1 Hasselt, 02/01/2013 Geachte heer, mevrouw, Betreft: Belgische dwingende arbeidsrechtelijke verplichtingen BOUWSECTOR Bij deze willen wij u een samenvatting geven van de belangrijkste Belgische dwingende arbeidsrechtelijke verplichtingen in de bouwsector. Gelieve te noteren dat de hiernavolgende informatie bij tewerkstelling op Belgisch grondgebied STRIKT door uw onderneming moet nageleefd worden. 1. ARBEIDSDUUR 1.1. Algemeen De arbeidsduur binnen de bouwsector = 40 uren per week en 8 uren per dag, verspreid over 5 dagen. Teneinde de nationale wekelijkse arbeidsduur van 38 uren per week te garanderen worden er verplicht 12 inhaalrustdagen per jaar vastgelegd (zie verder). Volgende afwijkingen zijn mogelijk: - De invoering van tijdelijke flexibele arbeidsregelingen voor voltijdse werknemers: flexibele systemen zijn: max. 9 uur per dag wegens intensieve activiteit (max. 180 uren op jaarbasis) max. 9 uur per dag of max. 45 uren per week (flexibele arbeidsweek) max. 10 uur per dag of max. 50 uren per week andere arbeidsregelingen Elke wijziging in de uurregeling en de termijn van de bekendmaking moeten opgenomen worden in het arbeidsreglement. Daarenboven dient de invoering van de wijziging wegens intense activiteit bekend gemaakt te worden aan de voorzitter van het bevoegde Paritair Comité. De invoering van de flexibele arbeidsweek en de regeling van 10 uren per dag of 50 uren per week dient via een bijzondere toetredingsprocedure te gebeuren. Ook gelden er specifieke regels betreffende de uitbetaling van het loon en de inhaalrust voor deze regelingen.
2 - de invoering van een bijzondere flexibiliteit: het stelsel van verre verplaatsing: voor alle arbeiders op de werf max. 10 uren per dag, indien de werknemers wegens de afstand niet dagelijks naar huis terug kunnen gaan 4 opeenvolgende dagen per week het stelsel van het voorbereidend en het nawerk: max. 9,5 uren per dag voor de uitvoering van voorbereidend en nawerk dat noodzakelijkerwijze buiten de tijd voor het algemene werk van productie moet uitgevoerd worden de weekgrens van 40 uren mag overschreden worden in dit geval, op voorwaarde dat de arbeidsduur berekend over een kwartaal gemiddeld niet meer bedraagt dan 40 uren per week. - de invoering van een grote flexibiliteit is mogelijk = drieploegenstelsel De invoering van afwijkingen => via een specifieke procedure. - voordeel: flexibiliteit - nadelen: de procedure is praktisch gezien niet altijd toepasbaar voor buitenlandse ondernemingen de invoering van afwijkingen vereist een zeer transparante buitenlandse, evenals Belgische loonadministratie. Indien u wenst gebruik te maken van één van deze afwijkingen, dient dit individueel en in overleg met ons bekeken te worden. Omwille van de strikte regels betreffende de arbeidsduur in België en om de controle op de arbeidsduur door de sociale inspectie mogelijk te maken, dienen de uurroosters die in België van toepassing zullen zijn in het Belgische arbeidsreglement van de werkgever opgenomen te worden. Indien u ressorteert onder de toepassing van de vereenvoudigde administratie zonder het bijhouden van alle sociale documenten en bijgevolg niet beschikt over een arbeidsreglement, zal u voor de invoering van bepaalde arbeidsduurregelingen toch een arbeidsreglement moeten invoeren.
