Cursusprogramma rogramma LO-Game Introductie en kennismaking met Logistiek voor MBO
Spelenderwijs lesmateriaal Het logistiek spel: Legostiek Management Zoekt u naar wat andere leermethoden op het gebied van Logistiek of Operationeel management? Naar lesmateriaal waar spelenderwijs geleerd kan worden? Naar rollenspelen waar alle deelnemers ook echt meedoen? Plezier hebben en hoog waarderen? Zelf ervaren en ook aangeven dat ze er veel leren? Wij leveren de enerverende Logistic Operations Game spelsimulaties. Daarmee kunnen deelnemers een unieke, educatieve ervaring opdoen. Waar fouten maken positief is voor hun leerproces. Waar theorie en complexe begrippen spelenderwijs worden verhelderd. In spelsimulaties met een programmaduur van circa één tot zes uur. Het programma kan samengesteld met meerdere varianten en uiteraard met pauzes uiteraard. Logistic Operations Game (LO-Game) wordt o.a. gebruikt bij het vak logistiek in het MBO & HBO onderwijs, bij operations management in de Masteropleiding en bij toegepaste bedrijfskunde in de Bachelor. Lees meer: www.le-network.nl/producten/simulatiespellen/lo-game/ Ervaar de dynamiek van bedrijfsprocessen vanuit je specifieke rol LO-Game is een spelsimulatie waarbij elke deelnemer een rol als werknemer of als manager krijgt toegewezen in een bepaalde afdeling van een productieorganisatie. De productieorganisatie maakt LEGO-torens in opdracht van klanten. Dat gebeurt in een zestal afdelingen die samenhangen met specifieke functies van het bedrijfsproces. In elke afdeling zijn er één of meerdere rollen, zo is er de Afdeling Magazijn grondstoffen met zowel de manager van de afdeling als de assistent van de manager. Ook zijn er drie productieafdelingen, elk met een chef productie en één of meer productiemedewerkers. Al met al een vrij complex geheel van personen die (moeten) samenwerken bij de bedrijfsprocessen. In de eerste versie is er nog geen geldstroom maar wel de goederenstroom van legoblokken en de bijbehorende informatiestroom van formulieren. In latere versies wordt stapsgewijs de complexiteit vergroot: introductie van geldstromen, van grotere diversiteit in LEGO-torens, registratie van arbeidstijd, digitale metingen van processen, etc. Pagina 2
Cursusprogramma rogramma LO-Game Introductie en kennismaking met Logistiek voor MBO Contactpersonen Auteur Opdrachtnemer : Ronald P. Zuidema Datum : 03-11-2014 : drs. Henk D. Roelofs Versie : 2014-v04 : LE-Network Holding B.V. 2014 Copyright drs. H.D. Roelofs. Niets uit dit document mag op enigerlei wijze worden gereproduceerd of worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van LE-Network Holding B.V. Hoewel deze cursusmap met veel zorg is samengesteld, aanvaarden de opdrachtgever en opdrachtnemer enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in dit document. Pagina 3
1 Inleiding In de spelsimulaties LO-Games is het uitgangspunt om studenten kennis te laten maken met de keten in zijn geheel en de relaties tussen de verschillende onderdelen uit de keten. De spelsimulaties LO-Games hebben een oriënterende functie op het vakgebied logistiek. Het geeft de studenten de gelegenheid om gedurende het spelen van de spelsimulaties een beeld te krijgen van het vakgebied. In het spelsimulaties staat de keten centraal, waarbij de nadruk met name zal liggen op de interne keten. De problematiek waar de student mee te maken krijgt ligt op hoofdzakelijk operationeel niveau. In de eerste simulatie komt aan de hand van een logistiek spel de totale keten aan de orde. De tweede simulatie gaat in op de relaties met klanten en de invloed van klant op het interne proces van een productiebedrijf. De productieplanning en de daarbij behorende invloed van klant (en leveranciers) staat in de derde simulatie centraal. Hier wordt bijvoorbeeld dieper ingegaan op de invloed van leveranciers op het voorraadbeheer van een productiebedrijf. Uit hoofde van zijn