Rabobank Retail Update April 2017 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector 1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/ technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. De met de Rabobank Anton Dreesmann Scriptieprijs bekroonde scriptie Enhancing the in-store experience for female customers of Tommy Hilfiger is gepubliceerd als Rabobank rapport. winkels van Kickz een 'test'. Ons doel is niet om nieuwe offlineconcepten te ontwikkelen, maar om bestaande offlineconcepten te gebruiken, zegt Schneider. Online optiekretailer groeit verder in fysiek kanaal Online brillenverkoper Mister Spex heeft vanwege het succes van zijn eerste winkel besloten om meer fysieke filialen te openen. Een jaar na de start in Berlijn is een tweede winkel in de Duitse hoofdstad geopend, op een hightrafficlocatie. Verder staan nog eens vier winkelopeningen op de planning: Oberhausen, Bremen, Bochum en Dortmund. Mister Spex ging twee jaar terug ook in Nederland van start, maar heeft hier geen eigen winkels. De Duitse e-tailer mikt in ons land op een opticiennetwerk, waarbij klanten hun ogen bij partners kunnen opmeten en hun bril vervolgens online aanschaffen. Fusion grenzeloze retail HelloFresh in pop-up retailconcept HelloFresh verkent voor de eerste keer de winkelstraat in de vorm van een pop-up store in Londen. Een maand lang verkoopt de maaltijdbezorger er boxen met ingrediënten voor één maaltijd, gebaseerd op de populairste recepten onder zijn klanten. De Londenaar betaalt GPB 10 per box uit de pop-up store. HelloFresh biedt er ook mocktails aan (alcoholvrije cocktails), verloot een foodie trip naar Florence en geeft gratis boxen weg aan de eerste honderd mensen die een foto van zichzelf bij de pop-up store op Twitter plaatsen. We vieren onze vijfde verjaardag en de opening van onze eerste retail-locatie markeert een belangrijk moment voor ons bedrijf, zegt CEO Ian Marsh. Zalando gaat in fysieke winkels De Duitse online retailer Zalando krijgt er in één keer vijftien fysieke filialen bij met de aankoop van Kickz, een Duitse landelijk opererende keten die handelt in sneakers, basketbalartikelen en streetwear. Volgens Zalando bestuurslid David Schneider zijn de Online slagerij opent shop-in-shops Onlineslagerij Beef&Steak verwacht in 2017 en 2018 in totaal 17 shop-in-shops te openen. Daarna gaan we kijken naar een vervolgstap, zegt oprichter Jan Faber. De fysieke aanwezigheid van Beef&Steak beperkt zich nu tot vriezers met een vleesassortiment bij tankstation shops, tuincentra en barbecuewinkels. Of en wanneer er eigen winkels geopend worden, is nog niet bekend. Maar ik hou de optie open, zegt Faber. De eigen winkels zouden behalve een verkooppunt kunnen dienen als locatie voor workshops. Die workshops geeft de e-tailer nu in zijn thuisbasis in Ter Aar en trekken volgens Faber ruim duizend bezoekers per jaar. 1 Voor bronnen: zie pagina 4. Pagina 1 van 5
Van verkoop naar verhuur Fietsenwinkel.nl is gestart met het leasen van elektronische fietsen. Consumenten kunnen vanaf EUR 59 per maand een private leasecontract afsluiten bij de retailer. Fietsenwinkel.nl heeft de afgelopen periode succesvolle pilots gehouden met private lease. Het leasecontract houdt in dat consumenten kunnen fietsen, zonder zich zorgen te hoeven maken over onderhoud, diefstal of schade. Eventuele kosten komen voor rekening van de retailer. Fietsenwinkel.nl schaart zich in een groeiend rijtje retailers die van hun product een dienst maken. Mud Jeans verhuurt spijkerbroeken, Dixons elektronica en Auping wil bedden leasen. Fusion gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. De voorbeelden bevatten verschillende van dit soort kansen. HelloFresh, Zalando, Mister Spex en Beef&Steak laten zien dat de grenzen tussen online en offline vervagen. Deze online retailers kiezen er voor om ook in de winkelstraat aanwezig te zijn. HelloFresh krijgt hiermee naast het op abonnementen gebaseerde verdienmodel