3 1.2. Zaterdagwerk Principe = Afwijking = algemeen verbod om te werken op zaterdag de wekelijkse arbeidsduur mag over 6 dagen gespreid worden mits een akkoord tussen de werkgever en de arbeider in volgende gevallen: werken die beïnvloed worden door getijden werken wegens hun aard onderhevig aan onderbrekingen van verschillende duur werken uitgevoerd door gespecialiseerde ploegen voor het onderhoud en de herstelling van bedrijfsmaterieel. Ook mag er uitzonderlijk op zaterdag gewerkt worden (zonder dat u gewoonlijk werkt in een 6 dagen werkweek) gedurende 64 uren per kalenderjaar per arbeider voor: werken die op geen ander ogenblik kunnen uitgevoerd worden werken waarbij de gelijktijdige uitvoering van bouwactiviteiten en andere activiteiten op dezelfde plaats risico s inhoudt voor de veiligheid en/of gezondheid van de werknemers of derden werken die om technische redenen niet combineerbaar zijn met andere activiteiten Om in deze laatste 3 gevallen te kunnen werken op zaterdag is het akkoord van de gewestelijke vakbondssecretarissen vereist en dient een specifieke procedure gevolgd te worden. Daarenboven dienen er ten aanzien van de werknemers bepaalde formaliteiten vervuld te worden. Tot slot mag er op zaterdag gewerkt worden wegens onvoorziene omstandigheden gedurende 130 uren per kalenderjaar (bovenstaande 64 uren worden hierbij meegeteld zie ook overuren). In geval van het uitvoeren van werken op zaterdag, buiten een gewoonlijke 6 dagen werkweek, dient de arbeidsinspectie steeds voorafgaand in kennis gesteld te worden. Omwille van de diverse procedures en de strikte voorwaarden, verzoeken wij u ons voorafgaand te informeren, indien u op zaterdag wenst te werken zodat wij u kunnen assisteren bij de verschillende formaliteiten en deze binnen de gestelde termijnen kunnen naleven.
4 1.3 Overuren Overuren = alle uren gepresteerd buiten de in het arbeidsreglement vermelde uurroosters (boven dag- en weekgrens) De grenzen van de arbeidsduur kunnen overschreden worden met 130 uren per kalenderjaar: - gedurende de zomerperiode of een periode van intense activiteit a rato van max. 1 uur per dag (boven 8 u/dag) = bijkomende uren Ogenblik van betaling Loontoeslag Normaal loon Geen inhaalrust 20% 100% Inhaalrust 100% - wegens een onvoorziene noodzakelijkheid, mits de voorafgaande melding aan de bevoegde arbeidsinspectie van de plaats waar de werken worden uitgevoerd (uren boven 9 u/dag) = overuren Ogenblik van betaling Loontoeslag Normaal loon Geen inhaalrust 50% 100% Inhaalrust 50% 100% De periode voor het opnemen van inhaalrust bij overschrijding van de arbeidsduur wegens onvoorziene omstandigheden wordt op 1 jaar gebracht. Binnen de bouwsector is dit jaar vastgesteld van 1 april tot en met 31 maart, behalve voor ondernemingen met als activiteit de installatie van verwarming, luchtverversing en klimaatregeling en het aanleggen van sanitaire installaties, waar de referteperiode wordt vastgesteld van 1 juli t/m 30 juni. Wanneer de werknemer kiest voor geen inhaalrust, dan wordt het loon en de toeslag betaalt op het ogenblik van de betaling van de prestaties. Indien de werknemer inhaalrust kiest, dan wordt het normale loon betaald op het ogenblik van de inhaalrust. Indien deze mogelijkheid tot het presteren van overuren wordt toegepast met de toekenning van inhaalrust moet deze inhaalrust blijken uit de buitenlandse loonadministratie. De arbeidsinspectie mag deze opvragen. Voor het invoeren van deze overurenreglementering dient de volgende procedure strikt te worden nageleefd (hierna in chronologische volgorde):
