POSITION PAPER Duurzame warmtelevering Drechtsteden 24 maart 2010 Opgesteld door: Provincie Zuid-Holland
Inleiding In het samenwerkingsverband Drechtsteden liggen er grote kansen voor verdere verduurzaming van de energievoorziening. Uit diverse studies blijkt een groot potentieel te liggen voor het nuttig gebruiken van de vele restwarmtebronnen die het gebied rijk is. 1 Bovendien biedt een warmtenet in de toekomst flexibiliteit voor inzet van een combinatie van andere duurzame warmtebronnen waaronder geothermie. Nuttig gebruik van restwarmte in de gebouwde omgeving biedt besparingskansen van tenminste 50% CO 2 ten opzichte van conventionele situaties (gas en elektra). Daarnaast heeft warmtelevering voordelen op het gebied van luchtkwaliteit, aangezien er geen CV-ketels nodig zijn bij gebouwen. Tot slot is een warmteaansluiting voor ontwikkelaars en bouwers een effectieve manier om te voldoen aan de landelijke energieprestatie-eisen, die vanaf 2010 verder worden aangescherpt. Begin 2008 heeft de gemeente Dordrecht al besloten medewerking te verlenen aan het marktinitiatief van HVC en Eneco om gebouwen te gaan voorzien van warmte afkomstig uit de afvalverbrandingsinstallatie van HVC in Dordrecht. In mei 2009 is hiervoor door HVC en Eneco een concrete aanbieding verstuurd aan de gemeente Dordrecht en direct betrokken corporaties en ontwikkelaars. De aanbieding betreft aansluiting van ruim 6.000 nieuwe en bestaande woningen/woonequivalenten in Dordrecht. Op basis van deze aanbieding zijn de betrokken partijen met elkaar in gesprek gegaan om tot afspraken en contractvorming te komen. De economische omstandigheden hebben hier tot vertraging geleidt. Gelijk aan Dordrecht bestaan er ook voor de overige Drechtsteden goede kansen voor warmtelevering. In totaal gaat het om aansluitmogelijkheden voor ca. 15.000 woningen. Gezien de volle aandacht die er vanuit het rijk, de provincie en diverse (tijdelijke) subsidieregelingen bestaat voor warmtelevering, ligt het voor de hand parallel aan Dordrecht ook voor de gemeenten Sliedrecht, Papendrecht, Zwijndrecht en Henrik-Ido Ambacht de kansen te verkennen. Het verkennen van deze kansen zal volgens een duidelijk protocol plaatsvinden, met als belangrijkste kenmerken: 1. Werken met een onafhankelijke procesbegeleider, waarmee recht wordt gedaan aan het feit dat er veel verschillende partijen met verschillende belangen aan tafel zitten. De provincie Zuid-Holland zal deze rol voor het komende traject vervullen vanuit het provinciale Stroomversneller programma; 2. Investeren in het ophalen van alle randvoorwaarden en uitgangspunten bij alle partijen in de beginfase, om de collectieve ambitie helder te krijgen en onderzoeksfases goed in te richten; 3. Investeren in bestuurlijke draagvlak, wetende dat voor het realiseren voor warmtenetten ook de strategische motieven een plek in de onderhandeling moeten krijgen (warmtelevering heeft meer voordelen dan enkel de economische); 4. Een strakke doorloop met duidelijke beslismomenten om te peilen hoe concreet het commitment van alle partijen is. Hierbij wordt het volgende processchema gehanteerd: 1 Verkenning industriële restwarmte in de Drechtsteden, Marktscan industriële restwarmte