ook het traditionele verdienmodel van retailers: losse verkoop van producten. Fietsenwinkel.nl breidt uit naar verhuur, ontzorgt hiermee haar klanten en krijgt een recurring stroom van inkomsten. Daarnaast heeft dit model een duurzaamheidsaspect omdat de levensduur van de goederen verlengd kan worden. Er zijn meer voorbeelden van retailers die goederen gaan verhuren, waaronder Mud Jeans, Dixons en Auping. Verticale integratie Kiko Milano gaat verder met voorwaartse integratie Het Italiaanse cosmeticamerk Kiko Milano heeft in twee jaar tijd negentien winkels in ons land geopend. De onderneming heeft wereldwijd bijna duizend vestigingen. Kiko Milano ging in december 2014 van start in Stadshart Amstelveen en heeft inmiddels winkels verspreid door het hele land. Zo gingen er vorig jaar winkels open in Groningen, Tilburg en Maastricht. De laatste opening dateert van eind vorig jaar, op luchthaven Schiphol. Het cosmeticamerk opent binnenkort zijn twintigste vestiging in Haarlem. Chantal Janzen+magazine=retail Chantal Janzen heeft haar eerste magazine gelanceerd, waarin direct een koopoptie is opgenomen. Lezers kunnen de producten in het blad scannen met de bijbehorende app en het artikel online aanschaffen. Het magazine &C bevat producten met een scan & shop icoon die gekoppeld zijn aan de pagina s in de app. Het gaat om een affiliateprogramma: consumenten kopen de producten uiteindelijk bij de retailer zelf. Janzen werkt in haar platform samen met Asos, De Bijenkorf, Net-a-porter, River Island, Scotch & Soda en Zalando. Op termijn is het de bedoeling dat we zelf producten gaan verkopen, aldus een woordvoerster. Weber opent eerste eigen winkel In Amersfoort is de eerste Weber Original Store van Nederland geopend. De winkel van het barbecuemerk telt 600m2 en toont het gehele assortiment van Weber. Productbeleving staat daarbij centraal. Weber combineert de winkel met de eigen Weber Grill Academy, waar workshops rond barbecueën worden gehouden. Er wordt gekeken naar nieuwe locaties in Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Verticale integratie het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen is een belangrijke trend in retail. De voorbeelden laten zien dat meerdere partijen deze regierol proberen te pakken. De merken Kiko Milano en Weber integreren voorwaarts naar retail om het merk te ondersteunen en om rechtstreeks toegang te krijgen tot klantendata. De combinatie van een bekende Nederlander, Chantal Janzen, en een magazine levert een nieuw retailplatform op. Dit platform ontleent haar kracht aan de content en de lezers wat versterkt wordt door de bekendheid van Chantal Janzen. Het is logisch om aan dit platform een retailpropositie te koppelen. Nu is er nog sprake van samenwerking met retailers ( affiliateprogramma ), maar een volgende stap is het gebruiken van de consumentenrelevantie om eigen producten te verkopen. Omnichannel en technologie Ford: combi van zelfrijdende busjes en drones Ford heeft onder de naam Autolivery een concept ontwikkeld voor de bezorging van pakketjes in stedelijke gebieden. Het Amerikaanse automerk combineert zelfrijdende busjes met bezorgdrones. De oplossing is bedacht door enkele medewerkers van Ford in het kader van de Last Mile Mobility Challenge en de visie op de stad van morgen van het bedrijf. Autolivery moet de uitdagingen rond de last mile adresseren. Ford heeft het streven om in 2021 met volledige autonome voertuigen te komen die gebruikt kunnen worden voor onder meer autodelen en pakketbezorging. Bestellen via WhatsApp De online luxe mode retailer Yoox Net-a-porter wil dat klanten ook via WhatsApp kunnen winkelen bij merken van de groep. De personal shoppers van Yoox Net-a-porter hielpen premium klanten al via SMS. Binnenkort kunnen alle consumenten direct via Whatsapp kopen. WhatsApp is een interessant kanaal voor Yoox Net-a-porter, omdat zijn klanten via mobiel meer dan twee Pagina 2 van 5
