Innovatiecontract 2012. High Tech Systemen en Materialen

Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 3

INHOUDSOPGAVE Samenvatting Innovatiecontract HTSM 2012 5 1. Inleiding 7 2. Het Innovatiecontract HTSM 2012 9 2.1 Proces en status 9 2.2 De inzet van NWO en de universiteiten 9 2.3 De inzet van TNO en NLR 10 2.4 TKI s en de toekomst van de TTI s M2i en ESI 10 2.5 Het Holst Centre 12 2.6 EU en ESA 12 2.7 Internationaal 14 3. Conclusie 15 Bijlage 1 16 Bijlage 2 18 4 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

Samenvatting Innovatiecontract HTSM 2012 1.Inleiding De topsector HTSM ontwikkelt en produceert eindproducten, halffabricaten, componenten en materialen voor klanten over de hele wereld, variërend, van gezondheidszorg, verlichting, chips en chipsproductie tot laboratorium- en kantoorapparatuur, van auto s en logistieke systemen, vliegtuigen en satellieten tot energieopwekking, voedselverwerking en veiligheid. Zij ontwikkelt toepassingen voor andere topsectoren en sleuteloplossingen voor tal van maatschappelijke uitdagingen, zoals duurzame energie, gezondheidszorg, mobiliteit en veiligheid. De export van de topsector HTSM had in 2009 een omvang van 32 miljard, bij een productiewaarde van 73 miljard en een toegevoegde waarde van 23 miljard. In de sector zijn circa 390.000 mensen werkzaam. De topsector investeert op jaarbasis zo n 2,2 miljard in R&D, ofwel 10% van de toegevoegde waarde, en neemt daarmee bijna de helft van de totale private R&D van ons land voor zijn rekening. De topsector HTSM heeft forse groeiambities, waaronder een verdubbeling van de exporten in 2020. De betekenis van deze uitdaging is uitgewerkt in een Proposal for an Innovationcontract (Topteam HTSM, 2011) 1 met een agenda voor publiekprivate samenwerking voor R&D in de topsector HTSM. Aan de basis liggen 15 roadmaps, die een beeld geven van de prioritaire onderzoeksvragen op de belangrijkste technologiegebieden en toepassingsdomeinen. De roadmaps benoemen nadrukkelijk de relevantie van de onderzoeksagenda s voor maatschappelijke uitdagingen. Voor de realisatie van deze roadmaps wil het topteam in beginsel aansluiten bij zes bestaande ecosystemen van grote bedrijven, MKB en kennisinstellingen. Figuur 1: HTSM: 15 roadmaps en 6 ecosystemen 1 Deze documenten inclusief de 15 roadmaps zijn toegankelijk via www.htsm.nl High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 5

