CO 2 in zoet water. source. sink? Jolanda Verspagen a, Maria Meijer a, Arie Vonk a, Jef Huisman a Ko van Huissteden b, Joshua Dean b, Han Dolman b

Vergelijkbare documenten
Koolstofcyclus in de zee. Stefan Schouten. NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)

Waterplanten en Waterkwaliteit

Organische stof en klimaatverandering

ph-dynamiek Noordzee

Bepaling van de totale organische koolstof (TOC) en/of de opgeloste organische koolstof (DOC) in water

Hoezo, meten aan emissies?

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie

Steef Peters IVM-VU. Water Insight (2005) BlueLeg Monitor(2012)

Verzuring van de Noordzee: oorzaken, gevolgen, en perspectief

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering Klimaatverandering

Maatregelen voor koolstofopslag onder gras- en akkerland in Vlaanderen

Uitdampingrisicos. S.Picone, J.Valstar

SAMENVATTING. F = k w (C zeewater - C lucht ) (1)

Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel. Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a.

Opname van CO 2 in zee en de veranderingen van de chemie van zeewater

De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden

Bepaling van Totaal Organische Koolstof (TOC) en/of Opgeloste Organische Koolstof (DOC) in water

Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee

Water- en waterbodem: de IJZERVAL

Nederlandse samenvatting

BAGGERNUT. Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Interactions between Emiliania huxleyi and the dissolved inorganic carbon system Buitenhuis, Erik Theodoor

Power-naar-methaan (P2M): het alternatief van de biologische route

KNVWS Delft. Overzicht

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters

Opwarming aarde niet de schuld van het vee

Onderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie

Kwaliteit snijmais irt methaanemissie

Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held

Organische stof: stof tot nadenken

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect

Fundamenten rekenregels enterisch methaan

Samenvatting. Inleiding. De cyanobacterie Microcystis

5 VWO. H8 zuren en basen

6 VWO SK Extra (reken)opgaven Buffers.

Oceaanverzuring. opdracht 1. opdracht 2. Iedereen kent inmiddels het begrip klimaatverandering. De aarde warmt op door onze CO 2

Het effect van invasieve rivierkreeften op de ondergedoken waterplanten in Loenderveen- Oost, Terra Nova en de Waterleidingplas

Bodemerfenis van winter groenbemesters

Organische stof what else? Marjoleine Hanegraaf

Bloei van de blauwalg

Methaan uit de Permafrost

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?

Afvalwater: een bron van mogelijkheden. 12 april 2016 Sigrid Scherrenberg

CO2 Reductie. Samen beter voor buiten

C OMES EEN KWALITEITSLABEL VOOR HET SCHELDEWATER?

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar

Prehistorische Klimaatveranderingen

Vermesting in meren en plassen,

REACH. Meetgegevens zijn nuttig onder REACH

Methaan uitstoot uit ondiepe wateren

Blauwalgenbestrijding met waterstofperoxide Resultaten experimenten Bart Reeze (ARCADIS) Hans Matthijs en Petra Visser (UvA)

Bloei van de blauwalg

Bert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011

Tentamen Marine Sciences I

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Broeikasklimaten van het verre verleden als analoog voor de toekomst. Appy Sluijs

NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik

Samenvatting Hoofdstuk 2

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille

Is moeder natuur chaotisch of geordend?

Emissies van broeikasgassen door de land- en tuinbouw,

ACTUALISATIE ZWEMWATERPROFIEL. Westeinderplassen Archimedesweg 1 CORSA nummer: zie postadres: versie: 0

Meer (dan) warmte onder Delft

Vermesting in meren en plassen,

Kwantificeren CH 4 reductie voerspoor: Rekenregels KringloopWijzer. André Bannink Wageningen UR Livestock Research

Actualisatie zwemwaterprofiel De Grote speelweide Amsterdamse Bos 2017

Viral Lysis of Marine Microbes in Relation to Vertical Stratification K.D.A. Mojica

Reden = straalstroom

Behoud meerjarig proefveld organische bemesting

Chemisch wateronderzoek 1. klimaatstad. water leeft 2. Abio. klimaatstad

met andere modellen voor gas- en substraatdiffusie zijn zeer waardevol voor het bestuderen van de aërobe microbiële activiteit in bodems.

Suspensietransport in de waterloop

1 Beschrijving van Nutriënten en Geomorfologie. Indicatoren voor selectie van gunstig zeewier locaties.

De estafette: Klimaatverandering

Inschatten van nutriëntenbenutting via NIRS analyses

Test doc.

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman

Volkerak-Zoommeer. Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen

EMISSIE INVENTARISATIERAPPORT

Emissie broeikasgassen in Europa,

Milieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen

Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot

Nederlandse samenvatting

Maatschappelijke kosten en baten van overwinterende ganzen. Ralph Buij, Wageningen Environmental Research, 19 mei 2017

Vrachten uit de landbouw

Gashydraten: Energiebron van de toekomst of broeikasnachtmerrie? Marc De Batist Renard Centre of Marine Geology Universiteit Gent, België

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

MTO Case Study: NIOO. Effecten van MTO op de bodem en grondwaterkwaliteit. 4 juni 2019 Workshop HTO bij Koppert Cress Gebruikersplatform Bodemenergie

Emissies door de zeescheepvaart,

Welkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen?

