Factsheet Evaluatie van het Transmuraal Interactief Patiënt Platform (TIPP) vanuit patiënten perspectief Onderzoek naar de ervaringen en behoeften van patiënten over TIPP, het verwijsproces en de zorgaanbieders ZIO, Zorg in Ontwikkeling Regio Maastricht-Heuvelland September 2015 Onderzoeksteam bestaat uit: - D.M. Breij, student Healthcare Policy, Innovation & Management, UM - Dr. A. Huizing, coördinator chronische zorg en onderzoek, ZIO - Dr. M. Kroese, Health Services Research, Maastricht University Kader: Dit onderzoek is uitgevoerd in de periode Mei-Juli 2015 in het kader van de afstudeerstage van D.M Breij voor de master Healthcare Policy, Innovation & Management van de Universiteit Maastricht.
Wat is onderzocht? In dit onderzoek is het TIPP verwijssysteem geëvalueerd vanuit patiënten perspectief. Daarnaast is onderzocht wat patiënten belangrijk vinden in het verwijsproces van de huisarts naar medisch specialistische zorg en welke informatie patiënten belangrijk vinden om te ontvangen bij het maken van een keuze voor een bepaalde zorgaanbieder. Wat is de aanleiding? Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft de regio Maastricht-Heuvelland aangewezen als proeftuin om bij te dragen aan het verbeteren van de gezondheidstoestand van patiënten en de kwaliteit van zorg, tegen tenminste gelijkblijvende zorgkosten ( Triple Aim ). Binnen de regionale proeftuin Blauwe zorg is het verwijssysteem TIPP in 2012 opgestart om hieraan bij te dragen. De patiënt staat centraal binnen het TIPP verwijssysteem. In onderhavige studie zijn de meningen en ervaringen van patiënten met het TIPP verwijssysteem en het verwijsproces in het algemeen geëvalueerd. Wat zijn de belangrijkste vragen? Wat zijn de ervaringen en meningen van patiënten over het TIPP verwijssysteem? Wat zijn de ervaringen en meningen van patiënten over de medisch specialistische zorg die ze hebben ontvangen van het academisch ziekenhuis Maastricht (azm) en de anderhalvelijnszorg? Wat zijn de wachttijden voor het azm en anderhalvelijnszorg en wat vinden patiënten van deze wachttijden? Wat vinden patiënten belangrijk en hebben ze nodig in het verwijsproces van de huisarts naar medisch specialistische zorg? Welke informatie vinden patiënten belangrijk om te ontvangen voor het maken van een keuze voor een bepaalde zorgaanbieder? Methode van het onderzoek Voor het onderzoek werd een combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruikt. De kwantitatieve data zijn verzameld via de TIPP-enquête die sinds 2012 is uitgezet onder de patiënten die via TIPP werden verwezen. De TIPP-enquête bevatte vragen over de tevredenheid van patiënten met TIPP, de tevredenheid met de medische zorg die de patiënten hadden ontvangen en de wachttijden van de zorgaanbieder. De kwalitatieve data zijn verzameld door middel van interviews. Acht patiënten verwezen via TIPP werden geïnterviewd over hun behoeften, meningen en ervaringen met het TIPP verwijssysteem. Kwantitatieve resultaten TIPP enquête : Algemeen: In de periode van april 2012 tot mei 2015 zijn 25.910 patiënten verwezen via TIPP. Van de 57 huisartspraktijken in Maastricht-Heuvelland verwezen 34 huisartspraktijken minder dan 1% van alle verwijzingen via TIPP. De andere 24 praktijken verwezen regelmatig patiënten via TIPP. Via TIPP werden de meeste patiënten verwezen naar het azm (16.147; 62,3%), anderhalvelijnszorg (3.197; 12,3%), Orbis (1.493; 5,8%), Atrium (1.456; 5,6%) en de Reinaert kliniek (1.294; 5,0%). Van de 25.910 patiënten verwezen via TIPP, vulden 3.165 (12,2%) patiënten de enquête in. De onderzoekspopulatie bestond voor 55,5% uit vrouwen. De gemiddelde leeftijd was 53,2 jaar (SD=18,8).
