Gesprekskaarten pedagogisch handelen Samenwerkingsproject Samen Opleiden tussen Peel en Maas en Dommel en Aa Themagroep Pedagogisch Handelen kaarten.indd 1 28-01-17 19:17
kaarten.indd 2 28-01-17 19:17
Voorwoord Voor u ligt een waaier met gesprekskaarten voor het voeren van gesprekken met betrekking tot pedagogisch handelen. De waaier bestaat uit de volgende onderdelen: Gesprekskaarten met aanwijzingen en hulpvragen voor het voeren van kindgesprekken. Gesprekskaarten als hulpmiddel voor het voeren van gesprekken over pedagogisch handelen in het schoolteam. Gesprekskaart als hulpmiddel voor het voeren van gesprekken/uitwisselen van gedachten over pedagogisch handelen met ouders. De diverse gesprekskaarten met hun aanwijzingen zijn een hulpmiddel, niet meer maar ook niet minder dan dat. De behoefte hieraan is ontstaan vanuit de basisschoolpraktijk. In het kader van het project Samen Opleiden, samenwerkingsproject Samen Opleiden tussen Peel en Maas en Dommel en Aa, heeft de themagroep Pedagogisch Handelen deze wens omgezet in een product. Het blijkt niet eenvoudig om alle wensen vorm te geven. Het moest o.a. voldoende inhoud bieden maar ook praktisch hanteerbaar zijn. Er zijn vele keuzes gemaakt. Een van die keuzes is dat we ons bij de kindgesprekken vooral gericht hebben op start- en doorvragen waarbij veel aandacht voor open vragen. Wij hebben gemeend dat dat ons gelukt is en wij zijn dan ook trots op ons product. Wij wensen iedereen mooie gesprekken toe en bedenk daarbij communiceren kan niet volgens een vaststaand script. kaarten.indd 3 28-01-17 19:17
kaarten.indd 4 28-01-17 19:17
Gesprekskaarten kindgesprekken Het kind staat centraal! De leerkracht is de sleutel van het gesprek! kaarten.indd 5 28-01-17 19:17
kaarten.indd 6 28-01-17 19:17
Handreiking bij de gesprekskaartje kindgesprekken De gesprekskaartjes kunnen een hulpmiddel zijn bij het voeren van kindgesprekken. Doel van de gesprekken is in de eerste plaats het bouwen aan de relatie van jou als leerkracht met het kind. Het gaat altijd om het welbevinden en de betrokkenheid van het betreffende kind. De basisbehoeften relatie, competentie, autonomie spelen voor, tijdens en na het gesprek een belangrijke rol. Relatie met het kind is voorwaarde. Het kind in zijn competentie aanspreken en zorgdragen voor eigenaarschap van het gesprek van het kind zijn ook een blijvend aandachtspunt. De leerkracht heeft ook de verantwoordelijkheid zijn eigen eigenheid te waarborgen. Omdat het kind toch in een afhankelijke rol zit ben jij als leerkracht degene die (meestal) het proces in gang zet en het proces bewaakt. Wij benoemen het graag als Jij als leerkracht bent de sleutel van het gesprek, stem altijd af en pas je vragen aan aan de behoeften van het kind. Je signaleert direct of indirect de behoeften van het kind, nodigt het kind uit, zorgt voor een duidelijke inleiding en toelichting en gaat die relatie aan die garant staat voor openheid in het gesprek. Wanneer je het gesprek vast legt, zeg je dat tegen het kind. Hoe meer je jezelf durft te laten zien des te waarschijnlijker is het dat het kind zich ook laat zien. kaarten.indd 7 28-01-17 19:17
