijke projecten die reeds uitgevoerd worden in het kader van het uitvoeringsprogramma Zwolle-Kampen, wordt momenteel een Netwerkstadvisie ontwikkeld, waarin sociale, economische en ruimtelijke opgaven vertaald worden naar een gemeenschappelijke ontwikkelingsvisie plus een aantal boegbeeldprojecten. Dat moet leiden tot afspraken tussen beide gemeenten én de provincie Overijssel over de programmatische afstemming en ruimtelijke ontwikkeling van beide steden tot 2030. Doel is om medio 2005 een gezamenlijke visie en de daarbij horende boegbeeldprojecten vastgelegd te hebben. Rijk, waterschappen en andere publieke of private partijen worden als gesprekspartner bij de Netwerkstad betrokken. Dat vormt een duidelijk onderscheid met IJsseldelta, waarin Rijk, waterschappen en private partijen als medeverantwoordelijken zullen kunnen participeren. Zwolle-Kampen-Netwerkstad werkt nu langs twee lijnen. Er is een opgave om een gemeenschappelijke ontwikkelingsvisie op te stellen, en er is een voortschrijdend uitvoeringsprogramma met zwaartepunten (pijlers) op sociaal, fysiek en economisch terrein. Netwerkstadvisie en de drie pijlers hebben elk een aparte bestuurlijke aansturing. In het najaar van 2004 worden binnen het project Netwerkstadvisie thema s uitgewerkt. Deze thema s zijn ontleend aan de kaders die vastgesteld zijn door de raden in juli 2004 en zullen leiden tot het formuleren van boegbeeldprojecten. Het gaat om thema s op de volgende terreinen: 1. Toerisme en recreatie. 2. Kwalitatieve compleetheid (synergie bedrijven, onderwijs, logistiek en zorg). 3. Uitbreiding infrastructuur en netwerken. 4. Voorzieningen; schaalvergroting/schaalverkleining. 5. Verstedelijkingsopgave. 5. Belendend proces: Ruimte voor de rivieren Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de PKB deel 1 Ruimte voor de Rivier. PKB deel 1 zal begin 2005 worden vastgesteld. Tot en met september 2004 konden de regio s input leveren. In de PKB zal door het Rijk worden aangegeven met welke maatregelen de gestelde doelstelling (veiligheid tijdens hoogwaterafvoer langs de grote rivieren bereikt in 2015) binnen het beschikbare budget ( 1,9 plus 0,2 miljard) gehaald moet worden. Door de ingezette klimaatsverandering zal in de toekomst de hoeveelheid neerslag bovenstrooms toenemen, wat betekent dat in pieksituaties meer water afgevoerd zal moeten kunnen worden. Er moet dus meer ruimte komen voor het water. Ruimte voor de Rivier zal een veelheid aan maatregelen bevatten langs de gehele loop van de rivieren. Voor het 8
plangebied IJsseldelta is vooral een mogelijke bypass van de IJssel rond Kampen van belang. Tussen Kampen en IJsselmuiden is het profiel van de IJssel te smal om op langere termijn voldoende water af te kunnen voeren. Het is zeer wel mogelijk dat gekozen zal worden voor goedkopere tijdelijke oplossingen, zoals het uitgraven van de bestaande IJsselloop in combinatie met plaatselijke dijkterugleggingen waardoor extra afvoercapaciteit wordt bereikt. Dat zou voor de periode tot 2015-2020 soelaas kunnen bieden. Op de langere termijn volstaan deze maatregelen niet. Dan zou alsnog een grootschaliger ingreep noodzakelijk kunnen blijken. Die is voorzien in de vorm van een nieuwe rivierarm ten zuiden van Kampen: de bypass Kampen. De bypass splitst zich ten zuiden van Kampen van de IJssel af, gaat ten zuidwesten langs Kampen en mondt uiteindelijk uit in het Vossemeer of Drontermeer (randmeren). Er zijn een groot aantal tracévarianten. In hetzelfde gebied waar de bypass is gedacht zal de Hanzelijn worden aangelegd, wordt op termijn de N23 wellicht verbreed tot A23 en plant Kampen een uitbreiding van het stedelijk gebied van formaat. Door al deze ingrepen zal het steeds moeilijker worden om later alsnog een bypass te maken en deze goed in te passen. Op grond hiervan lijkt het plausibel om te onderzoeken of de langetermijn-oplossing in de vorm van een bypass meteen gerealiseerd kan worden. De bypass kan groen zijn, waarbij het terrein wordt verlaagd, maar groen blijft en het agrarisch gebruik door gaat (mits het niet te drassig wordt). Maar de bypass kan ook blauw uitgevoerd worden. Hierbij wordt het terrein volledig uitgegraven, waardoor open water ontstaat en het agrarisch gebruik wordt beëindigd. In het kader van Ruimte voor de Rivier hebben de provincie en de gemeente Kampen al een voorkeur uitgesproken voor de blauwe variant, omdat deze de meeste kansen voor ruimtelijke kwaliteit lijkt te bieden. Bij dit project kan voortgebouwd worden op de verkenning naar de ruimtelijke kwaliteit van rivierverruimende maatregelen in de IJsseldelta (onderzoek Royal Haskoning, voorjaar 2004). 6. Belendend proces: Hanzelijn Het Rijk bereidt de aanleg van de Hanzelijn (Lelystad-Kampen-Zwolle) voor. In 2012/2013 moet de lijn gereed zijn, de bouw aan de tunnel onder het Drontermeer begint als eerste eind 2006. Hanzelijn en bypass moeten op elkaar worden afgestemd, zeker als een blauwe bypass ook geschikt moet zijn voor recreatie. De spoorlijn kruist de bypass, afhankelijk van het te kiezen tracé van de bypass eenmaal of tweemaal. Daarvoor moeten extra bruggen worden gebouwd en moet de spoorlijn wellicht hoger worden aangelegd. Afspraken zijn nodig over kostenverdeling en garanties. Mogelijk is het nodig om het Tracébesluit Hanzelijn aan te passen. Dat kost tijd. Het is noodzakelijk daarvoor op zo kort mogelijke termijn afspraken te maken. Uit: tracébesluit Hanzelijn 9
7. IJsseldelta: afbakening van de inhoud ten opzichte van belendende projecten De taken en verantwoordelijkheden van de Netwerkstad, Ruimte voor de Rivier en IJsseldelta overlappen. Zwolle-Kampen-Netwerkstad en het project Netwerkstadvisie zijn lopende processen die vertrouwen winnen van de gemeenten. Nadeel is dat het Rijk niet is gecommitteerd aan de Netwerkstad. Het is dus geen platform om problemen met het Rijk te delen. IJsseldelta daarentegen is een initiatief van Rijk en provincie gezamenlijk. IJsseldelta is een pilot om ontwikkelingsplanologie te leren kennen en te testen. Ontwikkelingsplanologie is ook het instrument om private partners mee te laten werken bij ruimtelijke ontwikkelingen. Het Rijk heeft toegezegd om IJsseldelta als pilotproject voor ontwikkelingsplanologie te zullen steunen. Het ministerie van VROM heeft toegezegd te zullen coördineren tussen de verschillende departementen om sneller tot resultaten te komen, en heeft tevens toegezegd om de maximale ruimte binnen de bestaande wet- en regelgeving te benutten. Samenwerking met private partijen is nodig om lastige projecten van de grond te krijgen. Dus IJsseldelta is hét podium om publiekprivate samenwerking vorm te geven. Het project IJsseldelta en de kansen die het biedt moeten nu bij de gemeenten bekend worden, inclusief de relatie met Netwerkstad. Hoe dan ook hebben de Netwerkstad en IJsseldelta