de Vliegende Hollander Maandblad voor de Koninklijke Luchtmacht 63 e jaargang - nummer 4 - april 2007 SERGEANT-MAJOORS UITGEDAAGD Meer zelfstandigheid in opleiding APACHES VOOROP IN AFGHANISTAN Belangrijke rol voor gevechtshelikopters CHINOOKS NA JAAR WEER OP UITZENDING
COLOFON UITGAVE Commando Luchtstrijdkrachten, Bureau Luchtmachtcommunicatie HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Hans Breemans EINDREDACTIE Luc Haen REDACTIE Arno Marchand, June Smit VORMGEVING EN LITHOGRAFIE TDS printmaildata DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag - 29.000 ex. REDACTIESECRETARIAAT Telefoon 076 544 71 30 Fax 076 544 71 31 4 8 11 16 INHOUD Technische toelage toegelicht De fi nanciële toelage voor technisch personeel wordt door velen met gejuich ontvangen. Anderen zetten vraagtekens bij de afbakening van de doelgroep. Commodore Bert Buitenga, Directeur Operationele Ondersteuning geeft tekst en uitleg over deze behoudsmaatregel. Apaches gewild in Afghanistan Na een intensieve uitzending van vier maanden weet de net teruggekeerde commandant van het Apachedetachement in Tarin Kowt er alles van: Apaches vormen een onmisbare schakel tijdens de missie in Afghanistan. Beroep op sergeant-majoors Het traject om sergeant-majoor te worden is onlangs nog wat zwaarder geworden. Met meer zelfstandigheid in de Middelbare Onderoffi ciers Opleiding KLu komen de cursisten niet alleen heel veel leerstof, maar ook zichzelf tegen. Centralized Approach De naderingsverkeersleiding begeleidt toestellen van en naar de vliegbases, tot de verkeerstorens het kunnen overnemen. Deze begeleiding is sinds kort gecentraliseerd op het AOCS Nieuw Milligen. 8 Foto: Richard Frigge, AVDD De Apache is een heel erg flexibel platform. INTERNET www.luchtmacht.nl E-MAIL luco@clsk.af.dnet.mindef.nl BEZOEKADRES Eurotoren, Westbroek 3, 4822 ZX Breda POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda ADRESWIJZIGINGEN 18 6 Chinooks staan weer klaar Na een jaar zonder uitzendingen gaat de Chinooks weer aan het werk in Afghanistan. Van een jaar rust was echter geen sprake met opleidingen, trainingen, de invoering van Militaire Luchtvaarteisen en een intensief opwerkprogramma. Vaste rubrieken Vervlogen tijden Terug in de tijd met de Curtiss P-40N Kittyhawk, het eerste jachtvliegtuig dat Nederland kon inzetten in de strijd tegen de Japanse bezetter. 11 Foto: Jolanda Dam-Bloothoofd, Werkcentrum Fotografie LCKLu Door in het diepe te springen, krijg je uiteindelijk betere prestaties. Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adres wijziging te laten muteren in PeopleSoft. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon 076 544 7133 of 544 7136 BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve. 14 22 23 30 In den vreemde In gesprek met adjudant-onderoffi cier Richard Westenborg, in het dagelijks leven stafmedewerker bij de CIMIC Support Unit in Apeldoorn, maar tot eind maart werkzaam bij de staf van het PRT in Tarin Kowt. Leeswijzer Journaal Mensen & Mutaties 14 Foto: Richard Westenborg Het zijn misschien kleine stapjes, maar het gaat in de goede richting. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost 17,02 per jaar (buitenland 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: 0251 31 39 39 Fax: 0251 31 04 05 E-mail: aboservice@aboland.nl Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN 0024-0389 Omslagfoto Een loadmaster van de Chinook houdt de omgeving in de gaten tijdens de oefening Highblaze in de bergen van Italië. Foto: Arnoud Schoor, Fotovlucht Vliegbasis Soesterberg 18 Foto: Arnoud Schoor, Fotovlucht Vliegbasis Soesterberg De opwerking is nog nooit zo intensief geweest. 2 3
INTERVIEW INTERVIEW TITEL Waarom krijgt vliegtuig- en heligebonden technisch personeel een toelage? Als behoudmaatregel. Om de organisatie centraal te vullen is zowel instroom nodig, als het tegengaan van uitstroom. Wat betreft instroom ben ik redelijk optimistisch. We hebben goede contacten opgebouwd met Regionale Opleiding Centra (ROC), contracten afgesloten met bedrijven als Lufthansa en Fokker en de introductie van leerdoc s. Onze uitdaging ligt vooral in het behoud van het ervaren vliegtuig- en heligebonden technisch personeel. Dat heeft voornamelijk te maken met de invoering van de Militaire Luchtvaart Eisen. Niet iedereen kan tegenwoordig zomaar een kist vrijgeven, daar heb je een bepaald ervaringsniveau voor nodig. Als personeel met die ervaring weggaat, dan kan ik dat niet vervangen door ander ervaren personeel. Vandaar dat de toelage ook hoger is, naarmate de mensen meer jaren ervaring hebben. spectief, werk en privé kunnen combineren waaronder uitzendingen, werkomgeving en werkinhoud. Uiteindelijk is het ook het verhaal van de kip en het ei. Personeelsbehoud betekent een goed gevulde organisatie en een goed gevulde organisatie betekent een verlaging van de uitzenddruk. We zijn toch één team één taak? Waarom ontvangen andere functiegroepen niks? De toelage heeft niks te maken met belonen, waarderen of compenseren van de uitzenddruk. Het is ook niet zo dat we ons motto één team één taak niet serieus nemen. Het betekent alleen niet: gelijke monniken, gelijke kappen. Soms moet je differentiëren. In tal van andere functiegroepen zijn ook tekorten. Worden die ook opgelost met een toelage? Ik denk dat differentiatie binnen bepaalde functiegroepen in de toekomst In 2003 is in het kader van reorganisaties ook technisch personeel wegbezuinigd. Had deze behoudsmaatregel niet voorkomen kunnen worden? Nee, dat was geen oplossing geweest. In een reductie gaat het zowel om aantallen als om mensen in functiegroepen. We hadden bij de sluiting van Vliegbasis Twenthe kunnen zeggen: jullie gaan allemaal naar andere velden, maar het is ook een stukje sociaal beleid om van bepaalde afvloeiingsregelingen gebruik te laten maken. De vorige maatregel werkte niet naar behoren. Merkt u nu al wel resultaat? De vorige maatregel was geen behoudmaatregel, maar gebaseerd op waardering. Daarnaast hebben we onderkend dat deze zogenoemde vierduizend gulden maatregel niet goed werd toegepast. Nu praten we over een structurele toelage op grond van ervaring, waar bovendien geen einddatum op staat. De maatregelen zijn dus niet te verge- Wie ontvangen de toelage? Commodore Buitenga over toelage ervaren technisch personeel Soms moet je BOT-onderofficieren aan wie een organieke functie is toegewezen in de functiegebieden VOT, AVT, NDO, Vliegtuigplaatwerk en Wapentechniek. Dat kunnen ook functies zijn binnen een bedrijfsbureau, als