Verkort financieel verslag 2008 Rabobank Amersfoort en omstreken.
Werken aan vertrouwen in de economie. 2008 gaat de geschiedenis in als het jaar van de kredietcrisis. Interbancair vertrouwen was niet meer vanzelfsprekend, spaarders en leners werden zeer voorzichtig, het consumentenvertrouwen nam af en een recessie was geboren. In deze economisch zware tijden bleven wij achter onze klanten staan. Wij hebben onze sterke reputatie in 2008 niet alleen behouden, maar zelfs verder versterkt. De kredietcrisis, die in Amerika begon als hypotheekcrisis, sleepte in korte tijd de rest van de wereld met zich mee, omdat banken en beleggers overal zaken met elkaar doen. Snelle reddingsacties van overheden en centrale banken konden niet voorkomen dat de crisis oversloeg naar de reële economie. Bedrijven zagen hun export dalen, de binnenlandse vraag nam af en de economie naderde een recessie. De belangrijkste opgave is de stabiliteit en het vertrouwen in het financiële systeem terug te brengen en verder te bouwen aan economisch herstel. De economische situatie toont aan, dat maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en duurzame ontwikkeling belangrijke voorwaarden zijn om het vertrouwen in de economie te herstellen. MVO vraagt om continue alertheid, inspelen op de dingen die om ons heen gebeuren en continue verbinding met klanten, leden, medewerkers en kwetsbare groepen. Tijd gunstig voor coöperatie Rabobank Amersfoort en omstreken had in het verslagjaar ook last van de economische situatie. Maar veel minder dan beursgenoteerde banken. Dat heeft alles te maken met de coöperatieve structuur van haar organisatie. De coöperatie is gebaseerd op duurzame relaties met klanten, waarbij haar leden de bank controleren en meedenken. Door haar decentrale structuur kan de Rabobank goed inspelen op lokale situaties en mogelijkheden voor individuele klanten. Dit is vandaag de dag een grote waarde die we meer dan eens koesteren en willen behouden. Hoewel het in 2008 in Amersfoort en omstreken nog vrij goed gaat, voelden veel van onze klanten de eerste effecten van de economische omstandigheden. Met onze klanten zochten we naar nieuwe kansen in de markt. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag in 2009 hebben we de indruk dat veel ondernemers, zowel starters als ervaren, Henri Hofsteenge, directie voorzitter de situatie aangrijpen om versneld te innoveren. Dat blijkt onder meer uit een record aantal inzendingen voor de Herman Wijffels Innovatieprijs 09. Ook in de markt voor particulieren voelen we de effecten van de economie, vooral in de markt voor hypotheken. Rabobank Amersfoort en omstreken participeert waar mogelijk in netwerken om met andere bedrijven, instellingen en overheden te beoordelen hoe het vertrouwen in de woningmarkt kan worden hersteld. Goede resultaten 2008 Ondanks het zware economische weer, staat onze bank nog steeds als een huis. In 2008 noteren we zowel in de particuliere als in de zakelijke kredietverlening een gezonde groei, ondanks verslechterde omstandigheden in de laatste maanden van het verslagjaar. Onze klanten hebben vertrouwen in ons en wij in onze klanten. Leden maken het verschil Het lidmaatschap van de Rabobank geeft de relatie met de klant een extra dimensie. Klanten krijgen de best mogelijke financiële diensten om hun ambities te realiseren. Leden delen daar bovenop kennis en ervaring, ontvangen voordelen én kunnen meepraten over belangrijke onderwerpen én invloed uitoefenen. Eind 2008 telde de totale Rabobankorganisatie 1,7 miljoen leden. Per 31 december 2008 had Rabobank Amersfoort en omstreken bijna 11.000 leden. Voor 2009 is ons streven meer leden te werven en hun betrokkenheid verder te vergroten. Rabobank Amersfoort en omstreken l Verkort financieel verslag 2008 3
onze klanten. Belangrijke maatschappelijke projecten, die er lokaal toe doen, komen mede daardoor van de grond. De ondersteuning kan bestaan uit een donatie, kennis, inzet van medewerkers, het beschikbaar stellen van ruimtes en communicatiemiddelen, het openstellen van ons netwerk of een combinatie van deze vormen. Binnen Rabobank Amersfoort en omstreken hielden ledencommissies zich bezig met aanvragen van maatschappelijke aard. In 2008 waren dat nog twee verschillende commissies. Per 31 december 2008 zijn de winstbestemmingscommissie uit Amersfoort en het ledenadviespanel uit Leusden samengevoegd tot een nieuwe commissie, het Coöperatiefonds. De nieuwe commissie bestaat uit 11 leden, afkomstig uit het werkgebied van de bank. Veel klanten en leden van de bank komen naar de Rabobank voor hulp om lokale projecten te realiseren. De