Op Koers E I N D E J A A R S U I T G A V E V A N D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V



Vergelijkbare documenten
Ontwikkelingen scheepsfondsen

Jaarbericht 2007 IN KAART GEBRACHT

Trade van de Week. Traden, BAM, cashen!

* totaal rendement, exclusief emissiekosten en voor belastingen

Eindexamen m&o vwo 2008-II

AEGON Rendementplan voor uw kind. Je gunt je kind een mooie toekomst

GROEI NAAR VERMOGEN. Gouden Handdruk HOOG RENDEMENT LAGE KOSTEN INFLATIEBESTENDIG

Vermogen opbouwen voor later

Compensatieregeling beleggingsverzekeringen. Achtergrondinformatie

Unlimited Speeders. Achieving more together

Op koers. Eindejaarsuitgave 2008

Beleggingsrendement 3% over het vierde kwartaal van 2012 (14,4% over geheel 2012); waarde van de beleggingen gestegen naar miljoen.

GROEI NAAR VERMOGEN. Expirerende Lijfrente HOOG RENDEMENT LAGE KOSTEN INFLATIEBESTENDIG

High Risk. Equity Interest Other. ING Dutch Plus Note

AEGON Rendementplan. Je wilt meer dan sparen

Vermogen opbouwen voor aflossen hypotheek

Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af

Klant- en risicoprofiel Vragenlijst beleggingsprofiel. Naam, voorletters: m/v.

Flinter Tide. Modern, multipurpose schip met eigen kranen In de vaart januari 2012 Schip onder Nederlandse vlag Uitzonderlijke verhouding winst/risico

Beleggen in het Werknemers Pensioen

Koers houden EINDEJAARSUITGAVE 2010

Vermogen opbouwen voor later

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.

Toelichting op uw jaaroverzicht

Beleggingsmodel Fondsen

Index Performance Deposito. Wanneer is een Index Performance Deposito geschikt voor u? Hoe werkt een Index Performance Deposito?

Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013.

Eindexamen m&o vwo I

NIEUWSBRIEF EN AANVULLING OP DE PROSPECTUS OBLIGATIES CN BULKERS BV

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrentespaarrekening. Sparen voor een aanvulling op mijn pensioen.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Hypotheekrekening. Beleggen om uw hypotheek terug te betalen.

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen.

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.

Halfjaarverslag Woningen Winkels Bedrijfsruimten

Achmea life cycle beleggingen

AanvullendPensioenRekening

Algemene informatie 3. Verslag van de beheerder 4. Jaarrekening 6. Balans per 31 december Winst- en verliesrekening over

Euronext.liffe. Inleiding Optiestrategieën

Koopgarant. Wonen Wateringen. Dorpskade Postbus 26, 2290 AA Wateringen T info@wonenwateringen.nl

Koers houden EINDEJAARSUITGAVE 2009

2e kwartaal 2017 Den Haag, juli 2017

Internationale varkensvleesmarkt

Jaarbericht 2006 IN KAART GEBRACHT

Meer Investplan. Meer Rendement. Meer Zekerheid. Meer Invest B.V. Boeingavenue PD Schiphol-Rijk

Wat u moet weten over beleggen

2. STrUCTUUr 3. De BeHeerDer Michiel Goris (1956)

Scheepvaartonderneming ms Frisiana II CV

Dinsdag 22 september Beleggen met ETF s Van theorie tot strategie

De financiële situatie van Pensioenfonds UWV vanaf 31 augustus 2014

Allianz Nederland Asset Management B.V. Beleggingsbericht. Uitgave 1 / 2013

Zet herstel bankensector door?

Vermogen opbouwen voor aflossen hypotheek

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.

Ons dienstverleningsdocument (DVD)

Kwartaalbericht 2e kwartaal 2009

NIEUW VASTGOEDFONDS: ZIB HOTEL ARCEN SPA CV

Deze verkorte handleiding beschrijft in het kort wat u moet doen om zo snel mogelijk te kunnen beleggen met Alex Bottom-Line.

Zelf Beleggen en Sparen

Vermogensopbouw  gegarandeerde rente. De voordelen op een rij: U wilt een flink bedrag opbouwen. Bijvoorbeeld om eerder te stoppen met werken,

Trade van de week. Welcome to. Africa

Wederom onrust op de beurs: hoe nu verder?

UWPLUS DIENSTENWIJZER

High Risk. Equity Interest Other. ING Metal Index Note

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Kleine en middelgrote fondsen meest gestegen op Damrak. Kleine en middelgrote fondsen in trek

Renteswap. omruilen voor vaste swaprente. Hoe werkt een variabele Euribor-rente? Wat is een renteswap? Zo werkt de renteruil

Het beleggingssysteem van Second Stage

Direct Ingaand Pensioen

KWARTAALRAPPORTAGE KWARTAALRAPPORTAGE

Interpolis Obligaties 4e kwartaal 2013

Beleggen in grond onder woningen. Aankondiging Beleggingsmaatschappij Grondfonds. Grondfonds

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart Samenvatting:

Triodos Bank Private Banking Meer over duurzaam beleggen met Triodos Advies op Maat

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari Samenvatting cijfers per 31 december 2014

De feiten op een rij. De beschikbare premieregeling

Pensioen Nieuws. Lichte daling dekkingsgraad

Koopgarant Kopen met korting

BROCHURE RENTEDERIVATEN

Van Lieshout & Partners Nieuwsbrief 3 e kwartaal Bron: Reuters

CITROËN AUTOFINANCIERING

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli Samenvatting cijfers per 30 juni 2015

Laat uw geld groeien!

Een huurwoning kopen. Uw eigen huis kopen van Leystromen

1. Wat is uw voornaamste beleggingsdoel? Punten

EEN DUIDELIJK VERHAAL OVER UW BELEGGINGSVERZEKERING

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Terugblik. Maandbericht mei 2018

INFORMATIE- EN RISICOPROFIELFORMULIER

Tradealot Obligatie II van Tradealot B.V.