diegene rechtstreeks bijdraagt aan de inzetgereedheid van een toestel. BBT-onderofficieren komen niet voor de toelage in aanmerking, omdat zij door hun BBT aanstelling al behouden zijn voor deze vakgebieden. Voor meer vragen over de toelages, kunt u contact opnemen met uw personeelsconsulent. differentiëren Om de uitstroom van ervaren vliegtuig- en heligebonden technisch personeel tegen te gaan, krijgt deze doelgroep sinds 1 januari 2007 een maandelijkse toelage. Waarom dit slechts voor deze groep geldt, vertelt commodore Bert Buitenga, Directeur Operationele Ondersteuning. Tekst: June Smit Foto s: Richard Frigge, AVDD Is de toelage de enige manier om deze doelgroep te behouden? Zeker niet. We willen niks afkopen, maar wel een signaal afgeven, dat we iets doen met het probleem. De toelage is slechts een korte termijnmaatregel. Maatregelen voor de middellange termijn zijn praten met mensen, loopbaanontwikkeling, zorgen dat het leuk blijft. Het gaat niet alleen om geld, maar wel een beetje. Geld staat op nummer zes op het lijstje wat werk bevredigend houdt. Het is een begin. We werken ook aan zekerheid, toekomstper- onoverkomelijk is. Sterker nog, de eerste verkenningen hiervoor moeten naar mijn mening onderdeel zijn van het arbeidsvoorwaardelijk overleg. Om welke functiegroepen en onder welke voorwaarden dat zou zijn, is dus nog niet bekend. De toelage is een tijdelijke financiële maatregel. Hoe tijdelijk is die? De maatregel blijft in stand totdat er een defensiebrede maatregel is gekomen. Die wordt in het arbeidsvoorwaardelijk overleg besproken. lijken. En ja, we merken al resultaat. Op de Vliegbasis Twenthe zijn nu al mensen die nog anderhalf of twee jaar willen blijven, zodat ze het bedrag nog kunnen ontvangen. Dat kan. Zolang je in dezelfde functiegroep werkzaam blijft, heb je recht op de toelage. Uiteindelijk werkt het ook door op de pensioenregeling. Daarnaast hebben we al gesprekken gehad met mensen die heroverwegen om toch te blijven. Geld is niet alles, maar kan net dat zetje in de juiste richting zijn. 4 5
vervlogen tijden Verouderd concept Kittyhawk zag volop actie in nadagen WO II De P-40 is echt een vliegende tank, zo zwaar. Tekst: Arno Marchand Foto s: Uit archief Willem Sessink/www.nmlh.nl om me op te pikken. Als Fokkinga terugdenkt aan die periode realiseert hij zich hardop: Wat heb ik toch geboft. Ik denk bijvoorbeeld aan een gecombineerde aanval met bommenwerpers. Ik dacht dat die later zouden zijn, maar tijdens mijn tweede run schoten ineens de vlammen uit de grond, en zat ik midden in hun bommenregen. Bomen kwamen letterlijk cirkelend door de lucht op cockpithoogte voorbijvliegen. Dat was gewoon een stommiteit van ons. vervlogen tijden De Kittyhawk was het eerste jachtvliegtuig waarover Nederland de beschikking kreeg om terug te vechten tegen de Japanse bezetter. Maar de motor was niet krachtig genoeg om het zware toestel tot een echte jager te maken. Als jachtbommenwerper voldeed hij echter prima. Tweede luitenant b.d. Gerard Fokkinga, 84 jaar, en sergeant-majoor b.d. Hugo Haye, 83 jaar, vlogen er samen mee tegen Japan. Nu zijn het buren van elkaar in Houten. Type: Curtiss P-40N Kittyhawk Eenheid: 120 NEI Squadron Dienstperiode: van 1943 tot 1950 Aantal: 67 Beiden groeiden op in Nederlands-Indië, waar ze eind jaren dertig de Japanse dreiging duidelijk voelden. Toen de mobilisatie in 1941 uiteindelijk een feit was, werd dat een trieste toestand, zegt Fokkinga. Als in een komische act van een toneelstuk. Niemand was geprepareerd voor een oorlog tegen de Japanners. Beiden lieten in 1942 hun geboortegrond achter zich en vluchtten naar Australië. Daar pakten ze hun vliegeropleidingen waarmee ze in Indië waren begonnen, weer op. Na verloop van tijd gingen ze per boot, zigzaggend over de oceaan om Japanse onderzeeërs te ontwijken, naar de Verenigde Staten. Daar volgde eerst de basisopleiding op Fort Leavenworth, waar Fokkinga en Haye, beter bekend als Boebie, elkaar voor het eerst ontmoetten. Fokkinga: Er was sprake dat Nederland de tweemotorige P-38 Lightning zou aanschaffen, maar tot onze grote spijt ging dat niet door. Nee, helaas, beaamt Boebie. In plaats daarvan werd het de P-40. Daarvan was de motor De Kittyhawk Wham Bam, net terug van de eerste operationele missie van het 120 NEI Squadron. De bellytank hangt nog onder de romp. De ophangpunten voor bommen onder de vleugels zijn leeg. vloeistofgekoeld in plaats van door lucht, en dat maakte hem veel kwetsbaarder, zegt Fokkinga. Eén kogel kon de motor al uitschakelen. Loos alarm Weer terug in Australië kwamen Haye en Fokkinga terecht bij het 120 Netherlands East Indies (NEI) Squadron, dat nog van de grond af aan moest worden opgebouwd. Fokkinga: Nog tijdens die opwerking werd er ineens groot alarm geslagen. Een Japanse aanvalsvloot zou het op de westkust van Australië, en vooral de haven Freemantle, hebben gemunt. Wij daar hals over kop met man en machine naartoe. Uiteindelijk ging het om loos alarm. In april 1944 was er dan het moment dat 120 NEI Squadron vertrok naar Merauke, aan de zuidkust van Nederlands Nieuw Guinea, op de grens met het Australische deel. Fokkinga en Boebie zaten in de eerste groep die er neerstreek. Boebie: Dit gebied is overigens nooit bezet geweest. Het was niet interessant voor de Japanners, maar was wel door hen platgebombardeerd. Nu kwam er nog af een toe een verkenningsvliegtuig over, dat wij dan moesten onderscheppen. Het duurde echter ongeveer een half uur voordat we op hoogte waren, want de P-40 is echt een vliegende tank, zo zwaar. Die verkenner was dan ook al lang weg. Kannibalen Maar de Kittyhawk bewees wel degelijk zijn waarde. Boebie: Vooral na de verhuizing naar Biak in mei 1945. Het was trouwens nog best een hele uitdaging om met de P-40 over twaalfduizend voet hoge bergen te vliegen. Ook ging er wel eens iets mis. Dat gebeurde me na een missie naar de Vogelkop, zegt Fokkinga. Mijn toestel hield ermee op, en ik moest een noodlanding maken op het strand. Dát ging. Maar daarmee was ik er nog niet, want dat gebied stond bekend om de koppensnellers, compleet met botje door de neus en een peniskoker. En die kannibalen wilden zo n beetje dikkige, malse jongen als ik vast wel in de pot hebben. Met een pistool hou je ze nog wel een tijdje tegen, maar je kogels raken een keer op. Gelukkig kwam de Catalina vliegboot snel Haai Of die keer na een duikbombardement op een Japans peilstation. Toen bleef een van mijn bommen hangen en kreeg de motor twee inslagen te verwerken, gaat