Dit Position Paper beschrijft de collectieve ambitie tussen alle betrokken partijen (fase 2). Het is dan ook een product waar alle partijen zich in herkennen en wat de ruggengraat blijft van de samenwerking gedurende het gehele proces. Op 25 maart zal dit document ondertekend worden door de betrokken partijen overwegende dat: Het Position Paper alle mogelijke knelpunten beschrijft rond warmtelevering en de basiseigenschappen waaraan de te leveren Drechtwarmte dient te voldoen ( Label Drechtwarmte ); Het streven is het Position Paper aankomende 25 maart tussen 11:00 en 12:30 bestuurlijk te bekrachtigen, als bevestiging van de collectieve ambitie en startschot voor een eerste onderzoeksfase; De betrokken corporaties op 8 februari 2010 besloten hebben in samenwerking met HVC /Eneco een inventarisatie te maken van bestaande complexen met collectieve ketels en van nog te realiseren nieuwbouwwoningen, die aangesloten zouden kunnen worden op een restwarmtenet. HVC/Eneco neemt het initiatief tot deze inventarisatie, andere partijen leveren daartoe de gegevens aan. Op basis van deze inventarisatie zal HVC/Eneco een of meerdere businesscase(s) uitwerken. Medewerking aan deze inventarisatie verplicht tot niets en is dus vrijblijvend; Het uitgangspunt bij het opstellen van het Position Paper is geweest om op kosteneffectieve manier een duurzame oplossing te vinden; Dat partijen dit voornemen tot uitvoering wensen te brengen in een gezamenlijke integrale aanpak; Dat partijen hier voor onderstaande 10 randvoorwaarden onderschrijven en tijd en informatie ter beschikking stellen voor onderzoek; Dat de geformuleerde randvoorwaarden zijn aangedragen door de beoogde afnemers en leverancier van warmte om de door hen te ontwikkelen/renoveren woningen, bedrijven, scholen, voorzieningen etc. aan te sluiten op een warmtenet; Dat uit deze onderschrijving van randvoorwaarden geen afdwingbare verplichtingen voorvloeien. Op basis van bovenstaande overwegingen komen partijen de volgende randvoorwaarden overeen: 1. Prioriteit bij snel concreet maken van het afnamepotentieel Als eerste stap binnen het onderzoek zal in overleg met gemeenten en de corporaties het harde potentieel aan woningen worden vastgesteld, die gezien de technische staat en onderhoudsplanning zich direct lenen voor aansluiting. 2. Betrouwbaarheid / garantie van warmtelevering De levering van warmte is betrouwbaar, continu en op korte en lange termijn gegarandeerd. Hierbij is ook van belang is dat niet alleen in de warmtebehoefte dient te worden voorzien maar dat hierbij ook de tarieven op een marktconform niveau dienen te blijven. In het onderzoek wordt beschreven op welke wijze het warmtenet zich over de lange termijn zal ontwikkelen om altijd in de warmtebehoefte te kunnen voorzien.
3. Transparant beheer en onderhoud van het warmtenet Er wordt transparant omgegaan met het onderhoud, beheer en vernieuwing van het net. Er wordt in het onderzoek inzicht gegeven wat de planning is van eventuele modernisering en verdere verduurzaming (inzet van biomassa en aardwarmte) van het net. 4. Matchen van planning Het onderzoek zal direct inzicht moeten geven in de mate waarin de aanleg van het warmtenet past op de bouw/renovatieperiode van projecten. Planningsdata worden door alle partijen aangeleverd, aanpassingen worden tijdens de onderzoeksfase direct gemeld. In het onderzoek zal een voorzet worden gegeven op welke wijze en met welke afspraken tussen alle partijen maximale flexibiliteit in de tijd kan worden gecreëerd, tegen minimale financiële schade (niet tijdig kunnen aansluiten, niet tijdig kunnen leveren) voor alle partijen. 5. Transparante kostenbepaling en tarifering In het onderzoek worden naast de uiteindelijke aansluitkosten voor nieuwe/bestaande woningen tevens de effecten voor de woonlasten van bewoners berekend. Uitgangspunt van het onderzoek is een marktconforme aanbieding. In het onderzoek wordt aangegeven op welke wijze een transparante tarifering naar afnemers voor de langere termijn is geborgd. 6. Technische implicaties in beeld In het onderzoek worden de belangrijkste (civiel)technische implicaties aangegeven voor de openbare ruimte en de woningen. Duidelijk moet worden wat er feitelijk gewijzigd moet worden in de woning. 