Warmte(levering) van de toekomst. Jeroen Roos (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Jeroen Roos Utrecht, 21 september 2010

Transcriptie

1 Warmte(levering) van de toekomst (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling)

2 Ontwikkelingen nieuwbouw met effect op warmtevraag 2 Regelgeving: stapsgewijze EPC-verlaging (-> 0,6 -> 0,4 -> energieneutraal) Gemeenten krijgen meer ambitie (routekaarten naar energieneutraliteit in 20..), stellen eisen bij grondverkoop en maken prestatie-afspraken woco s Bouwtechniek wordt steeds beter (o.a. kierdichting) Duurzame energie in opmars (zonne-energie, omgevingsenergie, geothermie, windenergie,..) Meer aandacht voor verlagen energierekening

3 Consequenties voor de functionele warmte-/koudevraag 3 EPC Gemiddelde grondgebonden woning Gemiddelde gestapelde woning Ruimteverwarm. Warm tapwater Koeling Ruimteverwarm. Warm tapwater Koeling 0,8 20 GJ/jr 11 GJ/jr 4 GJ/jr 12 GJ/jr 8 GJ/jr 4 GJ/jr (heden) 0,6 15 GJ/jr 11 GJ/jr 4 GJ/jr 9 GJ/jr 8 GJ/jr 4 GJ/jr (1/1/ 11) 0,4 13 GJ/jr 11 GJ/jr 4 GJ/jr 8 GJ/jr 8 GJ/jr 4 GJ/jr (1/1/ 14) Passief 4 GJ/jr 11 GJ/jr 0 GJ/jr

4 Tendens warmtevraag 4 Totale warmtevraag gaat komende jaren fors dalen Vraag ruimteverwarming gaat naar nul. (Nacht-) ventilatie en zomercomfort worden belangrijkste issues. Warm tapwater blijft in 2020 over als grootste warmtevraag Passiefhuis-ontwikkeling: extra eisen leiden tot nóg lagere warmtevraag voor ruimteverwarming Energieneutraal-ontwikkeling: extra eisen aan netto CO 2 -inhoud van gebruikte energiedragers

5 Voorbeeld toekomstige ontwikkeling (2) 5 Details passiefhuis

6 Voorbeeld toekomstige ontwikkeling (1) 6 Energieneutraal d.m.v. warmwaterbuffer, combiwarmtepomp en energiedak

7 Toekomstige voorziening van de warmte- en koudevraag 7 Terugwinning van energie: RV-WTW, douche-wtw Maximaal gebruik van lokale duurzame bronnen bij/onder de woning: zonnecollector, bodemenergie, zonnepanelen Snel regelbare piekvoorziening (zie passiefwoningen) Gebruik van energie uit de omgeving: Warmte-koude opslag met centrale of individuele warmtepomp Externe warmtelevering indien warmte voorhanden

8 Voorbeelden externe warmtelevering 8 Geothermie (bijv. Den Haag Zuid-west), meestal met piekbijstook Zonne-energie (bijv. Nuon zonne-eiland Almere), met piekbijstook Restwarmte van elektriciteitsproductie / afvalverbranding, met CO 2 -uitstoot (stadsverwarming). Optie: retourwarmte van traditioneel stadsverwarmingssysteem) Pure restwarmte (zonder CO 2 -uitstoot, bijv. hybride lage-temperatuur warmtenet Nijmegen), evt. met piekbijstook

9 Toegelicht: Hybride warmtenet Nijmegen 9 Levering van warmte én een vorm van ruimtekoeling: huwelijk tussen traditionele stadsverwarming en warmte-koude-opslag Ín de woning productie van warm tapwater én koudeproductie voor zomercomfort Potentie: 8500 woningen Pure restwarmte van lage temperatuur van ARN (45 C) Bij max. potentieel is bijstook nodig (10% van warmtevraag), tevens backup-voorziening Lange warmtetransportleiding nodig

10 Hybride warmtenet Nijmegen (2) 10

11 Hybride warmtenet Nijmegen (3) 11

12 Hybride warmtenet Nijmegen (4) 12 Concept 2 Warm tapwater van C Koud tapwater Voorverwarming tapwater van 10 naar 35 C WP 25 C Vloer- Verwarming C 40 C Hybride Warmtenet Nijmegen

13 Business case hybride warmtenet (1) 13 Gezien vanuit oogpunt van mogelijke exploitant Alle investeringen en operationele kosten in beeld Warmteprijs bij ARN: 0 /GJ Referentie: CV-ketel (EPC 0,8) resp. individuele elektrische warmtepomp (EPC 0,6 en 0,4) Tariefsystematiek Gelijk-Aan-Anders : Warmtelevering en koudeproductie voor bewoners even duur als gas-cv met kleine airco resp. individuele elektrische warmtepomp met verticale bodemwisselaar Bijdrage Aansluitkosten (projectontwikkelaars) gebaseerd op uitgespaarde kosten in woning

14 Business case hybride warmtenet (2) 14 Referentie Hybride LT-net Projectontwikkelaar Tot Tot Investering PO 15 jaar Investering PO 30 jaar Investering PO 50 jaar Kosten PO BAK Kosten referentie minus meerkosten PO bij woningen hybride LTwarmtenet

15 Business case hybride warmtenet (3) 15 Reikwijdte Restwarmte Bivalent Aanbod ARN / gesloten ARN / open Vraag Met koeling Zonder koeling Elektriciteitsinkoop Door bewoner Door exploitant Waalfront Bouwscenario Normaal 20% minder Controls Indices Gas 5,5% Elektra 3,5% Warmte 2,5% VR gas 3,5% Korting op warmte 0,0% Start investeringen Prim infra Leiding tp Verhouding EV:VV 30% EV 70% VV WACC (interne rentevoet) Start: 4,4% 4,4% Gevoeligheden W-vraag 0,0% Verliezen 0,0% G-prijs 0,0% E-prijs 0,0% BAK 0,0% Beheer 0,0% CAPEX 0,0% euro'000 stuks Woningen period e Waalsprong, restwarmte Waalfront, restwarmte W aalsprong, bivalent Waalfront, bivalent Maximum Cumulatieve contante waarden en NCW na 30 jaar periode Netto contante waarde na 30 jaar (euro'000)

16 Hybride warmtenet: stand van zaken 16 TNO-test afgerond Praktijkproef met 4 appartementen (loopt) Verdere uitwerking businesscase Tussenevaluatie in oktober Definitieve beslissing: begin 2011

17 Bepalende factoren voor rentabiliteit toekomstige warmtenetten 17 Ontwikkeling transport- en distributiekosten, zullen nog wel wat dalen (zeker bij lage temperatuursystemen) Steeds lagere warmtevraag, maakt investeringen in netten (veel minder) rendabel Ontwikkeling koudevraag, zie in dit licht ook eisen aan passiefwoning (overstekken, weinig overschrijdingsuren, nachtventilatie) Kosten voor de beschikbare warmte Referentie voor tarieven: CV-ketel of ander systeem (bijv. individuele warmtepomp)? Warmtewet bepalend!

18 Conclusies 18 De komende jaren kan externe warmtelevering voor nieuwbouwwoningen een aantrekkelijk perspectief zijn, zeker wanneer er goedkope en CO 2 -arme warmte op relatief korte afstand beschikbaar is Op langere termijn neemt warmtevraag sterk af en zijn warmtenetten voor grondgebonden nieuwbouw waarschijnlijk niet of nauwelijks rendabel (op basis van niet-meer-dan-anders voor zowel bewoner als projectontwikkelaar). In gebieden met relatief veel hoogbouw blijft externe warmtelevering wellicht langer rendabel.