EURO-LATIJNS-AMERIKAANSE PARLEMENTAIRE VERGADERING RESOLUTIE: Financiering van politieke partijen in de Europese Unie en Latijns-Amerika op grond van het verslag van de Commissie politieke zaken, veiligheid en mensenrechten Corapporteurs: Ángel Rozas (Parlatino) Beatriz Becerra Basterrechea (Europees Parlement) Donderdag 22 september 2016 Montevideo AT\1104369.doc
Eurolat Resolutie van 22 september 2016 Montevideo [op grond van het verslag van de Commissie politieke zaken, veiligheid en mensenrechten] Financiering van politieke partijen in de Europese Unie en Latijns-Amerika De Euro-Latijns-Amerikaanse Parlementaire Vergadering, gezien het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie, gezien het VN-Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen, gezien het Inter-Amerikaans Democratisch Handvest, gezien de conclusies van de bijeenkomst van het Latijns-Amerikaanse Parlement (Parlatino) in juli 2004 over democratie, bestuurbaarheid en politieke partijen in LatijnsAmerika, gezien de resolutie van de 124e vergadering van de Interparlementaire Unie van 20 april 2011 in Panama-Stad, Panama, getiteld "Transparency and accountability in the funding of political parties and election campaigns" (Transparantie en verantwoordelijkheid bij de financiering van politieke partijen en verkiezingscampagnes), gezien de op 29 maart 2014 in Athene, Griekenland, aangenomen resolutie van de EuroLatijns-Amerikaanse Parlementaire Vergadering over burgerparticipatie en democratie in Latijns-Amerika en de Europese Unie, A. overwegende dat politieke partijen een fundamenteel instituut van de representatieve democratie vormen en een uitermate belangrijke publieke functie vervullen als instrumenten van vertegenwoordiging en politieke participatie; B. overwegende dat versterking van de politieke partijen als instrumenten voor participatie en vertegenwoordiging de instelling vereist van transparante, evenredige en duurzame financieringsmechanismen ten bate van de burgers, en dat financiële middelen een onmisbaar element zijn voor het onafhankelijk en doeltreffend uitoefenen van hun functie, maar zonder afdoende regulering het democratische proces kunnen verstoren; C. overwegende dat politieke partijen de eisen van burgers doorgeven aan de instellingen en dat transparantie van de financiering van politieke partijen noodzakelijk is voor het afleggen van verantwoording, wat een fundamenteel bestanddeel is van democratische instellingen; D. overwegende dat democratie ertoe leidt, en het noodzakelijk maakt, dat de behoeften van alle burgers op voet van gelijkheid tegen elkaar worden afgewogen, en dat dit een billijke toegang tot middelen, duidelijkheid over de oorsprong van de financiële ondersteuning van politieke partijen en vermijding van elke vorm van belangenverstrengeling, drukuitoefening of bemoeienis van buitenaf vereist, vooral wanneer er een verband met geld van twijfelachtige of illegale herkomst is; 2/7 AT\1104369.doc
E. overwegende dat een tekortschietende regulering van de financiering van politieke partijen de kwaliteit van de democratie kan aantasten, het vertrouwen bij het publiek in overheidsinstellingen kan ondergraven en de georganiseerde misdaad kansen biedt om het openbaar bestuur te beïnvloeden, en dat regulering van de financiering van politieke partijen derhalve van fundamenteel belang is voor het behoud van de democratie; F. overwegende dat een ongelijke verdeling van middelen de mogelijkheden van partijen en kandidaten om met hun voorstellen de burgers te bereiken, deel te nemen aan verkiezingen en gekozen te worden op uiteenlopende wijze beïnvloedt; G. overwegende dat de mogelijkheid bestaat dat er belangenconflicten ontstaan bij de werving van fondsen en dat, zonder een transparant systeem dat beperkingen stelt aan de mogelijkheid om bij te dragen aan de politieke activiteiten van partijen, eventuele particuliere donateurs politieke financiering kunnen gebruiken als instrument om invloed uit te