Ervaringen en meningen van patiënten over het TIPP verwijssysteem: 79,7% van de patiënten vond dat ze voldoende werden geïnformeerd door de huisarts over TIPP. Deze resultaten varieerde van 61,5% tot 100% tussen huisartspraktijken. Patiënten die verwezen waren naar het azm werden significant minder voldoende geïnformeerd door de huisarts over TIPP vergeleken met de patiënten verwezen naar anderhalvelijnszorg (azm: 1 77,7%; anderhalvelijnszorg: 2 85,7%; P < 0,001). De meerderheid van de patiënten vond het eenvoudig om een afspraak via TIPP te maken (89,5%). Patiënten verwezen naar anderhalvelijnszorg vonden het significant eenvoudiger om een afspraak via TIPP te maken dan patiënten die via TIPP werden verwezen naar het azm (azm: 1 88,2%; anderhalvelijnszorg: 2 94,8%; P<0,001). 94,2% van de patiënten vond de medewerkers van TIPP vriendelijk en bekwaam (azm 1 : 93,8%; anderhalvelijnszorg: 2 : 94,8%; P=0.246). De patiënten die waren verwezen naar de anderhalvelijnszorg gaven TIPP een significant hoger rapportcijfer dat de patiënten die verwezen waren naar het azm (azm: 1 7,8; SD=1,5; anderhalvelijnszorg: 2 8,0; SD=1,3; P=0,003). Ervaringen en meningen van patiënten over de ontvangen medische zorg van het azm en de anderhalvelijnszorg: Over het algemeen vonden de patiënten dat ze door de medische specialist naar tevredenheid zijn geholpen (azm: 1 90,0%; anderhalvelijnszorg: 2 92,9%; P=0,144), dat de medische specialist voldoende tijd en aandacht had (azm: 1 93,3%; anderhalvelijnszorg: 2 95,8%; P=0,164) en dat ze met respect werden behandeld door de medische specialist (azm: 1 96,5%; anderhalvelijnszorg: 2 97,1%; P=0,844). De verschillen tussen azm en anderhalvelijnszorg waren niet significant. Een significant hoger percentage van de patiënten die verwezen waren naar de anderhalvelijnszorg zou de medisch specialist aanbevelen aan zijn familie en vrienden vergeleken met patiënten die verwezen waren naar het azm (azm: 1 77,8%; anderhalvelijnszorg: 2 84,0%; P=0,012). Er is een significant verschil tussen de rapportcijfers voor het azm (7,7; SD=1,3) en de anderhalvelijnszorg (7,9; SD=1,4) (P=0,003). De medisch specialisten in de anderhalvelijnszorg (8,1; SD=1,5) scoorde significant hoger dat de medische specialisten in het azm (7,9; SD=1,5) (P=0,047). Er was een significant verschil in de cijfers voor de medische specialisten tussen de anderhalvelijnszorg en het azm voor de poliklinieken interne geneeskunde (azm: 8,0; SD=1,4; anderhalvelijnszorg: 8,6; SD=1,0; P=0,011) en reumatologie (azm: 7,7; SD=1,7; anderhalvelijnszorg: 8,5; SD=1,1; P=0,029). De scores voor het resultaat van de behandeling verschilde niet significant tussen het azm (7,3; SD=1,8) en anderhalvelijnszorg (7,2; SD=1,9). Wachttijden azm en anderhalvelijnszorg: De wachttijd voor het azm (19,7 dagen; SD=16,3) is significant langer dan de wachttijd voor de anderhalvelijnszorg (15,8 dagen; SD=12,2) (P<0,001). 1 via TIPP verwezen naar het azm 2 via TIPP verwezen naar anderhalvelijnszorg
Kwalitatieve resultaten - interviews met 8 patiënten: Algemeen: De kwalitatieve onderzoekspopulatie bestond uit 8 patiënten verwezen via TIPP, waarvan 1 man en 7 vrouwen. De leeftijden varieerde tussen de 38 en 62 jaar. Ervaringen en meningen van patiënten over TIPP: Volgens de geïnterviewde respondenten kan TIPP een toegevoegde waarde leveren aan het verwijsproces door het leveren van informatie over wachttijden van zorgaanbieders, vergoedingen door zorgverzekeraars en door het geven van advies aan patiënten bij de keuze voor een zorgaanbieder. De patiënten bij wie TIPP direct een afspraak kon maken bij een zorgaanbieder vonden het positief dat het verwijzen op deze manier directer verliep. Verder werden als positieve punten de vriendelijkheid van de TIPP-medewerkers en het feit dat TIPP breder kijkt dan één zorgaanbieder genoemd. De respondenten waren kritisch over het feit dat TIPP niet de mogelijkheid heeft om direct afspraken in te plannen bij alle zorgaanbieders. Bovendien waren niet alle patiënten voldoende op de hoogte van de functies van TIPP. Het is, volgens patiënten, belangrijk deze punten te verbeteren. Een ander verbeterpunt is dat TIPP de informatievoorziening over wachttijden, het verschil in kwaliteit van zorg tussen verschillende