MestBEwerking en VERwerking in Vlaanderen Emilie Snauwaert, VCM

MestBEwerking en VERwerking in Vlaanderen Emilie Snauwaert, VCM 16/05/2017, Kinrooi

Inhoud Wat doet het VCM? Wetgeving mestverwerking Mestverwerkingstechnieken en eindproducten Evolutie mestbe- en verwerking in Vlaanderen Transitie in de mestverwerking: nutriëntenrecuperatie

Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking (VCM vzw) Opgericht in 1996 Onafhankelijk samenwerkingsverband en intermediair tussen overheid en mestverwerkingssector Brede platformwerking met 28 leden: overheidsinstanties en private sector (landbouworganisaties, consultancy, banksector, mestverwerkingssector, veevoedersector, kenniscentra)

Initiëren van onderzoek Organisatie demo s voor landbouwers Overleg tussen overheid en sector Eerstelijnsadvies Internationalisering Wettelijke knelpunten detecteren

Wat is mestverwerking? Mestverwerking: nutriënten (N en P) komen niet op Vlaamse landbouwgrond Export van ruwe mest (pluimvee, paard) Behandeling tot exportwaardig eindproduct Behandeling voor afzet in tuinen, parken plantsoenen Omzetting van N tot N 2 -gas Omzetting naar kunstmeststoffen

Wat is GEEN mestverwerking? Mestbewerking: behandelen van dierlijke mest waarna de nutriënten terug op Vlaamse landbouwgrond worden gebracht (Co-)vergisting voor biogasproductie Mestscheiding Aanzuren van mest Fermentatie

Mestverwerkingsplicht Wie moet dierlijke mest verwerken? Landbouwer behorende tot een bedrijfsgroep die basisverwerkingsplichtig is (sinds 2006) Landbouwer die bedrijf wil uitbreiden na bewezen mestverwerking (NER-MVW) (sinds 2008) Landbouwer die bedrijf wil uitbreiden via overname NER mits mestverwerking (zonder reductie 25%) Landbouwer die productie niet kan afzetten binnen Vlaanderen conform de regels

Hoeveel mest verwerken? De hoeveelheid te verwerken mest is afhankelijk van: - N-productie uit dierlijke mest op het bedrijf - Locatie van het bedrijf (gemeentelijke productiedruk) 0,60% per volle schijf van 1000 kg netto N-overschot van dat kalenderjaar, vermeerderd met volgende percentages ifv de gemeentelijke productiedruk: 170 kg N/ha => 10% + 0,60 % per 1000 kg N-surplus >170 en 340 kg N/ha => 20% + 0,60 % per 1000 kg N-surplus > 340 kg N/ha => 30% + 0,60 % per 1000 kg N-surplus - met een maximum verwerkingsplicht van 60% - berekening < 5000 kg netto stikstof = vrijstelling

Gemeentelijke productiedruk (2017)

Hoe voldoen aan mestverwerkingsplicht? Door niet produceren van hoeveelheid mest jaarlijks aan te vragen en te bepalen! Door definitief annuleren van nutriëntenemissierechten: na aanvraag is de annulatie v/d NER blijvend Door verwerven van mestverwerkingscertificaten (MVC)

Mestverwerkingscertificaten Waarvoor krijgt u MVC? Voor het verwerken van dierlijke mest geproduceerd op Vlaamse exploitatie 1 MVC = 1 kg stikstof (N) verwerkt 2 soorten: MVC pluimvee MVC niet-pluimvee MVC worden op regelmatige tijdstippen uitgereikt door de Mestbank: bedrijfsgroepen, mestverzamelpunten, mestverwerkingseenheden MVC zijn vrij verhandelbaar

Afzet van drijfmest in Vlaanderen Scheiding Burenregeling Drijfmest Langeafstandstransport Compostering/ bekalking Biologie

Verwerking Mestverwerkingstechnieken en eindproducten P-as Organische mestkorrel Organische meststof (Co)-vergisting (NH 4 ) 2 SO 4 - oplossing Effluent = K-meststof Verbranden Korrelen Drogen Digestaat Bekalken Ammoniakstripping Biologie Verwerking DIKKE FRACTIE Scheiden Vaste mest Scheiden DUNNE FRACTIE Constructed wetland Bekalken Biothermisch drogen Vloeibare mest Indampen Filtratie Organische Ca-meststof Mestcompost Mineralenconcentraat Loosbaar water

BIOLOGIE voor verwerking vloeibare mest Meest gebruikte mestverwerkingstechniek in Vlaanderen Aandeel mesttypes 90% varkensmest 5% van rundermest 4% van digestaat 1% van kalvergier

BIOLOGIE voor verwerking vloeibare mest N 2 -gas Ruwe mest Scheiding Opslag dunne fractie Biologie Bezinking Opslag slib Opslag effluent Dikke fractie (~15%)

Scheiding drijfmest Scheiding in dunne vloeibare fractie en dikke vaste fractie N P, OS Centrifuge meest gebruikte techniek bij biologische verwerkingsinstallatie