5 1. verzoekschrift naar het bevoegde paritair comité 124 sturen: gebeurt door ons kantoor; 2. na toestemming van dit paritair comité dient het arbeidsreglement vervolledigd/aangepast te worden met de vermeldingen betreffende deze overurenregels; 3. aanpassing arbeidsreglement : voorbereiding gebeurt door ons kantoor; 4. informatieprocedure t.o.v. de werknemers : 15 dagen ter inzage houden van de werknemers teneinde hen toe te laten hun evtl. opmerkingen te verwoorden in het klachtenregister; 5. kopie van de aangepaste versie van dit arbeidsreglement aan de individuele werknemer overhandigen; 6. registratie van A.R. bij de diensten van het bevoegde T.S.W.: gebeurt door ons kantoor; 7. op het einde van de maand stuurt u ons een overzicht van de gepresteerde, de opgenomen en de te recupereren overuren;. 8. op het einde van iedere maand bezorgt u ons een kopie van uw eigen loonadministratie waarop de evtl. gecompenseerde uren duidelijk staan weergegeven. Gelieve ons te contacteren, indien u wenst gebruik te maken van deze overurenregels. Dit om ons toe te laten de betreffende procedure te starten. 2. VERPLICHTE INHAALRUSTDAGEN IN DE BOUW (COMPENSATIEDAGEN) In de bouwnijverheid wordt de arbeidsduurvermindering gerealiseerd via het toekennen van 12 inhaalrustdagen per jaar. Op die manier wordt de effectieve wekelijkse arbeidsduur, die nog steeds 40 uur bedraagt, op jaarbasis teruggebracht tot 38 uur. Inhaalrustdagen 2013 dinsdag 2 april 2013 woensdag 3 april 2013 vrijdag 10 mei 2013 vrijdag 16 augustus 2013 maandag 23 december, dinsdag 24 december, donderdag 26 december, vrijdag 27 december en maandag 30 december en dinsdag 31 december 2013 donderdag 2 januari 2014 en vrijdag 3 januari 2014
Onder zeer strikte voorwaarden is het toegelaten om op rustdagen te werken. In dat geval dient u de arbeidsinspectie van de plaats waar de werken worden uitgevoerd voorafgaand in kennis te stellen van deze werken. In geen geval mag op deze dagen gewerkt worden om de uitvoeringstermijn van het contract na te leven. In het geval werknemers op deze dagen hebben gewerkt moeten zij nieuwe inhaalrust krijgen binnen een wettelijk vastgestelde periode. Indien u uw werknemers op deze dagen moet tewerkstellen, gelieve ons eerst te contacteren zodat wij kunnen nagaan of dat deze tewerkstelling gerechtvaardigd is en zodat wij de nodige formaliteiten kunnen vervullen. 3. VERBOD VAN TEWERKSTELLING OP ZON EN FEESTDAGEN In België bestaat er een verbod om te werken op zon- en feestdagen. Enkel in uitzonderlijke gevallen en mits de naleving van een bepaalde procedure is de tewerkstelling op deze dagen mogelijk. Indien dit zich zou voordoen, gelieve ons op voorhand te contacteren. Overzicht van de Belgische wettelijke feestdagen voor het jaar 2013: 6 dinsdag 1 januari 2013 (Nieuwjaar) maandag 1 april 2013 (Paasmaandag) woensdag 1 mei 2013 (Feest van de arbeid) donderdag 9 mei 2013 (O.L.H. Hemelvaart) maandag 20 mei 2013 (Pinkstermaandag) zondag 21 juli 2013 (Nationale feestdag) donderdag 15 augustus 2013 (O.L.V. Hemelvaart) vrijdag 1 november 2013 (Allerheiligen) maandag 11 november 2013 (Wapenstilstand) woensdag 25 december 2013 (Kerstmis) woensdag 1 januari 2014 (Nieuwjaar) De feestdagen die vallen op een dag van normale inactiviteit dienen vervangen te worden door een dag van normale activiteit. Voor de wettelijke 21 juli 2013 (zondag) werd geen vervangingsdag voorzien door de sector. Dit betekent dat deze de normale wettelijke regels volgt en wordt vervangen op de eerstvolgende werkdag, zijnde maandag 22 juli 2013.