7. Koudelevering In het onderzoek worden mogelijkheden aangegeven op welke efficiënte wijze ook koude geleverd kan worden. Vooral voor gestapelde bouw is koudelevering in toenemende mate van belang. 8. Goed samenwerkings- of organisatiemodel Het onderzoek geeft oplossingsrichtingen voor de borging van alle belangen op lange termijn. Organisatie/eigendomsmodellen worden beschreven die partijen maximale zekerheid geven dat gemaakte afspraken altijd worden nagekomen in het belang van afnemer, leverancier en gemeente. Het warmtenet is bedoeld voor een duurzame, stabiele, comfortabele energievoorziening, niet als inkomstenbron voor gemeenten. Tevens wordt uitgewerkt wat de meest efficiënte wijze van samenwerking is ten tijde van aanleg. Het is voor alle partijen van belang dat er een duidelijk aanspreekpunt is tijdens de feitelijke bouwwerkzaamheden. 9. Verankering in beleid en prestatieafspraken Het onderzoek geeft duidelijk aan op welke punten de warmtelevering past in het gemeentelijk beleid en de gezamenlijke afspraken tussen gemeente en corporaties (PALT), dan wel waar aanpassingen nodig zijn. 10. Aansluiting bij eerder vastgestelde gemeentelijke uitgangspunten warmtelevering Dordrecht Ter aanvulling op de voorgaande punten is het van belang dat binnen de Drechtsteden een overeenkomstig gemeentelijk beleid wordt gevoerd ten aanzien van warmtelevering, ter bevordering van de duidelijkheid en voorspelbaarheid van het proces. Dit betekent dat het onderzoek aansluit bij eerder gecommuniceerde uitgangspunten. Het betekent dat het onderzoek: - inzicht geeft in de milieuprestatie van de warmtelevering, rekening houdend met de herkomst van warmte (zoals eventueel verlies aan elektriciteitsproductie van de WTE). - laat zien op welke wijze third party acces mogelijk is; het moet voor eventuele toekomstige warmteaanbieders mogelijk zijn om, onder voorwaarden en tegen redelijke betaling, gebruik te maken van de warmte-infrastructuur.
- wat betreft het organisatiemodel rekening houdt met de mogelijkheid van gemeenten om, eventueel in een later stadium, te participeren middels een aandeel of prioriteitsaandeel in het warmtebedrijf.
De randvoorwaarden worden door de volgende partijen bekrachtigd: HVC Naam: dhr. W. Van Lieshout Functie: CEO Eneco Warmte B.V. Naam: dhr. H.J. Exalto Functie: directeur Gemeente Zwijndrecht Naam:dhr. A.L. Dost Functie: wethouder Gemeente Hendrik Ido Ambacht Naam: dhr. T.A. Stoop Functie: wethouder Gemeente Sliedrecht Naam: dhr. M. Boevée Functie: burgemeester Drechtsteden Naam: dhr. M. Doodkorte Functie: Voorzitter PFO RGM Gemeente Papendrecht Naam: dhr. A. van Leeuwen Functie: wethouder Drechtsteden Naam: dhr. M. Doodkorte Functie: Voorzitter PFO RGM Provincie Zuid-Holland Naam: dhr. H.H.J.M. Goumans Funcie: directeur omgevingsdiensten (onder voorbehoud goedkeuring GS)
Forta Naam: dhr. D. Aldenhoven Functie:directeur Rhiant Naam: dhr. C. van Oostindie Functie:directeur Tablis Naam: dhr. H. Gravesteijn Functie:directeur Westwaard Wonen Naam: dhr. J. de Gruijter Functie:directeur Trivire Naam: dhr. M. Vintges Functie: directeur AM Wonen Naam: dhr. G. Bolk Functie: regiodirecteur ABB ontwikkeling Naam: dhr. J. Dekker Functie: directeur ROM-D Naam: dhr. R. Renshoff Functie: senior gebiedsontwikkelaar
Bijlage 1: overzicht van betrokken partijen Initiatiefnemer/warmteproducent/beoogd warmteleverancier: - HVC Groep B.V. Procesmanagement/projectregie: - Provincie Zuid-Holland Gemeenten: - Gemeente Dordrecht - Gemeente Hendrik Ido Ambacht - Gemeente Papendrecht - Gemeente Sliedrecht - Gemeente Zwijndrecht - Gemeente Alblasserwaard Corporaties: - Forta - Rhiant - Tablis - Trivire (Interstede/Progrez) - Westwaard Wonen Ontwikkelaars/marktpartijen: - Eneco Warmte B.V. - ABB Ontwikkeling - AM Wonen - Eneco Warmte B.V. - ROM-D - Van der Vorm Ontwikkeling - Ballast Nedam
Bijlage 2: overzichtskaart