Biologische verwerking dunne fractie Nitrificatie denitrificatie proces Biologische cultuur enten

Eindproducten biologie Effluent Uitrijden als K-meststof Nabehandeling tot loosbaar water Constructed wetland Membraan filtratie

Constructed wetlands Verder verwerken van effluent tot loosbaar water via Aaneengeschakelde rietvelden Interactie met microbieel leven Laag energieverbruik Biodiversiteit Grote oppervlakte Per m² (per jaar) kan gemiddeld 1m³ effluent verwerkt worden tot loosbaar water (10.000 m³/ha/jaar) Kostprijs: 3-5 /m³ effluent (inclusief operationele- en investeringskost)

Verwerking Mestverwerkingstechnieken en eindproducten P-as Organische mestkorrel Organische meststof (Co)-vergisting (NH 4 ) 2 SO 4 - oplossing Effluent = K-meststof Verbranden Korrelen Drogen Digestaat Bekalken Ammoniakstripping Biologie Verwerking DIKKE FRACTIE Scheiden Vaste mest Scheiden DUNNE FRACTIE Constructed wetland Bekalken Biothermisch drogen Vloeibare mest Indampen Filtratie Organische Ca-meststof Mestcompost Mineralenconcentraat Loosbaar water

Biothermisch droging = compostering Input: dikke fractie varkensmest, pluimveemest, digestaat, ev. toeslagstoffen Microbiële afbraak van organisch materiaal onder gecontroleerde, aërobe condities (beluchten, keren) Doel: stabiliseren OM, hygiëniseren (1 uur / 70 C), reduceren vocht en volume Na hygiënisatie export (Frankrijk)

Openluchtcompostering met keerder Tunnelcompostering met luchtventilatie Hygiënisatietrommel

Thermische droging Input: dikke fractie varkensmest, pluimveemest, digestaat Warmtebron: WKK-motor, gas/hout brander, restwarmte Droging tot >90% DS-gehalte, pelletering tot mestkorrel Kost pelletiseren: ~ 2-3/ton ruw product

Bekalken Input: dikke fractie varkensmest/pluimveemest/digestaat Toevoeging ongebluste kalk: ph stijging Temperatuur stijging hygiënisatie Behandeling is ook mogelijk bij dunne fractie!

Evolutie mestbe- en verwerking in Vlaanderen (2015) 40,5 miljoen kg N 4,3 miljoen ton mest = 32% van de totaal geproduceerde mest 28

Aantal installaties per techniek (2015)

Gemiddelde afzetprijzen Scheiding 4 /T ~4 /T Burenregeling Drijfmest ~10 /T ~25 /ton dikke fractie - 4 /T Terugname effluent ~17-18 /T Langeafstandstransport Compostering/ bekalking ~25 /ton dikke fractie Biologie

Waarom N recupereren? N-productie = energieverslindend proces Haber-Bosch proces: 37 GJ/ton NH 3 -N

Waarom P recupereren? Dreiging fosfaatschaarste door uitputting voorraden (ontginning fosfaaterts) P-verzadigde gebieden (in Vlaanderen) Verstrengde P-bemestingsnormen Moeilijker om P te recupereren dan N P is geassocieerd met organische stof Behoud van organische stof in Vlaanderen

Wetgevende knelpunten bij nutriëntenrecuperatie Europese Nitraatrichtlijn (art. 2(g)): livestock manure = waste products excreted by livestock, even in processed form Vandaag hebben eindproducten van nutrientenrecuperatietechnieken nog steeds het statuut dierlijke mest MAAR mogelijkheid om uitzondering i.k.v. pilootproject aan te vragen bij de minister

Recuperatie N via ammoniak stripping/scrubbing Zie presentatie Denis Dewilde, Detricon

Recuperatie N via filtratie (RO) Productie mineraalconcentraten via Reversed Osmose (+UF) Eindproducten: NK mineralenconcentraat Gedemineraliseerd water Weinig OS

Recuperatie N via filtratie Pilootproject Nederland 2009-2013 - 9 bedrijven - Testen landbouwkundige, economische en milieukundige effecten van de productie - Testen gebruik als kunstmest (derogatie) Pilootproject Nederland 2015-2018 - 30 bedrijven - systeem van borging en handhaving testen Permanente voorziening in Nitraatrichtlijn? stabiliteit, N-werkzaamheid

Recuperatie van P Techniek BioEcoSIM (ook andere gelijkaardige technieken beschikbaar) Dunne fractie Permeaat aanzuring Grove scheiding Fijne scheiding Precipitatie N + K Dikke fractie C, laag in P concentraat P-zouten

Alternatieven Biomassa uit algen Insectenteelt: larve zwarte soldatenvlieg Bloempotten: CowPots Recuperatie lignine voor textiel: Mestic Bouwmaterialen

Bedankt voor jullie aandacht! Emilie Snauwaert Adviseur VCM Tel.: 050/ 407 203 Emilie.snauwaert@vcm-mestverwerking.be www.vcm-mestverwerking.be