ANNICK VAN CAMPEN Personal & Finance De financiële nieuwsbrief van uw Independent Financial Advisor donderdag 8 april 2010 INHOUD NIEUWSBRIEF Edito De invloed van Europa op uw financiële situatie News Het bankgeheim Vastrentende producten Investors corner Gouden tijden voor de belegger? Producten & diensten Budgetbeheer Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen Edito Uw financiële planning is een persoonlijke aangelegenheid. Als Independent Financial Advisor weet ik dat iedere cliënt zijn eigen, specifieke financiële status, behoeften en ambities heeft. Het spreekt vanzelf dat daar specifieke oplossingen tegenover staan. Vandaar dat ik altijd advies aanreik dat op maat van uw persoonlijke situatie is gesneden. Bij die persoonlijke begeleiding houd ik de internationale context in de gaten. Het hoeft geen betoog dat de invloed van Europa op uw financiële situatie stelselmatig vergroot. Zo verandert Europa stilaan in één uniforme betaalruimte en brokkelt het bankgeheim af. Beide aspecten worden hieronder behandeld. Ook beleggers bewegen zich in een internationale context. In de rubriek 'Investors corner' leest u welk verband er bestaat tussen goudprijs en dollarkoers. Die internationale context maakt budgetbeheer ingewikkelder én noodzakelijker. In deze newsletter som ik de kenmerken van een goede budgetplanning voor u op. Voor zelfstandigen getuigt een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) van een verstandige pensioenopbouw. En wie verstandig wil sparen, spaart het best (ook) op langere termijn. In deze Personal & Finance verken ik de mogelijkheden op dat vlak. Ik wens u alvast veel leesgenot! Annick Van Campen 1
De invloed van Europa op uw financiële situatie Op 1 januari 2010 vatte Herman Van Rompuy zijn mandaat van voorzitter van de Europese Raad aan. De volgende twee en een half jaar fungeert onze ex-premier als president van Europa. Dat is een bijzondere eer voor België. Maar wat betekent Europa voor uw financiële situatie? Sinds de lancering van de euro werkt Europa aan één uniforme betaalruimte. In november 2009 werden de Europese overschrijvingen een feit. Dat ging beslist niet onopgemerkt aan u voorbij. Zo werd u geconfronteerd met een aantal nieuwe termen en begrippen. We zetten ze even voor u op een rij: SEPA staat voor Single Euro Payments Area, dus voor een geïntegreerde Europese betaalmarkt. De SEPA-zone bestaat uit alle landen van de Europese Unie plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Op termijn zullen de SEPA-overschrijvingen de verschillende lokale systemen vervangen. In België is er nog een overgangsperiode tot eind 2010 waarin de oude Belgische overschrijvingsformulieren en de Europese naast elkaar kunnen worden gebruikt. IBAN (International Bank Account Number) is de code waarmee elke rekeninghouder, inclusief zijn bank en vestigingsland (BE voor België), wordt geïdentificeerd. Een Belgisch rekeningnummer 123-1234567-12 heet in 'IBAN-taal' BE 12 1231 2345 6712. Fiscale transparantie Maar Europa is veel meer dan alleen maar een betaalruimte. De ministers van Financiën van de eurozone willen ook hun economische politiek op elkaar afstemmen. Daarbij streven ze naar fiscale transparantie. De strijd van Europa tegen de fiscale en bancaire paradijzen kan een invloed hebben op uw financiële situatie. Door de uitwisseling van financiële gegevens tussen de lidstaten, brokkelt immers het bankgeheim steeds meer af. In de rubriek News van deze newsletter verneemt u meer over deze materie. Het is alleszins een thema dat uw waakzaamheid verdient. En een thema waaraan ik, als uw Independent Financial Advisor, uitgebreid aandacht besteed. BIC (Bank Identifier Code) is een internationale code die banken gebruiken voor hun betalingsverkeer. Iedere bank heeft zijn eigen BIC. Nieuwe gewoonten aanleren is nooit gemakkelijk. Mogelijk brengt de praktijk van de nieuwe Europese betaalregelgeving u wat in de war. Als uw Independent Financial Advisor sta ik u hierbij graag bij met raad en daad. 2
