Staat van het Wonen Drechtsteden

Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 0

Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 1

Colofon Samenstelling en redactie Chantal Buchinhoren Gemeente Zwijndrecht Bijdragen Jeannette van Walderveen Stadsontwikkeling Dordrecht Eindredactie Cees Uyl Stadsontwikkeling Dordrecht Statistische informatie Jan Schalk Sociaal Geografisch Bureau Dordrecht Foto s Rien Val Stadsontwikkeling Dordrecht drukker Stadsdrukkerij Dordrecht oplage 450 datum oktober 2002 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 2

I Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Het beleid 2.1 Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 2.1.1 Implementatie nota Mensen, Wensen, Wonen 2.2 Provincie Zuid-Holland 2.2.1 Nota Woningbehoefte en woonmilieus 2.3 De regio Drechtsteden 2.3.1 De organisatie 3. De bevolking 3.1 Bevolkingsontwikkeling 3.2 Bevolkingssamenstelling 3.3 Huishoudenskenmerken 4. De woningvoorraad 4.1 Ontwikkeling van de voorraad 4.2 Kenmerken van de voorraad 5. De woningmarkt 5.1 De koopsector 5.2 De huursector Bijlagen 1 Kaart van de regio 2 Opgeleverde projecten 2001 3 Adressen Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 3

Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 4

1. Inleiding Voor u ligt de Staat van het Wonen Drechtsteden 2001. Deze Staat biedt u een grote hoeveelheid informatie over de ontwikkeling van het wonen in deze regio in 2001. In vergelijking met voorgaande jaren heeft het boekwerkje een wat ander karakter gekregen. De beschrijvende tekst is ingekort en er zijn meer grafieken in verwerkt. Dit maakt de Staat tot een statistisch jaarboek. Na een korte uiteenzetting over het in 2001 gevoerde beleid, zal in tekst en beeld aandacht worden besteed aan de bevolkingsontwikkeling, de woningvoorraad en de woningmarkt. De belangrijkste ontwikkelingen in 2001 waren in het kort: - na jaren van groei en zonnige vooruitzichten slaat de markt om; - de nieuwbouwproductie stagneert, de prijzen van bestaande woningen rijzen de pan uit; - bestaande woningen worden onbereikbaar voor starters en minder aantrekkelijk voor doorstromers; - huurwoningen worden weer populair, de vraag overtreft het aanbod, maar er komen steeds minder woningen leeg omdat bewoners blijven zitten waar ze zitten bij gebrek aan een alternatief; - er blijft vraag naar kwaliteit in de woningbouw, maar niet tegen elke prijs. Het streven naar kwaliteit wordt gaandeweg omgezet in een streven naar meer productie om de woningmarkt uit het slop te halen. Om de woningbouwproductie weer op gang te krijgen, wordt in 2002 de Taskforce woningbouwproductie Drechtsteden ontwikkeld. Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 5

Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 6

2. Het beleid Dit hoofdstuk geeft een korte beschrijving van de relevante beleidsontwikkelingen en beleidsinitiatieven binnen de verschillende overheidslagen. 2.1 Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 2.1.1 Implementatie nota Mensen, Wensen, Wonen De opgave In de Nota 'Mensen, Wensen, Wonen' is uiteengezet dat het nodig is de kwaliteit van woning en woonomgeving te verhogen en de zeggenschap van de burger te vergroten, mede om het sociaal-economisch draagvlak van de steden te versterken. Hiervoor is een ingrijpende transformatie van woningen en woonmilieus noodzakelijk. Er ligt een sterke nadruk op de beleidsopgave om de woningvoorraad qua samenstelling substantieel meer te differentiëren in verschillende prijssegmenten, in koop en huur, in verschillende woonmilieus. Naast kwaliteit vormt zeggenschap een kernbegrip. Overigens hangen deze twee nauw met elkaar samen. Als de woonwensen van de burger serieus genomen worden, volgt daaruit onherroepelijk de noodzaak tot transformatie van woonmilieus. Bij zeggenschap draait het immers om het zoveel mogelijk zelf vorm en invulling kunnen geven aan de woonsituatie, dus om de kwaliteitsvraag van de burger. De kwaliteitsvraag van de burger reikt verder dan de woning alleen. Bewoners vragen ook om een goede en veilige woonomgeving met voldoende voorzieningen, aansluiting bij zorg- of dienstverleningsarrangementen, voldoende groen en een goede bereikbaarheid. Dat betekent dat de beleidsopgave breder is geworden: van volkshuisvesting naar wonen. Verstedelijkingsgesprekken Een en ander vraagt om een forse omslag. Om deze koersverandering op gang te brengen zijn de nodige stappen gezet. Onder andere zijn er verstedelijkingsgesprekken gevoerd, die mede de basis vormden voor het 'Nationaal Akkoord Wonen 2001-2005'. In dit akkoord onderschreven betrokken partijen de ambities uit de Nota Wonen. In de tweede helft van 2001 is een tweede verstedelijkingsronde gehouden, waarin overleg is gevoerd over de bestuurlijke intentieafspraken met gemeente, provincies en regio's, waaronder de regio Drechtsteden. Deze ronde stond tevens in het teken van de herijking van de VINAC-afspraken voor de periode 2005-2010. Hierin zijn niet alleen beleidsinzichten uit de Nota Wonen verwerkt, maar ook die van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening, het Nationale Milieubeleidsplan en Het Nationaal Verkeer en Vervoersplan. In 2002 tekenden partijen een intentieovereenkomst. De vier belangrijkste beleidsaccenten zijn: - een versterkte inzet op stedelijke transformatie; - vergroting van het aandeel particulier opdrachtgeverschap; - vergroting van het eigen woningbezit, in het bijzonder voor huishoudens met lage inkomens; - versterking van de sociale pijler. Taskforce Woningbouwproductie De verhoging van de huidige woningbouwproductie vormt een belangrijke sleutel voor het succes van transformatie. De nieuwbouwproductie die nodig is om de woningbehoefte op te vangen en om de transformatie van wijken in de steden mogelijk te maken, komt met het huidige tempo niet tot stand. Er is sprake van ernstige stagnatie in de bouwproductie. Het is van het grootste belang om die stagnatie te doorbreken. Daarom is het initiatief genomen voor de Taskforce woningbouwproductie Drechtsteden. Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 7