Fokkinga verder. Ik had mijn riemen al los om te springen boven Japans gebied, maar ik besloot toch een noodlanding te maken en deed mijn riemen weer vast. En ik maakte een van de mooiste noodlandingen ooit. Eerst met de staart in het water, en dat hoor je heel goed. Maar nadat de neus het water raakte, was het ineens doodstil. Met de bom ging het gelukkig goed. Ik klom razendsnel uit mijn kist, want die bleef geen seconde drijven. Ik dobberde daar wat rond in mijn dinghy, hoorde de motoren van een Japanse boot aangaan, en de wind en stroming dreven me naar het strand. Ik had een verdedigingsplan bedacht, maar de Japanners kwamen niet. Wel een tijgerhaai. Hij was niet zo heel groot, maar ik vond hem groot genoeg. Ik heb m met de dinghy op z n neus geramd en hem uitgescholden. Daarna werd het weer doodstil. Dat duurde totdat de Catalina arriveerde en de Japanners het vuur op het watervliegtuig openden. Als ze maar durven te landen, dacht ik, zegt Fokkinga. Maar dat moet ik ze nageven, dat déden ze! Alleen, hij kwam op vaarsnelheid recht op mij afgevaren! Dit gaat fout, dacht ik. In een laatste poging om het toestel te ontwijken, eskimoteerde ik. Ik draaide me dus met bootje en al om, en zette me, voor zover dat ging, tegen de bodem ervan af om dieper onder water te komen. Op dat moment raakte ik ook de onderzijde van de romp van de vliegboot. Maar ik kon me afzetten, en kwam weer boven. De bemanning van de Cat die inmiddels tot stilstand was gekomen, keek apathisch alsof ze naar een dode moesten zoeken en hees mij stomverbaasd aan boord. Ik had echt gezwijnd. Geen frustraties Ik heb in de oorlog niet een kogel op een Japanner afgeschoten, lijkt Boebie ietwat mistroostig te zeggen. Nee hoor, ik Haye, midden bovenin, deelt in de belangstelling na de eerste raid van het 120 Squadron op Japanse stellingen in Timoeka en Japero. Formatie van vier P-40 Kittyhawks, elk met twee bommen, op weg naar door Japan bezet gebied. De naam van de nummer luidt Snafu, wat staat voor situation normal all fucked up. heb er geen frustratie van. Je legt je erbij neer. Ik was of op recuperatie in Australië, of vliegtuigen aan het ferryen. Ik verlangde er ook niet naar om boven door Japan bezet gebied te vliegen hoor of om ze onderweg te ontmoeten. Zij hadden superieure kisten en je deed gewoon wat je moest doen. Maar ook Boebie kreeg zijn portie. Ik zal het nooit vergeten, zegt hij. Tijdens een oefenpatrouillevlucht begon de motor te sputteren, en kreeg ik brandende spetters olie op de ruit. Dit ging ik niet halen, dus maakte ik een landing op het water. Snel m n harnas uit en op vleugel om in het water te springen maar hij zonk niet. Ik was voor de zuidkust van Nederlands Nieuw Guinea in zeer ondiep water terechtgekomen. En ineens zag ik een KNIL-hoed op me afkomen, en werd aangesproken door een Papua. Hij vroeg me in het Maleis en dat sprak ik ook of ik mee wilde naar de Kampong, en daar ben ik door reddingsboot van het squadron opgepikt. Kijk, wij werden opgeroepen om te vliegen voor koningin en vaderland, en dat deden we zonder problemen. Ik heb m n best gedaan. Zijn buurman beaamt dat: Ik ben trots dat ik een bijdrage heb kunnen leveren. Fokkinga maakt zich klaar voor een vlucht in een P-40. Na het lange wachten en oefenen is het voor hem eindelijk tijd om in actie te komen. VLIEGENDE 6 VLIEGENDE 7
INTERVIEW INTERVIEW Vertrouwen is essentieel voor samenwerking met grondtroepen in Afghanistan Een Apache is meer dan vuursteun alleen Tekst: Arno Marchand Foto s: Richard Frigge, AVDD Als je je tijdens de uitzending druk kan maken over details, dan mag je stellen dat het werk goed gaat en dat je organisatie staat. Dat stelt luitenant-kolonel Onno Eichelsheim, commandant van het begin maart teruggekeerde Apache-detachement uit Tarin Kowt. Spectaculaire tegenlicht opname van een Apache die de fl ares uit zijn zelfbescherminsgspods gebruikt. Ik vind het eigenlijk supergaaf gegaan, al is dat een vreemd woord in deze context, zegt overste Eichelsheim, net terug uit Afghanistan. Van meet af aan was de sfeer goed en we hebben een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Het Apachedetachement verruilde in het najaar van 2006 thuisbasis Kandahar voor Tarin Kowt, of TK zoals het kortweg wordt genoemd. Daarvandaan opereren ze dichter bij de Nederlandse gevechtseenheden van de Task Force Urzugan (TFU). Voor hun inzetgebied is het gewoon korter vliegen vanaf TK, dan vanaf Kandahar, zegt Eichelsheim, die normaliter commandant 301 Squadron op Gilze-Rijen is. Voorafgaand aan de verhuizing waren de KLu-militairen hierover nog wat sceptisch, maar de keuze heeft heel goed uitgepakt. Belangrijke factor daarbij is de bevoorrading en die verliep uiteindelijk bijzonder goed. Vanaf TK kunnen we beter integreren met de grondtroepen. Als er nu een peloton de poort uitgaat, geven ze dit over de radio door aan onze OPS. Wij hebben ook hun plannen en weten dus exact waar ze op welk moment zijn, en wat ze gaan doen. Natuurlijk kan dit ook vanaf Kandahar, maar dit gaat directer. Nu hebben we dagelijks face to face contact tijdens briefings en debriefings. Vertrouwen is essentieel om te kunnen samenwerken. Dat oefenen we dan ook geregeld op Gilze-Rijen met een compagnie die dan een week te gast is en waarmee we intensief trainen. Zo leer je elkaar écht kennen. Noodzakelijk De KLu-Apaches staan overigens niet alleen paraat voor de TFU-eenheden. Het inzetgebied is het hele Regional Command South (RC South, red.), dat onder leiding staat van de KL generaalmajoor Ton van Loon, verduidelijkt Eichelsheim. Dat betekent dat we dus niet alleen boven Uruzgan vliegen, maar ook boven de provincies Helmand, Kandahar en Zabul. De Apaches zijn een schaars goed, dus het is noodzakelijk om elkaar te helpen. We hebben daarom ook een blik geworpen in de keuken van de Britten, om te zien hoe zij met acht Apaches opereren. Je merkt dat interconnectiviteit érg belangrijk is geworden. Niet alleen met de grondeenheden, maar juist ook met andere wapensystemen als de A-10 en de F-16 voor close air support en de B-1 zware bommenwerper, en de onbemande verkenningstoestellen Commandant 301 Squadron luitenant-kolonel Onno Eichelsheim, droeg onlangs het commando van het Apache-detachement op Tarin Kowt over aan overste Pier Schipmölder. Naast het ondersteunen van grondtroepen houden de Apaches in Afghanistan ook de omgeving scherp in de gaten. Global Hawk en Predator. Die laatste twee zijn echte force multipliers, want er is geen enkel ander middel dat zo lang