News Het bankgeheim: mythe of realiteit? Sinds enkele jaren stellen we vast dat de mazen van het Europese net in de strijd tegen de fiscale fraude steeds kleiner worden. De aanslagen van 11 september, de recente financiële crisis en de conclusies van de laatste Europese toppen (G20, Ecofin) hebben deze evolutie nog versneld. In België zelf verplichten Belgische en Europese wetswijzigingen de belastingbetaler al enkele jaren om zijn gewoonten op het vlak van vermogensplanning te wijzigen. Dat de Belgische wetgeving tegen 31 december 2013 de effecten aan toonder volledig wil afschaffen, is geen alleenstaand feit. Deze maatregel past in een reeks beslissingen om witwaspraktijken aan te pakken. Daarnaast denken we bijvoorbeeld ook aan de verplichting voor alle Belgische belastingbetalers om sinds 2006 buitenlandse rekeningen aan te geven, aan de strengere antiwitwaswetgeving, aan het van kracht worden (sinds januari 2006) van nieuwe wetgeving inzake fiscale regularisatie en ten slotte aan de geboekte vooruitgang bij het toepassen van de Europese spaarrichtlijn. België geeft het voorbeeld Met betrekking tot dit laatste punt heeft België de weg geopend naar een versoepeling van zijn bankgeheim. Sinds 1 januari 2010 is ons land immers overgestapt van het systeem met bronheffing naar het systeem met uitwisseling van informatie in het kader van de spaarrichtlijn, zonder daarbij echter de dubbelbelastingverdragen met derde landen uit het oog te verliezen. Terwijl er in ons land met betrekking tot bankzaken tot hiertoe enkel een discretieverplichting bestond, werd België door de omschakeling het eerste land binnen de OESO dat het voorbeeld geeft, waardoor het Luxemburg, Oostenrijk maar ook Zwitserland onder zware druk zet om op hun beurt het bankgeheim af te schaffen. De stap naar transparantie Toen tijdens de laatste Ecofinraad van december 2009 Luxemburg en Oostenrijk hun positie verdedigden en het bankgeheim wilden behouden met de mogelijkheid van uitwisseling van informatie op aanvraag, riep dat hevige weerstand op bij de 25 andere Europese lidstaten. Dit incident is een duidelijke illustratie van de huidige en te verwachten trend naar meer transparantie op dit vlak. Vastrentende producten: hoe maakt u de juiste keuze? Wie het over vastrentende producten heeft, moet een onderscheid maken tussen bank- en verzekeringsproducten. We bekijken de verschillen die bepalend zijn voor de keuze tussen obligaties of Tak 21- producten in het kader van beleggingen op langere termijn. Momenteel brengt een lineaire obligatie in euro op tien jaar ongeveer 3,75% op jaarbasis op. Na aftrek van de roerende voorheffing van 15% blijft er nog slechts 3,20% over. De marktrente schommelt echter voortdurend en bij een renteverhoging kunnen obligaties in waarde dalen. Soms zakt de waarde ervan zelfs duidelijk tot onder de nominale waarde. Men zegt dan dat de obligatie beneden pari noteert. In het omgekeerde geval, wanneer de rente daalt, stijgen de obligatiekoersen. In periodes met een lage rente kunnen bedrijfsobligaties (corporate bonds) een alternatief met een aantrekkelijk rendement vormen. Tak 21: winstdeelname Bij Tak 21-producten, en in het bijzonder producten van het type 'Universal Life', kan de verzekeraar een aanvullend rendement toekennen in de vorm van een winstdeelname of bonus, voor zover hij financiële overschotten realiseert. Deze winstdeelname komt dan boven op de gegarandeerde rente. Men mag echter nooit uit het oog verliezen dat de gegarandeerde rente van product tot product sterk kan verschillen. Ze kan zelfs 0% bedragen wanneer de onderliggende fondsen hoofdzakelijk in aandelen beleggen. Daarnaast is het onder bepaalde voorwaarden mogelijk om bij verzekeringsproducten geen roerende voorheffing te betalen, waardoor de nettorente gelijk is aan de brutorente. Oog voor uw beleggingsstrategie Elke goede, gepersonaliseerde financiële planning moet een aanzienlijke veiligheid inbouwen. Daarom raden we aan om de beleggingsstrategie te bekijken met een specialist ter zake alvorens op een rente-product in te schrijven. De strategie moet rekening houden met de economische vooruitzichten en de evolutie van de rente, zonder de gouden basisregel te vergeten: diversificatie. Ten slotte moet men er absoluut over waken dat de rente die een belegging oplevert altijd hoger ligt dan de evolutie van de koopkracht, met andere woorden de inflatie. 3