De Taskforce doet een aantal aanbevelingen dat op wat langere termijn tot een structurele verhoging van de woningbouwproductie kan leiden. Landelijk Kwaliteitshandvest Op landelijk niveau is het streven naar meer kwaliteit vastgelegd in het Kwaliteitshandvest Vinex. Dit is ondertekend door het Rijk en alle koepelorganisaties die bij de Vinex-locaties zijn betrokken. In dit handvest gaat het onder meer om bereikbaarheid, woningdifferentiatie, consumentgericht bouwen, meer aanbod van vrije kavels en tijdig beschikbare voorzieningen, zoals scholen, winkels, gezondheidszorg en sport. Aan de regio's is gevraagd of zij voor 1 april 2001 een kwaliteitsimpuls voor de regio in een regionaal handvest willen vastleggen. Deze regionale kwaliteitshandvesten vormen samen met onder andere de uitkomsten van de discussies in het parlement over de Nota Wonen en de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening komend jaar de basis voor een volgende gespreksronde. Die moet onder meer leiden tot de nieuwe afspraken over de verstedelijking voor de periode 2005 tot 2010 (de zogenoemde Vinac-periode). Als de regio's er de komende jaren in slagen om aantoonbaar meer kwaliteit te realiseren, waardoor de afgesproken aantallen woningen aan het eind van de Vinex-periode (tot 2005) mogelijk niet volledig zijn gehaald, kan de staatssecretaris financiële sancties (minder grondkostensubsidies) achterwege laten. Kwaliteit mag niet de gevangene worden van de kwantiteit, zo schrijft hij in zijn brief aan de Kamer. 2.2. Provincie Zuid-Holland 2.2.1 Nota 'Woningbehoefte en woonmilieus' In deze nota komt de Zuid-Hollandse opvatting over wonen in de periode 2000-2030 aan de orde. Anders dan in het verleden ligt daarbij niet langer de aandacht op de kwantitatieve kant maar met name op de kwalitatieve kant van het wonen. Er zijn tussen 2000 en 2030 in Zuid-Holland nog circa 375.000 extra woningen nodig om aan de vraag tegemoet te kunnen komen. Gezien de sterk veranderende samenstelling van de huishoudens is het vooral de vraag wat voor soort woningen gewenst zijn, in welke woonmilieus. De vraag naar soorten woningen en woonmilieus kan worden beantwoord door economische scenario's te koppelen aan huishoudensvorming en inkomensontwikkeling. Er zijn verschillende denkrichtingen ontwikkeld, waarin zo goed mogelijk wordt aangesloten bij de bestaande trends, die aangeven dat er een sterke behoefte aan stedelijk wonen (vooral eenpersoonshuishoudens en ouderen) mag worden verwacht en waarin beperking van het stedelijk ruimtebeslag centraal staat. Deze benadering gaat uit van een versterkte inzet op het oplossen van nu reeds bestaande tekortsituaties in het woonmilieuaanbod: - hoogstedelijk wonen, vaak gekoppeld aan knopen in het stedelijk netwerk; - groen wonen, gekoppeld aan kwaliteitsverbetering van het landschap; - nieuwe uitleglocaties zouden slechts ter ondersteuning moeten dienen van de transformatie- en herstructureringsopgaven in het stedelijk gebied (schuifruimte ter compensatie van gesloopte huurwoningen enzovoorts). 2.3 De regio Drechtsteden 2.3.1 De organisatie Al verscheidene jaren werken de Drechtsteden intensief samen in verschillende bestuurlijke verbanden. Onder het Drechtstedenbestuur opereren verschillende bestuurlijke commissies om een betere samenhang en afstemming tussen de diverse beleidsterrein te bereiken. Voor het beleidsveld wonen is er de Bestuurlijke Commissie Wonen en Stedelijke Vernieuwing. De voorbereiding van beleid vindt plaats in de Ambtelijke Adviesgroep Wonen. Naast het maken van regionaal beleid is deze adviesgroep ook een belangrijk platform om ervaringen uit te wisselen over de gang van zaken in de gemeenten. Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 8