een gebied in de gaten kan houden. Ze zijn absoluut noodzakelijk voor het werk dat we hier doen. Dat is heel sterk naar voren gekomen. Handig Samenwerking met F-16 s werd al steeds intensiever, wat volgens Eichelsheim voor een groot deel te danken is aan trainingen als de Helicopter Weapons Instructor Course (HWIC). Daarin wordt al meer samengewerkt door de twee disciplines. Wij kunnen met de Apache en zijn Hellfires heel veel, maar niet alles. Dus móeten we samenwerken, want soms is een vijfhonderd- of duizendponder heel handig. Maar de Apache is wel een heel erg flexibel platform. Je kan met de onscene-commander overleggen, en de tactiek ter plaatse makkelijker aanpassen dan met een fixed wing-toestel. Maar bij vuursteun zijn alle facetten belangrijk: F-16 s, Apaches én de pantserhouwitzers van de artillerie. Een Apache is echter meer dan vuursteun alleen. De vliegers hebben een grote mate van interactie met de grondtroepen. Wij zitten met de Apache ín het gevechtsveld, terwijl een vliegtuig het gevechtsveld bezoekt. Om alle facetten zo goed mogelijk te laten samenwerken, hebben we dan ook geregeld overleg met de Forward Air Controllers, de F-16 en de helikoptergemeenschap. Sperwer In het kader van de samenwerking wil de detachementscommandant zéker 8 9
INTERVIEW REPORTAGE niet voorbij gaan aan de Sperwer, het Unmanned Aerial Vehicle (UAV) van de Koninklijke Landmacht. Sinds eind vorig jaar worden die operationeel ingezet vanaf TK. De Apache is natuurlijk een relatief duur platform, maar zeer goed in verkenning, het bekijken van een onbekend gebied, en de surveillance, het in de gaten houden van een gebied dat je al kent. Juist dat laatste kan een onbemand verkenningsvliegtuigje als de Sperwer ook goed, zij het op een veel beperkter afstand dan bijvoorbeeld de Predator. Zodra blijkt dat er iets gaande is, komen wij met de Apache voor de nodige show of force, of daadwerkelijk gerichte actie. Ook wanneer bij gevechtshandelingen het zwaartepunt uit de strijd gaat, kan de Sperwer de observatie overnemen. Dat werkt erg prettig als je zo dicht bij elkaar staat op Tarin Kowt. Bemand vliegen blijft echter noodzakelijk. Ik zeg dat natuurlijk als vlieger, maar ik beoordeel dit objectief. UAV s vormen een aanvulling, geen overname. PRT s Volgens Eichelsheim is er in Nederland misschien wel erg weinig besef wat de Provincial Reconstruction Teams (PRT s) doen. Ze bereiken veel en daar is dito waardering voor, zowel vanuit de Afghaanse overheden, als vanuit ISAF. Ook internationale hulporganisaties zien echt vooruitgang, en dat is wel de beste graadmeter. Kijk, eerst moet er stabiliteit zijn in de zogenoemde Afghan Development Zones, de ontwikkelingsgebieden, voordat de PRT s aan de slag kunnen. Wij zorgen vanuit de lucht voor de omstandigheden waarin onze gevechtseenheden en de PRT s hun werk kunnen De veelvuldige inzet van de gevechtshelikopters vraagt ook om intensief onderhoud. Dit vindt plaats in de speciale clamshelters, waar mens en materieel beschermt zijn tegen de felle zon. doen. PRT s worden overigens altijd begeleid door bewapende troepen. Is het eenmaal gelukt stabiliteit in één gebied te krijgen en is dat deel van de provincie op bestuurlijk gebied opgebouwd, pas dan kunnen we verder uitbreiden. Nederlandse PRT s werken in mijn ogen niet anders dan die van andere naties. Iedereen doet ongeveer hetzelfde, zoals dat gestuurd wordt vanuit het RC South. Nederland richt zich wel erg sterk op de bevolking, en misschien zit het in de snelheid waarmee de Afghan Development Zones worden benaderd. Maar het is vooral ook een combinatie van factoren. Om zoveel mogelijk problemen uit te sluiten, hebben de commandanten van zowel de Battle Groups, als de PRT s, het Apache- en het F-16-detachement, hierover dan ook vaak contact met elkaar. Niet zwaarmoedig De commandant vindt het werk voor zowel de grondtroepen als de vliegers intensief. De staf en de ondersteunende diensten kennen een uitzending van vier maanden, de technische dienst drie, en de vliegers rouleren om de negen weken. Ondanks de hoge werkdruk was de sfeer volgens Eichelsheim erg goed. In het begin waren er in Kamp Holland nog weinig recreatiemogelijkheden, was er vaak slecht weer, en kenden we brandstoftekorten. Maar gaandeweg de rit bouwden we een eigen recreatie- en sportruimte en begonnen de operaties en bevoorrading te lopen. We hebben ons zelfs geregeld afgevraagd of we wel zoveel mochten lachen in een gebied als waarin we zaten. De dagelijkse bezigheden van Eichelsheim speelden zich voornamelijk af op de grond, maar hij vindt het belangrijk om zelf te vliegen om zogezegd het gevoel bij de verhalen van collega s te krijgen. Ik wil weten waar de vliegers het over hebben, zegt hij. Je weet dat wanneer je er op uitgaat, je je wapens moet gebruiken. Maar dat doen we alleen als het echt moet. Je beseft daarbij altijd hoe gevaarlijk het is. Maak je een fout, dan creëer je voor de PRT s een heel moeilijke situatie. Daar wordt zeker over gesproken, maar niet op een zwaarmoedige manier. Op een gezonde wijze geven we het juist een plek. De buitenwereld doet daar vaak dramatischer over. Het is me tijdens het vliegen trouwens wel opgevallen dat het daar s nachts écht donker is. Heel wat anders dan in Nederland, waar je altijd nog wel wat restlicht hebt. Dat heb je daar in de bergen absoluut niet. Balans Op de vraag of het personeel voorafgaand aan de uitzending voldoende is getraind, antwoordt Eichelsheim met een resoluut ja. En daarbij hebben we natuurlijk al heel wat uitzendervaring opgedaan de laatste jaren. Maar we moeten wel goed oppassen met de trainingen in Europa of de VS, die ons wachten als we weer terug zijn. Doordat we zo vaak van huis verblijven, wordt de werkdruk wel erg hoog. Dat is niet erg, als er maar een balans is. Vliegers en technici is nu al teveel nachten van huis om een permanente uitzendcapaciteit te garanderen. We moeten dus naar een nieuwe balans, waarbij we meer in Nederland trainen. Dat wordt mijn uitdaging voor de komende tijd. Meer zelfstandigheid in Middelbare Onderofficiers Opleiding KLu Sergeant-majoor als leider, vakman én militair De opleiding tot sergeant-majoor is vernieuwd. De Middelbare Onderofficiers Opleiding KLu duurt niet alleen langer, maar kenmerkt zich ook door een actievere manier van opleiden. De eerste pilot ging 20 februari van start bij het 132 Squadron DMLO op Vliegbasis Woensdrecht. Tekst: June Smit Foto s: Jolanda Dam-Bloothoofd, Werkcentrum Fotografi e LCKLu Onderdeel van de MOOK is de letrabaan, waarbij het groepsproces van groot belang is. 10 11