veel raakvlak, zo niet overlap. Er is dus afstemming of afbakening tussen beide nodig. Anders komen de Netwerkstad(visie) en IJsseldelta met elkaar in botsing. Dat zal en mag niet gebeuren. Als denkkader voor de afbakening geldt het volgende. Het proces tot de Netwerkstadvisie verloopt goed. Dat proces wordt met kracht doorgezet. De nadruk ligt op het door gemeenten en provincie gezamenlijk genereren van inhoudelijk beleid. Netwerkstad levert een visie waarmee de verstedelijkingsopgave voor de regio wordt gedefinieerd. Dat is - mits op tijd beschikbaar - input voor IJsseldelta. IJsseldelta is het platform om het Rijk, waterschappen en private partijen te binden aan gewenste ontwikkelingen met gebruikmaking van het instrument Ontwikkelingsplanologie. Daar waar ontwikkelingsplanologie nuttig kan zijn en een moeilijk proces van de grond kan krijgen neemt IJsseldelta de strategische rol op zich om partnerschappen met anderen in het licht van ontwikkelingsplanologie op te zetten. Dat is geen inhoudelijke rol, maar kan wel leiden tot vragen om inhoud af te stemmen op het onderhandelingsproces. Iteratie dus tussen inhoud en strategie. Maar soms is een meer sturende rol noodzakelijk, als inhoud en strategie te veel samenlopen. Als dan ontwikkelingsplanologie het aangewezen instrument is om een ontwikkeling mogelijk te maken moet IJsseldelta de planinhoudelijke kant gaan aansturen. IJsseldelta is geen formeel proces of planvorm. Het gaat om een creatief, verbindend en een op concrete uitvoering gericht proces waarvan de resultaten worden benut voor genoemde andere planprocessen en eventuele beleidsdocumenten (streekplan, bestemmingsplannen). 10
De voorgaande gedachten leiden tot de volgende uitwerking: Formele Beleidsprocessen Netwerkstadvisie Zwolle Kampen (Kristen) Ruimte voor de Rivier (Jansen) B E L E I D S K E U Z E Ruimtelijk Ontwikkelingsplanologische Politiek Verbindend, creatief, uitvoering Bypass Kampen Mastenbroek Buitenpolders (Rietkerk) UITVOERING e.o. De Netwerkstadvisie wordt integraal uitgewerkt vanuit de pijlers fysiek, economie en sociaal en leidt medio 2005 tot concreet geformuleerde boegbeeldprojecten voor de Netwerkstad. Betrokken gemeenteraden en provinciale staten worden tussentijds geïnformeerd en geconsulteerd. Uitgangspunt blijft de bestaande samenwerkingsvorm tussen Zwolle, Kampen en provincie. Projecten binnen IJsseldelta: Bypass Kampen e.o.(in afstemming met ontwikkelingen voor functies als wonen, werken, recreëren en landbouw). Gebiedsontwikkelingsvisie buitenpolders, inclusief ontwikkelingsperspectief landbouw. Realisering van bestaande ideeën binnen de gebiedsvisie voor de polder Mastenbroek. Desgewenst herijking planvorming randzone Genemuiden en Hasselt. Nationaal Landschap IJsseldelta (gebiedsbegrenzing, ontwikkelingsvisie, rekening houdend met de reeds bestaande visie op Mastenbroek en nog te ontwikkelen visie op de Buitenpolders). Ontwikkelingsuitspraken Zwartewaterland ten oosten van het Zwarte Water: uitspraken over eventuele woningbouwtraakstelling Hasselt en eventueel over gebiedsontsluiting. Als verlengstuk kan de pilot IJsseldelta worden benut om de diverse ontwikkelingsplanologische ideeën te vertalen naar de instrumentaria van de nieuwe WRO die in 2006 of 2007 van kracht gaat worden. 8. Bestuurlijke inbedding Inhoudelijke afstemming vindt zijn equivalent in afstemming van de organisatie. De wijze van aansturing van de processen in Ruimte voor de Rivier, de Netwerkstad en IJsseldelta moet worden afgestemd. Onnodige dubbelingen moeten worden voorkomen ter vermijding van onnodige bestuurlijke last en onnodige ambtelijke inspanningen. In overleg met de Netwerkstad wordt daarom de volgende bestuurlijke aansturing voorgesteld. 11