Naast regionaal beleid zijn de afzonderlijke gemeentes ook actief in het ontwikkelen van aanvullend, specifiek lokaal beleid. De gemeenten In Dordrecht is hiertoe het Beleidsplan Wonen Dordrecht 2001 vastgesteld. In Albasserdam is een Woonvisie ontwikkeld, die met name gericht is op het aanpassen van het woon- en leefklimaat. In Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht is in 2001 een volkshuisvestingsonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek was de basis voor het Beleidsplan Wonen in Zwijndrecht en voor het woningbouwprogramma voor de Volgerlanden in Hendrik- Ido-Ambacht. Ook in Sliedrecht is een Visie op wonen in 2010 ontwikkeld. Regionaal woonbeleid In het Beleidsplan Wonen Drechtsteden 2001 is de volgende visie voor de gewenste ontwikkeling weergegeven: meer aandacht voor dure woningbouw in het binnenstedelijk en stadsrand-milieu, aanpak van de herstructurering in de tussenliggende wijken, woningen voor ouderen. Voor de lage inkomensgroepen dienen er voldoende woningen in stand te blijven, verspreid over de verschillende woonmilieus en wijken in de regio. Kwaliteitshandvest wonen Drechtsteden In 2001 hebben de Drechtstedengemeentes het Kwaliteitshandvest wonen Drechtsteden ondertekend. Dit als uitvloeisel van het Handvest kwaliteit van Vinexlocaties dat eerder op rijksniveau het licht zag. Het handvest beoogt een kwaliteitsimpuls te geven aan de woningvoorraad in de Drechtsteden. Evaluatie woonruimteverdeling Drechtsteden De verdeling van huurwoningen van corporaties is sinds 1 januari 2000 een Drechtstedelijke aangelegenheid. Het Onderzoeksinstituut OTB van de Technische Universiteit Delft heeft in samenwerking met het Sociaal Geografisch Bureau van de gemeente Dordrecht in 2001 onderzocht hoe het regionale woonruimteverdelingssysteem het eerste jaar heeft gefunctioneerd. De uitkomsten van de evaluatie zijn in brede kring besproken met professioneel betrokkenen, woonconsumenten, huurdersraden, corporatie- en overheidsbestuurders op regionaal en lokaal niveau. De reacties zijn voor zover van toepassing in de voorstellen verwerkt. De algemene conclusie was dat het systeem op zichzelf goed functioneert, maar dat het op onderdelen voor verbetering vatbaar is. Het betreft hier vooral de urgentieregeling en de informatievoorziening aan woningzoekenden. Inmiddels zijn er de nodige verbeteringen doorgevoerd. Aan verdere bijstellingen wordt gewerkt in een doorlopend proces. Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 9

Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 10

3. De bevolking 3.1 Bevolkingsontwikkeling De totale bevolking van de Drechtsteden is in 2001 gegroeid. Hiermee wordt de stijgende lijn die al sinds 1995 is te zien, voortgezet. Ook kijkend naar de afzonderlijke gemeenten is bij de meeste gemeenten een lichte stijging te zien. Hendrik-Ido-Ambacht kent de grootste bevolkingstoename. Tabel 3.1: Ontwikkeling bevolking 1-1-1995 tot en met 1-1-2002 Gemeente 1-1-95 1-1-96 1-1-97 1-1-98 1-1-99 1-1-00 1-1-01 1-1-02 Alblasserdam 17.646 17.656 17.782 17.800 18.036 18.183 18.410 18.396 Dordrecht 114.089 116.196 117.258 118.118 119.462 119.821 120.021 120.229 Heerjansdam 3.353 3.398 3.469 3.548 3.528 3.509 3.539 3.588 HI Ambacht 19.966 20.239 20.565 20.786 20.816 20.986 21.179 21.435 Papendrecht 28.670 28.576 28.504 28.827 29.204 29.694 30.088 30.223 Sliedrecht 23.915 23.832 23.841 23.955 23.785 23.703 23.664 23.780 Zwijndrecht 42.596 42.348 42.129 41.992 41.609 41.515 41.409 41.446 Totaal 250.235 252.245 253.548 255.026 256.440 257.411 258.310 259.097 Bron: CBS, StatLine De groei van de bevolking wordt, over de hele regio gezien, vooral veroorzaakt door het positief geboortesaldo en niet zo zeer door een vestigingsoverschot. Alblasserdam en Dordrecht hebben zelfs te maken met een behoorlijk vertrekoverschot. Dit kan mede komen door de herstructureringsopgave die in beide gemeenten aan de gang is. Het betreft de Drentse Buurt in Alblasserdam en Oud-Krispijn in Dordrecht. Tabel 3.2: Ontwikkeling bevolking in 2001 (natuurlijke ontwikkeling en migratie) per gemeente Gemeente Geboorte Sterfte Saldo Vestiging Vertrek Saldo Alblasserdam 267 170 97 475 613-138 Dordrecht 1576 1106 470 4959 5137-178 Heerjansdam 34 34 0 193 106 87 HI Ambacht 267 152 115 1194 846 348 Papendrecht 400 235 165 1259 1129 130 Sliedrecht 307 284 23 862 750 112 Zwijndrecht 409 372 37 1671 1651 20 Totaal 3260 2353 907 10.613 10.232 381 Bron: CBS, StatLine Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 11