2. Het Innovatiecontract HTSM 2012 In aansluiting op de proposities van NWO, TNO en NLR focust het Innovatiecontract HTSM 2012 op 2012 en 2013. In overleg met het kabinet is afgesproken dat NWO, TNO en het NLR in overleg met het Ministerie van ELenI en het topteam HTSM voor de zomer 2012 een voorstel zullen doen voor een groeiperspectief voor 2015 voor topsectoren en het pad daar naar toe. Het totale private commitment in dit Innovatiecontract HTSM 2012 is 579 mln in 2012 en 490 mln 2013. Daar staat een publiek commitment tegenover van 428 mln in 2012 en 392 mln in 2013. De ambitie van bedrijven in de topsector HTSM om met publieke partijen samen te werken aan innovatievraagstukken is hoger dan de huidige publieke budgettaire kaders toelaten. Het topteam HTSM acht een structurele verhoging van het HTSM-relevante universitaire onderzoek noodzakelijk voor de ambities van de sector. In het verlengde hiervan zal NWO in de jaren 2012 en 2013 in totaal zo n 73,6 mln nieuw te verplichten middelen inzetten voor publiek-private samenwerking in aansluiting op de HTSM-roadmaps. Het bedrijfsleven zal in cash en in kind via het inzetten van eigen onderzoekers en het ter beschikking stellen van faciliteiten een bijdrage aan deze onderzoeksinspanning leveren. In zijn propositie geeft TNO aan dat het in 2012 en 2013 in totaal 53 mln zal inzetten voor HTSM-gerelateerde activiteiten. De totale inzet van het NLR komt in 2012 en 2013 in totaal op 6 mln. 3. Governance - Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI s) Uit gesprekken met bedrijven en kennisinstellingen kwam voldoende steun naar voren om langs de lijnen van de zes ecosystemen de komende maanden verder te werken aan TKI-vorming voor de topsector HTSM. De wens om daarbij te sturen op lichte organisaties kwam prominent naar voren. Centraal moeten de 15 roadmaps blijven staan, met de 15 roadmapteams als programmerende lichamen. Lichte en herkenbare backoffices verzorgen de monitoring en communicatie en dragen bij aan valorisatie en de aansluiting van een TKI met het innovatieve MKB. Voor de financiering van het onderzoek en ondersteunende taken zullen de opbrengsten van de TKI-toeslag worden ingezet. Voor 2013 wordt voor de topsector HTSM rekening gehouden met een bedrag van circa 15 mln. Het topteam HTSM gaat uit van één backoffice per ecosysteem, ondergebracht bij bestaande organisaties als TNO, NLR en FOM. Het topteam HTSM heeft als eindbeeld één formele TKI voor de topsector HTSM voor ogen, met zes door het topteam gemandateerde deel-tki s. De vraagsturing van onderzoek binnen kennisinstellingen die door de huidige TTI s ESI en M2i is gerealiseerd kan binnen het kader van een TKI-HTSM - met zelfstandige en herkenbare backoffices worden gecontinueerd. Het topteam HTSM zal met bedrijven en kennisinstellingen vòòr 1 september 2012 een TKI HTSM uitwerken. Het topteam beschouwt het Holst Centre als een best practice op het gebied van publiek-private samenwerking. Dankzij de inzet van alle bij het Holst Centre betrokken partijen (Gemeente Eindhoven, Provincie Noord-Brabant, TNO, NWO, Ministerie van ELenI en Imec) is deze basisfinanciering en daarmee de toekomst van het Holst Centre zeker gesteld. 4. EU, ESA en de internationale dimensie Meer dan 40% van de voorgenomen bijdrage van bedrijven is bestemd voor internationale R&D-programma s, vooral voor Eureka-programma s, Joint Technology Initiatives-programma s (JTI) en Eurostars. Dit onderstreept de Europese inbedding van de Nederland HTSM-sector. Het kabinet heeft daarom in 2012 middelen vrijgemaakt om de Nederlandse deelname aan deze programma s voort te zetten. Het topteam HTSM werkt met het kabinet aan een meerjarig perspectief voor de Nederlandse deelname aan deze programma s en Horizon 2020. Horizon 2020 is het EU kaderprogramma voor onderzoek en innovatie vanaf 2014, met een totaalbudget van meer dan 80 miljard over 7 jaar. Het topteam HTSM waarschuwde in de Proposal for an Innovationcontract dat zonder een Nederlandse contributie aan het Europese Ruimtevaart-programma (ESA) op het huidige niveau waarvoor thans onvoldoende begrotingsmiddelen zijn voorzien de huidige plaats van ESTEC in Noordwijk in gevaar komt. Het topteam HTSM rondt in april 2012 een White Paper af met voorstellen om de inbedding van ESTEC in de Nederlandse kennisinfrastructuur te versterken. In haar buitenlandagenda zal het topteam HTSM een agenda ontvouwen om Nederland beter op de kaart te zetten als place to be - voor high tech - activiteiten. In deze campagne is een belangrijke rol weggelegd voor onze ambassades, met onze innovatieattachés als vooruitgeschoven posten van deze topsector. 6 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen HTSM 2012 1. Inleiding De topsector HTSM ontwikkelt en produceert eindproducten, halffabricaten, componenten en materialen voor klanten over de hele wereld, variërend van gezondheidszorg, verlichting, chips en chipsproductie tot laboratorium- en kantoorapparatuur, van auto s en logistieke systemen, vliegtuigen en satellieten tot energieopwekking, voedselverwerking en veiligheid. Zij ontwikkelt toepassingen voor andere topsectoren en sleuteloplossingen voor tal van maatschappelijke uitdagingen, zoals duurzame energie, gezondheidszorg, mobiliteit en veiligheid. De export van de topsector HTSM had in 2009 een omvang van 32 miljard, bij een productiewaarde van 73 miljard en een toegevoegde waarde van 23 miljard. In de sector zijn circa 390.000 mensen werkzaam. De topsector investeert op jaarbasis zo n 2,2 miljard in R&D, ofwel 10% van de toegevoegde waarde, en neemt daarmee bijna de helft van de totale private R&D van ons land voor zijn rekening. De topsector HTSM heeft forse groeiambities, waaronder een verdubbeling van de exporten in 2020. Deze ambitie in Holland High Tech (Topteam HTSM, 2011) is alleen haalbaar als bedrijven, kennisinstituten, onderwijsinstellingen en overheden samenwerken. Samenwerking in innovatie-ecosystemen is noodzakelijk voor bedrijven om zich technologisch te kunnen handhaven in de wereldtop. Voldoende handen en hoofden zijn nodig om te kunnen groeien. De betekenis van deze uitdaging is uitgewerkt in een Proposal for an Innovationcontract (Topteam HTSM, 2011) en een Human Capital Agenda (Topteam HTSM, 2011) 2. Het Proposal for an Innovationcontract focust op de agenda voor publiekprivate samenwerking voor R&D in de topsector HTSM. Aan de basis liggen 15 roadmaps, die een beeld geven van de prioritaire onderzoeksvragen op de belangrijkste technologiegebieden en toepassingsdomeinen. Zij geven aan wat het financiële commitment is van bedrijven en geven een realistisch en gedragen beeld van de benodigde publieke middelen. Vertegenwoordigers van NWO letten op de kansen om excellente wetenschap in ons land te stimuleren. De roadmaps benoemen nadrukkelijk de relevantie van de onderzoeksagenda s voor maatschappelijke uitdagingen. Figuur 1: HTSM: 15 roadmaps en 6 ecosystemen 2 Deze documenten inclusief de 15 roadmaps zijn toegankelijk via www.htsm.nl. High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 7