Investors corner Gouden tijden voor de belegger? Mag goud ontbreken in de portefeuille van de belegger? Moeten we allemaal onze juwelen smelten? We zetten pro en contra naast elkaar. Goud, het edele metaal met zijn bijzondere gele kleur, boeit de mensheid al sinds millennia in extreme mate. Al in een ver verleden werden de grafkamers van mensen van macht en aanzien rijkelijk aangekleed met gouden ornamenten. Dit decoratieve aspect neemt nog altijd een primordiale plaats in. Daarbovenop werd goud in de loop van de geschiedenis almaar meer als een investeringselement beschouwd en ingezet. Een logisch gevolg van het feit dat goud werd gehanteerd als het alfa en omega van het globale monetaire systeem: de waarde van geld werd zowaar rechtstreeks met deze schaarse grondstof ver-bonden. Ofschoon deze tijd ondertussen achter ons ligt, blijven veel mensen goud zien als hun ultieme reddingsboei. Velen hebben er zich tijdens de voorbije, moeilijke jaren bijna wanhopig aan vastgeklampt. De goudprijs: verdriedubbeld in zes jaar Mede door de crisis van de jongste jaren is de goudprijs naar duizelingwekkende hoogten gestuwd. De prijsrecords volgden elkaar in een snel tempo op, de jongste zes jaar is de goudprijs bijna verdriedubbeld. Terwijl alle activaklassen door de crisis tot aan of zelfs over de rand van de afgrond werden geduwd, bleef goud intussen alle onheil trotseren als een rots in de branding. Hoewel het effect van de crisis zeker meespeelt, valt dit fenomeen niet zo eenvoudig te verklaren. Een veel gevolgde redenering was dat goud in perioden van sterke economische groei optreedt als een bescherming tegen inflatie. Maar deze theorie houdt natuurlijk geen steek in de huidige periode, die allesbehalve een periode van sterke economische groei is. Niemand beschikt over een glazen bol, in hun prognoses voor de nabije toekomst gaan de meeste analisten bij consensus uit van een uiterst gematigde inflatie van ongeveer 2%. De ontwikkelde landen zullen immers nog geruime tijd de gevolgen van de schuldafbouw moeten ondergaan. En toch blijft goud goed scoren op de beurzen. De inflatie is dus zeker niet langer de ultieme (of enige) drijfveer om goud in de portefeuille op te nemen. Veel meer is de keuze voor goud als beleggingselement een kwestie van voor een stuk beschermd te zijn voor in het geval het financiële systeem opnieuw in de lappenmand zou terechtkomen. Goud als alternatief voor de dollar De jongste maanden stelden we meermaals vast dat bij positief financieel en/of economisch nieuws, de dollar in waarde steeg terwijl de goudprijs daalde. Dit verschijnsel kan slechts één verklaring hebben. Goud wordt meer en meer beschouwd als een alternatief voor de dollar. En precies daardoor beweegt het goud zich omgekeerd evenredig met die dollar. Het is deze omgekeerd evenredige evolutie van het goud ten opzichte van de dollar, die het overweldigende succes van goud van de afgelopen jaren helpt verklaren. Terwijl de dollar de laatste tijd onderhevig was aan een hardnekkige vrije val, bleek the sky the limit voor de goudprijs. Een dalende dollar is vanzelfsprekend zeer slecht nieuws voor de centrale banken zoals de Chinese die verdrinken in de dollars. Zij zien de totaalwaarde van hun reserves smelten als sneeuw voor de zon. Hetzelfde geldt voor de olieproducerende landen die hun koopkracht in dollar ernstig zien afkalven. De centrale banken beginnen zich dan ook vragen te stellen bij de kredietwaardigheid van de Amerikaanse regering. De aankoop van 200 ton goud door de Indische Centrale Bank op 3 november 2009 moet in dit licht gezien worden. En bevestigt tegelijk de theorie van de omgekeerd evenredige relatie tussen dollar en goud. Wordt de dollar gedumpt? Het blijft evenwel van uitzonderlijk groot belang om geen overhaaste conclusies te trekken. Wie veronderstelt of voorspelt dat de dollar massaal gedumpt wordt of zal worden, met een omgekeerd evenredig effect op de goudprijs, riskeert veel te kort door de bocht te gaan. Zoals algemeen geweten, houden de VS en China elkaar vast in een verstrengelde wurggreep. Daarom zijn doemscenario s voor de dollar niet alleen voorbarig maar ook totaal misplaatst. De centrale banken van de opkomende landen vullen eigenlijk gewoon hun goudreserve weer aan. Door de toevloed van dollars was die goudreserve de laatste jaren namelijk flink geslonken. In India, bijvoorbeeld, vertegenwoordigde de goudreserve nog slechts 3,5% van de