keer zoveel producten bestellen als klanten die via een desktop winkelen. Het bedrijf test zijn technologie momenteel, inclusief de mogelijkheid tot betalen in WhatsApp. Omoda: klanten helpen met robots Omoda start in april met een pilot met robots. De robots gaan in twee winkels klanten op verschillende manieren helpen tijdens het winkelen, aldus marketing- en e-commercemanager Gertie Bin. Zo kan de klant in de ene winkel via de robot met een klantenservicemedewerker praten. Bijvoorbeeld als alle medewerkers in de winkel hun handen al vol hebben, legt Bin uit. In de andere vestiging vormt de robot de schakel tussen winkel en magazijn. Daar kunnen klanten via de robot vragen of een bepaalde maat of schoen nog beschikbaar is in het magazijn, en of die naar boven gebracht kan worden. De klant staat centraal bij het issue omnichannel en technologie en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier allemaal op aan. Het Autolivery concept van Ford maakt het thuisbezorgen van producten gemakkelijker, sneller en/of goedkoper. Yoox Net-a-porter voegt het WhatsApp kanaal toe om het voor klanten nog makkelijker te maken om producten, informatie en service te krijgen. Omoda wil met het gebruik van robots de servicegraad van de winkels verhogen en daarmee de winkels nog aantrekkelijker maken voor klanten. Samenwerking Aldi en G-Star gaan met Alibaba naar China Aldi Süd maakt zijn langverwachte start in China via Alibaba's verkoopplatform Tmall Global. Vanaf eind maart verkoopt de discounter wijn, snacks en ontbijtproducten op dit platform om de Chinezen warm te laten lopen voor zijn formule. G-Star is strategisch handelspartner geworden van Alibaba. Daarmee positioneert het Nederlandse merk zich online in de Chinese markt. Het bedrijf was één van de Nederlandse bedrijven die in maart op handelsmissie meeging naar China om te praten over mogelijkheden voor online verkoop in het land. De modeketen gaat nu zijn kleding, schoenen en accessoires via Alibaba s Tmall verkopen. Facebook helpt met online verkopen Facebook heeft een nieuw soort advertentie gecreëerd ( Collection ) waarin webwinkels vijftig van hun producten kunnen uitlichten. Gebruikers zien na een tab op een productadvertentie een video of beeldschermgrote afbeelding van het artikel, voor een sterkere productbeleving. Collection biedt als advertentie met allereerst - vier producten de optie om met een tab de gehele collectie van vijftig items te bekijken in een soort shopomgeving binnen Facebook. Om een artikel te kopen wordt de gebruiker doorverwezen naar de mobiele webshop van de adverteerder. De vijftig artikelen in de collectie worden door Facebook zelf geselecteerd uit het aanbod van de webwinkel, op basis van de voorkeuren van de adverteerder en gegevens over welke doelgroep hij wil bereiken. LVMH: samen werken aan online luxe markt Modebedrijf LVMH (ongeveer zeventig merken, omzet EUR 37,6 miljard) lanceert in mei een e-commerce portaal waar de eigen merken hun producten verkopen, maar ook concurrenten een plaats krijgen. Het bedrijf wil op die manier de snelgroeiende online markt voor luxegoederen een extra zetje in de rug geven. De aankomende concurrent van online modeportalen als Net-aporter, Matchesfashion.com en Farfetch, gaat 'Le Bon Marché' heten, gelijknamig aan het Parijse warenhuis van LVMH. Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. China is voor retailers een grote en aantrekkelijke markt, maar is met een greenfield strategie vrijwel onbereikbaar. Samenwerking met een groot en bekend online platform, Alibaba, is een logische optie. Aldi en G-Star kunnen via Alibaba snel online aanwezig zijn in de markt zonder zelf te hoeven investeren in kennis en systemen. Facebook biedt retailers een extra touchpoint met klanten in de vorm van een shoppable advertentie. Door aan te sluiten op het platform van LVMH kunnen merkeigenaren van luxe producten op een relatief makkelijke en snelle manier online aanwezigheid krijgen. LVMH heeft voldoende schaal