REPORTAGE REPORTAGE De tijd om achterover leunend de opleiding tot sergeant-majoor te volgen, zoals wel gesuggereerd wordt, is voorbij. Onder de noemer Middelbare Onderofficiers Opleiding KLu (MOOK) heeft het 132 Squadron van Opleidingen Koninklijke Luchtmacht (OKLu) de opleiding een nieuw leven ingeblazen. Hierin voert niet het luisteren en ontvangen de boventoon, maar zelfstandigheid en actief meedenken. De C-LSK was persoonlijk sterk betrokken bij deze ontwikkeling, zegt majoor Dick Alssema, commandant 132 Squadron DMLO (Didactiek Militair Leiderschap en Opleidingen). Volgens hem is de categorie van sergeant-majoor tot nieuws, het duurt langer en bovendien is niet elke vernieuwing altijd een verbetering. Maar iedereen die sergeant-majoor is geworden, moet binnen drie jaar de opleiding volgen. Ons werd verteld dat we de pilot gingen volgen. Na de nulmeting en het rollenspel kregen we onze zwakke en sterke punten te horen. Voor mij niks nieuws, want ik weet waar mijn zwakke punten liggen. Ik hoop hier dingen mee te krijgen die ik kan hanteren als leidinggevende. Of dat gaat lukken, is uiteindelijk allemaal afwachten. Je neemt natuurlijk al wat levenservaring mee, maar tot nu toe zijn het tussen wordt nogal wat van de cursist verwacht. In plaats van alleen maar luisteren, moet hij of zij vooral door lezen en casussen de stof eigen maken. We hebben gekozen voor een andere onderwijsfilosofie, zegt Van Vugt. Wij zijn geen instructeurs meer, maar studiebegeleiders. De cursisten zijn nu zelf verantwoordelijk voor hun eigen leerproces, dat ze bijhouden in een digitaal portfolio. Theorie over dienstcorrespondentie gaan we ze bijvoorbeeld niet leren, dat moeten ze zelf lezen. Iedereen moet maximaal aan het werk, zegt Alssema. We hebben ze ook gezegd: Ja jullie worden nat, maar we en organiseren. Die verbeter ik onder andere door presentaties en LTV (leiderschap training vaardigheden, red.) en door het plannen van mijn huiswerk. Ik vind het heel leerzaam. Als je vanuit de werkvloer sergeant-majoor wordt, komen er toch wel een hoop dingen op je af. In mijn huidige functie ben ik bezig met het opbouwen van een werkplaats, die in de nieuwe O.T. (Organisatie Tabel, red.) gaat draaien. Dan heb ik maar één adjudant boven me, dus ik moet het ook zelf kunnen runnen. Ik denk dat die cursus daar heel erg bij helpt, zeker op momenten dat de druk toeneemt. Competenties De MOOK is de eerste luchtmachtopleiding die gebaseerd is op competenties die van belang zijn in de rang van sergeant-majoor. In totaal gaat het om twaalf competenties. Voor aanvang van de opleiding krijgt de cursist een zogenoemde nulmeting, waaruit blijkt over welke competenties hij of zij reeds beschikt en in hoeverre ze ontwikkeld zijn. Aan het einde van het traject krijgt de cursist dezelfde meting. We kijken dan of er een leercurve is ontstaan, zegt Alssema. Elke kandidaat heeft een persoonlijk leerplan, waarbij de nadruk ligt op een aantal competenties. Mocht er aan het einde van de cursus nog een leerbehoefte overblijven, dan krijgt de cursist hulp bij het invullen daarvan. Dat gaat in overleg met zijn of haar direct leidinggevende. Ook tijdens de opleiding wordt de direct leidinggevende betrokken bij het leerproces. Van Vugt: Als de cursist de competentie spreken in het openbaar moet ontwikkelen, dan heeft diegene op de werkplek iemand nodig die hem of haar begeleidt. Zo kun je bijvoorbeeld met je chef afspreken dat als er in het openbaar gesproken moet worden, jij dat oppakt. Alssema: Deze koppeling tussen werkplek en opleiding is bijzonder. Ik heb dan ook erg veel vertrouwen in deze cursus. Het is zwaar en het verlegt grenzen, maar we hopen dat ze hiermee heel goede sergeant-majoors worden. En wellicht komt er in de toekomst een vervolg met de LOOK voor sergeanten en de HOOK voor adjudanten. Sergeant-majoor Michel van Vliet, Paresto chef-kok De groep bespreekt een opdracht in het kader van leiderschapstraining. kapitein degene die s ochtends het licht aandoet en s avonds uitdoet. Daarom wilde hij voor de rang sergeant-majoor echt een kwalitatieve cursus, waarin niet alleen het kennen, maar ook het kunnen van de cursist wordt verbeterd. Daarnaast stamde de vorige opleiding, de NOHO (Niveau Opleiding tot Hoofd Opzichter, red.) uit 1991. Inmiddels is er heel wat veranderd in de organisatie. Binnen de KLu is altijd veel aandacht geweest voor de sergeant-majoor als vakman. Nu is er ook meer aandacht voor de sergeant-majoor als leider, vult majoor Ron van Vugt aan. En besteden we meer aandacht aan de sergeant-majoor in zijn rol als militair. Sergeant-majoor Danny Giesbert, instructeur onderhoudssysteem vliegtuigen (IMS) Het is zeker een nuttige cursus, maar het heeft een nieuwe opzet dus het uiteindelijke effect moet nog blijken. De opleiding stuitte in de eerste instantie wel op weerstand. Het is iets allemaal onderwerpen die ik nog niet heb gehad. De eerste week was al meteen behoorlijk zwaar. Sommigen die er een flinke reistijd op hadden zitten, waren aan het eind van de dag al de weg kwijt. s Morgens neem je het nog op, s middags minder en s avonds vaak helemaal niet meer. Het is een beetje zoeken naar een goede lijn om de cursus op te pikken. Degene die de NOHO hebben gehad, roepen nu lachend: wij hebben maar vier weken gehad. Wij zeggen dan: ja, maar wij worden supersergeantmajoors! Verdrinken De MOOK bestaat uit drie delen, die in totaal zeven weken beslaan. Het eerste deel duurt vijf weken, de volgende elk een week. In deze periode wordt steeds toegewerkt naar een integrale opdracht, waarvoor de cursisten de opgedane kennis en kunde gebruiken. Na elke module keert de persoon terug naar de werkvloer. Na het laatste deel vindt een proeve van bekwaamheid plaats. Onder- Tijdens een kennismakingsoefening zetten de cursisten hun kwaliteiten op papier. gaan jullie leren zwemmen. Natuurlijk kijken wij ook of ze niet verdrinken. Tot nu toe hebben wij het idee dat ze een uitdaging willen, de cursisten pakken het erg goed op. Sergeant-majoor Dennis Kruize, dockchief Apache grootonderhoud Dat het zwaarder zou zijn dan de NOHO had ik wel verwacht, maar niet dat dat al op dag één zou beginnen. Nu twee weken later valt alles op zijn plek. Het zelfstandige staat bij de MOOK hoog in het vaandel. Het is ongeveer tachtig procent zelfstudie en twintig procent begeleiding. Je krijgt te horen wat je moet leren en daarna bespreek je de stof in casussen. Omdat je het meteen in de