oefenen op het besluitvormingsproces en daarmee het beginsel van democratische gelijkheid kunnen ondergraven; H. overwegende dat een vrije pers, pluralisme, kwaliteit, bescherming van informatie, en de toegang daartoe, alsmede het recht van burgers om correct te worden geïnformeerd, belangrijk zijn; overwegende dat objectiviteit van de media een garantie vormt voor het recht op waarheidsgetrouwe, voldoende en onpartijdige informatie; overwegende dat de pers essentieel werk verricht voor de verspreiding van politieke opvattingen, en overwegende de noodzaak van gelijke toegang van politieke partijen tot de media om hun kandidaturen en politieke voorstellen voor het voetlicht te brengen; I. overwegende dat het gebrek aan transparantie van en controle op de private middelen die politieke partijen en stichtingen verwerven het aanzienlijk moeilijker maakt om een eind te maken aan belangenverstrengeling, draaideurpolitiek en illegale financiering van verkiezingscampagnes; J. overwegende het vergelijkend recht inzake politieke financiering in de landen van het biregionale partnerschap, waaronder dat inzake de regulering rond private en publieke financiering, uitgaven, verantwoording, controle en sancties; K. overwegende dat de moeilijke toegang tot middelen als gevolg van verschillende factoren, waaronder ook culturele, een feitelijke belemmering vormt voor de politieke participatie en de toegang tot vertegenwoordigende functies van vrouwen, jongeren, inheemse volken, etnische minderheden, personen uit de LGBTI-gemeenschap en personen met een handicap, evenals van andere minderheden en uitgesloten sectoren; L. overwegende dat politieke partijen een sleutelrol spelen bij het tot stand brengen van gelijke voorwaarden en kansen voor de verschillende gendergroepen om deel te nemen aan het politieke leven, en dat zowel gendergelijkheid als het versterken van de positie van vrouwen cruciale componenten van het hele democratische politieke stelsel zijn, zodat geen enkele maatregel die erop gericht is om de participatie van vrouwen te verbeteren als discriminerend kan worden beschouwd; M. overwegende dat op grond van het beginsel van democratische gelijkheid rekening moet worden gehouden met aanvullende mechanismen voor indirecte financiering van AT\1104369.doc 3/7
politieke partijen; N. overwegende dat de ontwikkeling van sociale netwerken het mogelijk maakt om traditionele politieke financieringsprocessen te herformuleren, met name door deze meer te richten op microfinanciering en het gebruik van vrijwilligers, wat zowel dwingt tot aanpassing van verkiezingscampagnes als tot het bevorderen van regelgevingskaders voor deze nieuwe instrumenten; 1. dringt aan op versterking van de politieke partijen als mechanismen van democratische vertegenwoordiging en politieke participatie door op efficiënte wijze passende (directe en indirecte) financiële middelen veilig te stellen die de partijen in staat stellen op permanente basis effectief en ethisch te functioneren, waardoor doeltreffende en gelijkwaardige concurrentie wordt gewaarborgd; 2. acht een adequate regulering van politieke financiering op basis van strikte transparantie-, controle- en verantwoordingscriteria een immer urgente taak voor de democratieën van Latijns-Amerika en de Europese Unie, aangezien regulering van de financiering van politieke partijen en interne democratisering van partijen de democratie, de rechtsstaat, goed bestuur en het vertrouwen van burgers in hun vertegenwoordigers en in de instellingen zullen versterken; 3. onderkent het belang van controlemechanismen met behulp waarvan de burgers zich kunnen informeren over de oorsprong en het gebruik van door politieke partijen ontvangen financiële middelen; 4. acht het van essentieel belang om een systeem van gemengde (publiek-private) financiering in te stellen dat naar behoren wordt gereguleerd bij nationale wetgeving, evenals een systeem voor de controle op deze financiering waarin illegale financiering