Voor de realisatie van deze roadmaps wil het topteam in beginsel aansluiten bij zes bestaande ecosystemen van grote bedrijven, MKB en kennisinstellingen. Naast de technologie-georiënteerde ecosystemen rond Embedded systemen en High Tech Materialen en de huidige TTI s ESI en M2i, zijn dit de op markttoepassingen georiënteerde ecosystemen rond Automotive en Aerospace. Verreweg het grootste ecosysteem is het High Tech Systems ecosysteem, dat grofweg de toepassings- en technologiegebieden rond het voormalige P1-innovatieprogramma dekt. Het nanotechnologie ecosysteem is grotendeels georganiseerd rond het Nanonext-programma. Het Proposal is in nauw en open overleg met ondernemers, kennis- en onderwijsinstellingen en overheden tot stand gekomen. Het topteam is onder de indruk van de kundigheid en inzet van de professionals die aan deze agenda s hebben meegewerkt. De grote betrokkenheid geeft het topteam ook vertrouwen dat deze agenda s op draagvlak kunnen rekenen in het veld. In totaal hebben 571 bedrijven steun aan tenminste één van de roadmaps betuigd. Daarvan is 85% (486) MKB en 15% (85) niet-mkb (grootbedrijf). In totaal hebben 384 bedrijven één of meerdere LOI s ingediend, waarvan 80% mkb (307) en 20% (77) afkomstig is van het grootbedrijf. Een breed spectrum aan kennisinstellingen heeft meegewerkt aan de 15 roadmaps. Naast de 3 Technische Universiteiten, zijn ook Faculteiten Exacte Wetenschappen van Algemene Universiteiten betrokken. Binnen NWO zijn belangrijke spelers de Technologiestichting STW, de Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) en de NWO onderzoeksinstituten AMOLF, ASTRON, CWI, DIFFER, Nikhef en SRON. TNO en NLR zijn gefocust op het meer toepassingsgerichte onderzoek, dat dichter tegen de markt aanligt. 8 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