praktijk brengt, verheldert het een hoop. Wat dat betreft is het beter dan de stof alleen maar leren. Bovendien kun je alle hulp krijgen als je er maar naar vraagt en hebben we veel steun aan elkaar. Mijn persoonlijke aandachtspunten zijn communicatie Op de letrabaan moeten de cursisten met de beschikbare middelen aan de overkant komen. Daarbij heeft iedereen een taak. De MOOK kenmerkt zich door een andere manier van lesgeven, waarbij de cursisten ook actief en zelfstandig deelnemen aan de lessen. Ik verwacht dat ik na deze cursus sterker op mijn werkplek terugkom. Omdat ik vier koks onder me heb, krijg ik in mijn werk veel met leidinggevende aspecten te maken. Hier krijg ik daar tools voor. Van mijn voorgangers had ik gehoord dat je de cursus achterover leunend ging halen, dat het alleen maar luisteren en ontvangen was. Dat is veranderd, maar ik ervaar het als goed. Je bent hier echt bezig om jezelf te verbeteren. Door in het diepe te springen krijg je uiteindelijk betere prestaties. Mijn aandachtspunten zijn delegeren en communiceren en daar hebben we al aspecten van behandeld. De afgelopen dagen hebben we ook lessen over dienstcorrespondentie gehad. Dat vind ik persoonlijk handig, want misschien kom ik daar in de toekomst wel meer mee in aanraking. Bovendien word je er niet dommer van. Tot nu toe heb ik een goed gevoel over de cursus. Alles wat ik krijg is nieuw, boeiend, maar ook heel veel. Misschien is het een verbeterpuntje om dingen wat beknopter aan te leveren. Je moet best wel veel lezen, soms tot in de late uurtjes. Het is absoluut leuk, maar ik loop tegen de veertig en ik verwachtdat het voor iemand die wat ouder is, misschien nog wel zwaarder is. 12 13
Naam: Richard Westenborg Leeftijd: 38 jaar Rang: adjudant-onderofficier Functie: Stafmedewerker PRT/CIMIC Support Element Sinds: half november 2006 tot eind maart 2007 Opbouwen op z n Afghaans Tekst: June Smit Foto s: Richard Westenborg Eén team, één taak. Toch werkt niet iedere luchtmachter binnen het CLSK-team, maar in een paarse omgeving of in het buitenland. Deze maand een gesprek met adjudant-onderofficier Richard Westenborg. In het dagelijks leven stafmedewerker bij de CIMIC Support Unit in Apeldoorn, maar tot eind maart werkzaam bij de staf van het PRT in Tarin Kowt. Het eerste Provincial Reconstruction Team (PRT) had een zware kluif aan het opbouwen van de eerste contacten in Uruzgan. Dat wist ik al voordat we hier in november vorig jaar heen gingen. Omdat wij die contacten nog verder moesten uitbouwen, verwachtte ik een hele uitdaging en die hebben we inderdaad gekregen. In Nederland werk Hoewel Richard Westenborg op de staf zit, gaat hij geregeld met missieteams van de PRT Uruzgan in. Hier is hij in gesprek met dorpsoudsten in Chora. ik nu al twee jaar bij de CSU (Civil Military Cooperation Support Unit, red.) als stafmedewerker. Ik werd hiervoor gevraagd toen de eenheid nog in oprichting was. CIMIC staat voor civiele militaire samenwerking in de breedste zin van het woord, maar dat doen we voornamelijk door met de bevolking te praten over hun problemen, maar ook met projecten voor wederopbouw. Op stafniveau proberen we de overheid te ondersteunen, door te adviseren hoe je plannen kunt maken. Onze teams doen dat op dorpsniveau. Uiteindelijk is ons werk in uitzendgebieden maar een tijdelijke maatregel. We zorgen ervoor dat NGO s (Non Governmental Organisations, red.) en IO s (International Organisations, red), zoals Unicef of het World Food Programme ons werk uiteindelijk overnemen. Zij hebben daar ook de expertise voor in huis. Dat kan echter alleen als het veilig is. Wij doen dus de eerste aanzet, maar ons streven is dat onze aanwezigheid op termijn niet meer nodig is. Lang duren Voorlopig zijn we echter nog nodig. Met educatie, waar ik op stafniveau voor verantwoordelijk ben, is het bijvoorbeeld heel slecht gesteld in Uruzgan. Op dit moment kan 82 procent van de mensen in de provincie niet lezen of schrijven. Daardoor is het mogelijk dat zij eerder beïnvloed kunnen worden door Taliban. In verband met de veiligheid kunnen echter veel scholen nog niet open, want de Taliban is nog in groten getale actief in gedeeltes van de provincie. Maar er speelt nog meer. Veel leraren worden bedreigd of zijn nauwelijks geschoold, meisjesonderwijs is een groot probleem, er is veel corruptie en schoolschriften en pennen, maar ook voedselhulp van het World Food Programme wordt regelmatig op de lokale bazaar verkocht. Ik heb de afgelopen tijd geprobeerd inzicht te krijgen in wat er is aan scholen, leerlingen en geldstromen. Daarnaast heb ik maanden moeten werken aan relatieopbouw met regionale bestuurders, terwijl ik wist dat deze corrupt waren. Ik ben dan ook ontzettend blij dat ik nu met één soort onderminister, een deputy director, kan praten. Ik heb een tienstappenplan ontwikkeld voor de provincie Uruzgan waaraan wij samen invulling proberen te geven. Eén keer in de week koppel ik het plan met hem terug. Hij is positief, maar het gaat wel lang duren. Beïnvloeden Een ander belangrijk departement, waar we mee samenwerken, is Information and Culture, oftewel kranten en radio. Dit behoort ook tot één mijn taken. Voordat wij hier kwamen was er één overheidszender, die een bereik had van twaalf kilometer. Nu is er met steun van Nederland een Afghaanse nationale radiozender die binnenkort driekwart van Uruzgan kan bereiken. Het is een ontzettend goed project. De radio is een uitstekend medium om mensen te bereiken en te beïnvloeden. ISAF heeft geen betrokkenheid bij de invulling van de programma s, daar zorgen de Afghanen helemaal zelf voor. Wel is er de mogelijkheid voor ISAF om in samenwerking met de zender ISAF boodschappen uit te zenden. Door middel van een dramaserie probeert de zender de nog conservatieve bevolking in Uruzgan zaken mee te geven, zoals het belang van ziekenhuizen, inentingen, gezondheidszorg voor vrouwen en educatie vanuit het gezin. We proberen hier alles op een op een Afghaanse manier te doen en een Afghaans gezicht te geven, om zo de overheid te promoten. Op de Westerse manier werken, kunnen we natuurlijk perfect, maar dat zal niet het gewenste effect hebben. Wij kaarten problemen aan en komen samen met de bevolking tot een oplossing Dit is Westenborg s tweede uitzending. In 2004/2005 werd hij naar Bosnië uitgezonden. en tot nu toe gaat dat goed. Voor veel kinderen in Uruzgan is onder meer vanwege veiligheidsreden nog geen onderwijs mogelijk. Westenborg probeert hier verandering in te brengen. Zelfmoordaanslag