Zoals uit de vorige tabel blijkt, hebben de meeste gemeenten te maken met een positief vestigingsaldo. Er komen meer mensen in de gemeente wonen dan er weggaan. Als er een onderscheid wordt gemaakt tussen binnenlandse en buitenlandse migratie, blijkt dat er met name in Dordrecht, Alblasserdam en Zwijndrecht een groot binnenlands vertrekoverschot is. Vanuit het buitenland is er voor alle gemeenten een vestigingsoverschot. Tabel 3.3: Kenmerken migratie 2001 Gemeente Binnenlandse vestiging Binnenlandse vertrek Saldo Buitenlandse Vestiging Buitenlands Vertrek Saldo Alblasserdam 430 586-156 45 27 18 Dordrecht 3.912 4.635-723 1.047 502 545 Heerjansdam 184 100 84 9 6 3 HI Ambacht 1.153 799 354 41 47-6 Papendrecht 1.120 1.079 41 139 50 89 Sliedrecht 1) 773 702 71 89 48 41 Zwijndrecht 1.432 1.543-111 239 108 131 Totaal 9.004 9.444-440 1.609 788 821 1) Voor Sliedrecht zijn, wegens het ontbreken van gegevens, de cijfers van 2000 weergegeven. Figuur 3.1: Kenmerken migratie 2001 Zwijndrecht Sliedrecht Papendrecht HI Ambacht Saldo buitenland Saldo binnenland Heerjansdam Dordrecht Alblasserdam -1000-500 0 500 1000 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 12

Bij de ontwikkeling van de binnenlandse migratie vanaf 1995 is er voor de meeste gemeenten geen duidelijke toenemende of afnemende trend te zien. Vestigingsoverschotten hangen over het algemeen samen met de oplevering van nieuwbouwwoningen. Er vallen twee zaken op. Zwijndrecht heeft al jaren te maken met een binnenlands vertrekoverschot. Voor Dordrecht is duidelijk te zien dat er van 1995 tot en met 1998 een groot vestigingsoverschot was. In de daarop volgende jaren is dit omgeslagen naar een groot vertrekoverschot. Tabel 3.4: Ontwikkeling binnenlandse migratie 1-1-1995 tot en met 1-1-2002 Saldo van vestiging vanuit andere gemeente in Nederland min vertrek naar andere gemeente in Nederland Gemeente 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 totaal Alblasserdam -138 50-69 85 4 113-156 -111 Dordrecht 1.626 513 236 290-575 -626-723 741 Heerjansdam 4 56 58-20 -36 10 84 156 HI Ambacht 115 155 31-265 -18 29 354 401 Papendrecht -264-187 135 135 292 195 41 347 Sliedrecht -132-27 57-260 -166-147 71-604 Zwijndrecht -421-314 -246-550 -233-327 -111-2202 Totaal 790 246 202-585 -732-753 -440-1272 Bron: CBS, StatLine, 2001: opgave gemeentes Voor Sliedrecht is dit afgeleid van het totaal aantal migratie. Figuur 3.2: Ontwikkeling binnenlandse migratie 2000 1500 1000 500 0 1995 1 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Alblasserdam Dordrecht Heerjansdam HI Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht -500-1000 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 13

3.2 Bevolkingssamenstelling In de volgende tabellen wordt de bevolkingssamenstelling per leeftijdscategorie weergegeven. In tabel 3.6 zijn de aantallen inwoners procentueel weergegeven. Een aantal zaken valt op. Zo heeft Hendrik- Ido-Ambacht het hoogste percentage jongeren tot 24 jaar en hebben Zwijndrecht en Heerjansdam het grootste aandeel 55-plussers. Tabel 3.5: Bevolkingssamenstelling qua leeftijd per gemeente per 1-1-2002 (aantallen) Gemeente 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 e.o. Totaal Alblasserdam 3.835 1.969 2.716 2.797 2.234 2.139 1.457 1.249 18.396 Dordrecht 22.812 14.630 18.228 19.209 16.684 12.088 8.684 7.894 120.229 Heerjansdam 674 354 438 616 536 452 331 187 3.588 HI Ambacht 4.649 2.362 2.741 3.563 2.958 2.310 1.740 1.112 21.435 Papendrecht 5.682 3.363 4.336 4.749 4.328 3.758 2.489 1.518 30.223 Sliedrecht 4.521 2.841 3.464 3.392 3.186 2.607 1.904 1.865 23.780 Zwijndrecht 7.469 4.989 5.312 6.219 5.891 4.918 3.678 2.970 41.446 Totaal 49.642 30.508 37.235 40.545 35.817 28.272 20.283 16.795 259.097 Bron: CBS, StatLine Tabel 3.6: Bevolkingssamenstelling qua leeftijd per gemeente per 1-1-2002 (percentages) Gemeente 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 eo Totaal Alblasserdam 20.8% 10.7% 14.8% 15.2% 12.1% 11.6% 7.9% 6.8% 18.396 Dordrecht 18.9% 12.2% 15.2% 15.9% 13.9% 10.0% 7.2% 6.6% 120.229 Heerjansdam 18.8% 9.9% 12.2% 17.2% 14.9% 12.6% 9.2% 5.2% 3.588 HI Ambacht 21.7% 11.0% 12.8% 16.6% 13.8% 10.8% 8.1% 5.2% 21.435 Papendrecht 18.8% 11.1% 14.3% 15.7% 14.3% 12.4% 8.2% 5.0% 30.223 Sliedrecht 19.0% 11.9% 14.6% 14.3% 13.4% 10.9% 8.0% 7.8% 23.780 Zwijndrecht 18.0% 12.0% 12.8% 15.0% 14.2% 11.9% 8.9% 7.2% 41.445 Totaal 19.2% 11.7% 14.4% 15.6% 13.8% 10.9% 7.8% 6.5% 259.097 Bron: CBS, StatLine Op de volgende pagina zijn voor alle gemeenten en de regio als geheel de leeftijdsgroepen 0-24, 25-54 en 55 en ouder in beeld gebracht. Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 14