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van miljoen naar miljoen ( miljoen ultimo Q4 2013).

"ALLES OVER FINDIGO" Wie zijn wij?

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het derde kwartaal gestegen van miljoen naar miljoen ( miljoen ultimo Q4 2013).

AUTOFINANCIERING WELKE FINANCIERING PAST BIJ U? WIJ HELPEN U GRAAG OP WEG

AUTOFINANCIERING WELKE FINANCIERING PAST BIJ U? WIJ HELPEN U GRAAG OP WEG

Studiefinanciering? of sparen voor de studie van uw kinderen

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2014 t/m 31 december 2014

Verantwoord lenen bij OHRA

Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Spaar- en Depositorekening. Bij ons spaart u zoals u dat wilt.

Hoe meer, hoe beter 2

Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2013

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie:

Op Koers E I N D E J A A R S U I T G A V E V A N D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V

D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Behouden vaar 2

t L O G B O E K 2 0 0 7 Geachte relatie, Als er vroeger een schip vertrok voor een lange reis, was de Morse seinsleutel het enige contact met het thuisfront. Strikt gebruikt voor de hoognodige berichtgeving. Maar de tijden zijn veranderd! Dankzij de modernste informatietechnologie weten we alles van de schepen en kunnen we veel informatie realtime op onze pc bekijken. Deze sprong in informatievoorziening heeft ons geïnspireerd om ook onze participanten tijdens de looptijd van scheepvaart-cv s nog beter te informeren dan we al deden. In deze editie van onze inmiddels vertrouwde Eindejaarsuitgave leest u hier meer over. Deze Eindejaarsuitgave over het jaar 2007 verdient haar traditionele titel meer dan ooit. We lagen ook dit jaar met onze scheepvaart-cv s uitstekend op koers. Met 65 miljoen geplaatst CV-kapitaal in 2007 waren we ook dit jaar met afstand de grootste investeringspartij op dit terrein. Op dit volume zijn we niet trots, wel koesteren wij onze professionaliteit en deskundigheid die tot deze groei heeft geleid. Blijkbaar hebben we opnieuw het vertrouwen van veel beleggers kunnen winnen. Veel van onze trouwe beleggers investeerden in 2007 opnieuw in scheepvaart-cv s van De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen BV. Een goed teken. De continuïteit die spreekt uit dit vertrouwen blijkt ook uit het illustere feit dat onze scheepvaart-cv s in 2007 de grens overschreden van één miljard euro aan investeringen in zeeschepen. Een grote verantwoordelijkheid die in al ons handelen meeweegt. Ook 2008 wordt een veelbelovend jaar waarin wij u uitnodigen aan te monsteren voor weer een aantal nieuwe, uiterst zorgvuldig geselecteerde scheeps- en vastgoedfondsen. Wij wensen u veel leesplezier en een behouden vaart voor het jaar 2008. Op onze beurt houden wij voor u de blik scherp, zowel aan bakboord als aan stuurboord! 3

Scheepsfondsen D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Een mooi kielzog Regeren is vooruitzien. Toch is terugkijken ook wel eens goed. Hoe is het gegaan, wat zijn de resultaten. Graag geven wij u een blik op ons kielzog van 2007. Een jaar waarin onze scheepsfondsen zich mochten verheugen in grote belangstelling. Zowel van particulieren als BV s. Door het grote vertrouwen van bestaande en nieuwe relaties werden onze projecten zeer snel geplaatst. Recordplaatsing 2007 was voor ons een zeer succesvol jaar. In totaal werden 13 scheepsfondsen geplaatst met een eigen vermogen van ruim 65 miljoen. Nog nooit eerder in het bestaan van De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen BV werd in één jaar zo n bedrag geplaatst. Wij kijken dan ook tevreden terug. plaatsingen 2007 investering eigen vermogen Klazina-C 10.875.000 4.125.000 Maxima 18.825.000 5.425.000 Alexia 18.790.000 5.390.000 Heather-C 10.840.000 4.090.000 Reiderland 7.855.000 2.355.000 FDL Vlootfonds II 21.875.000 6.675.000 Borealis 13.770.000 3.570.000 Zodiacal 13.770.000 3.570.000 CFL Vlootfonds I 23.470.000 7.470.000 Flintercarrier 20.460.000 6.460.000 Flintercoast 20.550.000 6.550.000 Coolwater 18.575.000 5.335.000 Mirjam-C 11.875.000 4.375.000 211.530.000 65.390.000 Vlootfondsen, een voortvarend idee In 2007 heeft De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen BV voor het eerst vlootfondsen geplaatst. Met een vlootfonds investeert u ineens in twéé schepen in plaats van één schip. De mogelijkheid om twee schepen in één fonds te plaatsen, wenden we aan bij kleinere schepen. Het mes snijdt aan twee kanten: het fondsvolume groeit en de participanten spreiden hun inleg over twee schepen. Bij een klein schip kan een tegenvaller zwaar op de begroting drukken. Door twee schepen te exploiteren, spreiden we dit risico. Daarnaast geeft een vlootfonds participanten de gelegenheid om met de minimale deelname van 15.000 die voor alle fondsen geldt, deel te nemen in twee schepen. Ook in 2008 presenteren wij opnieuw scheepsfondsen waarin twee schepen geëxploiteerd worden. 4