totaalreserves. India heeft die goudreserve nu opgetild tot 6%. Aangezien goud geldt als een sterke verzekering tegen rampen, ligt dat nieuwe percentage nu ook niet overdreven hoog. Het goud in uw portefeuille Tijd voor conclusies. Hoort goud thuis in iedere beleggingsportefeuille? Op korte termijn zal de dollar hoogstwaarschijnlijk geen hoge toppen scheren. Dat is dus goed nieuws voor de goudprijs, want die evolueert omgekeerd evenredig ten opzichte van de dollar. Aan de klim van de goudprijs is dus allicht nog geen einde gekomen. Vandaar dat goud functioneert als een soort alternatief voor een dalende dollarkoers. Bovendien gebruiken zowel centrale banken als beleggers goud almaar meer als een bescherming, als een buffer tegen tegenslagen. En ook vanuit het algemeen erkende en overal vurig verdedigde advies aan beleggers om in hun portefeuille zo veel mogelijk spreiding toe te passen, zou iedere beleggingsportefeuille plaats moeten bieden aan een zekere hoeveelheid goud. 4
Producten en diensten Budgetbeheer: welke methode volgt u? Door de crisis wordt uitgeven zonder rekenen almaar moeilijker. Maar hoe moeten we rekenen? Waarop moeten we ons baseren? Kortom, een budget opstellen, hoe doet u dat? Om een budget op te stellen, bepaalt men eerst alle beschikbare bronnen van inkomsten binnen het gezin. In de eerste plaats zijn dat de beroeps- en vervangingsinkomens. Beroepsinkomens zijn de inkomsten uit arbeid, terwijl vervangingsinkomens de inkomsten zijn die door de sociale zekerheid worden uitgekeerd (pensioenen, brugpensioenen, overlevingspensioenen, werkloosheidsuitkeringen, kinderbijslagen, ). Daarnaast moet men ook rekening houden met huurinkomsten, verzekeringsinkomsten en roerende inkomsten. Voor de huurinkomsten volstaat het niet om de maandelijkse huuropbrengsten op te tellen. Men moet ook rekening houden met onderhoudskosten en belastingen. Verzekeringsinkomsten zijn onder meer rentetoelagen uit kapitaal dat werd gestort voor een aanvullend pensioen, ziekteof invaliditeitsuitkeringen, of zelfs overlijdenskapitalen. Voor beroepsactieven wordt zelden rekening gehouden met roerende inkomsten. Bepalen van de uitgaven Vervolgens moet men de verschillende bronnen van uitgaven bepalen. Ten eerste zijn er de uitgaven waar men niet buiten kan, zoals de terugbetaling van kredieten, sociale lasten, belastingen en de schooluitgaven van de kinderen. Een tweede groep zijn de discretionaire uitgaven met noodzakelijke projecten zoals spaarplannen om een pensioenkapitaal op te bouwen, maar ook investeringen en grotere uitgaven (renovaties, aankoop van duurzame goederen, reizen enz.). Ten slotte zijn er de courante bestedingen (voeding, kleding, medische uitgaven, elektriciteit, transportkosten enz.). Zodra de bronnen van inkomsten en uitgaven gekend zijn, kan men het beschikbare saldo berekenen. Dit is een van de eerste stappen van een gepersonaliseerde financiële planning. Aan de hand hiervan kan men zich al een idee vormen van de doelstellingen die men op lange termijn wil bereiken. Ik moedig daarom iedereen aan om dit budgetoverzicht zo snel mogelijk op te stellen. Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) is in eerste instantie bedoeld voor de opbouw van een aanvullend pensioen van de zelfstandigen. De grote troef van het VAPZ is zijn fiscale aantrekkelijkheid. Vooreerst zijn de gestorte bijdragen voor het VAPZ aftrekbaar als beroepskosten. Dit betekent dat dit u een belastingbesparing kan opleveren tot 50% plus de gemeentebelastingen. Ten tweede zal u er ook sociale bijdragen door besparen. De sociale bijdragen worden immers berekend op basis van uw beroepsinkomsten van 3 jaar terug, verminderd met de betaalde bijdragen van uw VAPZ. Aangeven als inkomen En ten slotte is er een aantrekkelijke taxatie van het uitgekeerde kapitaal op pensioenleeftijd. Behalve een afhouding aan de bron van 3,55% (Riziv-bijdrage) moet de begunstigde van het pensioenkapitaal dit kapitaal gedurende een beperkt aantal jaren (10 of 13 jaar afhankelijk van de leeftijd bij opname) als inkomen aangeven in zijn belastingen. Ter illustratie, iemand die tot 65 jaar actief is gebleven en een kapitaal van 100.000 euro ontvangt, zal gedurende 10 jaar, in zijn aangifte, 4% van het kapitaal of 4.000 euro als inkomen moeten vermelden. 5