Figuur 3.3: Bevolkingssamenstelling naar leeftijdscategorie Alblasserdam Dordrecht 0-24 25-54 55-75 eo 0-24 25-54 55-75 eo Heerjansdam HI Ambacht 0-24 25-54 55-75 eo 0-24 25-54 55-75 eo Papendracht Sliedrecht 0-24 25-54 55-75 eo 0-24 25-54 55-75 eo Zwijndrecht Regio 0-24 25-54 55-75 eo 0-24 25-54 55-75 eo Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 15

In tabel 3.7 wordt per gemeente het aandeel niet-westerse allochtonen weergegeven. Dordrecht heeft vanzelfsprekend het grootste aandeel. Gevolgd door Zwijndrecht en Alblasserdam. Een groot deel van deze groep wordt gevormd door vluchtelingen en immigranten uit Zuid-Europa. Tabel 3.7: Niet-westerse allochtonen 1 e en 2 e generatie per gemeente per 1-1-2001 Gemeente Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Overig* Totaal nietwesters Percentage niet-westers Alblasserdam 560 110 75 65 215 1025 5.6% Dordrecht 5490 2115 2615 3210 4365 17795 14.8% Heerjansdam 5 5 0 5 45 60 1.7% HI Ambacht 85 120 150 70 305 730 3.4% Papendrecht 160 235 395 185 585 1560 5.2% Sliedrecht 540 80 100 60 300 1270 5.3% Zwijndrecht 1030 610 585 435 935 3595 8.7% Totaal 7870 3275 3920 4030 6750 26035 10.0% Bron: CBS, StatLine Overig betreft: -Overige minderheden, zijnde Grieken, Italianen, (ex) Joegoslaven, Kaapverdianen, Portugezen, Spanjaarden en Tunesiërs en -Vluchtelingen, zijnde: Vietnamezen, Irakezen, Iraniërs, Somaliërs en Ethiopiërs Definitie conform CBS, Grotestedenbeleid Figuur 3.4: Verdeling niet-westerse allochtonen in de regio Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Overig* Figuur 3.5: Aandeel niet-westerse allochtonen Zw ijndrecht Sliedrecht Papendrecht HI Ambacht Heerjansdam Aandeel niet-w esters Aandeel autochtoon/w esters Dordrecht Alblasserdam 0% 20% 40% 60% 80% 100% Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 16

3.3 Huishoudenskenmerken Een landelijke trend is de licht dalende gemiddelde woningbezetting. Ook in de Drechtsteden is dit waar te nemen.tabel 3.8 laat de ontwikkeling vanaf 1995 tot nu zien. Tabel 3.8: Ontwikkeling gemiddelde woningbezetting Gemeente 1-1-1995 1-1- 1996 1-1-1997 1-1-1998 1-1-1999 1-1-2000 1-1-2001 1-1-2002 Alblasserdam 2,61 2,56 2,51 2,53 2,49 2,48 2,42 Dordrecht 2,36 2,34 2,33 2,33 2,32 2,31 2,30 Heerjansdam 2,55 2,45 2,44 2,43 2,41 2,43 2,43 HI Ambacht 2,67 2,63 2,63 2,63 2,61 2,62 2,63 Papendrecht 2,49 2,41 2,40 2,42 2,42 2,42 2,40 Sliedrecht 2,59 2,51 2,51 2,49 2,47 2,46 2,45 Zwijndrecht 2,49 2,43 2,41 2,39 2,39 2,38 2,38 Totaal 2,46 2,42 2,40 2,40 2,39 2,38 2,37 Figuur 3.6: Gemiddelde woningbezetting in 2001 Zwijndrecht Sliedrecht Papendrecht HI Ambacht Heerjansdam Dordrecht Alblasserdam 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Tabel 3.9: Kenmerken huishoudens per gemeente 1-1-2001 Gemeente Eénpersoons Tweepersoons Eén ouder met kind(eren) Twee ouder met kind(eren) Overig Totaal Alblasserdam 1916 2.400 342 2.637 22 7.317 Dordrecht 18.773 14.989 2.681 15.105 376 51.924 Heerjansdam 341 526 59 524 3 1.453 HI Ambacht 1.710 2.723 343 3.220 26 8.022 Papendrecht 3.101 4.279 561 4.308 52 12.301 Sliedrecht 2.773 3.005 453 3.209 39 9.479 Zwijndrecht 5.175 5.605 993 5.582 72 17.427 Drechtsteden 33.789 33.527 5.432 34.585 590 107.923 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 17