De invloed van zout op natuurlijke vegetatie

ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT

Les Koolstofkringloop en broeikaseffect

Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Verestering volgens Fischer gezien door Ben Erné, fysisch chemicus

BIJLAGE. bij. Richtlijn van de Commissie

Oerolcollege. Klepperende schelpdieren

Transcriptie:

CO 2 in zoet water source of sink? Jolanda Verspagen a, Maria Meijer a, Arie Vonk a, Jef Huisman a Ko van Huissteden b, Joshua Dean b, Han Dolman b a UvA Freshwater and Marine Ecology b VU - Earth Sciences

Welke factoren sturen CO 2 concentraties in zoet water? Wat is de invloed van stijgende CO 2 concentraties in zoet water?

Koolstof in zoet water CO 2 gas DIC CO 2 (aq) + H 2 O HCO 3- + H + CO 3 2- + 2H + DIC = CO 2 + HCO 3- + CO 3 2- = opgelost anorganisch koolstof

Koolstof in zoet water CO 2 gas DIC CO 2 (aq) + H 2 O POC HCO 3- + H + TC CO 3 2- + 2H + DOC DIC = CO 2 + HCO 3- + CO 2-3 = opgelost anorganisch koolstof POC = particulair organisch koolstof (o.a. algen) DOC = opgelost organisch koolstof TC = totaal koolstof

Koolstof in zoet water CO 2 gas uitwisseling met atmosfeer DIC CO 2 (aq) + H 2 O POC HCO 3- + H + TC transport CO 3 2- + 2H + DOC sedimentatie Zoete wateren ontvangen grote hoeveelheden koolstof van land

Grote variatie in CO 2 en TC oververzadiging onderverzadiging Verspagen et al, unpublished data, NLA dataset

CO 2 metingen in zoet water CO 2 concentraties Indirect: meten: ph + alkaliniteit berekenen: CO 2, HCO 3-,, DIC Direct: CO 2 probe gas analyser CO 2 flux Indirect: berekenen uit CO 2 en meteorologie Direct: Eddy Covariance Systeem (veel ruis in data)

Nutriënten en CO 2 dynamiek Paul Peter Paul: nutriënt arm oververzadiging Peter: mesotroof Wilkinson et al 2016, Geophysical Research Letters Amstelveense Poel Amstelveense Poel: Nutriënt rijk Day of Year Verspagen et al., unpublished data onderverzadiging

Nutrienten en CO 2 flux Paul Peter Paul: nutriënt arm CO 2 source Wilkinson et al 2016, Geophysical Research Letters Amstelveense Poel Amstelveense Poel: Nutriënt rijk Day of Year Verspagen et al., unpublished data CO 2 sink

Koolstof budget Nutriënt arme systeem Nutriënt rijke systeem Tranvik et al. 2009, Limnology & Oceanography Pacheco et al. 2013, Inland Waters Zoete systemen transformeren veel koolstof Nutriënt arme systemen stoten CO 2 uit naar de atmosfeer Nutriënt rijke systemen begraven veel koolstof

Welke factoren sturen CO 2 concentraties in zoet water? Nutriënten beschikbaarheid / productiviteit Wat is de invloed van stijgende CO 2 concentraties in zoet water?

Stijgende CO 2 concentraties: fluxen uitwisseling met atmosfeer POC input DIC TC transport DOC (In)direct invloed op alle fluxen sedimentatie Systeem specifiek: moeilijk te voorspellen

Verwachtingen: algenbloei en nutriënten Nutriënt arme systemen: Weinig invloed op algenbloei Beperkt invloed op CO 2 Nutriënt rijke systemen: Toename van algenbloeien Onderdrukking van CO 2 Aangepast van: Verspagen et al., 2014, Ecology Letters

Experimenten en modellen Chemostaat experimenten Inflow: nutriënten & DIC Outflow: algen, nutriënten DIC, DOC lucht + CO 2(g) Aangepast van: Verspagen et al., 2014, Ecology Letters

Voorspellingen voor nutriënt rijke systemen Verwachte stijging in pco 2 gedurende deze eeuw Toename in algenbloei, vooral in meren met lage alkaliniteit Stijgende CO 2 bevorderen ook de groei van waterplanten in nutriënt rijke systemen (Schippers et al. 2004, Ecosystems) Verspagen et al. 2014, PloS one

Conclusies Nutriënten spelen een belangrijke rol in CO 2 fluxen Nutriënt arme systemen zijn een CO 2 source Nutriënt rijke systemen kunnen een CO 2 sink zijn Stijgende CO 2 concentraties in nutriënt rijke systemen zullen waarschijnlijk leiden tot meer (blauw)alg bloeien en groei van waterplanten

Onderzoeksvragen We weten erg weinig over CO 2 concentraties, CO 2 fluxen en koolstofbudgetten in NL zoet water systemen CO 2 concentraties makkelijk te berekenen door meten alkaliniteit/hardheid als standaard parameter in monitoringsprogramma s

Met dank aan Bas van Beusekom Ramon den Boer Hoogheemraadschap van Rijnland Gemeente Amstelveen Ron Lootens Amsterdamse Bos Foto: mapio.net

CH 4 uitstoot door meren Nutriënt rijke meren stoten vaak veel methaan uit methaan is krachtiger broeikasgas dan CO 2 Deemer et al. 2016, BioScience