1 M I L J A R D G E ï N V E S T E E R D V E R M O G E N 16 schepen in de vaart gekomen In 2007 zijn 16 schepen in de vaart gekomen. De meeste op tijd, een enkele te vroeg. Er waren echter ook schepen die met enige vertraging zijn opgeleverd. De sterk verbeterde marktomstandigheden zorgen ervoor dat de exploitatie van deze schepen goed van start gaat. Van de schepen met een grote vertraging moeten op dit moment alleen nog de Frisian Summer, Dinteldijk en Velserdijk in de vaart komen. Hoewel een aantal schepen grote vertraging bij oplevering heeft ondervonden zijn er geen bouwopdrachten geannuleerd. Al onze huidige schepen die in bestelling zijn, zullen in 2008 in de vaart komen. Meer dan 1 miljard geïnvesteerd vermogen In 2007 is de totale nieuwbouwwaarde van de schepen in onze scheepsfondsen boven de 1 miljard uitgekomen. 14 fondsen zijn volledig afgerond. Met de 16 schepen die in 2007 in de vaart gekomen zijn, bestaat de varende vloot uit 63 schepen. De schepen van 12 fondsen zijn nog in bestelling. De aflevering van die schepen staat gepland voor 2008. In veel opzichten was 2007 een succesvol jaar waarop wij met plezier terugkijken. naam schip Damsterdiep Flinter Orcana WMS Harlingen Frisian Spring MCP Amsterdam Amalia Theresa Klazina-C MCP Bilbao Vasadiep Reiderland Heather-C Maxima Damsterdijk MCP London Flinterland CFL Prospect maand in de vaart januari januari januari februari april april mei juni juni juni juli september september oktober november november status geplaatste fondsen investering eigen vermogen afgerond 14 141.583.000 62.943.000 in de vaart 63 698.925.000 215.479.000 in bestelling 12 173.720.000 52.970.000 totaal 89 1.014.228.000 331.392.000 5

D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Nieuwe wetgev Fiscaliteiten voor anker Een scheepvaart-cv is uiteraard onderhevig aan ons fiscaal stelsel. Veranderingen binnen dit stelsel kunnen van invloed zijn op uw belegging. Graag zetten wij in deze Eindejaarsuitgave 2007 enkele actuele fiscaliteiten in relatie tot uw participaties overzichtelijk op een rij. Een concrete uiting van ons continue adviseurschap. Nieuwe wet personen vennootschappen: een gerust stellende boodschap In de loop van 2008 wordt waarschijnlijk de nieuwe wet personenvennootschappen van kracht. Deze nieuwe wet heeft onder meer betrekking op comman ditaire vennootschappen (CV s). Aangezien wij hierover vragen ontvangen, wijden wij aan dit onderwerp in onze Eindejaarsuitgave 2007 graag de nodige aandacht. De meest in het oog springende wijziging is dat CV s rechtspersoonlijkheid kunnen krijgen. Een commanditaire vennootschap met rechtspersoon lijkheid, CVR genoemd, kan het juridisch eigendom van een schip verkrijgen. Nu wordt dat juridisch eigen dom vaak door de beherende vennoot van rederijzijde genomen. Anders dan de naam CVR wellicht doet vermoeden, heeft deze rechtsvormkeuze geen gevolgen voor de aansprakelijkheid van commanditaire vennoten. Die is en blijft beperkt tot het bedrag van zijn/haar inleg. Het staat nog niet vast dat van de mogelijkheid van de CVR veel gebruik gemaakt zal worden. Een andere wijziging die de nieuwe wet met zich meebrengt, is dat comman ditaire vennoten die een beslissende invloed uitoefenen op een beherend vennoot (die onder het nieuwe recht besturend vennoot wordt genoemd) onbeperkt aansprakelijk zijn. In die gevallen is er dus geen aansprakelijk heidsbeperking tot het deelname bedrag. Van beslissende invloed op besturende vennoten zal bij onze scheepsfondsen echter vrijwel nooit sprake zijn, gelet op het relatief kleine kapitaalbelang van elke individuele vennoot. 6

ing F I S C A L E I N V U L I N S T R U C T I E S Verhandelbaarheid van participa ties in besloten CV's ver soepeld Met ingang van 11 januari 2007 is het gemakkelijker geworden participaties in besloten CV s te verhandelen. Per die datum heeft het Ministerie van Financiën namelijk een besluit gepubliceerd dat stelt dat als een vennoot, aan wie om toestemming voor overdracht van participaties wordt verzocht, op dat verzoek niet binnen vier weken reageert, hij geacht wordt toestemming te hebben verleend. Een belangrijke versoepeling voor de praktijk. Wat was het geval? Het bleek vrijwel ondoenlijk een reactie van alle vennoten te krijgen. Sommigen waren op wereldreis en bij anderen waren de erfgenamen in overleg wie de stemrechten die aan de participatie verbon den waren konden uitoefenen. Weer anderen weigerden te reageren. Al met al was het vrijwel onmogelijk om een reactie te krijgen van alle participanten. Daar heeft het Ministerie van Financiën iets aan gedaan door te stellen: niet binnen vier weken een reactie = goedkeuring. Voor oude besloten CV s biedt dat niet direct soelaas, omdat eerst de statuten aangepast moeten worden. Bij nieuwe CV s maken we natuurlijk gebruik van de nieuwe regeling. Bedenk echter wel dat iemand die wél binnen vier weken reageert, maar bezwaren tegen de overdracht heeft, een punt heeft. In een dergelijk geval kan de overdracht nog steeds niet plaatsvinden. Onze ervaring leert dat circa 65% van de participanten voor het maximale fiscale voordeel van de besloten CV kiest. Een enkeling krijgt daar spijt van en probeert gedurende de looptijd van de besloten CV participaties over te dragen. Zoals geschetst is dat makkelijker geworden, maar het is nog steeds onzeker of de overdracht lukt. U mag in zoveel besloten CV s deelnemen als u wilt! Een onderwerp waarover vele en hardnekkige misverstanden bestaan: in hoeveel besloten CV s mag u deelnemen? Het antwoord is simpel: er is geen fiscaal maximum aantal scheepvaart-cv s waarin u mag deelnemen. In het verleden was dat anders. Tijd dus voor de punten op de i. Onder de Wet Inkomstenbelasting 1964 mocht u in maximaal drie besloten scheepvaart-cv s deelnemen. Alleen dan kon u elke deelname als afzonderlijke onderneming aanmerken. Met als gevolg dat u per deelname van aantrekkelijke fiscale regelingen gebruik mocht maken. Vanaf 2001 hebben we de Wet inkomstenbelasting 2001. Onder dat fiscale regime maken we gebruik van de tonnageregeling. En daarvoor is het helemaal niet nodig om de deelname in een besloten scheepvaart-cv als afzonderlijke onderneming te zien. Dus voor besloten CV s die onder de tonnageregeling vallen geldt geen maximumaantal. Dat onder de oude fiscale regeling maximaal drie deelnemingen als afzonderlijke onderneming zijn aan te merken, doet daaraan niets af. Fiscale invulinstructies: toezending maart in 2008 Uiteraard stelt u prijs op een correcte aangifte inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting. De invulinstructie inzake uw investering in de scheepvaart-cv s vormt hiervan een essentieel onderdeel. Met deze invulinstructie voorkomt u op eenvoudige wijze fouten en ontdekt u duidelijk waar u wat moet invullen. Begrijpelijk dat we heel veel aandacht besteden aan de correctheid hiervan. Daarom wordt u de invulinstructie pas toegezonden ná goedkeuring door een accountant en afstemming met de belastingdienst. Concreet betekent dit dat u de invulinstructies over 2007 in maart 2008 ontvangt. Op tijd, correct en volledig voor een foutloze invulling van uw aangifte. 7