zorgaanbieders en de vergoedingen door zorgverzekeraars verbetert. Behoeften van patiënten in het verwijsproces van de huisarts naar medisch specialistische zorg: Patiënten vinden het belangrijk dat de verwijzing snel verloopt en dat ze zo snel mogelijk zorg kunnen ontvangen. Patiënten vinden het belangrijk dat ze serieus genomen worden door de huisarts. Patiënten vinden het belangrijk dat ze duidelijke informatie ontvangen over wat ze kunnen verwachten tijdens het verwijsproces en wanneer ze bij een zorgaanbieder terecht kunnen. Informatie die patiënten belangrijk vinden om te ontvangen om een keuze te maken voor een bepaalde zorgaanbieder: Volgens patiënten spelen eerdere ervaringen en het gevoel bij zorgaanbieders een rol in de keuze voor een bepaalde zorgaanbieder. De afstand tot een zorgaanbieder en de wachttijden van een zorgaanbieder spelen ook een rol in de keuze voor een zorgaanbieder. De kwaliteit van zorg van een zorgaanbieder werd gezien als het belangrijkste aspect om een keuze voor een zorgaanbieder te kunnen maken. De kwaliteit van het office personeel en de afstand tot de zorgaanbieder werden gezien als minst belangrijk bij het kiezen van een zorgaanbieder. Zoals hierboven vermeld, speelt de afstand tot een zorgaanbieder volgens de respondenten een rol bij het maken van een keuze. Echter, de andere aspecten werden als belangrijker beschouwd door de respondenten.
Conclusie: In totaal verwijzen 40% van de huisartspraktijken in Maastricht-Heuvelland regelmatig patiënten via TIPP. De meeste patiënten die via TIPP worden verwezen gaan naar het azm en de anderhalvelijnszorg. Patiënten zijn over het algemeen tevreden met TIPP, de ontvangen medische zorg en de wachttijden van het azm en anderhalvelijnszorg. Patiënten verwezen naar de anderhalvelijnszorg zijn meer tevreden over het verwijsproces dan patiënten die verwezen zijn naar het azm. Om de toegevoegde waarde van TIPP aan het verwijsproces te optimaliseren is het, volgens patiënten, wenselijk dat TIPP bij alle zorgaanbieders zelf afspraken kan inplannen. Ook is van belang dat TIPP informatie over wachttijden en de kwaliteit van de zorg van zorgaanbieders voorhanden heeft. Niet alle patiënten zijn voldoende geïnformeerd over TIPP door de huisarts. Een snelle verwijzing door de huisarts is voor een patiënt het meest belangrijke gedurende het verwijsproces. Voor het maken van een keuze voor een bepaalde zorgaanbieder kijkt de patiënt vooral naar de kwaliteit van de geleverde zorg door de zorgaanbieder. De belangrijkste aanbevelingen voor onderzoek en praktijk Aanbevelingen voor onderzoek: Doorontwikkeling van de TIPP-enquête, waaronder het testen op validiteit en betrouwbaarheid. Het periodiek analyseren van de patiënttevredenheid. Het verkrijgen van nader inzicht in de ervaringen en behoeften van verschillende patiëntengroepen/karakteristieken ten aanzien van het verwijsproces. In onderhavig onderzoek bestond de kwalitatieve onderzoekspopulatie uit patiënten die verwezen waren door TIPP. Verder waren er geen inclusie- en exclusiecriteria. Het testen van het theoretische model, dat in dit onderzoek is gebruikt als leidraad voor de interviews, op validiteit en betrouwbaarheid. De TIPP-enquête kan eventueel uitgebreid en aangepast worden aan de hand van het theoretische model. Aanbevelingen voor de praktijk: Het optimaliseren van de registratie van data in de TIPP database. Bij de registratie van huisartsverwijzingen ontbraken bijvoorbeeld gegevens. Dit kan verbeterd worden door huisartsen te laten registreren via AGB-codes. Het optimaliseren van TIPP door het verbeteren en uitbreiden van de informatievoorziening aan patiënten. Het realiseren van verwijzingen op maat. Meningen van respondenten verschilden namelijk onderling. Het bewerkstelligen van de mogelijkheid dat TIPP bij alle zorgaanbieders direct afspraken in kan plannen. Op die manier wordt TIPP door de patiënten gezien als een toegevoegde waarde in het verwijsproces. Het verbeteren van de informatievoorziening van huisartsen aan patiënten over TIPP, zodat patiënten beter weten wat TIPP kan betekenen voor de patiënt. Meer informatie? Voor meer informatie of vragen kunt u contact opnemen met Dionne Breij (dionnebreij@gmail.com) of Anna Huizing (a.huizing@zio.nl).