Figuur 3.7: Huishoudensverdeling per gemeente Alblasserdam Dordrecht Eenpersoon Tw eepersoons Een ouder met kind(eren) Tw ee ouders met kind(eren) Overig Eenpersoon Tweepersoons Een ouder met kind(eren) Twee ouders met kind(eren) Overig Heerjansdam HI Ambacht Eenpersoon Tweepersoons Een ouder met kind(eren) Twee ouders met kind(eren) Overig Eenpersoon Tweepersoons Een ouder met kind(eren) Twee ouders met kind(eren) Overig Papendrecht Sliedrecht Eenpersoon Tweepersoons Een ouder met kind(eren) Twee ouders met kind(eren) Overig Eenpersoon Tweepersoons Een ouder met kind(eren) Twee ouders met kind(eren) Overig Zwijndrecht Drechtsteden Eenpersoon Tweepersoons Een ouder met kind(eren) Twee ouders met kind(eren) Overig Eenpersoon Tw eepersoons Een ouder met kind(eren) Tw ee ouders met kind(eren) Overig Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 18

4. De woningvoorraad In het Beleidsplan Wonen Drechtsteden 2001 is de volgende visie voor de gewenste ontwikkeling weergegeven: meer aandacht voor dure woningbouw in het binnenstedelijk en stadsrandmilieu, aanpak van de herstructurering in de tussenliggende wijken en meer woningen voor ouderen. Voor de lage inkomensgroepen moeten er voldoende woningen in stand blijven, verspreid over de verschillende woonmilieus en wijken in de regio. De in 2001 vastgestelde rijksnota Mensen, wensen, wonen legt de nadruk op het bevorderen van de invloed van bewoners. Het bevorderen van eigen woningbezit, onder andere door de verkoop van huurwoningen en het stimuleren van particulier opdrachtgeverschap zijn hier elementen van. De regio Drechtsteden heeft, net als veel andere regio s in het land, te kampen met een achterblijvende woningproductie. De geplande nieuwbouwwoningen worden niet in het gewenste tempo opgeleverd. Ingewikkelde en lange juridische procedures, hoge bouwprijzen en een stagnerende markteconomie zijn hier debet aan. Hierdoor stokt de doorstroming en ontstaat er krapte op de huurwoningmarkt. In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de (ontwikkelingen in de) woningvoorraad. 4.1 Ontwikkeling van de voorraad De woningvoorraad heeft zich vanaf 1995 in aantallen als volgt ontwikkeld. Tabel 4.1: Ontwikkeling woningvoorraad 1-1-1995 tot en met 1-1-2002 Gemeente 1-1-1995 1-1- 1196 1-1-1997 1-1-1998 1-1-1999 1-1-2000 1-1-2001 1-1-2002 Alblasserdam 6.759 6.878 6.939 7.079 7.117 7.290 7.433 7.588 Dordrecht 48.407 49.635 50.170 50.713 51.363 51.694 52.034 52.335 Heerjansdam 1.316 1.385 1.416 1.454 1.454 1.456 1.456 1.477 HI Ambacht 7.475 7.633 7.816 7.903 7.928 8.036 8.093 8.146 Papendrecht 11.535 11.646 11.814 11.993 12.071 12.276 12.434 12.585 Sliedrecht 9.224 9.300 9.511 9.551 9.554 9.588 9.620 9.710 Zwijndrecht 17.135 17.186 17.304 17.396 17.413 17.354 17.422 17.423 Totaal 101.851 103.663 104.970 106.089 106.900 107.694 108.492 109.264 Bron: CBS, StatLine Figuur 4.1: Totaal aantal woningen 110.000 108.000 106.000 104.000 102.000 Totaal aantal w oningen 100.000 98.000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 De nieuwbouw stagneert. Vanaf 1995 is het aantal per jaar opgeleverde woningen drastisch gedaald: van 2.127 per jaar in 1995 tot nog geen 900 in 2001. Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 19