Goed voor uw p D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V T I M E - C H A Wetenschappelijk aangetoond: scheepvaart-cv s verrijken uw vermogen In de Eindejaarskrant 2006 maakten we al melding van onze support voor een afstudeeropdracht van drie studenten van de Erasmus universiteit. We weten niet zeker of onze support eraan bijgedragen heeft, maar het product is inmiddels met een 8 bekroond. Wat we wel zeker weten is dat de conclusies over scheepvaart-cv s in een beleggingsportefeuille van 2000 tot 2005 (de onderzochte periode) positief zijn. We geven graag de belangrijkste bevindingen weer:. Het blijkt dat scheepvaart-cv s in de periode 2000 tot 2005 van toegevoegde waarde zijn op een Nederlandse traditionele beleggingsportefeuille. De meest gunstige conclusie voor de scheepvaart- CV is dat wanneer een belegger met kennis van de scheepvaartindustrie, die tevens bereid was om meer risico te nemen in de periode van 2000 tot 2005, zijn portefeuillerendement dan aanzienlijk hoger had zien uitkomen. Het onderzoek heeft laten zien dat bij een zwakke AEX-index, scheepvaart-cv s een goed alternatief kunnen bieden. Onze conclusie: deze getalenteerde studenten hebben wetenschappelijk aangetoond wat wij en veel beleggers al lang wisten, namelijk dat scheepvaart-cv s uw vermogen verrijken. Goedkeuring AFM: uw belangen wegen mee Prospectussen die na 1 juli 2005 uitgebracht worden, moeten door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) worden goedgekeurd. De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen BV heeft dat acht keer laten doen, alle acht keren met succes. We hebben ervaren dat de AFM er sterk op toeziet dat alle risico s uitvoerig worden toegelicht. De belegger moet zich een goed beeld kunnen vormen van alle risico s die zijn rendement bedreigen. Daarom hebben we de risicoparagrafen in prospecti onder invloed van de AFM aangepunt. Vrij stellingsregeling De AFM mag er vier weken over doen om met een eerste reactie op een goedkeuringsaanvraag te komen. Als wij vervolgens binnen een enkele dag met antwoorden komen, mag de AFM weer vier weken op een antwoord studeren. Het geheel gaat op die manier een keer of vijf heen en neer, en daar zijn tenminste drie maanden mee gemoeid. Bovendien lag de nadruk van de AFM bij de laatste goedkeuringen erg op formaliteiten. Gezien de lange doorlooptijd en sterke nadruk op details, waarvan het belang voor participanten onduidelijk is, maken we inmiddels met medeweten van de AFM gebruik van een vrijstellingsregeling. De goede zaken als gevolg van de contacten met de AFM houden we er echter in. Opnieuw een bewijs van het feit dat wij voortdurend úw belangen wegen. 8

ortefeuille R T E R, L A D I N G C O N T R A C T, R E I S B E V R A C H T I N G Focus op bevrachting Graag doen we de drie verschillende vormen van bevrachting voor u nog eens uit de doeken. Daar zijn geregeld misverstanden over. Achtereenvolgens gaan we in op time-charters, ladingcontracten en reisbevrachting, ook wel spotmarkt genoemd. Time-charter: verhuur aan charteraar voor een vaststaande periode Bij een verhuur op time-charter basis wordt het schip gedurende een bepaalde, vaststaande periode verhuurd aan een huurder (charteraar). Die charteraar mag binnen bepaalde kaders met het schip doen wat hij wil. Hij betaalt huur aan de CV voor elke dag dat het schip technisch inzetbaar is. Het risico van geen of slecht betalende lading ligt bij de charteraar. De charteraar betaalt, naast de huurprijs, tevens de havenkosten en kanaalgelden, de loodskosten en de brandstof. De kosten voor bemanning, voeding, onderhoud en verzekering komen voor rekening van de CV. Vaak worden bij een time-charterovereen komst opties tot verlenging opge nomen. Die opties geven de huurder gelegenheid de overeenkomst te verlengen. Ladingcontract: bruto-tarief per ton te vervoeren lading Bij een ladingcontract wordt een brutotarief per ton te vervoeren lading overeengekomen. Bijvoorbeeld 250.000 ton lading op jaarbasis van A naar B, tegen 15 per ton. Daarbij moet de rederij die het ladingcontract aanneemt wel voor een regelmatige afvaart zorgen, bijvoorbeeld éénmaal per week. Het bruto tarief per vervoerde ton lading staat in dat geval dus vast. Voor de CV is daarom van groot belang hoe lang over een reis gedaan wordt en hoeveel kosten er voor die reis gemaakt worden. Als een reis bijvoorbeeld (voor aftrek van kosten) 150.000 oplevert en in 10 dagen wordt gemaakt, komt de brutodagopbrengst uit op 15.000. Als over dezelfde reis 15 dagen gedaan wordt, daalt de bruto-dagopbrengst naar 10.000. Ook de havenkosten, commissies en brandstofkosten kunnen van reis tot reis en van jaar tot jaar verschillen. Ladingcontracten leiden daarom vaak tot goede maar fluctuerende netto-opbrengsten. Reisbevrachting: op basis van beschikbaarheid Losse reisbevrachting of bevrachting op de spotmarkt heeft betrekking op vrachten die op dat moment in die haven of regio beschikbaar zijn. Deze vrachten worden gedaan om in positie te raken voor een ladingcontract. Als een ladingcontract het vervoer van A naar B behelst, moet je immers van B naar A zien terug te komen. Daarvoor wordt losse reisbevrachting gebruikt. De tarieven daarvan variëren sterk. Als er veel scheepsruimte beschikbaar is, zijn de tarieven laag. Daar staat tegenover dat schaarste dik betaald wordt. 9