functie kan de logisticus verantwoordelijkheid dragen voor inkoop, opslag, voorraadbeheer, productie, handling, distributie, etc. Deze verantwoordelijkheid zal voor de beginnende beroepsbeoefenaar op plannings- en beslissingsniveau liggen en voor de gevorderde beroepsbeoefenaar op beleids- en strategisch niveau. Tot de verantwoordelijkheden van de beginnende beroepsbeoefenaar kan ook leidinggeven op uitvoerend niveau gerekend worden. De toenemende internationalisering van het bedrijfsleven betekent dat internationale aspecten in toenemende mate deel gaan uitmaken van de werkzaamheden van de logisticus. De logisticus is betrokken bij de totale bedrijfsvoering, over functionele afdelingen heen, tussen businessunits en tussen schakels in de logistieke keten. Succes in dergelijke werkzaamheden kan alleen verwezenlijkt worden, als de logisticus persoonlijk betrokken is bij het bedrijf en daarnaast de plaats van het bedrijf in de keten overziet. AANSCHOUWELIJK ONDERWIJS Het gaat hier om het verwerven van kennis en vaardigheden om problemen op te lossen. Dan is de eerste stap het onderkennen van de problematiek. Wij hebben deze fase met de term "probleemoproepend" aangeduid. Nu is een spelsituatie zeer geschikt om hoofdlijnen van logistiek problematiek aanschouwelijk te maken. De term 'aanschouwelijk' zal ook dikwijls terug komen: je kunt de problematiek letterlijk zien. In de gehele lesperiode kunnen in totaal drie verschillende versies gespeeld worden, met een structuur van toenemende complexiteit en toenemende integratie tussen verschillende 'vakken' (= kennisgebieden). In de drie spelsituaties staat het logistiek management centraal. Pagina 4
Immers, de student(e) moet worden opgeleid om te functioneren in een beroepsomgeving. Het gaat in een logistiek opleiding dus niet alleen om de verwerving van vakgerichte kennis; met name het geïntegreerd kunnen toepassen van deze kennis moet worden geleerd. Daardoor moet worden bereikt dat de student(e) beter en sneller geschikt is voor de overstap van de opleiding naar de werksituatie. HET KERNDOEL IS: het verwerven van inzicht in de samenhang tussen (de) verschillende vakken bij een (toch nog tamelijk complexe) praktijksituatie. De spelsituatie is gebaseerd op het Legostiek-spel, dat is uitgebreid naar een spel waarbij logistiek management centraal staat. In de lesperiode worden drie verschillende versies van een logistiek spel gespeeld. Deze drie versies kennen op zich een structuur van toenemende complexiteit en toenemende integratie tussen verschillende 'vakken' (= kennisgebieden). In hoofdlijnen van de spelsessies zijn: 1. kennismaking met logistiek, als introductie van het spel en probleemoproepend met opdrachten gerelateerd aan het spel, voortvloeiend uit de problematiek van het spel; 2. logistiek management, een complexere organisatie met programmagestuurde productie met opdrachten uit de afzonderlijke kennisgebieden toegepast tijdens het spel; 3. integraal logistiek management, in deze complexe organisatie wordt de productie order gestuurd en worden vakoverschrijdende kenniselementen geïntegreerd. Kortom: het kerndoel is dus dat de studenten beseffen dat vakken als bedrijfseconomie, bedrijfsorganisatie, informatiekunde en taalbeheersing niet op zichzelf staan. Dat er een samenhang is tussen die verschillende vakken als je een specifiek probleem gaat aanpakken. Pagina 5