7 4. MINIMUMLONEN Indien u werknemers op het Belgisch grondgebied tewerkstelt bent u verplicht de Belgische minimumlonen van toepassing binnen de sector na te leven. Het Toezicht op de Sociale Wetten (TSW) heeft de bevoegdheid om bij een eventuele controle uw loonadministratie op te vragen en zal dit bij een controle van uw onderneming ook effectief doen. De minimumlonen van de arbeiders binnen de bouwsector zijn verschillend, afhankelijk van de uitgeoefende functie. Er is een driemaandelijkse aanpassing mogelijk. Deze driemaandelijkse indexatie van de lonen = zowel toe te passen op de minimum uurlonen, evenals op de reële uurlonen. 4.1. Functieclassificaties Om te kunnen bepalen welk minimumloon dient betaald te worden aan een betrokken werknemer, dient deze ingedeeld te worden conform de functieclassificaties die gelden binnen de sector. De indeling in de functieclassificaties gebeurt op basis van de activiteiten die de werknemer uitoefent en rekening houdend met zijn opleiding en ervaring. U als werkgever beslist in welke functieclassificatie u een werknemer onderbrengt, weliswaar volgens redelijke normen. Indien u uw werknemers systematisch in een lagere functieclassificatie gaat indelen, zullen de sociale inspectiediensten hier niet akkoord mee gaan. De functie en de functieclassificatie van elke werknemer is daarenboven een wettelijk verplichte vermelding op de individuele rekening. U dient ons bijgevolg voor elke werknemer mee te delen wat zijn functie is (de functietitel) en zijn functieclassificatie waarin u hem ingedeeld heeft. Gelieve hierbij rekening te houden met het feit dat werknemers evolueren en ervaring opdoen, waardoor zij overgaan naar een hogere functieclassificatie. De sociale inspectiediensten controleren of u dit ook daadwerkelijk toepast. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de arbeiders en de bedienden. Wij geven u hierbij enkel een overzicht van de functieclassificaties van de arbeiders. Categorie I = Ongeschoolde arbeider Onder de ongeschoolde worden verstaan de arbeider die instaat voor de
8 uitvoering van zeer eenvoudige werken, zoals de opruiming van de bouwplaats, het reinigen van de gebouwen en van de keet, als mede de uitvoering van de werken waarvoor geen enkele specialisatie vereist is, zoals voor het verplaatsen van materieel en materialen. Tot deze categorie behoort ook de arbeider, die zijn loopbaan begint en die geen bouwdiploma na voltijds onderwijs heeft gehaald. Na 9 maanden vindt een evaluatie plaats waarbij deze werknemer, na een positieve evaluatie, overgaat naar cat. IA. Categorie IA = 1 ste ongeschoolde arbeider Een aantal van de ongeschoolden kunnen op grond van hun meer dan gemiddelde bekwaamheid respectievelijk beschouwd worden als 1 ste ongeschoolden. U oordeelt of de werknemer blijk geeft van bijzondere beroepsbekwaamheid. Deze 1 ste ongeschoolden hebben recht op een loonbijslag gelijk aan 5 % van het loon van respectievelijk de ongeschoolden. Het aantal 1 ste ongeschoolden mag voor elk van deze categorieën de verhouding van één arbeider op tien tewerkgestelde arbeiders niet overtreffen. Tot deze categorie behoren ook de arbeiders, die hun beroepsloopbaan beginnen en die een bouwdiploma na voltijds onderwijs hebben behaald. Na 6 maanden bedraagt hun loon minimum dat van categorie II. Categorie II = geoefende arbeider Onder de geoefende wordt verstaan de arbeider die bij de uitvoering van zijn gewoon werk enige vaardigheid aan de dag legt, doch niet volledig vertrouwd is met één van de beroepen uitgeoefend door een geschoolde van de 1 ste graad of een geschoolde van de 2 de graad. Categorie II A = 1 ste geoefende arbeider Een aantal van de geoefenden kunnen op grond van hun meer dan gemiddelde bekwaamheid respectievelijk beschouwd worden als 1 ste geoefenden. U oordeelt of de werknemer blijk geeft van bijzondere beroepsbekwaamheid. Deze 1 ste geoefenden hebben recht op een loonbijslag gelijk aan 5 % van het loon van respectievelijk de geoefenden. Het aantal 1 ste geoefenden mag voor elk van deze categorieën de verhouding van één arbeider op tien tewerkgestelde arbeiders niet overtreffen.