China, indrukw De Vereenigde C D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V 1 0

ekkend M E T R E D E R I J R E I D E R S H I P P I N G I N C H I N A ompagnieën in China In juni 2007 zijn Chris Mol en Arjan Cromwijk naar China geweest. Samen met Reider Shipping BV uit Winschoten, dochter van Reederei Buss, hebben we de Ouhua-werf in Zhousjan bezocht. Chris Mol en Arjan Cromwijk: Indrukwekkend is de meest passende omschrijving van wat we daar zagen. Een werf van nog geen twee jaar oud, waar 4.000 Chinezen aan het werk zijn. Ogenschijnlijk in wanorde, maar de werf is wel goed voor de aflevering van één 1.200 TEU schip per maand. Er zijn in Nederland en Duitsland geen werven die dit sterke staaltje nadoen. Bouwbegeleiding is van groot belang. Rederij Buss heeft permanent een team van zes personen op de werf dat, in aanvulling op het klassebureau, de bouwvoortgang en vooral de bouwkwaliteit controleert. Waarmee opnieuw aangetoond is dat bouwen in China alleen is weggelegd voor partijen die het zich kunnen veroorloven fors in bouwbegeleiding en -toezicht te investeren. Naast nuttige zaken hebben we ook wat Chinese cultuur geproefd. Het verblijf in Sjanghai, de binnenstad, de skyline, het heeft een diepe indruk op ons gemaakt. Bij gelegenheid hopen we nog eens een vervolgbezoek aan deze immense metropool te brengen. 11

D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Jaarlijkse groe Marktgegevens Welke ontwikkelingen zagen we in 2007 op de scheepvaartmarkten? Als marktleider op het gebied van scheepvaart-cv s staken wij onze antenne uit en vingen de onderstaande signalen op. Groei transport over zee Het transport over zee groeit gestaag. Daarnaast wordt het volop gestimuleerd. Een voorbeeld hiervan is het actieplan van de Europese Commissie, gepresenteerd in oktober 2007, bedoeld om het vrachtvervoer in Europa in beweging te houden. Brussel bepleit een speciaal netwerk van vrachttreinen. Voor schepen moeten een soort 'snelwegen op zee' ontstaan. "De maatregelen moeten spoor, zeevaart en binnenvaart aantrekkelijker en concurrerender maken", aldus EU-commissaris Jacques Barrot (Verkeer). Europa ontdekt de voordelen Daarbij ziet ook Europa de voordelen van het vervoer over water voor het milieu. "Vervoer over water blijft het milieuvriendelijkst en meest energieefficiënt als het gaat om uitstoot van broeikasgassen", stelt de Europese Commissie. "Het simpeler maken van administratieve procedures voor vervoer over water in de EU is essentieel om deze transportmethode attractiever te maken." Ook zonder deze stimulerende maatregelen vertoont het transport over zee een aantrekkelijke groei. In 2007 nam het vervoer van droge lading over zee met 4,5% toe. Deze groei is niet uitzonderlijk. Het totale ladingvolume voor stukgoed, bulk en projectlading stijgt jaarlijks gestaag. Vanaf 1985 is het ladingaanbod (volgens Clarkson Research Services Autumn 2007) met gemiddeld 3,8% per jaar gestegen. De laatste jaren vond een bovengemiddelde groei plaats. Vooral de snel groeiende economieën in het Verre Oosten en Oost Europa droegen bij aan een stijgende vraag naar grondstoffen. Omdat voor het vervoer van deze grondstoffen veel schepen nodig zijn, vervoeren momenteel ook relatief kleine schepen grote ladingpakketten. Multi-purposemarkt Onze schepen in de multi-purposemarkt hebben globaal een draagvermogen van 3.000 tot 11.000 TDW. Van deze schepen zijn weinig harde marktgegevens bekend. Daarom hanteert De Vereenigde Compagnie Scheeps investeringen BV drie referentiepunten voor een analyse van de markt voor dit scheepstype: de Baltic Dry Index, de tarieven per ton lading in USD bij een ladingpakket van 3.000 ton in de Europese Short Sea markt en timecharter tarieven voor 9.000 TDW schepen op basis van een éénjarig timecharter in USD. De twee laatstgenoemde tarieven worden gepu bliceerd door Clarkson Research Services in hun wekelijkse nieuwsbericht Shipping Intelligence Weekly. De Baltic Dry Index Hoewel de Baltic Dry Index geen directe relatie heeft met de tarieven in de multipurpose markt waarin onze schepen actief zijn, geeft deze index heel goed het sentiment in de scheep vaartmarkt weer. Een hoge index betekent veel vraag naar scheeps tonnage en daaraan gekoppeld hoge tarieven. Hoewel vaak met enige vertraging, volgen de tarieven van onze multi-purposeschepen deze index. Zo liet de Baltic Dry index vanaf april 2005 een daling zien. In het vierde kwartaal van 2005 kregen onze schepen te maken met een daling van de tarieven. De opleving van de index begin 2006 vertaalde zich in hogere tarieven voor onze schepen vanaf het tweede kwartaal 2006. De scheepssegmenten die wij ter belegging aanbieden zijn in drie categorieën te onderscheiden: droge lading of multi-purpose, containervervoer en chemicaliëntransport. Graag gaan wij in op deze drie marktsegmenten. Bron: Fairplay, 22 November 2007 De Index laat vanaf 2006 een regelmatige stijging zien. Het huidige niveau kenmerken wij als zeer goed. Recent afgesloten tarieven liggen dan ook vrijwel allemaal op een hoog niveau. 1 2