Tabel 4.2: Nieuwbouw 1995 tot en met 2001 Gemeente 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Alblasserdam 118 115 167 119 103 5 182 Dordrecht 1.484 583 575 708 442 477 336 Heerjansdam 71 31 38-1 2 21 HI Ambacht 160 184 89 37 115 80 53 Papendrecht 126 178 382 298 213 43 151 Sliedrecht 120 221 49 10 47 36 98 Zwijndrecht 48 114 94 17 31 77 1 Totaal 2.127 1.426 1.394 1.189 952 720 842 Figuur 4.2: Opgeleverde nieuwbouwwoningen 2500 2000 1500 1000 Opgeleverde nieuwbouwwoningen 500 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Tabel 4.3: Kenmerken nieuwbouw 2001 Gemeente Koop Huur Eengezins Meergezins Totaal Alblasserdam 182 0 162 20 182 Dordrecht 164 172 184 152 336 Heerjansdam 21 0 21 0 21 HI Ambacht 53 0 41 12 53 Papendrecht 111 40 111 40 151 Sliedrecht 79 19 90 8 98 Zwijndrecht 1 0 1 0 1 Drechtsteden 611 231 610 232 842 CBS/NWB Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 20

Figuur 4.3: Nieuwbouw Drechtsteden 2001 Figuur 4.4: Nieuwbouw Drechtsteden 2001 Koop Huur Eengezins Meergezins 4.2 Kenmerken van de voorraad De bestaande verdeling tussen koop en huur en meergezinswoningen en eengezinswoningen ziet er op 1-1-2001 als volgt uit: Tabel 4.4: Kenmerken voorraad 2001 Gemeente Koop Huur Eengezins Meergezins Totaal Alblasserdam 3.451 3.839 5.290 2.000 7.290 Dordrecht 23.909 28.078 29.580 22.407 51.987 Heerjansdam 906 551 1.345 112 1.457 HI Ambacht 5.329 2.765 6.532 1.562 8.094 Papendrecht 7.155 5.153 8.652 3.656 12.308 Sliedrecht 4.694 4.923 6.386 3.233 9.619 Zwijndrecht 8.511 8.912 10.626 6.797 17.423 Drechtsteden 53.955 54.223 68.411 39.767 108.178 Tabel 4.5: Kenmerken voorraad 2001 in percentages % koop % huur % meergezins % eengezins Alblasserdam 47 53 73 27 Dordrecht 46 54 57 43 Heerjansdam 62 38 92 8 HI Ambacht 66 34 81 19 Papendrecht 58 42 70 30 Sliedrecht 48 52 66 34 Zwijndrecht 49 51 61 39 Drechtsteden 50 50 63 37 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 21

Figuur 4.5: Verdeling huur-koop per gemeente Alblasserdam Dordrecht % koop % huur % koop % huur Heerjansdam HI Ambacht % koop % huur % koop % huur Papendrecht Sliedrecht % koop % huur % koop % huur Zwijndrecht Drechtsteden % koop % huur % koop % huur Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 22

5. De woningmarkt 5.1 De koopsector Tabel 5.1: Aantal transacties, gemiddelde prijs via Kadaster 2000 Regio Drechtsteden Aantal transacties 2001 Regio Drechtsteden Aantal transacties 2000 Regio Drechtsteden Gemiddelde prijs 2001 Regio Drechtsteden Gemiddelde prijs Alblasserdam 238 221 146.000 172.000 Dordrecht 1.695 1.644 130.000 141.000 Heerjansdam 49 37 172.000 180.000 HI Ambacht 326 269 163.000 188.000 Papendrecht 339 361 154.000 169.000 Sliedrecht 237 259 147.000 165.000 Zwijndrecht 512 560 151.000 163.000 Drechtsteden 3.396 3.351 142.000 156.000 Nederland 189.000 196.000 172.100 188.400 Bron: Kadaster Tabel 5.2: Aantal transacties, gemiddelde prijs eengezinswoningen en appartementen, 2001 Drechtsteden, Kadaster Aantal transacties Eengezinswoningen Gemiddelde prijs Eengezinswoningen Aantal transacties Appartementen Gemiddelde prijs Appartementen Alblasserdam 171 173.000 50 168.000 Dordrecht 1.224 154.000 420 203.000 Heerjansdam 29 201.000 8 104.000 HI Ambacht 217 202.000 52 129.000 Papendrecht 252 190.000 109 123.000 Sliedrecht 239 170.000 20 112.000 Zwijndrecht 358 199.000 202 99.000 Drechtsteden 2.490 172.000 861 110.000 Bron: Kadaster Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 23

Figuur 5.1: Gemiddelde verkoopprijs eengezinswoningen 250.000 200.000 150.000 100.000 Gemiddelde prijs eengezinswoningen 50.000 0 Alblasserdam Dordrecht Heerjansdam HI Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Drechtsteden Figuur 5.2: Gemiddelde verkoopprijs appartementen 250.000 200.000 150.000 100.000 Gemiddelde prijs appartementen 50.000 0 Alblasserdam Dordrecht Heerjansdam HI Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Drechtsteden Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 24

Tabel 5.3: Gemiddelde verkoopprijs in euro s Drechtsteden Nederland Eengezinswoning Drechtsteden Eengezinswoning Nederland Appartement Drechtsteden Appartement Nederland 1997 152.000 140.700 157.900 143.400 128.900 132.500 1998 164.300 156.100 166.100 158.800 159.300 149.300 1999 199.700 177.400 211.900 181.100 165.200 166.100 2000 213.600 205.600 207.100 210.200 225.100 193.700 2001 247.100 227.600 242.600 231.200 257.100 218.500 Figuur 5.3: Gemiddelde verkoopprijs 300.000 250.000 200.000 150.000 Drechtsteden Nederland 100.000 50.000 0 1997 1998 1999 2000 2001 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 25