2. Het Innovatiecontract HTSM 2012 2.1 Proces en status De afgelopen maanden heeft er intensief overleg plaatsgevonden tussen het topteam HTSM en NWO, TNO en NLR over de afspraken in dit Innovatiecontract HTSM 2012. Daarbij heeft het topteam veelvuldig ruggespraak gehouden met de 15 roadmapteam s en de daarbij betrokken bedrijven en instellingen. Het Topteam HTSM ervoer tijdens deze gesprekken voldoende draagvlak voor de gekozen aanpak in dit Innovatiecontract HTSM 2012. Terwijl het Proposal for an Innovationcontract een beeld geeft van de verwachte kasuitgaven van publieke en private partijen voor 2012, 2013 en de periode 2014 2016, geven de proposities van NWO, TNO en NLR een beeld voor 2012 en 2013. In dit licht geven NWO en de toegepaste instituten in overleg met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) en de topteams voor 1 september 2012 een gefundeerd groeiperspectief voor hun inzet in 2015 en het pad daar naartoe. Dit vraagt om afwegingen binnen de totale begrotingen van deze instellingen. Dit groeiperspectief is ook urgent voor de TKI s die in 2012 gaan starten. Deze aanpak betekent dat het commitment van bedrijven en de publieke partijen geldt voor 2012 en 2013. Het totale private commitment in dit Innovatiecontract HTSM 2012 is 579 mln in 2012 en 490 mln 2013. Daar staat een publiek commitment tegenover van 428 mln in 2012 en 392 mln in 2013. [zie ook het financiële overzicht in bijlage 1]. Omdat het commitment van de publieke partijen lager ligt dan werd verwacht in het Proposal for an Innovationcontract is het private commitment in dit Innovatiecontract HTSM 2012 naar beneden bijgesteld. De ambitie van bedrijven in de topsector HTSM om met publieke partijen samen te werken aan innovatievraagstukken is dus hoger dan de huidige publieke budgettaire kaders toelaten. Het Topteam HTSM acht een structurele verhoging van het HTSM-relevante universitaire onderzoek noodzakelijk voor de ambities van de sector. Een stijging van de publieke cofinanciering zal leiden tot meer privaat commitment. Een sterkere hefboomwerking is in lijn met het streven van het kabinet om privaat commitment voor universitair onderzoek een grotere rol te geven en daarmee de economische en maatschappelijke impact van het door NWO gefinancierde onderzoek te vergroten. Hieronder zal achtereenvolgens worden ingegaan op de afspraken die in dit Innovatiecontract HTSM 2012 zijn gemaakt met NWO en de universiteiten, de inzet van TNO en NLR, de governance van TKI s en de internationale dimensie. 2.2 De inzet van NWO en de universiteiten. Toponderzoek op universiteiten en hogescholen is van levensbelang voor de topsector HTSM. Niet alleen vanwege de wetenschappelijke uitdagingen voor deze sector, maar vooral ook vanwege de rol van universitair onderzoek in het opleiden van onderzoekers. Al tijdens het ontwikkelen van de 15 roadmaps bleek dat de universitaire gemeenschap dit belang volledig onderschrijft. NWO en vertegenwoordigers van universiteiten hebben nadrukkelijk bijgedragen aan de totstandkoming van de roadmaps voor deze topsector. De rol van STW als aanspreekpunt voor HTSM binnen de NWO-koepel was daarbij bijzonder positief en effectief. In het verlengde hiervan zal NWO in de jaren 2012 en 2013 in totaal zo n 73,6 mln nieuw te verplichten middelen inzetten voor publiek-private samenwerking in aansluiting op de HTSM-roadmaps. Hierin is inbegrepen een bedrag van 9,0 mln voor vrij onderzoek dat een bijdrage kan leveren aan de wetenschappelijke uitdagingen voor deze topsector. Het bedrijfsleven zal in cash en in kind via het inzetten van eigen onderzoekers en het ter beschikking stellen van faciliteiten een bijdrage aan deze onderzoeksinspanning leveren. Daarnaast zijn er in 2012 en 2013 in totaal 71,0 mln aan lopende investeringen van NWO relevant voor de topsector HTSM. De aansluiting van een aantal programma s en projecten met de roadmaps kan verbeteren. Bij de nadere uitwerking van TKI s zal worden nagegaan hoe deze aansluiting kan verbeteren. Universiteiten zijn een belangrijke partner voor het onderzoek dat met NWO wordt gefinancierd. Doorgaans nemen zij de vaste kosten van het relevante onderzoek voor hun rekening. Het topteam is blij met de vele proposities van universiteiten en de ambities die daaruit spreken om de maatschappelijke en economische relevantie van universitair onderzoek te vergroten. High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 9