i M A R K T P O S I T I E F G E S T E M D Europese Short sea markt 3.000 tons ladingpakketten in de Europese Short Sea markt in USD per ton USD per ton 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 jan. feb. mrt april mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. Ook deze index laat een stabiel goed niveau zien voor ladingpakketten van 3.000 ton op diverse Europese routes. In navolging van de Baltic Dry Index zagen wij in het midden van het jaar 2007 een dipje, gevolgd door een stevige stijging van de tarieven. UK/ARAG-W.Med ECUK/ARAG-N.Spain W.Med-UK/ARAG Lower Baltic-ARAG French Bay-ECUK UK = United Kingdom; ARAG = A dam, R dam, Antwerpen, Gent; W.Med = West-Middellandse Zee; ECUK = East Coast United Kingdom Time-chartermarkt 1- jarig time-charter voor 9.000 TDW schepen in USD 1 jaars charter USD x 1.000 16 14 12 10 8 6 4 2 0 jan. feb. mrt april mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. De time-charter tarieven voor 9.000 TDW schepen met een containercapaciteit van 650 TEU lagen in de eerste helft van 2007 stabiel op zo n USD 9.500 per dag. Na de zomerperiode profiteerde ook dit segment van een aantrekkende markt. De tarieven vertoonden in de tweede helft van 2007 een forse stijging. Conclusie De droge ladingmarkt was in 2007 goed. De tarieven lagen voor de zomer stabiel op een goed niveau om na de zomer flink aan te trekken. Echter, niet alle schepen profiteren van deze aantrekkende markt. Afgesloten timecharters en ladingcontracten moeten worden uitgediend, vrijwel altijd tegen een lager tarief dan de huidige markt betaalt. Ook de scherpe daling van de USD de afgelopen maanden heeft voor schepen met een USD charter consequenties gehad. De werkelijk behaalde tarieven in euro s staan door de wegzakkende USD immers onder druk. Vooral schepen met een charter afgesloten in 2004-2006 in USD hebben te maken met lage vrachtopbrengsten in euro s. 1 3

Groot, groter, g D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Containertransport De containerschepen die door De 4.000 TEU en groter. Deze schepen verzorgen het vervoer over grote Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen afstanden tussen de grote havens, de geplaatst zijn, opereren zogeheten Mainports. allemaal in het segment tot 1.000 TEU. Naast een algemene beschouwing over de containervaart, beperken wij ons verder tot dat segment. In tegenstelling tot het grote segment wordt er in de scheepstypen tot 1.000 TEU relatief weinig geïnvesteerd. In totaal waren er eind oktober 2007 165 Het containertransport liet in 2007 opnieuw een mooie groei zien. De laatste cijfers voorspellen een groei over 2007 van ruim 10%. Ook voor 2008 wordt weer groei voorzien en wel ruim 9%. Dit betekent dat we in 2008 de grens van 500 miljoen vervoerde containers uitgedrukt in TEU schepen in bestelling met een capaciteit van 130.000 TEU. Dit houdt een groei van de capaciteit in met ruim 18% (bron: World Shipyard Monitor 1st November 2007). Aangezien deze schepen verspreid over de komende jaren worden afgeleverd, verwachten wij in het segment tot 1.000 TEU geen overschrijden (Clarkson Container overcapaciteit. De groei van de vloot Intelligence nov. 2007). Een punt van zorg is het grote aantal orders voor containerschepen. In totaal waren er per eind oktober 2007 1.421 schepen in bestelling met een gezamenlijke capaciteit van ruim 4,5 miljoen TEU. De aflevering van deze schepen staat gepland voor eind 2007 t/m 2012. Het overgrote deel van de bestelde schepen heeft een capaciteit van meer dan 4.000 TEU, namelijk 447 schepen met een capaciteit van 3,1 miljoen TEU. Dit betekent grofweg een verdubbeling van de capaciteit in het segment van loopt zelfs iets achter bij de verwachte groei van het transport. Wel is in het segment onder de 1.000 TEU een verschuiving te zien. De vraag naar schepen tussen de 500 en 1.000 TEU neemt toe, terwijl de schepen onder de 500 TEU achterblijven. Deze schepen presteren nog steeds ruim boven het langjarige gemiddelde, maar profiteren niet mee van de gestegen vraag naar vervoerscapaciteit. Dit komt ook tot uitdrukking in de tarieven die het afgelopen jaar gerealiseerd zijn. De tarieven voor schepen tussen de Orderboek containerschepen in aantallen en 1.000 TEU's 3.000 aantal schepen en TEU x 1.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 100-500 500-1.000 1.000-2.000 2.000-3.000 3.000-4.000 4.000-15.000 Aantal schepen Aantal TEU scheepsgrootte in TEU 14

