BOKS 7: Identiteit Psychologie College 1: Persoonlijkheid Timo Jansen
Indeling college Psychologie: wat en waarom Waarom persoonlijkheidspsychologie? Hoe omschrijf ik mijzelf (en anderen)? Nature of nurture? Socialisatie Oude indelingen Indeling naar lichaamsbouw (somatotypes) Psychodynamische opvattingen Indeling naar karaktertrekken Persoonlijkheidsvragenlijsten
Psychologie: wat en waarom Psychologie beschrijft, verklaart en voorspelt menselijk gedrag aan de hand van biologische processen, denken/ voelen/ willen en omgevingsfactoren. Journalisten en communicatieprofessionals duiden, beïnvloeden en anticiperen op menselijk gedrag én werken samen met anderen. Psychologie in blok 4: 1. Persoonlijkheid 2. Waarneming 3. Persoonlijke effectiviteit 4. Integriteit
Waarom persoonlijkheidspsychologie? De persoonlijkheid als stabiele factor in menselijk gedrag: herkenbaarheid Voorspelt hoe iemand zal reageren Toepassing: assessments (sollicitatie/ loopbaanontwikkeling), interview/ reportage, image(building)
Hoe omschrijf ik mijzelf (en anderen)? Geslacht, leeftijd, opleiding, functie enz. Uiterlijke kenmerken (lengte, postuur, haarkleur enz.) Gedrag (spraakzaam/ stil, beweeglijk/ rustig enz.) Karakter: spontaan/ bedachtzaam, dominant/ volgend, theoretisch/ praktisch enz.)
Nature of nurture? NATURE: alles is aangeboren; je ontwikkelt je volgens je genetische code NURTURE: alles is aangeleerd; bij je geboorte ben je blanco, je wordt gevormd door wat je allemaal meemaakt Wat is qua persoonlijkheid nature en wat is nurture?
Socialisatie Het proces waarin je leert wat in een cultuur wel of niet gewenst, geaccepteerd en gewaardeerd is. (=aanpassingsproces)
Socialisatie (vervolg) Voorbeeld Hopi-indianen Voorbeeld Wolfskinderen (1920) Verklaring Nature-aanhangers Verklaring Nurture-aanhangers KRITISCHE PERIODE
Oude indelingen (nature) Hippocrates (300 v. C.): Bloed (sanguinisch): extravert en em. stabiel Gele gal (cholerisch): extravert en emotioneel Slijm (flegmatisch): introvert en em. stabiel Zwarte gal (melancholisch): introvert en emotioneel Galenus (2e eeuw n. C.): Warm koud Vochtig droog
Indelingen naar lichaamsbouw (nature) Frenologie ( wiskunde-knobbel ): Franz Joseph Gall (1758-1828) Cesare Lombroso (1835-1909) Bron: www.historyofphrenology.org.uk/images.html
Bron: phillips.blogs.com/photos/uncategorized/12phrenology.jpg
Indelingen naar lichaamsbouw (vervolg) Kretschmer (rond 1900) Leptosoom (tenger) Pycnisch (gedrongen) Atletisch Sheldon (1940) Endomorf (mollig) gericht op voedsel, comfort Mesomorf (gespierd) gericht op kracht, dominantie Ectomorf (tenger, weinig spierkracht) waakzaam, gericht op privacy
Psychodynamische opvattingen Freud (1856 1939): Id (Es): je driften, impulsen, instinct Ego (Ich): je ik, je wil Superego (Überich): je geweten Jung (1875-1961): Houding: introvert extravert Functie: rationeel gevoelsmatig
Indeling naar karaktertrekken (nurture) Cattell: 16 Personality Factor Inventory (1972) Ca. 18.000 woorden om mensen te beschrijven Factoranalyse (statistiek) 16 source-trekken Voorbeeld: Gereserveerd Open Eysenck: PEN (1990): Psychoticisme (impulscontrole pas later toegevoegd) Extraversie Neuroticisme (emotionele [in]stabiliteit)
Indeling naar karaktertrekken (vervolg) The Big Five ( OCEAN ): Openess to experience (openstaan voor ervaringen) Conscientiousness (consciëncieusheid) Extraversion (extraversie) Agreeableness ( altruïsme meegaandheid) Neuroticism (negatieve emotionaliteit)
Openstaan 5-13 (laag): behoudend 14-16 (middel): gematigd 17-25 (hoog): onderzoekend
Consciëntieusheid 5-14 (laag): flexibel 15-19 (middel): evenwichtig 20-25 (hoog): doelgericht
Extraversie 5-13 (laag): introvert 14-18 (middel): ambivert 19-25 (hoog): extravert
Altruïsme 5-16 (laag): uitdagend (provocerend) 17-20 (middel): onderhandelend 21-25 (hoog): aangepast (meegaand)
Negatieve emotionaliteit 5-13 (laag): veerkrachtig (stressbestendig) 14-16 (middel): ontvankelijk 17-25 (hoog): reactief (sensitief)
Persoonlijkheidsvragenlijsten MMPI (1940) NVM (Nederlandse verkorte MMPI) EPPS Big Five detector Nieuwsgierig? www.123test.nl