strafbaar wordt gesteld en wordt vervolgd en bestraft, met toezichthoudende autoriteiten waarvan de functies gescheiden zijn van de partijen die ze controleren; 5. acht het wenselijk om in de landen een stelsel van regressieve fiscale stimulansen voor de private financiering van partijen in te stellen; 6. onderstreept dat politieke partijen hun middelen op een efficiënte en verantwoorde manier moeten gebruiken, niet alleen voor het voeren van verkiezingscampagnes, maar ook door specifieke middelen toe te wijzen aan opleiding, politieke vorming, bevordering van de politieke participatie en institutionele ontwikkeling, en om tegelijkertijd de vorming van geprivilegieerde netwerken en het gebruik daarvan voor privé-uitgaven van welk type dan ook te vermijden en altijd de voorschriften van het nationaal recht en de interne regels van de partijen te volgen; 7. benadrukt de noodzaak om de transparantie van het democratisch bestel te waarborgen door middel van verplicht te volgen richtlijnen voor de jaarlijkse indiening van financiële verslagen, die op passende en betrouwbare wijze toegankelijk moeten zijn voor het publiek en die, onder andere rubrieken, een uitsplitsing naar herkomst en bestemming van de ontvangen middelen moeten omvatten, evenals een uitsplitsing van de uitgaven van de partijen en een lijst van donateurs, waarbij in geval van niet-naleving of te late indiening een sanctie wordt opgelegd; benadrukt voorts de noodzaak, ten 4/7 AT\1104369.doc
aanzien van de financiële middelen die voor verkiezingsprocessen worden gebruikt, dat de nationale instelling die belast is met de controle op de verkiezingsuitgaven tijdig en in een passende vorm alle informatie publiceert met betrekking tot de financiering en uitgaven van politieke partijen tijdens de verkiezingscampagne; 8. stelt voor om interne en externe controleorganen voor politieke partijen in te stellen teneinde de interinstitutionele samenwerking te stimuleren, de normalisatie van de opleiding en ervaring op het gebied van controles van politieke financiering te verbeteren en zo de transparantie te vergroten, aangezien de transparantie van politieke financiering van cruciaal belang is voor het versterken van het vertrouwen in het politieke systeem; 9. roept op tot de instelling van een systeem voor de verplichte publicatie op internet van financiële-belangenverklaringen en lijsten van de openbare ambten van kandidaten en partijen, die eenvoudig toegankelijk moeten zijn voor het publiek en gedetailleerde financiële overzichten en informatie over de financieringsbronnen van partijen en de controles van partijen en hun stichtingen door de ter zake bevoegde autoriteiten moeten bevatten; 10. dringt erop aan om ervoor te zorgen dat de benodigde middelen voor de activiteiten van partijen en verkiezingen niet afkomstig zijn uit kwestieuze bronnen of langs illegale weg zijn verkregen, door verplicht te stellen dat de identiteit van donateurs openbaar wordt gemaakt en door normen te ontwikkelen die beperkingen stellen aan de financiering uit bepaalde bronnen; 11. stelt voor om, teneinde mogelijke verstoringen van het beginsel van democratische gelijkheid te beperken, limieten te stellen aan de bedragen die door natuurlijke en rechtspersonen mogen worden ontvangen; 12. spoort de staten aan om een regelgevingskader vast te stellen voor de activiteiten van lobby- en pressiegroepen in alle politieke stelsels en te waarborgen dat deze hun activiteiten altijd op een transparante en eerlijke wijze en in overeenstemming met de wet verrichten; 13. wijst erop dat alle maatregelen die noodzakelijk zijn om een einde te maken aan zogeheten belastingparadijzen en het bankgeheim moeten worden aangemoedigd; 14. benadrukt dat politieke partijen hun financieel-economisch verantwoordelijken duidelijk moeten benoemen ten aanzien van het electoraat en de bevoegde autoriteiten en een boekhouding moeten voeren die jaarlijks aan de autoriteiten moet worden overgelegd en openbaar moet worden gemaakt; 15. roept de staatsmachten regeringen, parlementen, rechterlijke machten op hun krachten te bundelen teneinde een passende, snelle en onafhankelijke rechtspleging te waarborgen en officiële, onafhankelijke, doeltreffende controleorganen in te stellen en deze de publieke middelen ter beschikking te stellen die ze nodig hebben om hun taken uit te uitvoeren, om op die manier de naleving van de geldende wet-en regelgeving te waarborgen; AT\1104369.doc 5/7