rootst D A L I N G U S D Time-chartertarieven voor containerfeeders in USD per dag 16.000 USD per ton 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 jan. feb. mrt april mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. 1.000 TEU 725 TEU 350 TEU 500 en 1.000 TEU lieten een stabiel tot stijgend niveau zien, terwijl het segment onder de 500 TEU in de zomer zelfs te maken kreeg met een daling van de tarieven. Inmiddels herstellen de tarieven zich licht. Echter, het kleinere segment tot 500 TEU profiteert niet van de stijging die het segment 500 1.000 TEU meemaakt. Daling van de USD De daling van de USD speelt ook veel containerschepen parten. Veel schepen en de daarmee samenhangende CV s rapporteren in euro s. Dit kan van grote invloed zijn op de dagopbrengsten. Schepen die niet in de Baltic varen, hebben vrijwel allemaal een USD charter. Bij gelijkblijvende tarieven in USD ontvangt het schip dus steeds minder euro s. Vooral de schepen onder de 500 TEU hebben dus te maken met een daling van hun opbrengsten in euro s. In het segment 500 1.000 TEU wordt een daling van de USD opgevangen door een stijging van de tarieven. Chemicaliëntransport Alle chemicaliëntankers die door De Vereenigde Compagnie Scheeps investeringen zijn geplaatst, zijn kleiner dan 10.000 TDW. Over deze schepen worden geen openbare publicaties uitgebracht. In deze Eindejaarsuitgave kunnen we dan ook niet refereren aan uitgebrachte rapporten maar uitsluitend conclusies trekken op basis van de resultaten van de tankers binnen onze vloot. Van de zes tankers die eind 2007 in de vaart zijn, varen er vier op een langjarig time-charter. Twee tankers worden ingezet op lading contracten. De time-charters zijn reeds langere tijd geleden afgesloten en weerspiegelen daarom niet de huidige marktomstandigheden. De schepen die op ladingcontracten worden ingezet presteren wisselend. De tarieven voor het kleinste schip zijn boven verwachting, die van het grootste schip liggen onder de prognose. Vooral in het eerste kwartaal van 2007 werden lage tarieven gerealiseerd. In de loop van het tweede kwartaal verbeterden de tarieven aanzienlijk. Terwijl het derde kwartaal een gemiddeld beeld liet zien. Het is dan ook de verwachting dat deze beide schepen hun prognose in 2007 niet halen. Aangezien in 2008 minimaal drie chemicaliëntankers aan de vloot worden toegevoegd, koersen wij erop u in 2008 een uitgebreidere rapportage te kunnen geven. 1 5

D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Tewaterlating: Een bericht van een bevlogen participant Eén van onze participanten vroeg ons dit schrijven van zijn hand in Op Koers te plaatsen. Een verzoek waaraan wij uiteraard graag voldoen. Medio april 2007 is mijn werkgever Corus verkocht aan het Indiase bedrijf Tata. Weer een mooi Nederlands bedrijf dat van de Amsterdamse beurs verdween. Maar geen sentimenten, het hoort bij deze tijd. De aandelen van mijn vrouw Ria en mij waren ruim driehonderd procent in waarde gestegen. De 'Bank' stuurde ons een brief met mooie aanbiedingen om het geld op een spaarrekening te zetten met rentes tussen de drie en een half tot wel vier procent. Te gek. Ook werden er schitterende beleggingsfondsen aangeboden, onder andere biodiesel, helemaal "in" op dit moment. De koersen van de AEX fondsen waren op dat moment ook sky high, dus ook niet koopwaardig. Een goed advies We kregen het niet erg warm van deze aanbiedingen. We besloten het geld even te parkeren. Op 22 mei ontving ik een brief van de heer Arjan Cromwijk met het advies deel te nemen aan het Feederlines Vlootfonds II CV. Dit betreft de multipurpose schepen Vasadiep, reeds in de vaart sinds 2002 en een Bodewes product en dan de nieuwbouw Vikingdiep. Van dit laatste schip is het casco onder supervisie van Bodewes in China gebouwd. Op het moment van de aanbieding werd deze naar Nederland gesleept om bij Bodewes Shipyards te Hoogezand/Martenshoek afgebouwd te worden. Dus, zoals er dan gezegd wordt: aan boord stappen. Altijd weer spannend: het te water laten Op twaalf juli jongstleden werd in Hoogezand de Vlistdiep, ook van Feederlines, dwarsscheeps te water gelaten. Een goede reden om een paar dagen naar Groningen te gaan, we vinden het nog steeds een geweldig spektakel. Een hotel is gauw geboekt, we hadden een leuk arrangement bij 1 6

een uitje D E A E X I N R U I L E N V O O R E E N S C H E E P S F O N D S het Van der Valk motel in Westerbroek. Prachtige luxe kamer, prima ontbijt en diner, wat wil een mens nog meer. De volgende dag om tien uur zou de Vlistdiep te water gaan. Dus snel nog een bak koffie en weg wezen. Bij de werf aangekomen werd ons meegedeeld dat de tewaterlating door omstandigheden naar elf uur was verplaatst. Geen probleem, want welk schip lag voor de kant bij de buren? (Er lagen maar liefst vijf schepen in de afbouwfase, dus ruimtegebrek). De Vikingdiep! Mooie foto s van tewaterlating We liepen al snel tegen de projectleider van de werf aan. Ieder schip heeft zijn eigen projectleider en is dus verantwoordelijk voor het reilen en zeilen tijdens de afbouw. Tijdens ons praatje vertelde hij dat dit zijn tweede afbouwschip was en dat zijn eerste bijzonder goed vaart. Dus dat belooft wat! We hebben aan hem toestemming gevraagd om tijdens de tewaterlating vanaf de Vikingdiep foto's te maken en dat was goed. Onze volgende barrière bleek een kapitein van Feederlines te zijn. Deze is tijdens de afbouw ook continu op het schip. Hij vond het wegens de werkzaamheden aan boord niet goed om direct aan boord te gaan. Hij had volkomen gelijk, de veiligheid moet nageleefd en gerespecteerd worden. Op zijn teken, ruim op tijd overigens, mochten we aan boord. Geweldig! Mooie foto's gemaakt van de tewaterlating van de Vlistdiep en daarna mooie foto's gemaakt van de Vikingdiep, van de brug, de hutten, de machinekamer, prachtig. Open huis Dertien september was er open huis op de werf van Bodewes. Door omstandigheden konden we niet naar ons geliefde Groningen, maar gelukkig was de heer Bert Romeling uit Delfzijl bereid om wat foto's voor ons te nemen van de verdere afbouw van de Vikingdiep. Bij deze Bert, nogmaals bedankt. In de loop van november moet de Vikingdiep klaar zijn en zal dan gedoopt worden in Delfzijl, waar we zeker weer aanwezig zullen zijn. Ons bivak zullen we dan opslaan op het mooie landgoed Ekenstein te Appingedam. Dirk Manneken P.S.: De "Bank" is ondertussen ook uit de AEX verdwenen en daardoor gaan we aan boord van de Flintercarrier, ons twaalfde schip/deelneming. 17