Voor de bestuurlijke coördinatie wordt aangesloten bij de bestaande Stuurgroep Zwolle- Kampen-Netwerkstad. Het voorstel wordt gedaan om de stuurgroep uit te breiden met de trekker van IJsseldelta. Deze uitgebreide stuurgroep voert de regie, is kaderstellend en besluitvormend. De stuurgroep bewaakt de samenhang tussen de verschillende projecten. De stuurgroep komt gemiddeld eenmaal per maand bijeen. De gemeente Zwartewaterland wordt uitgenodigd voor de vergaderingen van de Stuurgroep Netwerkstad. Zwartewaterland zal aanwezig zijn bij agendapunten die een functionele relatie met de gemeente Zwartewaterland hebben. De stuurgroep houdt voeling met een klankbordgroep waarin een aantal maatschappelijke organisaties worden uitgenodigd. De klankbordgroep adviseert de stuurgroep. Afhankelijk van de vraagstelling kan de samenstelling wisselen. Het secretariaat wordt gevoerd door het Programmabureau Zwolle Kampen. Naast de bestaande projecten in de Netwerkstad wordt een tweetal integrale projecten toegevoegd die tezamen IJsseldelta vormen: bypass Kampen e.o. en Mastenbroek- Buitenpolders. Beide projecten krijgen een eigen bestuurlijk overleg (bestuurlijke kerngroep). De bestuurlijke kerngroepen komen in de regel eenmaal per maand bijeen. Bestuurlijke organisatie Netwerkstad Zwolle Kampen Stuurgroep Netwerkstad Voorzitter Meijer Oosterhof Leden: CdK, Kristen, Rietkerk, Meijer, Berends, Knol, Oosterhof, vd Maat, de Boer Indien agendapunten met functionele relatie met Zwartewaterland aan de orde zijn: ook Plomp, Wiggers, Trekker IJsseldelta Rietkerk Trekker Visie Netwerkstad Berends Bestuurlijke kernteam Bypass Kampen e.o. Rietkerk (vz) vd Maat (plv vz), Piederiet, Berends, Jansen, Schaap Gil,V&W Bestuurlijk kernteam Buitenpolders Mastenbroek Rietkerk (vz), vd Maat (plv vz), Breman, Berends, Wiggers Schaap Gil, LNV Bestuurlijke Sturing Pijler Pijler Economie Economie + Projecten + Projecten Bestuurlijke Sturing Pijler Fysiek Pijler Fysiek + Projecten + Projecten Pijler Sociaal + Projecten Visie Netwerkstad IJsseldelta Netwerkstad Visie 9. Definitie van de afzonderlijke projecten 9.1 Bypass Kampen e.o. Binnen het project bypass Kampen e.o. zullen de mogelijkheden voor een, binnen een redelijke termijn te realiseren, blauwe bypass onderzocht moeten worden (realiseerbaarheid zo mogelijk voor 2015). Deze opgave is zowel ruimtelijk als financieel van aard. De bypass lijkt goede kansen te bieden om een nieuw waterfront voor Kampen te ontwikkelen, met daaraan gekoppeld mogelijkheden voor woningbouw (gebruikmakend van het watermilieu), recreatie en toerisme en natuurontwikkeling. Ook moet de aan te leggen Hanzelijn worden ingepast, en de beoogde A50. De 12