9 Categorie III = Geschoolde arbeider 1 e graad Onder geschoolde 1 ste graad wordt verstaan, de arbeider die zijn vak grondig kent, welke kennis slechts verworven wordt dankzij een ernstige leertijd in de werkplaats, op de bouwplaats of in een vakschool, en dit sedert ten minste drie jaar met een normale vaardigheid en een normaal rendement. Deze drie jaar kan verminderd worden naar het oordeel van de werkgever voor arbeiders in het bezit van een einddiploma, uitgereikt door een vakschool, evenals voor de afbrekers en verwijderaars van asbest of asbesthoudende materialen. Categorie IV = Geschoolde arbeider 2 de graad Onder geschoolde 2 de graad wordt verstaan, de arbeider wier beroepsbekwaamheid kennelijk hoger ligt dan die van de geschoolde arbeiders 1 ste graad. Lager leidinggevend personeel Ploegbaas A = (geschoolde 1 ste graad cat. III) Onder ploegbaas A wordt verstaan, de arbeider die geholpen wordt door verschillende arbeiders en die toezicht houdt op de uit te voeren werken, waarbij hij handenarbeid verricht. Een ploegbaas A heeft de beroepsbekwaamheid van geschoolde 1 ste graad en heeft geen geschoolde 2 de graad in de ploeg. Hij heeft recht op een uurloon dat ten minste 10% hoger ligt dan dat van de geschoolde arbeider 1 ste graad. Ploegbaas B = (geschoolde 2 de gr. cat. IV) Onder ploegbaas B wordt verstaan, de arbeider die geholpen wordt door verschillende arbeiders en die toezicht houdt op de uit te voeren werken, waarbij hij handenarbeid verricht. Een ploegbaas B heeft de beroepsbekwaamheid van geschoolde 2 de graad en/of heeft arbeiders met de categorie geschoolde 2 de graad in de ploeg. Hij heeft recht op een uurloon dat ten minste 10% hoger ligt dan dat van de geschoolde 2 de graad. Meestergast = (geschoolde 2 de gr. cat. IV)
10 Onder meestergast wordt verstaan, de arbeider die de technische en praktische kennis heeft, nodig voor het organiseren, het leiden en coordineren van het werk van verschillende arbeidersploegen. Hij neemt de verantwoordelijkheid op zich voor de goede uitvoering van de werken die onder zijn gezag gestelde personeel worden verricht. De meestergast heeft recht op een uurloon dat ten minste 20% hoger ligt dan dat van de geschoolde arbeider 2 de graad. 4.2. Minimumlonen arbeiders De lonen voor arbeiders worden uitgedrukt in uurlonen. Lonen vanaf 1 januari 2013: - Categorie I : ongeschoolde arbeider: 13,169 EUR - Categorie IA : 1 ste ongeschoolde arbeider : 13,826 EUR - Categorie II : geoefende arbeider : 14,039 EUR - Categorie IIA : 1 ste geoefende arbeider : 14,739 EUR - Categorie III : geschoolde arbeider 1 ste graad : 14,930 EUR - Categorie IV : geschoolde arbeider 2 de graad: 15,848 EUR - Ploegbaas A (10% geschoolde 1 ste graad): 16,423 EUR - Ploegbaas B (10% geschoolde 2 de graad) : 17,433 EUR - Meestergast (20% geschoolde 2 de graad) : 19,018 EUR 5. MOBILITIETSVERGOEDING - VERVOERSONKOSTEN De mobiliteitsvergoeding = vergoeding voor de verplaatsingstijd - vergoeding die de werkgever aan de werknemer betaalt voor de totale verplaatsing van de woonplaats naar de effectieve plaats van tewerkstelling (= de werf) - voor de uren dat de werknemer onderweg is en die niet als arbeidstijd worden beschouwd - de vergoeding hangt af van het