2 Toelicht oelichting ing op de 3 spelsessies De 1 ste spelsessie van LO-Game heeft het karakter van een kennismaking. In de 2 de spelsessie wordt de organisatie complexer en wordt gebruik gemaakt van kenniselementen uit de afzonderlijke 'kennisgebieden'. In de 3 de spelsessie vindt al enige vakoverschrijding, dus integratie van kennis uit de verschillende kennisgebieden, plaats. Het woord dat bij dit leerproces tijdens deze drie spelsessies centraal staat is "probleem oproepend". De hoofdlijnen van logistiek problematiek worden aanschouwelijk en bespreekbaar gemaakt. 2.1 Spelsessie LO-Game 1: Kennismaking met logistiek Deze spelsessie heeft het karakter van een kennismaking. We beginnen het spel vanuit een blanco situatie. Doelstelling is het geven van een indruk van een eenvoudig logistiek proces. Het spel heeft meerdere varianten. De eerste variant betreft een 1-produkt onderneming: product "toren T". Tijdens die eerste fase beoogt het spel een indruk te geven van een eenvoudig productieproces. Daarbij is het de bedoeling inzicht te geven in de logistieke processen die plaats moeten vinden om het product te kunnen produceren. De tweede variant van het spel betreft een verhoging van de complexiteit, door van de 1- produktonderneming een meerproduct onderneming te maken (torens A, B en C). De derde variant betreft een aanpassing in de organisatie en daarmee in het logistieke proces, om de doorlooptijd te verkorten. De belangrijkste doelstelling van deze spelversie is het geven van een indruk van de wijze waarop een goederenstroom in een productiebedrijf door de organisatie stroomt. Voorts geeft het een beeld van een organisatie die is opgezet om de productie te laten plaatsvinden. Ook krijgt de student een indruk van de administratieve processen die gerelateerd zijn aan de goederenstroom. Ten slotte wordt globaal aangegeven hoe de besturing van zo'n goederenstroom plaats kan vinden. Kortom, het geeft aan dat het logistieke proces rond het produceren van een eenvoudig product nog niet zo'n eenvoudige zaak is. 2.2 Spelsessie LO-Game 2: Logistiek management Deze spelsessie geeft de situatie weer van een organisatie die zich ontwikkeld naar een programmagestuurde productie. Het gaat daarbij om veranderingen in een organisatie doordat men zich ontwikkelt van stukproductie en productie in kleine series naar grote series en seriemassaproductie. De organisatie wordt uitgebreid met een "bedrijfsbureau" (op de plaats van de logistiek manager, die zelf deel uit gaat maken van dat bedrijfsbureau). Ook de verkoopfunctie en de administratieve functie worden ingevuld. Ook is er een begin van de inkoopfunctie. Naast de Pagina 6
goederenstroom en de informatiestroom is er in het spel nu ook een geldstroom opgenomen. Het spel wordt daardoor zowel uitgebreider als complexer. De nadruk ligt niet meer op het geven van inzicht in het logistieke proces, het gaat nu om inzicht te geven en enige vaardigheid te verwerven in het logistiek management. Kortom, hoe gaat het met de besturing van de goederen-, de informatie- en de geldstroom in een logistieke organisatie. Het spel biedt in deze 2e versie ook de gelegenheid voor het uitvoeren van een aantal opdrachten uit de afzonderlijke kennisgebieden. 2.3 Spelsessie LO-Game 3: Integraal logistiek management In deze spelsessie staat de ordergestuurde productie centraal. Vertaald in LEGO, betekent dit dat er voortdurend andere 'bouwsels' gemaakt moeten worden. Er is dus sprake van een stroomopwaarts gelegen KOOP, van stukproductie op basis van concrete klantenwensen. Deze klantenwensen dringen verschillend diep door in de organisatie. Pagina 7
3 Opdrachten 3.1 Opdrachten 1 ste spelsessie Naast het deelnemen aan de eerste spelsessie, de belangrijkste opdracht, kunnen enkele eenvoudige opdrachten moeten worden gegeven gerelateerd aan het spel. Het schrijven van een verslag over het spelverloop en de eigen rol die tijdens het spel is vervuld. Teken voor de spelvarianten de logistieke procesdiagram van de onderneming. 