2.3 De inzet van TNO en NLR Het onderzoek van TNO en NLR heeft per definitie een meer toepassingsgericht karakter. De betrokkenheid en inzet van TNO en NLR bij de totstandkoming van de HTSM-roadmaps was daarom vanaf het begin groot. Deze instituten hebben goede verbindingen met bedrijven en universiteiten. In zijn propositie geeft TNO aan dat het in 2012 en 2013 in totaal 53 mln zal inzetten voor HTSM-gerelateerde activiteiten. Hierin is meegenomen een schuif richting HTSM-relevant onderzoek. Voor 2013 wordt uitgegaan van een evenredig deel van HTSM binnen het topsectorbudget van TNO. Deze inzet van TNO leidt overigens tot een onderschatting van het relevante TNO-budget, omdat een deel van het Defensie-programma, het MKB- en SBIR-programma en de Europese programma s voor een groot deel ten goede komen aan de HTSM-sector. Het topteam HTSM gaat ervan dat in de komende jaren de TNO-propositie voor de topsector HTSM op deze punten transparanter wordt. In tegenstelling tot het NWO leidt de propositie van TNO tot de inzet van onderzoekers op onderzoeksgebieden, niet tot het inzetten van geld. Op hoofdlijnen is er een goede kwalitatieve match tussen de TNO propositie en het Innovatiecontract. Uiteraard zal bij de vorming van TKI s worden nagegaan hoe deze aansluiting kan verbeteren. TNO zal rond de zomer 2012 een meerjarig beeld ontwikkelen van de voor de topsector HTSM voorziene TNO activiteiten en uitgaven. Het NLR zal in 2012 en 2013 in totaal bijna 6 mln inzetten op onderzoek binnen de topsector HTSM, in het bijzonder in aansluiting op de lucht- en ruimtevaart en de high tech - materials roadmaps. Daarnaast zijn er middelen die in dit stadium niet aan specifieke topsectoren zijn toebedeeld, zoals de programma s Kennis als Vermogen en Faciliteiten als Vermogen. 2.4 TKI s en de toekomst van de TTI s M2i en ESI Naar aanleiding van het Proposal for an Innovationcontract zou het topteam HTSM aan het einde van het eerste kwartaal 2012 een voorstel uitwerken voor de implementatie van de zgn. Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI s). Sindsdien hebben verschillende workshops en gesprekken plaatsgevonden met de relevante bedrijven, ecosystemen, kennisinstellingen uit de zes genoemde ecosystemen. Uit deze gesprekken kwam voldoende steun naar voren om langs de lijnen van deze zes ecosystemen de komende maanden verder te werken aan TKI-vorming voor de topsector HTSM. De wens om daarbij te sturen op lichte organisaties kwam prominent naar voren. Centraal moeten de 15 roadmaps blijven staan, met de 15 roadmapteams als programmerende lichamen. Trekkers uit het bedrijfsleven staan hier aan het stuur, maar ook de kennisinstellingen, NWO en waar zinvol overheden maken nadrukkelijk deel uit van de roadmapteams. Op basis van deze roadmaps formuleren kennisinstellingen en bedrijven projecten en dienen deze in bij calls van NWO en jaarplancycli van TNO en GTI s. Voor NWO, TNO en de GTI s zijn dit in principe reguliere activiteiten, hoewel de vormgeving onder de invloed van het topsectorenbeleid kan evolueren. Het onderzoek zelf vindt uiteraard plaats bij de kennisinstellingen en bedrijven zelf. 10 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

Figuur 2: Basisschema realisatie roadmaps HTSM Bestaande organisaties kunnen de kerntaken in dit basisschema voor een groot deel zelf uitvoeren. Voor een beperkt aantal specifieke taken zullen de roadmapteams worden ondersteund door lichte en zichtbare backoffices. Deze backoffices verzorgen de monitoring en communicatie over de uitvoering van de roadmaps en krijgen een rol in de labeling van onderzoek in relatie tot de TKI-toeslag. Tenslotte krijgen de backoffices een taak in de valorisatie van de opgedane kennis en een goede aansluiting met het innovatieve MKB bij de kennisopbouw en kennisverspreiding binnen een TKI. Voor de financiering van de onderzoeksprojecten en deze taken zullen de opbrengsten van de TKI-toeslag worden ingezet. De hoogte van deze opbrengsten wordt bepaald aan de hand van het omvang van de cash-bijdragen van bedrijven aan publiek-privaat onderzoek in TKI-verband. Het beoogde toeslagpercentage is indicatief 25%. Voor de TKI-toeslag wordt voor alle topsectoren een gezamenlijk bedrag van 90 mln voorzien. Voor 2013 wordt voor de topsector HTSM rekening gehouden met een bedrag van 15 mln. Het topteam HTSM gaat er vanuit dat voor elk van de zes ecosystemen backoffice ondersteuning nodig zal zijn. Deze backoffices zullen zoveel als mogelijk worden ondergebracht bij bestaande organisaties als TNO, NLR en FOM. Dit voorkomt een nieuwe versnippering van het HTSM-veld en borgt de continuïteit van deze organisatorische verbanden op de langere termijn. Het topteam HTSM heeft als eindbeeld één formele TKI voor de topsector HTSM voor ogen. Voor 1 september 2012 moet het businessplan voor de TKI-HTSM gereed zijn. High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 11