gebruikte vervoermiddel en het afgelegde traject - het bedrag van de tussenkomst van de werkgever wordt berekend op basis van de werkelijke afstand - voor een totale afstand < 10 km (totale werkelijke afstand) is er geen mobiliteitsvergoeding verschuldigd - voor de chauffeur die met een voertuig van de werkgever het personeel van en naar de werkplaats vervoert geldt een gecorrigeerde mobiliteitsvergoeding van 0,1316 EUR per werkelijk afgelegde kilometer (vanaf de eerste kilometer)
11 De vervoersonkosten = vergoeding voor de verplaatsingsafstand - wanneer de werknemer zich op eigen kracht verplaatst van de woonplaats naar de werf - de tussenkomst is afhankelijk van het gebruikte vervoermiddel en de afgelegde afstand (minimale afstand 1 km) - Enkel als de werkgever geen vervoermiddel ter beschikking stelt van de werknemer heeft deze recht op een terugbetaling van de vervoerskosten tussen zijn woonplaats en werf (of ontmoetingspunt). 6. OVERNACHTINGSVERGOEDING Wanneer de arbeider werkzaam is op een werkplaats die zover van zijn woonplaats verwijderd is dat hij onmogelijk dagelijks naar huis kan terugkeren: - werkgever moet hem kost en huisvesting verstrekken. - indien de werkgever dit niet doet dient hij een forfaitaire dagvergoeding toe te kennen. 7. VERGOEDING VOOR WERKKLEDIJ EN BESCHERMINGSKLEDIJ TEGEN REGEN EN KOUDE De werkgevers zijn verplicht werkkledij en beschermingskledij tegen regen en koude ter beschikking te stellen van de arbeiders. 8. FONDS VOOR BESTAANSZEKERHEID VOOR DE WERKLIEDEN UIT HET BOUWBEDRIJF (P.D.O.K.) Elke werkgever, die in België werkzaamheden met arbeiders verricht en onder de bouwsector ressorteert, dient: - aan te sluiten bij het fonds voor bestaanszekerheid van deze sector (P.D.O.K.) - per kwartaal een lijst over te maken van de arbeiders die in België worden tewerkgesteld, eventueel aangevuld met de aan hen uitbetaalde brutolonen - bijdragen te betalen ten bedrage van 9,12% van de brutolonen van de arbeiders betreffende de werkzaamheden in België. Vrijstelling van deze bijdrageplicht is enkel mogelijk indien de buitenlandse onderneming voldoet aan de volgende voorwaarden : in uw normale werkland een gelijkwaardige premie betalen (voor Nederlandse bouwondernemingen wordt de bijdrageplicht aan Cordares als gelijkwaardig beschouwd)
12 9. EXTERNE DIENST VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK Elke werkgever die werkzaamheden met personeel uitoefent op het Belgische grondgebied, is verplicht de wetgeving betreffende het welzijn van de werknemers op het werk na te leven. Dit betekent: een welzijnsbeleid voeren preventieve maatregelen nemen inzake welzijn, arbeid en milieu zorgen voor optimale arbeidsomstandigheden instaan voor geneeskundige onderzoeken De werkgever is hiertoe verplicht aan te sluiten bij een Externe dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk in België. mogelijkheid tot vrijstelling van aansluiting voor buitenlandse werkgevers, indien zij in hun land van herkomst reeds aangesloten zijn bij een instantie die gelijkwaardige diensten verzekert. Hopende u hiermee van dienst geweest te zijn en steeds bereid tot verdere toelichting, teken ik, met vriendelijke groet, Lieve Hendriks Van Havermaet Groenweghe