Ondanks dat mijn functie weinig met de luchtmacht van doen heeft, denk ik wel dat mijn uitgebreide instructievaardigheden een goede aanvulling zijn op de werkzaamheden binnen het PRT. Onze manier van praten en briefen is toch weer anders dan bij de KL. Toen we hier in november kwamen, waren we met twee luchtmachters. De rest van de 64 man die in het PRT van Tarin Kowt en Derah Wood zitten, zijn landmachters. Mijn KLu collega en ik hebben elkaar tijdens de opwerking leren kennen. Eind januari raakte hij echter betrokken bij een zelfmoordaanslag. De gebeurtenis was heel vervelend, maar uiteindelijk is hij gelukkig goed verzorgd door de medische dienst en snel naar Nederland getransporteerd. Hier zat de schrik er ook even in, maar gek genoeg duurde dat maar vijf minuten. Daarna ga je de realiteit weer in en gaat iedereen weer naar buiten met hun missieteams. Iedereen is zich er ook van bewust dat het kan gebeuren, maar we zijn allemaal goed opgeleid en het werk draait door. Het 11 Tankbataljon, waarbij ik ben geplaatst is een gemotiveerde, enthousiaste, maar ook heel collegiale eenheid. Niemand is te beroerd om iets voor elkaar te doen, echt fantastisch. Overdragen Eind maart mag ik weer naar huis. Aan de ene kant ben ik daar heel gelukkig mee, want dan ga ik weer naar mijn vrouw. Aan de andere kant vraag ik me dan wel af of het wel zo loopt zoals ik had bedoeld. Maar dat moet je toch uit handen geven. Ik zie er overigens wel heel erg naar uit om terug te gaan. De afgelopen drie jaar ben ik in totaal dertien maanden van huis geweest. Maar ik ga zeker met een goed gevoel naar huis. Het zijn misschien kleine stapjes die we maken, maar het gaat in de goede richting. We mogen ook geen wonderen verwachten, maar langzamerhand verbetert er wat. Er zijn hier zeker Afghanen die hun best doen om veranderingen voor elkaar te krijgen. De volgende lichting kan misschien weer een grotere stap maken. Vliegende Hollander 0014 +++ IN DEN VREEMDE Vliegende Hollander 0015 +++ IN DEN VREEMDE
TITEL REPORTAGE REPORTAGE TITEL Officiële ingebruikname naderingsverkeersleiding Centralized Approach De ogen op de velden, de hersens op Nieuw Milligen De slogan van het 711 Military Air Traffic Control Center (MilATCC)-Squadron luidt Het oog dat het vaderland bewaakt. Dat dekt de lading volledig, want boven een hoogte van zes kilometer regelt het MilATCC al het militaire vliegverkeer, en in het lagere luchtruim het burgervliegverkeer dat door het militaire luchtruim vliegt. Vijf jaar geleden kwam daar stapsgewijs een taak bij: het begeleiden van naderend en vertrekkend vliegverkeer van de militaire vliegbases. Tekst en foto s: Arno Marchand Implementatie De beslissing over deze kwestie viel in de tweede helft van de jaren negentig. Lokman: De keuze viel uiteindelijk op Centralized Approach, ofwel CAPP. De implementatie van het moderne en multifunctionele CAPP werd aan het begin van 2006 afgerond. Dat lijkt al met al misschien een lange tijd, maar het betreft een groot en complex materieelproject, en daar staat vanaf het bedenken van het concept tot aan de uiteindelijke realisatie maar zo een jaar of tien voor, tekent Lokman aan. Daarna behoefde het systeem nog de nodige testen om zeker te zijn dat alle radar- en vluchtinformatie juist werd weergegeven, de operationele validatie. Die fase werd in januari afgerond. Drie clusters Centralized Approach verdeelt het naderingsverkeer in het Nederlandse luchtruim in drie clusters te weten Noord (Leeuwarden en Twenthe), Zuid (Volkel en Eindhoven) en West (Gilze-Rijen, Soesterberg en Woensdrecht). Drie clusters gecentraliseerd op Nieuw Milligen leveren winst op ten opzichte van zeven radars en bijbehorend personeel, op evenzoveel vliegbases. Fysiek zijn er daarvoor in de bunker van het 711 Squadron drie rijen met consoles gebouwd, waarbij iedere rij één cluster vormt. Eerste luitenant Jan van Bienen, kapitein Dave Gerrits en sergeant Roberto Warner (v.l.n.r.) handelen het luchtverkeer van de vliegbases Gilze-Rijen, Soesterberg en Woensdrecht af. band er blijft, ook al zitten wij hier op de Veluwe. Dat geldt zéker ook voor jong en/of nieuw personeel. Zij moeten het vliegverkeer niet alleen maar vanaf een scherm kennen. Koppeling Voordat CAPP operationeel werd, moest er wel nog een en ander gebeuren. Als eerste werden op de vliegbases alle radarsensoren vervangen, en vervolgens gekoppeld aan een systeem dat huist op het AOCS NM. Daarmee staan de ogen op de velden, ziet de vlieger in de cockpit zelf in beeld wat zijn positie is. Lokman: Hij vliegt als het ware een trechter in, waarbij het smalste punt de landing op de vliegbasis betekent. Betrouwbaar Het is niet een nieuw systeem, want het heeft zich al ruimschoots bewezen in de burgerluchtvaart. De KLu koos dus voor een beproefd en betrouwbaar systeem. Daarvoor moesten overigens niet alleen de vliegbases met ILS-antennes worden De Militaire verkeersleiding van AOCS Nieuw Milligen zei op donderdag 18 januari officieel vaarwel tegen het tijdelijke verkeersleidingssysteem Traffic Display (TRADIS). Dit bezat niet de gewenste functionaliteiten die voor de verkeersleiding benodigd zijn, maar werd als back- up systeem voor de millenniumovergang in 1999 ingevoerd. Tevens diende het als back-up voor de overgang van de klassieke naderingsverkeersleiding naar het moderne CAPP. Terwijl de camera van TV Gelderland liep, draaide het Hoofd Systemen Luchtverkeersbeveiliging majoor Ton Kouwenhoven de knop van TRADIS om, en ging de beeldbuis op zwart. Foto: Johann Rehwinkel Luchtverkeersleiding is in Nederland verdeeld in drie disciplines. Naast de algemene verkeersleiding op grotere hoogte vanuit AOCS Nieuw Milligen, staan op de militaire vliegbases de verkeerstorens. Van daaruit krijgen vliegers de laatste begeleiding, vanaf zo n veertien kilometer buiten het vliegveld, tot aan de landing. Het deel daarvoor wordt behandeld door de naderingsverkeersleiding, die verantwoordelijk is voor het luchtruim rond de vliegbasis tot ongeveer zes kilometer hoogte. Deze naderingsverkeersleiding maakte tot voor een paar jaar nog gebruik van inmiddels sterk verouderd materieel. De technische levensduur van de radars en bijbehorende apparatuur was gesteld op twaalf jaar, maar deden toen inmiddels al tien jaar langer dienst. Vervanging en een ingrijpende modernisering was dus noodzakelijk, maar hoe? Aan het eind van de technische levensduur, zo in het midden van de jaren negentig, luidde de vraag, moet er naderingsverkeersleiding op de vliegbases aanwezig