Figuur 3: Backoffices worden ondergebracht bij bestaande organisaties De vraagsturing van onderzoek binnen kennisinstellingen die door de huidige TTI s ESI en M2i is gerealiseerd kan binnen het kader van een TKI-HTSM - met zelfstandige en herkenbare backoffices worden gecontinueerd. De inzet van NWO en TNO om voor deze ecosystemen gecompartimenteerde programma s te ontwikkelen ondersteunen deze inzet. Zo zal NWO-STW voor embedded systemen, high tech materialen en Holst Centre in 2013 calls voor wetenschappelijk onderzoek organiseren. Daarnaast zullen TNO en NLR voor de genoemde ecosystemen specifieke programma s ontwikkelen, in overleg met de bedrijven in de sector. TNO zal zich inspannen om deze ecosystemen te ondersteunen in deze activiteiten en de backoffices te verzorgen. Met de bedrijven en kennisinstellingen in deze ecosystemen zal deze inzet vòòr 1 september 2012 verder worden uitgewerkt. 2.5 Het Holst Centre Het topteam beschouwt het Holst Centre als een best practice op het gebied van publiek-private samenwerking. Dit initiatief van TNO en het Vlaamse IMEC op de High Tech Campus in Eindhoven is sinds 2006 vooral actief op het terrein van autonome sensoren en foliesystemen. Inmiddels participeren al zo n 30 bedrijven in het Holst Centre. Deze participatie is nadrukkelijk afhankelijk van de excellentie die het instituut heeft bereikt met behulp van een basisfinanciering. Dankzij de inzet van alle bij het Holst Centre betrokken partijen (Gemeente Eindhoven, Provincie Noord-Brabant, TNO, NWO, Ministerie van ELenI en Imec) is deze basisfinanciering en daarmee de toekomst van het Holst Centre zeker gesteld. 2.6 EU en ESA Meer dan 40% van de voorgenomen bijdrage van bedrijven is bestemd voor internationale R&D-programma s, vooral voor Eureka-programma s (waaronder begrepen Eurostars) en de Joint Technology Initiatives (JTI). Dit onderstreept de Europese inbedding van de Nederlandse HTSM-sector. De voorziene bijdrage van de bedrijven bedraagt in 2015 309 mln. Deze private inzet is afhankelijk van publieke cofinanciering door de Nederlandse overheid. Het kabinet heeft daarom in 2012 middelen vrijgemaakt om de Nederlandse deelname aan deze programma s voort te zetten. Het topteam HTSM werkt met het kabinet aan een meerjarig perspectief voor de Nederlandse deelname aan deze programma s. 12 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

Het is van groot belang dat Nederland goede afspraken maakt over de uitvoering van Horizon 2020, het EU kaderprogramma voor onderzoek en innovatie vanaf 2014, met een totaalbudget van meer dan 80 miljard over 7 jaar. Belangrijke onderdelen zijn het Excellente Wetenschap programma ( 27,8 mrd), het Industrieel Leiderschapprogramma ( 20,3 mrd) en het Maatschappelijke uitdagingen -programma ( 35,9 mrd). Het Excellente Wetenschap programma ontleent zijn relevantie vooral als motor voor talent-ontwikkeling. Voldoende wetenschappelijk toptalent is een sleutelfactor voor de topsector HTSM gezien de enorme schaarste die er nu al is. Kernelement in het Industrieel Leiderschap -programma zijn de zgn. Key Enabling Technologies (ICT, Nanotechnologie, Advanced materials, Biotechnologie, Advanced Manufacturing and processing en Ruimtevaart). De Maatschappelijke uitdagingen sluiten aan bij vraagstukken als gezondheid en vergrijzing, voedselzekerheid, veiligheid, mobiliteit, klimaatbeleid en grondstoffenschaarste en de open samenleving. De aansluiting van de 15 HTSM-roadmaps op deze programma s is goed. Als we de 15 HTSM-roadmaps leggen naast de Key Enabling Technologies ontstaat een overlap van 77% (zie figuur 4). Van de Maatschappelijke uitdagingen sluit 60% aan op de HTSM roadmaps (zie figuur 5). Figuur 4 Horizon 2020 Industrial Leadership Priority domains vs HTSM roadmaps HTSM Roadmaps ICT Nanotechnologies Advanced materials Biotechnology Advanced manufacturing and processing Space Semiconductor equipment Printing Lighting Solar Health care Security Automotive Aeronautics Space Components and circuits Photonics Mechatronics and manufacturing Embedded systems High-tech materials Nanotechnology High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 13