Communicatievoorwaarden Sta open voor alles, alles is goed. Ga op dezelfde (oog)hoogte zitten in een hoek van 90 graden. Kijk naar het kind, wissel het wel en niet maken van oogcontact af. Stel het kind op zijn gemak. Toon empathie. Wees je bewust van je verbale- en non-verbale communicatie. Luister actief naar wat een kind zegt en laat zien dat wat het kind zegt effect heeft. Geef voldoende denktijd. Vertel dat het kind je mag zeggen wat het vindt of wil. Probeer bij jonge kinderen spelen of tekenen en praten te combineren. Ben flexibel. Beweeg mee met het kind. De leerkracht doet ertoe! De bovenstaande communicatievoorwaarden zijn voor een groot deel ontleend en gebaseerd op Delfos, M. F. (2014). Luister je wel naar míj? Gespreksvoering met kinderen tussen vier en twaalf jaar. Amsterdam: SWP. kaarten.indd 8 28-01-17 19:17
Opbouw van een gesprek met kinderen Een gesprek bestaat uit verschillende fasen die over het algemeen duidelijk te onderscheiden zijn. * Zie voorbeeldvragen en aandachtspunten op de gesprekskaartjes kindgesprekken. De voorbereiding Warmte en het respect voor het kind, door stil te staan bij het kind achter de leerling. Voorbereiding van de vragen en benodigde materialen. De introductie* Doel en kader helder hebben en duidelijk benoemen naar het kind. Benoemen dat er geen goede of foute antwoorden zijn. De startvraag* Eerste vragen, die de richting van het gesprek aangeven, uit het hoofd kennen. Deze vragen moeten door het kind makkelijk te beantwoorden zijn. De romp* Aandacht hebben voor zowel de inhoud als het proces (de relatie en sfeer). Regelmatig checken of je het kind goed begrepen hebt (doorvragen/samenvatten), voor je verder gaat met het gesprek. (Meta)communicatievoorwaarden zijn hier van groot belang. De afronding* Het gesprek moet zorgvuldig afgebouwd worden, bijvoorbeeld d.m.v. een samenvatting, afspraken te maken of het vervolg aan te geven. Bedank het kind voor het gesprek. Ontleend en gebaseerd op Delfos, M. F.(2014). Luister je wel naar míj? Gespreksvoering met kinderen tussen vier en twaalf jaar. Amsterdam: SWP. kaarten.indd 9 28-01-17 19:17
kaarten.indd 10 28-01-17 19:17
Gesprekskaartje kindgesprekken De introductie Ik zie Zullen we Mag ik eens Start vanuit empathie. Start vanuit een situatie, beleving of anekdote, vul geen emoties in. De startvraag Vertel me eens over je talent. Vertel me eens over je grootste wens. Vertel me eens hoe jij het beste kunt leren. Vertel me eens over je allerfijnste herinnering. Vertel me eens.(vooraf evt. situatie benoemen) Wat zou je me graag willen vertellen? De romp Effectief het onderwerp uitdiepen door te stimuleren om door te gaan op een woord, onderwerp en/of non-verbaal gedrag. Woord vragend herhalen (zelfstandig naamwoord of bijwoord) Kun je een voorbeeld geven? Is dat zo, denk je? Wanneer in het bijzonder? Kun je je voorstellen dat het niet zo is? Hoe zou het wel werken? Wat heb je nodig om? Heb je een tip? Wat vind jij nou van? Hebben we het nu van alle kanten bekeken? Hoe zie jij..? Wat doen anderen.? kaarten.indd 11 28-01-17 19:17
De afronding Heb je alles verteld wat je wilde vertellen? Zijn we nog dingen vergeten? Een samenvatting geven en vragen klopt dat een beetje vind je? Wat zou jij nog vragen als jij de interviewer was? Dank je dat ik je (een beetje) mocht helpen. Tjonge wat een gesprek he? Ik ben gewoon trots op ons. Ik ga nu even naar je meester/juf om te vertellen dat we klaar zijn maar ik vertel niet over ons gesprek. Als je ouders komen praat ik even over ons gesprek, daar kun je bij zijn als je wilt. Ik ga hier eens goed over nadenken. Ik vertel je vlug wat ik er mee kan doen. kaarten.indd 12 28-01-17 19:17