16. bevordert de invoering van stimulansen voor politieke partijen om specifiek middelen uit te trekken voor het versterken van de participatie en de interne democratie, onder meer door paritaire lijsten vast te stellen en vrouwen, LGBTI-personen, leden van inheemse volken, personen met een handicap en jongeren, evenals andere minderheden en uitgesloten sectoren gelijke voorwaarden en kansen te bieden voor deelname aan partijorganen en als kandidaat bij verkiezingen; 17. beveelt aan om voorschriften voor de controle op politieke financiering en voor de plaatsing van overheidsopdrachten vast te stellen teneinde belangenconflicten te voorkomen tussen de bijdrager en de ontvanger van de bijdrage waarbij het geven van de bijdrage afhankelijk wordt gesteld van toezeggingen die in strijd zijn met de toepasselijke wetgeving; 18. dringt erop aan om de wijze waarop de door politieke partijen uit publieke of private financiering verkregen middelen worden gebruikt te reguleren bij nationale wetgeving en daarbij te verbieden dat deze middelen aan burgers worden uitgedeeld in de vorm van donaties, giften of geschenken; 19. spoort ertoe aan om nieuwe paradigma's voor de universele toegang tot het recht op informatie te ontwikkelen en om in het kader van wetgeving die het grondrecht op diversiteit van informatiebronnen en journalistiek van hoge kwaliteit garandeert, bij de media aan te dringen op veranderingen en hervormingen die leiden tot een ethische, pluralistische, onpartijdige en professionele beroepsuitoefening; 20. dringt er bij de regeringen op aan om politiek pluralisme te garanderen en ervoor te zorgen dat politieke financiering de opkomst van nieuwe politieke actoren niet in de weg staat, altijd binnen de grenzen die worden gesteld door nationale grondwetten en universele ethische waarden; 21. roept ertoe op de kosten van verkiezingscampagnes te beperken door de duur van campagnes te reguleren en te verkorten en innovatieve en alternatieve financieringsmechanismen te bevorderen; 22. dringt erop aan om duidelijke en specifieke regels vast te stellen voor de financiering van alle typen politieke allianties bij verkiezingen; 23. dringt er bij de landen die dat nog niet hebben gedaan op aan om het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie te ratificeren; 24. stelt voor om registers van opiniepeilingsbureaus in te stellen waarin deze bureaus verplicht de technische details van de toepaste methodologie, het type enquête of peiling, de omvang en kenmerken van de steekproeven, de procedure voor de selectie van de ondervraagde personen, de statistische foutenmarge en de datum en plaats van het veldwerk moeten vermelden; stelt bovendien voor om de publicatie, verspreiding en reproductie van verkiezingsenquêtes in de dagen voorafgaand aan de verkiezingen te verbieden voor alle media; 25. verzoekt haar covoorzitters deze resolutie te doen toekomen aan de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie, aan de parlementen van de lidstaten van de 6/7 AT\1104369.doc
Europese Unie en van alle landen van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, aan het Latijns-Amerikaanse Parlement, het Midden-Amerikaanse Parlement, het Andesparlement en het parlement van Mercosur, het secretariaat van de Andesgemeenschap, het Comité van permanente vertegenwoordigers van Mercosur, het permanent secretariaat van het Latijns-Amerikaans economisch systeem, alsmede aan de secretariaten-generaal van de OAS, UNASUR en de Verenigde Naties. AT\1104369.doc 7/7