mogelijkheden voor woningbouw, recreatie, natuur, landbouw, infrastructuur en rivier kunnen alleen integraal worden aangepakt, met gebruik van ontwikkelingsplanologie. Integraal zal worden bekeken wat de best mogelijke scenario s zijn. De opgave is daarom om planvorming voor al deze onderdelen geïntegreerd aan te pakken en te rapporteren over deze integrale ontwikkelingsmogelijkheden. Intensief en open zal tijdens het proces worden gecommuniceerd met gemeenteraden, provinciale staten, met betrokken burgers, ondernemers en met de pers, opdat alle betrokkenen zich gecommitteerd voelen. Draagvlak zal worden gegenereerd bij het Rijk en het waterschap, waarbij VROM kan worden aangesproken op de beloofde coördinerende rol tussen de departementen. Belangrijk is de financiële zijde. De projectgroep moet nadrukkelijk onderzoeken hoe geldbronnen kunnen worden aangeboord. Daarbij kan naast budgetten uit het programma Ruimte voor de Rivier worden gedacht aan Europese gelden (Interreg III etc.), rijkssubsidies (GIOS, EHS etc.), werk-met-werk (bijvoorbeeld zandwinning ten behoeve van andere projecten) en rood-voor-groen/blauw (meer bouwmogelijkheden ten behoeve van natuur- en recreatieontwikkeling). Tevens moet worden onderzocht of het mogelijk en wenselijk is om een PPS-constructie aan te gaan met private partijen bij het realiseren van het project. Daartoe kan met private partijen de haalbaarheid worden afgetast, zonder bindingen aan te gaan. 9.2 Mastenbroek, Buitenpolders en Nationaal Landschap Het projectgebied bestaat uit twee delen: Mastenbroek en de Buitenpolders. Voor de polder Mastenbroek is reeds een gebiedsvisie geschreven, in een intensieve samenwerking tussen gemeenten, provincie en betrokken bewoners en ondernemers. Binnen de gebiedsvisie zijn projectideeën opgenomen. De opdracht voor Mastenbroek is om de benoemde deelprojecten in de realiseringsfase tot uitvoering te brengen. De opdracht voor de buitenpolders is om eenzelfde proces van visievorming te doorlopen teneinde een gezamenlijke opgave te formuleren. Daarbij spelen vragen over de economische ontwikkeling van de agrarische bedrijven. Ook speelt de vraag of en waar ruimte voor natuur en voor beheerslandbouw moet worden gevonden. Daarnaast spelen de cultuurhistorische en toeristische waarden van de in het gebied gelegen steden en dorpen. Buitenpolders Kampereiland Mandjeswaard De Pieper Zuiderzeepolder De Nota Ruimte heeft het gebied tevens aangewezen als Nationaal Landschap. Dat betekent dat de provincie de begrenzing moet vaststellen en een ontwikkelingsvisie moet formuleren. In het kader van dit project krijgt de projectgroep Mastenbroek Buitenpolders tevens de taak om een voorstel te doen voor de begrenzing van het gebied. De optelsom van de reeds geformuleerde visie op Mastenbroek en de nog te formuleren visie op de Buitenpolders vormt gezamenlijk het beleidskader voor het nationaal landschap. Er wordt voor het nationaal landschap dus niet apart een visie ontwikkeld. De gemeente Zwartewaterland heeft wensen geformuleerd om in de randzone van Mastenbroek langs het Zwarte Water ontwikkelingsmogelijkheden te krijgen voor woningbouw en/of bedrijven die niet in het plan Mastenbroek zijn voorzien, onder de naam: het 6 e landschap. De projectgroep zal onderzoek doen naar de inpasbaarheid van deze voorstellen en zal een antwoord voorbereiden op de vraag of deze ontwikkelingen vanuit 13
ontwikkelingsplanologisch perspectief kunnen bijdragen aan andere gewenste ontwikkelingen in het gebied. Tevens wordt onderzocht of en hoe ten oosten van het Zwarte Water een woningbouwtaakstelling in Hasselt kan worden gesitueerd en of en hoe de gebiedsontsluiting van Zwartewaterland naar de A28 geoptimaliseerd kan worden.. RWBO/Zwolle Kampen/IJsseldelta/plan van aanpak versie 4.5 4 november 2004 14