Gesprekskaarten voor leerkrachten Hulpmiddel voor het voeren van gesprekken over pedagogisch handelen in het schoolteam kaarten.indd 13 28-01-17 19:17
kaarten.indd 14 28-01-17 19:17
Handreiking gesprekskaartjes voor het voeren van gesprekken met collega s. Voor het starten van een gesprek over pedagogisch handelen kan het handig en wenselijk zijn om enkele vooraf geformuleerde (start)vragen te hebben. Ze staan op een aantrekkelijk en handzaam kaartje, waar naast de vragen nog ruimte is voor notities. Bij pedagogisch handelen gaan we uit van een positieve kijk en insteek. Daarom ziet u op bijgaande kaarten enkele positief geformuleerde vragen als aanzet voor een gesprek. We hebben 2 verschillende kaarten gekozen met verschillende vragen. Deze kunnen natuurlijk ook uitgewisseld of gecombineerd worden. De vormgeving kunt u aanpassen aan uw opzet. U kunt de kaarten uitdelen zodat iedereen al letterlijk en figuurlijk iets in handen heeft. U kunt de vragen natuurlijk ook anders, bijvoorbeeld verspreid over een bijeenkomst inzetten. kaarten.indd 15 28-01-17 19:17
kaarten.indd 16 28-01-17 19:17
Heb je wel eens een makkelijke groep gehad? Wat deed jij? Wat is het mooiste compliment dat je hebt ontvangen van je groep? Welke gouden tip heb je ontvangen van je collega s? Hoe zorg je ervoor dat je elk kind elke dag echt ziet? Wat vertel jij over je groep in de koffiepauze? kaarten.indd 17 28-01-17 19:17
Waar heb je samen met je groep voor het laatst om gelachen? Wat was aanleiding voor verandering in je manier van aanpak? Welk succes heb je als laatst gedeeld met je collega s? Wat is je gouden tip voor het vormen van een groep? Hoe zien kinderen aan jou dat je geniet? kaarten.indd 18 28-01-17 19:17
Gesprekskaarten voor ouders Hulpmiddel voor het voeren van gesprekken en het uitwisselen van gedachten over pedagogisch handelen met ouders kaarten.indd 19 28-01-17 19:17
kaarten.indd 20 28-01-17 19:17
Handreiking gesprekskaart als hulpmiddel voor het voeren van gesprekken/uitwisselen van gedachten over pedagogisch handelen met ouders. Pedagogisch handelen is een onderwerp waar u als school veel belang aan hecht en de ouders daar in wilt betrekken. De vraag is vaker hoe start je zo n uitwisseling, hoe geef je zo n bijeenkomst vorm. Op een aantrekkelijk en handzaam kaartje hebben we een aantal positief geformuleerde vragen genoteerd waarvan we verwachten dat dat zo n uitwisseling met ouders opening biedt om naar elkaar te luisteren. Wat vindt school en wat vinden ouders belangrijk? Waar raken de belangen elkaar en waarover kunnen goede afspraken gemaakt worden? U kunt de vragen verwerken in uw opzet voor de bijeenkomst of de kaartjes daadwerkelijk uitdelen aan de ouders. Bij deze laatste keuze hebben ouders letterlijk en figuurlijk meteen iets in handen. Dat kan voor ouders prettig zijn. kaarten.indd 21 28-01-17 19:17
kaarten.indd 22 28-01-17 19:17
Waar heb je samen met je kind voor het laatst om gelachen? Wat is je gouden tip voor het vormen van een goede band met je kind? Hoe ziet je kind aan jou dat je geniet? Op welke manier van aanpak ben je trots? Wat is het mooiste compliment dat je hebt ontvangen van je kind? kaarten.indd 23 28-01-17 19:17
kaarten.indd 24 28-01-17 19:17