Figuur 5: Horizon 2020 Societal Challenges Priority domains vs HTSM roadmaps HTSM Roadmaps Health, demographic change and wellbeing Food security, sustainable agriculture, marine and maritime, and bio-economy Secure, clean and efficient energy Smart, green and integrated transport Climate action, resource efficiency and raw materials Inclusive, innovative and secure societies Semiconductor equipment Printing Lighting Solar Health care Security Automotive Aeronautics Space Components and circuits Photonics Mechatronics and manufacturing Embedded systems High-tech materials Nanotechnology De toekomst van de Eureka en JTI-programma s is kritisch gekoppeld aan de vormgeving van internationale R&D samenwerking in Horizon 2020 verband. Onderhandelingen over budgetten en thema s zijn al gestart. Een actieve deelname hieraan van de overheid, samen met bedrijven en kennisinstellingen in de HTSM-sector, is hier zeer gewenst. Tenslotte waarschuwde het topteam HTSM in de Proposal for an Innovationcontract dat zonder een Nederlandse contributie aan het Europese Ruimtevaart-programma (ESA) op het huidige niveau waarvoor thans onvoldoende begrotingsmiddelen zijn voorzien de huidige plaats van ESTEC in Noordwijk in gevaar komt. Het topteam HTSM ontwikkelt momenteel een White paper met voorstellen om de inbedding van ESTEC in de Nederlandse kennisinfrastructuur te versterken. Dit White Paper zal in april 2012 gereed zijn. Het kabinet zal dit advies betrekken bij de bepaling van de Nederlandse inzet in Europese Ruimtevaart Programma s. 2.7 Internationaal In april 2012 zal het topteam 2012 haar buitenlandagenda presenteren. Deze agenda zal een visie bevatten om Nederland beter op de kaart te zetten als place to be - voor high tech activiteiten. Dat Nederland in wel omschreven markten tot de technologische wereldtop behoort is helaas nog onvoldoende bekend bij veel sleutelspelers in de netwerken waarin onze bedrijven en kennisinstellingen opereren. Met een Holland High Tech-brandingcampagne wil het topteam deze bekendheid vergroten. Dat moet niet alleen onze exportactiviteiten ondersteunen, maar moet ook technologische en wetenschappelijke samenwerking stimuleren en het aantrekkelijker maken voor internationaal toptalent om in ons land te werken. In deze campagne is een belangrijke rol weggelegd voor onze ambassades, met onze innovatieattachés als vooruitgeschoven posten van deze topsector. 14 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

3. Conclusie Het proces om te komen tot Innovatiecontracten heeft bij bedrijven en kennisinstellingen in de topsector HTSM enorm veel energie losgemaakt. De ambitie om het privaat commitment voor universitair onderzoek te vergroten en daarmee de economische en maatschappelijke impact van NWO, TNO en NLR te vergroten sluit goed aan bij economische en maatschappelijke kansen die deze topsector ziet. Tegelijkertijd is het bij een systeemverandering als deze niet verwonderlijk dat we er nog lang niet zijn. Dit Innovatiecontract HTSM 2012 is het eerste resultaat van een rolling agenda, waarbij bedrijven en kennisinstellingen blijven werken aan een betere kwantitatieve en kwalitatieve match tussen de publieke en private partijen op het gebied van wetenschap een onderzoek. De basis is nu gelegd. De komende maanden ligt de focus op de vorming van een TKI HTSM en het mobiliseren van publieke en private partijen om van deze TKI een succes te maken. Voor 1 september 2012 moeten de plannen daarvoor gereed zijn. Dan bieden NWO, TNO en NLR ook een groeiperspectief op 2015. Hiermee moet dan een basis zijn gelegd om de ambities van de topsector HTSM te kunnen realiseren. High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 15