en (financiële) middelen om in dit platform te investeren. De samenwerkende merkeigenaren profiteren tevens van de merkbekendheid van de aan LVMH gekoppelde merken, waaronder Louis Vuitton, Marc Jacobs en TAG Heuer. Markt en concurrentie Picnic trapt flink op het gaspedaal Vier Nederlandse familiefondsen steken de komende drie jaar EUR 100m in Picnic. Hiermee wil de websupermarkt zo goed als landelijk uitrollen, waarbij driekwart van de Nederlandse gezinnen de ambitie is. De uitrol omvat het aannemen van ongeveer tienduizend mensen en het openen van vijf distributiecentra en zeventig hubs. Het geld komt van NPM Capital (de participatiemaatschappij van SVH Holdings, van de familie Fentener van Vlissingen) en de familiefondsen De Hoge Dennen, Hoyberg en Finci (de holding achter inkoop- en magazijnpartner Boni). NPM Capital is nieuw, de andere drie waren reeds bij Picnic betrokken. Medeoprichter Joris Beckers: We hebben heel bewust gezocht naar lange termijnkapitaal. Dus niet naar venture capitalists, die vaak na drie tot vijf jaar uitstappen. Pagina 3 van 5
Fietsenwinkel.nl laat forse groei zien Fietsenwinkel.nl heeft zijn omzet over 2016 met 65% zien toenemen tot ruim EUR 40m (2015: EUR 25m). De retailer is vorig jaar ook gestart in het buitenland Denemarken, Noorwegen en Zweden) en is flink gegroeid in fysieke locaties. In 2016 gingen zeven winkels open in ons land, waardoor de dertigste winkelopening in zicht is. Dit jaar verwacht Fietsenwinkel.nl dertig nieuwe fysieke locaties te openen, zowel in Nederland als in het buitenland. Duitse juwelier komt naar Nederland Juweliersketen Christ opent binnenkort zijn eerste vestigingen in Nederland. De Duitse retailer gaat van start in Maastricht en heeft ook al voor een pand in Stadshart Amstelveen getekend. Christ wil winkels openen in de tien grootste steden van Nederland. In eigen land telt het concern meer dan 220 winkels. De juwelier verkoopt eigen signatuur en bekende merken als Michael Kors, Armani en Diesel. Nieuwe buitenlandse speler in modeaccessoires Parfois wil de komende jaren uitgroeien tot een vast onderdeel van het Nederlandse winkellandschap. De Portugese winkelketen op het gebied van modeaccessoires (> 700 vestigingen in 55 landen) wil in het voorjaar vijf flagshipstores in ons land openen: Eindhoven, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. De winkels worden iedere week voorzien van nieuwe producten, waaronder sieraden, riemen, tassen en schoenen. Hornbach: meer concurrentie met compacter format Als het Compact-concept van Hornbach succesvol is, komt het ook naar Nederland. De bouwmarktketen denkt dan eerder aan veertig dan aan tien van dergelijke winkels in ons land, laat topman Albrecht Hornbach weten. Hornbach experimenteert sinds twee jaar met compactere winkelformaten en heeft inmiddels drie pilotwinkels. Die lopen volgens Hornbach heel goed, al moet de consument er soms nog aan wennen. Hornbach onderzoekt in de pilotwinkels of het verkoopvloeroppervlak vervangen kan worden door digitale toepassingen. Hornbach heeft momenteel twaalf mega-stores in Nederland en wil groeien tot 25. Flinke groei Rosada Outlet Center Rosada Fashion Outlet boekte in 2016 een omzetstijging van maar liefst 40%. Dat was de grootste omzetstijging sinds de opening van het outletcentrum. In 2015 was de stijging 27%. Het aantal bezoekers nam met 15% toe. Daarnaast wist Rosada ook het aantal huurders uit te breiden. De afgelopen jaren hebben we een succesvolle herpositionering geïnitieerd en uitgevoerd, in het gehele winkelgebied geïnvesteerd en een enorme groei doorgemaakt in bezoekersaantallen, omzet per vierkante meter en bezettingsgraad, aldus Gerben Boomsma, directeur van Stable International Outlet Management, de exploitant van Rosada. Het is mooi om te zien dat het centrum steeds populairder wordt. Bezoekers uit binnen- en buitenland zien het als een echte dag uit, aldus de directeur. Marktomstandigheden verbeteren verder Het consumentenvertrouwen en de koopbereidheid zijn in maart verder gestegen. De trend in de vertrouwensindicatoren is al langere tijd positief. In januari 2017 steeg de retailomzet in zowel de food- als de non-food winkels. Het aantal koopdagen had daarbij een drukkend effect. Online groeide in hoog tempo door en won verder marktaandeel. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. De marktomstandigheden verbeteren voor de retailsector zoals blijkt uit de stijging van de vertrouwensindicatoren en de retailomzet. De structurele veranderingen van de sector (consumentengedrag, demografie, technologie, concurrentie) zijn echter veel bepalender voor de toekomst dan de swings in de economie. De concurrentie neemt toe van verschillende kanten. Picnic heeft een uniek concept, gebaseerd op een combinatie van bestellen via een app, thuisbezorgen met een soort busdienst en lage prijzen door een samenwerking met Boni. De kapitaalinjectie stelt Picnic in staat om het concept groot uit te rollen en daarmee mogelijk een game changer te worden in food retail. Fietswinkel.nl speelt in op de qua online nog onderontwikkelde fietsenmarkt en behaalt daarmee stevige groeicijfers. Ook buitenlandse spelers zien ruimte in de Nederlandse markt zoals de voorbeelden van Christ en Parfois laten zien. Opvallend is dat beide ketens zich focussen op grote steden. Retail in kleinere plaatsen komt hiermee verder onder druk. Hornbach experimenteert met een kleiner concept waarmee een snellere expansie mogelijk wordt. Voor het bestaande mega-store concept zijn mega-locaties nodig, terwijl het kleinere concept in meer locaties past. De cijfers van Rosada laten zien dat Factory Outlet Centers aantrekkelijk zijn voor consumenten (combinatie van leisure en goede prijsperceptie) en voor retailers/merkeigenaren. De groei gaat ten koste van retail op andere locaties omdat de totale markt slechts beperkt groeit. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, retailwatching.nl, twinklemagazine.nl, fashionunited.nl, Bloomberg, MIX, CBS Statline Contactgegevens Sectorspecialisten (food) retail Jos Voss Jos.Voss@rabobank.com Martijn Rol Martijn.Rol@rabobank.nl Sebastiaan Schreijen Sebastiaan.Schreijen@rabobank.com Pagina 4 van 5
Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Mar/16 May/16 Jul/16 Sep/16 Nov/16 Jan/17 Mar/17 20 15 10 Het consumentenvertrouwen is in maart verder gestegen naar +16 (februari: +14). De voor de detailhandel belangrijke koopbereidheid is ook verbeterd: van +4 in februari naar +6 in maart. 5 0-5 Consumer confidence NL Readiness to buy NL Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Jan/16 Mar/16 May/16 Jul/16 Sep/16 Nov/16 Jan/17 30% 25% De omzet van de food winkels steeg ca. 1% in januari. De non-food winkels lieten een stijging zien van ca. 2%. 20% 15% 10% 5% 0% -5% Sales growth non-food stores Sales growth food stores De samenstelling van het aantal koopdagen had in januari een negatief effect op de maandcijfers. Gecorrigeerd hiervoor zouden de uitkomsten 1,5-2,5% hoger zijn geweest. De online omzet groeit nog steeds flink en wint verder marktaandeel. Sales growth online+catalogue players Online sales growth multi channel stores Non-food winkels januari 2017 groei in % (jaar-op-jaar) 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% Living 9.5% 0.2% DIY 6.1% -1.6% Textile superm. Clothing Average Drugstores 3.2% 3.0% -1.4% -1.5% 1.9% 0.9% -2.2% 0.0% Consumer electr. -0.1% Shoes -5.8% -6.2% -8.0% Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen en DHZ profiteren van de aantrekkende woningmarkt. Er zijn ook plussen voor textielsupermarkten (value-for-money propositie), bovenkleding en drogisterijen (veel need to have producten). Consumentenelektronica en vooral Schoenen laten daarentegen een min zien. Growth in % Jan 2017 (YoY) Growth in % Jan 2016 (YoY) Bron: CBS Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. De tekst is afgesloten op 3 april 2017. Pagina 5 van 5