5.2 De huursector Door de stagnerende nieuwbouwproductie neemt de doorstroming op de woningmarkt af. Dit is ook van invloed op de huurwoningmarkt. Het aantal aangeboden woningen is licht gedaald van 3.098 in 2000 naar 3.027 in 2001. Per gemeente ziet het beeld er als volgt uit. Tabel 5.4: Ontwikkeling aantal aangeboden huurwoningen Toe- of afname vrijkomend aanbod huurwoningen 2000 2001 Alblasserdam 155 179 15% Sliedrecht 318 334 5% Dordrecht 1.614 1.641 2% Zwijndrecht 542 502-7% HI Ambacht 140 124-11% Papendrecht 329 247-25% Drechtsteden 3.098 3.027 Het streven bij het verdelen van de huurwoningen is dat elke categorie voldoende kansen heeft. Voor wat betreft leeftijd zijn er drie groepen te onderscheiden: jongeren, volwassenen en ouderen. De verhouding tussen deze groepen op basis van het aantal inschrijvingen is: - 13% jongeren (16 t/m 22 jaar) - 61% volwassenen (23 t/m 54 jaar) - 26% ouderen (vanaf 55 jaar) In 2001 zijn de woningen per gemeente en corporatie als volgt verdeeld. Tabel 5.5: Verhouding verhuurde woningen naar leeftijd huurder 18 t/m 22 jaar 23-54 jaar vanaf 55 jaar Alblasserdam 7% 60% 33% Dordrecht 15% 65% 20% HI Ambacht 2% 67% 31% Papendrecht 7% 60% 33% Sliedrecht 11% 61% 28% Zwijndrecht 10% 65% 30% Drechtsteden 12% 63% 25% Tabel 5.6: Verhouding vestigers gevestigden Gemeente van vestiging Gemeente van herkomst Alblasserdam Dordrecht HI Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Totaal Alblasserdam 148 10 6 12 12 6 194 Dordrecht 5 1.372 16 25 32 82 1.532 HI Ambacht 3 9 64 2 4 36 118 Papendrecht 8 28 4 167 21 12 240 Sliedrecht 1 8 1 5 186 3 204 Zwijndrecht 1 40 11 4 9 290 355 Buiten de regio 13 174 22 32 70 73 384 Totaal 179 1.641 124 247 334 502 3.027 Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 26

Deze tabel geeft een beeld van de instroom en uitstroom per gemeente. De uitstroom van woningzoekenden naar gemeenten buiten de regio is niet bekend. Tabel 5.7: Instroom en uitstroom vanuit huurwoningen per gemeente Instroom Gevestigden vanuit regio Instroom van buiten regio Uitstroom naar regio Uitstroom buiten regio Alblasserdam 148 18 13 46 niet bekend Dordrecht 1.372 95 174 160 niet bekend HI Ambacht 64 38 22 54 niet bekend Papendrecht 167 48 32 73 niet bekend Sliedrecht 186 78 70 18 niet bekend Zwijndrecht 290 139 73 65 niet bekend Regionaal is 31% van de nieuwe huurders gehuisvest met een urgentieverklaring. Op de gemeenten is de verdeling: Tabel 5.8: Percentage urgenten t.o.v. totaal aantal verhuringen Percentage urgenten Alblasserdam 46% Dordrecht 31% HI Ambacht 29% Papendrecht 32% Sliedrecht 20% Zwijndrecht 34% Drechtsteden 31% Figuur 5.4: Percentage urgenten 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Alblasserdam Dordrecht HI Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Drechtsteden Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 27

De urgentieregeling is in 2001 als volgt uitgevoerd: Tabel 5.9: Urgentieaanvragen in 2001 Urgentieaanvragen Nog in behandeling Aanvraag Afwijzing Niet ontvankelijk Ingetrokken op 1-1-2002 Alblasserdam 42 11 Dordrecht 633 26 18 30 Heerjansdam 10 1 HI Ambacht 25 9 1 1 Papendrecht 122 26 1 4 3 Sliedrecht 50 8 1 2 Zwijndrecht 156 28 3 1 Totaal 1.038 109 2 26 37 Tabel 5.10: Urgentieverklaringen in 2001 Urgentieverklaringen Verlaten Sociaal/medisch opvanginstelling Herhuisvesting Overig Alblasserdam 27 4 Dordrecht 428 131 Heerjansdam 8 1 HI Ambacht 11 2 1 Papendrecht 67 10 11 Sliedrecht 35 1 3 Zwijndrecht 96 14 9 5 Totaal 672 159 28 5 Figuur 5.5: Urgentieverklaringen sociaal/medisch verlaten opvanginstelling herhuisvesting overig Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 28

Bijlagen 1. Kaart van de regio 2. Opgeleverde projecten 2001 3. Adressen Staat van het Wonen Drechtsteden 2001 29