volgende projecten kregen in 2008 een (financiële) ondersteuning vanuit maatschappelijke sponsoring: Op de filevrije dag werd de adviseur per velotaxi naar zijn klanten gebracht. Nieuw bestuursmodel Eind 2007 heeft de bank samen met haar leden gekozen voor een nieuw bestuursmodel en dit in 2008 ingevoerd. Het nieuwe model bestaat uit een benoemde meerhoofdige statutaire directie, een raad van commissarissen en een ledenraad. Deze nieuwe ledenraad neemt bijna alle bevoegdheden van de algemene vergadering over. De ledenraad stelt de jaarrekening vast, verleent décharge voor het gevoerde beleid en het toezicht daarop. Tenslotte benoemt zij de leden van de raad van commissarissen. De ledenraad is een belangrijk klankbord voor de directie voor onderwerpen als de kwaliteit van de dienstverlening en maatschappelijke betrokkenheid. Op 22 mei 2008 zijn tijdens de afdelingsvergadering de 40 kandidaten van de ledenraad benoemd. De eerste ledenraadsvergadering vond in juni 2008 plaats. Deze stond voor een groot deel in het teken van kennismaking, de rol van de ledenraad en de ambities van de bank. In het najaar van 2008 werd tijdens de tweede ledenraadsvergadering stilgestaan bij de coöperatie, het coöperatief dividend en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Deze aspecten spelen door de hele organisatie en zijn terug te vinden in onze manier van werken, dienstverlening, producten, maatschappelijke betrokkenheid, personeelsbeleid en bedrijfsvoering. Verschil in de maatschappij De Rabobank draagt bij aan de verbetering van de economische, sociale, culturele en leefomgeving. Dit doen we via ons coöperatief dividend. Daarmee versterken we onze verwevenheid. Met coöperatief dividend maakt de bank verschil in de samenleving. Het draagt bij aan blijvende verbeteringen in de leefomgeving van St. Voedselfocus ontving uit handen van Astrid van Ekeren (coöperatie adviseur) een nieuwe aanhangwagen. - uitje voor leden van de Zonnebloem; - een nieuwe piano voor Hooglands Koor Over Land en Zee ; - Raad van Kerken Amersfoort voor de organisatie van een vrijwilligersavond; - St. Martinus Parochie voor een concert; - Stichting Vrienden van de Kopperhof om de jaarlijkse vrijwilligersdag te organiseren; - St. Leergeld Amersfoort (voorkomen van sociaal isolement dan wel sociale uitsluiting van schoolgaande kinderen uit minimagezinnen); - Scouting Mondriaan om vijf kasten ten behoeve van de nieuwbouw; - Prokkelnetwerk Amersfoort/Leusden; - Walter Strang Foundation (monument Park Weldam) voor aanschaf van educatief materiaal; 4 Rabobank Amersfoort en omstreken l Verkort financieel verslag 2008
Rabobank Groeistadklassieker - Historisch Informatie Punt (interactieve tijdbalk) bij bibliotheek Eemland; - Mulock Houwer voor buitenspeelmaterialen en groot letter boeken; - De Stadskanonniers Amersfoort voor de aanschaf van nieuwe uniformen; - Koningin Emmaschool voor de aanschaf van een speciaal verzorgingsmeubel; - Folkloregroep Eemlanddansers Hoogland voor de verzending van een folder; - St. Omtrek van Amersfoort t.b.v. realisatie van een wandelboek; - Watersportvereniging de Eemkruisers voor de aanschaf van een defribillator; - St. Voedselfocus voor de aanschaf van een nieuwe aanhangwagen; - Jeu de Boules Hooglanderveen; - Carnavalsoptocht Hoogland voor nieuwe capes; - St. Ravelijn (Nachtzorg tot in de kleine uurtjes ) voor een informatiemap en foldermateriaal; - activiteiten voor bewoners Lisidunahof in Leusden; - Gemengd Koor Leusden om bladmuziek te bestellen; - Kunst- en Cultuurfestival Leusden; - informatiebijeenkomst voor senioren georganiseerd door de SOL; - Muziekvereniging Lisiduna voor nieuwe uniformen; - Stichting Peuterspeelzalen Leusden voor een theaterdag; - Scouting Manitoba; - Filmhuis Leusden. Duurzame sponsorrelaties geven vertrouwen De Rabobank kiest bij haar lokale en landelijke sponsoring al jaren voor duurzame relaties en hechte samenwerking. Dat geeft vertrouwen. Ook in economisch mindere tijden, blijft de Rabobank een betrouwbare en loyale sponsor. Zij het op een manier die bij de huidige tijd past. Rabobank Amersfoort en omstreken is zeer nauw betrokken bij tal van sponsorprojecten. Met die ondersteuning tonen wij onze maatschappelijke betrokkenheid en leggen we nieuwe commerciële contacten. Ook in 2008 konden veel (sport)verenigingen en stichtingen rekenen op een sponsorbijdrage van Rabobank Amersfoort en omstreken. Zo was de bank onder meer hoofdsponsor van het Rabobank Amersfoort Jazz Festival, het stadsgolftoernooi Rabobank Vathorst Open en de Rabobank Groeistadklassieker. Blik vooruit 2009 wordt geen gemakkelijk jaar voor