3.2 Opdrachten 2 de spelsessie De tweede spelsessie wordt een complexere organisatie gesimuleerd met gebruik van formulieren en geld, waarin het productieproces wordt aangestuurd door het management. De volgende opdrachten kunnen worden verstrekt gerelateerd aan dit spel. Casus bedrijfseconomische berekeningen voor: o de totale doorlooptijd van een order; o de productiecapaciteit per jaar; o de integrale (standaard)kostprijs per toren; o bereken de winst per jaar. Casus samenwerking o teken de bedrijfskolom waarin het bedrijf in het spel voorkomt, alsmede de klant en de leverancier. o op welke wijzen zal het bedrijf kunnen samenwerken? Casus inzicht en kennis o Welke theoretische kenmerken hebben een P-organisatie en een F-organisatie? o Welke praktische verschillen heb je gezien tijdens het spelen van het spel? o Zit er verschil tussen de uitkomsten tussen bovenstaande vragen? Zo ja, verklaar dit verschil. o Teken de organisatiestructuur van het Lego-bedrijf. o Teken voor alle geproduceerde torens uit de laatste versie van het Legostiek-spel een stuklijst met de bijbehorende LLC. 3.3 Opdrachten 3 de spelsessie Net als na de eerste spelsessie wordt gevraagd om een korte beschrijving te geven van zijn (verschillende) rol(len) tijdens het spel. Het bijwerken van het logboek Het schrijven van een kort verslag over het spelverloop en de eigen rol die tijdens het spel is vervuld aan de orde te komen. Pagina 8
4 LO-Game spelvarianten Aansluitend van dit cursusprogramma kan LO-Game ook in onderstaande spelvarianten worden afgenomen voor bijvoorbeeld het Hbo-niveau of Bedrijfstrainingen. Het gewenste programma wordt vooraf afgestemd met de opdrachtgever. 4.1 Introductiegame Aantal spelers vanaf circa 20 studenten Tijd vanaf 2,5 uur tot circa 3 uur Een productieonderneming start met het produceren van één product. De productie vindt klantorder gestuurd plaats. De productie vindt plaats in gespecialiseerde afdelingen. Geleidelijk wordt het assortiment uitgebreid. In deze business simulatie ervaren deelnemers: Logistieke/productie concepten Organisatie dynamiek Rol van het management Belang van zachte vaardigheden Logistieke productie/concepten: Productiviteit Make-to-order Serie productie (batch productie), grootte vs. Insteltijd Leverservice Kwaliteit Lijn balanceren 4.2 Productie/logistieke strategieën Een productieonderneming produceert verschillende producten op flexibele wijze in afdelingen gespecialiseerd in een deelbewerking. Door gemengde productiestrategieën te gebruiken probeert de organisatie een balans te vinden tussen levertijd en voorraad (risico). Aantal spelers vanaf circa 20 studenten Tijd vanaf 2,5 uur tot circa 3 uur In deze business simulatie ervaren deelnemers: Logistieke/productie concepten Organisatie dynamiek Rol van het management Belang van zachte vaardigheden Logistieke productie/concepten: Kostprijs Productiviteit Gemengde productie-strategieën: Make-to-Order, assemble-to-order, Make-to-Stock Pagina 9
4.3 Supply Chain Management KOOP/CODP: Klanten Order Ontkoppel Punt Voospellen en plannen (van vraag) Voorraadmanagement Een productieonderneming produceert verschillende producten op flexibele wijze. De grondstoffen kunnen worden ingekocht bij verschillende leveranciers. Tevens moet transport georganiseerd worden. Aantal spelers vanaf circa 20 studenten Tijd vanaf 2,5 uur tot circa 3 uur In deze business simulatie ervaren deelnemers: Logistieke/productie concepten Organisatie dynamiek Rol van het management Belang van zachte vaardigheden Logistieke productie/concepten: Supply Chain Management Strategische sourcing/inkoop Verschillende transportwijzen 4.4 Lean Manufacturing Aantal spelers vanaf circa 20 studenten Tijd vanaf 2,5 uur tot circa 3 uur Een productieonderneming produceert verschillende producten op flexibele wijze. Om de efficiency te verhogen moet de flexibeler, met korte doorlooptijd en minder voorraad produceren, kortom: Lean. In deze business simulatie ervaren deelnemers: Logistieke/productie concepten Organisatie dynamiek Rol van het management Belang van zachte vaardigheden Logistieke productie/concepten: Business Process Redesign Lean manufacturing (7 types of waste) JIT Two-bin Kanban Pagina 10
5 Aantekeningen Pagina 11
LE-Network Westerstraat 150 7811 MV EMMEN rpzuidema@le-network.nl www.le-network.nl/ Pagina 12