D E V E R E E N I G D E C O M P A G N I E S C H E E P S I N V E S T E R I N G E N B V Dienstverlenin Uitbreiding dienstverlening: virtueel meevaren We zijn momenteel actief met de ontwikkeling van twee cruciale zaken: een nieuw relatiebeheersysteem en een nieuwe website. Dit geeft ons de mogelijkheid om u nog beter van dienst te zijn. Een concreet voorbeeld? In de loop van 2008 vindt u alle gegevens van uw scheepsbeleggingen op onze site terug. Uiteraard vindt dit plaats in een goed beveiligd gedeelte met uw eigen inlogen toegangscode. Van uw schip/ schepen kunt u dan alle gegevens duidelijk gerubriceerd terugvinden. Daarnaast zal De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen BV voor u in kaart brengen wat de ontwikkelingen voor gevolgen hebben voor uw scheepsbelegging plus het actuele rendement. Ook alle nieuwtjes van uw eigen schip zult u op de site terug kunnen vinden. Eigenlijk vaart u virtueel mee We verlaten geen moment de stuurhut Terwijl Nederland op microniveau jarenlang bakkeleide over de Hogesnelheidslijn, bouwde De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen onverstoorbaar door aan de plaatsingen van talloze scheepvaart-cv s. Immers, investeren in mondiale scheepvaart is om meerdere redenen een werelds idee. U kent ons beleid: juist na afloop van de plaatsing van de participaties blijven we uiterst betrokken bij het schip en het wel en wee van de participanten. Zo bezoeken we elke CV-vergadering en vertegenwoordigen wij daar vele participanten. Vanaf 2008 kunt u van ons na afloop van elke vergadering een kort verslag verwachten over die vergadering. Dit verslag zal beschikbaar zijn voor alle participanten van de betreffende CV. Daarnaast bezoeken wij naar aanleiding van de kwartaal- en jaarcijfers de betrokken rederijen. Rederijen zijn onze opdrachtgevers maar participanten zijn onze klanten. Daarom staat bij ons een goed rendement voorop. Er worden daarom soms best pittige gesprekken met sommige rederijen gevoerd. U merkt het: wij verlaten de stuurhut nooit 1 8

g V E R H U I Z I N G E E R S T E K W A R T A A L 2 0 0 8 Dollar, rente, olieprijzen en de gevolgen voor uw scheepsbelegging Het kan u niet ontgaan zijn: de dollar is in de loop van 2007 weggezakt naar niet eerder vertoonde diepten, terwijl de olieprijs rond $ 100 per vat noteerde. De rente op zowel de euro als dollar steeg in 2007 sterk. Maar naarmate het einde van 2007 naderde, trad enige ontspanning op. Wat zijn de gevolgen van deze ontwikkelingen voor uw scheepsbelegging? De zwakke dollar heeft een negatieve invloed op het rendement van schepen die hun opbrengsten in dollar ontvangen. In euro uitgedrukt ontvangen zij immers minder. Weliswaar zullen de kosten en aflossing op de hypotheek in die gevallen ook vaak in dezelfde zwakke dollar luiden, maar per saldo heeft de zwakke dollar een neerwaarts effect op het rendement. Het rentepercentage dat in 2007 op de scheepsleningen betaald moest worden, is sterk gestegen. Vaak tot boven het prospectusniveau. Dat is niet goed voor uw rendement. Onder invloed van de economische ontwikkelingen is de dollarrente in de loop van 2007 weer behoorlijk gedaald. De eurorente vertoont vooralsnog minder neiging tot daling. Een hoger dan begrote rente heeft een negatieve invloed op uw rendement. Als de brandstofkosten voor rekening van de CV komen, zoals bij ladingcontracten en losse reis bevrachting, is een hoge olieprijs nadelig voor uw rendement. De zwakke dollar zorgt voor enige compensatie, maar per saldo stijgen de bunkerkosten behoorlijk. Voor de schepen die op time-charterbasis verhuurd zijn, heeft de gestegen brandstofprijs geen gevolgen. In die gevallen worden deze kosten door de huurder van het schip en niet door de CV betaald. In 2008 de vinger aan de pols In 2008 zal De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen BV u frequenter op de hoogte houden van ontwik kelingen in scheepvaartmarkten, rentes en valuta, zodat u nog beter in de gaten kunt houden of uw scheepsinvestering op koers ligt. Verhuizing: aanleggen aan een andere kade De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen gaat verhuizen. Na bijna tien jaar aan de Plesmanstraat in Veenendaal gevestigd te zijn geweest, krijgen we nu een eigen locatie aan de Selterskampweg 61-3 te Bennekom. We betrekken daar een mooi pand, geheel gerenoveerd en in stijl met onze statuur. De verhuizing staat eind februari gepland. Uiteraard ontvangt u tijdig een verhuisbericht. De locatie verandert, de mensen, kennis en ervaring uiteraard niet. Gesloten Van maandag 24 december 2007 tot en met vrijdag 4 januari 2008 zijn wij telefonisch niet bereikbaar. Vanaf maandag 7 januari 2008 staan wij u graag weer te woord. Elke dag zijn wij van 8.15 17.15 uur aanwezig om al uw vragen over bestaande en nieuwe scheepvaart-cv s te beantwoorden. 1 9

Colofon Op Koers is een uitgave van: De Vereenigde Compagnie Scheepsinvesteringen bv Plesmanstraat 64 Postbus 203 3900 AE Veenendaal Tel. (0800) 555 95 88 Tel. (0031) 318 559 588 vanuit buitenland Fax (0318) 559 589 info@cvcom.nl www.cvcom.nl Oplage 15.500 stuks Eindredactie en coördinatie Arjan Cromwijk Chris Mol Tekst Paul Spendel, Apeldoorn Grafisch ontwerp & vormgeving KRB Reclame BV, Barneveld Druk Grafisch Bedrijf Bokhorst, Nunspeet