de bank en veel van haar klanten. Dat de huidige economische ontwikkelingen zich in 2009 doorzetten merken we. Hoe lang en hoe intensief kunnen we op dit moment lastig inschatten. Rabobank Amersfoort en omstreken zal in 2009 alle zeilen bijzetten om in zwaar economisch weer op koers te blijven. Onder voorzitterschap van Jacques van Ek werden in opdracht van de gemeente Amersfoort de ontwikkelingen in de stad en een blik op de toekomst vakkundig geanalyseerd en in beeld gebracht. Eén van de conclusies is, dat Amersfoort een gemeente met potentie is voor wonen en werken. Dat sluit aan op onze visie op de mogelijkheden in ons werkgebied. Ook de gemeenten Leusden en Hoevelaken (Nijkerk) vormen een aantrekkelijk woon- en werkgebied. Daar komt bij dat er tal van bedrijfsterreinen zijn die in 2009 volop ruimte hebben voor duurzame groei. Wij zullen daarover steeds de dialoog aangaan met alle betrokken partijen. Tenslotte zal de bank in 2009 en 2010 veel aandacht schenken aan haar coöperatieve karakter en de voordelen daarvan voor particulieren en bedrijven. De bank zal in 2009 2010 haar coöperatieve netwerkfunctie versterkt uitdragen. Henri Hofsteenge, Directievoorzitter Rabobank Amersfoort en omstreken Rabobank Amersfoort Jazz Festival Rabobank Groeistadklassieker Rabobank Amersfoort en omstreken l Verkort financieel verslag 2008 5
RAAD VAN COMMISSARISSEN drs. J.G.C.M. Schuyt, voorzitter P.R. Bloemendal C.M. van Dijk mr. E.E.A. Dijxhoorn drs. H. Geerts RA F.A. Smink drs. H. van der Stelt C.D. Vroegindeweij MA P. Wouters DIRECTIE H.A.J. Hofsteenge MBA, voorzitter drs. C.R.B. Koolhaas drs. R.R. Meeder RA drs. P. Waterman Aan de ledenraad, Bijgaand leggen wij u voor de verkorte jaarrekening 2008, voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen. De verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen ter inzage ligt ten kantore van de bank. De directie Balans per 31 december 2008 (na winstbestemming) Activa Kasmiddelen 2.809 3.317 Groepsmaatschappijen 254.810 212.634 Vorderingen op cliënten 2.007.584 1.776.510 Deelnemingen 12.000 3.688 Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen 12.341 13.372 Overige activa 12.663 9.343 Totaal activa 2.302.207 2.018.864 Aan: De Raad van Commissarissen en de Directie van Coöperatieve Rabobank Amersfoort en omstreken U.A. Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening (op pagina 6) van Coöperatieve Rabobank Amersfoort en omstreken U.A. te Amersfoort over 2008 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Amersfoort en omstreken U.A. te Amersfoort. Bij die jaarrekening hebben wij op 20 juli 2009 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De leiding van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Amersfoort en omstreken U.A. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van Coöperatieve Rabobank Amersfoort en omstreken U.A. te Amersfoort en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de verkorte jaarrekening dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 20 juli 2009 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Utrecht, 18 september 2009 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. P.J.A.J. Nijssen RA ADVIES RAAD VAN COMMISSARISSEN Aan de ledenraad, Voor u ligt de verkorte jaarrekening 2008. Deze verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke wij ter voldoening aan het bepaalde in de statuten hebben onderzocht. Mede op grond van de bij de jaarrekening 2008 door Ernst & Young Accountants LLP afgegeven accountantsverklaring, stellen wij u voor om de jaarrekening vast te stellen en de bestuurders te dechargeren. Passiva Groepsmaatschappijen en maatschappijen waarin wordt deelgenomen 952.331 848.795 Spaargelden 657.302 600.437 Andere schulden aan cliënten 609.820 500.219 Overige passiva 40.656 33.766 Algemene reserve 42.098 35.647 Totaal passiva 2.302.207 2.018.864 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 130.026 124.593 Winst-en-verliesrekening over 2008 Baten Rentebaten 116.933 95.057 Rentelasten -82.144-64.105 Rente 34.789 30.952 Opbrengsten uit deelnemingen 3.253 14 Provisie 9.212 9.240 Overige baten 94 138 Totaal baten 47.348 40.344 Lasten Personeelskosten 19.403 20.028 Andere beheerskosten 11.605 11.934 Afschrijvingen 1.167 1.473 Totaal lasten -32.175-33.435 Bedrijfsresultaat vóór waardeveranderingen van vorderingen 15.173 6.909 Waardeveranderingen van vorderingen -7.538-5.740 Bedrijfsresultaat vóór belastingen 7.635 1.169 Belastingen bedrijfsresultaat -1.094-246 Nettowinst 6.541 923 De raad van commissarissen 6 Rabobank Amersfoort en omstreken l Verkort financieel verslag 2008