blijven?, zegt Commandant 711 MilATCC-Squadron, luitenant-kolonel Niels Lokman. Met andere woorden: wil je een autonoom radarplatform met de daarbij behorende medewerkers op iedere vliegbasis, of is het wenselijk, technisch haalbaar en doelmatiger deze krachten op één plek te concentreren? Lokman: CAPP werkt in totaal met 45 man, waarvoor er 25 zijn verhuisd van de vliegbases naar het AOCS. Bij CAPP zit de winst onder andere in het afstoten van de PAR-operators, maar kwam ook uit een stuk overlap met de taken van de algemene verkeersleiding. Aandachtspunt is volgens de commandant het personeel dat van de velden komt. Dat mist uiteraard de band met het vliegende bedrijf. We moeten zorgen dat die directe maar de hersens om de koppeling tot stand te kunnen brengen op Nieuw Milligen. Als tweede werd de Precision Approach Radar (PAR) afgestoten. In plaats daarvan kwam het Instrument Landing System, of kortweg ILS. Een belangrijk verschil is dat de PAR een operator nodig heeft. Hij of zij ziet het beeld van een naderend vliegtuig, interpreteert dat en geeft de bevindingen of correcties door aan de vlieger. Bij ILS, dat zonder operator werkt, uitgerust, maar kregen ook alle F-16 s een ILS-ontvanger, zegt de commandant die zelf algemeen verkeersleider op het AOCS was, en toren- en naderingsverkeersleiding op Twenthe heeft gedaan. Hij kijkt dan ook met vertrouwen naar de toekomst. Het MilATCC is een serviceverlener. Wij beantwoorden aan de wens van de klant en met CAPP hebben we een systeem waarmee we de velden de komende vijftien jaar naar wens kunnen ondersteunen. 16 17
REPORTAGE REPORTAGE Na jaar vol training en herstel weer naar Afghanistan Chinooks klaar voor nieuwe uitdaging Het is alweer een jaar geleden dat de Chinooks voor het laatst op uitzending zijn geweest. Maar wie roept dat ze een jaar lang hebben uitgerust, vindt bij het 298 Squadron op Vliegbasis Soesterberg geen luisterend oor. Tekst: Luc Haen Foto s: Arnoud Schoor, Fotovlucht Vliegbasis Soesterberg Het is vrij uniek dat we er dit jaar niet uit zijn gegaan, zegt luitenant-kolonel Bart Hoitink, commandant 298 Squadron op Vliegbasis Soesterberg. Dat gebeurde daarvoor vrijwel continue. Het jaar rust was overigens een intensief jaar, waarin we de tekorten konden wegwerken. Dat was ook nodig. De opleiding om bijvoorbeeld vlieginstructeur te worden duurt maanden en dat lukt niet met een grote uitzenddruk. We hebben het afgelopen jaar daarom gebruikt om te investeren in mensen met opleidingen en trainingen. Dat geldt niet alleen voor bestaand personeel, want voor zowel vliegers en loadmasters als voor technisch personeel moesten nieuwe mensen worden opgeleid. Naast deze opleidingen moest het squadron ook nog de Militaire Luchtvaarteisen doorvoeren. We zijn inmiddels door de Militaire Luchtvaart Autoriteit doorgemeten en we hebben een goed rapportcijfer gehaald, zegt Hoitink. Alles bij elkaar was van rust dus weinig sprake. Sterker nog, in sommige opzichten is een uitzendperiode meer routinematig en daarmee zelfs rustiger. Extreme condities Het jaar was niet alleen nodig om te investeren in mensen, maar ook in materieel. Tijdens de vorige uitzending verloor het squadron twee toestellen. Hoitink: Daaruit hebben we diverse lessen geleerd. We hebben nu meer standaardisatie in training en procedures, zoals de Blaze -oefeningen (zie kader, red.). We moeten onze heli s namelijk ook inzetten voor anderen, bijvoorbeeld voor de Luchtmobiele Brigade. Onze oefendoelstellingen zijn dan ondergeschikt. Bij de Blaze-oefeningen gaan we zonder andere eenheden en staan onze De opwerking is nog nooit zo intensief geweest Kapitein Leo, vluchtcommandant 298 squadron Dit wordt mijn elfde uitzending, variërend van twee weken tot zes maanden. In totaal ben ik in acht jaar tijd 23 maanden op uitzending geweest. Het thuisfront gaat protesteren, absoluut. Naast de uitzendingen heb je natuurlijk ook nog de oefeningen. Allemaal begrijpelijk en nodig, want anders kun je je uitzendingen niet draaien, maar je bent wel van huis. Dat is thuis soms moeilijk te verkopen, zeker als je kleine kinderen hebt. Een jaar rust is hier geen jaar rust. Het enige dat we niet hebben gedaan, is een uitzending. Ik denk wel dat we nu klaar zijn voor de uitzending. Het programma van de opwerking is nog nooit zo intensief geweest, waarbij we ons specifiek op het scenario van Afghanistan hebben gericht. Dat is een groot verschil met voorgaande voorbereidingen, waarin het meer ging om generieke tactieken eigen doelstellingen bovenaan. Deze environmental training, dus oefenen in alle weersomstandigheden onder extreme condities, zoals zand, sneeuw en hoge bergen, is een internationale trend. Er is een heel directe link met lessons learned. Die aanpak heeft geholpen. Na de laatste uitzending was de sfeer bedrukt na het verlies van twee machines. Het was een zware uitzending en iedereen werd geconfronteerd met de beperkingen van de Chinook, waarvan het gevoel bestond voor een algemeen plaatje. Maar elk plaatje vereist een andere oplossing. Een ander verschil met de voorgaande missie is ons takenpakket. Vorige keer waren we een transportmiddel van de Nederlandse eenheden in een kleiner gebied. We deden direct zaken met de klant, de Nederlandse special forces. Nu zitten we in een grote pool van heli s onder Regional Command South, waar de opdrachten vandaan komen. Dat betekent de ene dag voor Nederlanders vliegen en de volgende voor Britten of Canadezen. Het omvat bovendien een veel groter gebied. Dat maakt het uitdagender. Je kunt nooit zeggen dat je er helemaal klaar voor bent, want je weet nooit precies wat je te wachten staat. Wel kun je veel situaties beoefenen, zodat je in ieder geval handvaten hebt als je er in de werkelijkheid mee moet omgaan. dat er letterlijk en figuurlijk geen berg te hoog voor was. In de Blaze-oefeningen zoeken we grenzen van het toestel zo veel mogelijk op, zodat mensen bewust worden van de beperkingen van het toestel en zichzelf. Uitdaging Naast het verlies van twee toestellen heeft het squadron te kampen met het vertrek van collega s naar de burgermaatschappij. De kennis en ervaring in Tijdens de oefening Hotblaze in Spanje krijgt een Chinook bij het landen te maken met een brownout, een stofwolk die het zicht belemmert. Om eventuele miscommunicatie te voorkomen, vindt regelmatig nauw overleg plaats tussen de leden van de fl ightcrew. De twee ongevallen met de Chinooks in Afghanistan maakten de beperkingen van het toestel en het personeel pijnlijk duidelijk. 18 19