Bijlage 1: Financieel overzicht Innovatiecontract 2012 HTSM 2012 (M ) Funding Execution Industry TNO- NLR NWO NL grant Univ EC grant University /TKI 38 4 103 54 121 7 University 4 0 7 2 6 2 Other TNO-NLR /TKI 53 40 5 20 TNO-NLR 11 17 1 3 Industry /TKI 309 32 18 Industry 41 4 6 International 179 42 92 1 Total public Total Dec 2011 634 62 109 139 127 92 57 586 Total IC HTSM 2012 579 27+ 3 36 + 35 147 68 92 13+1+5 428 2013 (M ) Funding Execution Industry TNO- NLR NWO NL grant Univ EC grant University /TKI 50 6 132 37 136 9 University 4 0 6 2 5 1 Other TNO-NLR /TKI 61 53 1 24 TNO-NLR 9 13 1 3 Industry /TKI 220 16 23 Industry 39 3 4 International 297 64 114 1 Total public Total Dec 2011 679 73 138 123 140 114 65 653 Total IC HTSM 2012 490 26+ 3 36 + 35 114 68 92 13+ 5 392 Toelichting De 2012 en 2103 getallen boven de dubbele streep ( Total Dec 2011 ) komen uit Proposal for an Innovationcontract (december 2011). De getallen onder de streep ( Total IC HTSM 2012 ) komen uit de proposities van de publieke partijen of zijn het resultaat van onderstaande analyse. De getallen onder de streep voor TNO NLR komen uit de proposities van TNO ( 26 mln) en NLR ( 2,8 mln). Voor beide GTI s geldt dat er daarnaast nog posten zijn die niet aan specifieke topsectoren zijn toebedeeld. De bijdrage van deze posten aan de topsector HTSM wordt met deze cijferopstelling dus niet zichtbaar. Voor NLR gaat het om de programma s Kennis als Vermogen en Faciliteiten als Vermogen. De getallen onder de streep voor NWO komen uit de propositie van NWO. NWO geeft aan in 2012 en 2013 36 mln per jaar aan nieuw te verplichten middelen voor HTSM in te zullen zetten. De relevante lopende investeringen van NWO voor de topsector HTSM bedragen zo n 35 mln in 2012 en 2013. De getallen onder de streep voor NL Grant komen uit de propositie van het Ministerie van ELenI 16 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

De getallen onder de streep voor Other komen uit de propositie van het Ministerie van Defensie ( 13 mln in 2012 en 2013), Ministerie van VenJ ( 1 mln in 2012) en Provincie Brabant/Gemeente Eindhoven ten behoeve van het Holst Centre ( 5 mln). De bijdrage van de universiteiten wordt - net als in het Proposal for an Innovationcontract - gelijk gesteld aan de NWO bijdrage minus het instituutsdeel. Volgens de propositie van NWO is dat 72-4=68 in zowel 2012 als 2013. Omdat het Ministerie van ELenI heeft aangegeven de matching voor EU-funding te zullen continueren, blijft de EU-bijdrage aan de topsector HTSM ( EC-Grant ) naar verwachting onveranderd. De private bijdrage ( Industry ) wordt in 2012 gerelateerd aan de proposities van NWO, TNO en NLR. Omdat deze proposities alleen ingaan op PPS met bedrijven, wordt bij het private commitment ook alleen het PPS-deel meegenomen. Dit zijn de gele en groene vakken in de tabel. Voor 2012 worden in de Industry -kolom de groene vakken bij elkaar opgeteld. Dit geeft vooral de bestaande situatie weer, waarbij tal van PPS-projecten worden gefinancierd door Bedrijven, NWO, TNO en het Rijk. Voor 2013 blijven de bedragen in de Industry -kolom voor NWO, TNO en International gehandhaafd op het niveau van 2012, omdat de publieke inzet van TNO, NLR en NWO ook op het niveau van 2012 wordt gehandhaafd. High Tech Systemen en Materialen Innovatiecontract 2012 17

Bijlage 2: Leden topteam High Tech Systemen en Materialen Voorzitter A.H. (Amandus) Lundqvist Voorzitter Stichting Surf, voorheen voorzitter CvB Technische Universiteit Eindhoven en CEO IBM Nederland Leden Wetenschap D.H.A. (Dave) Blank Hoogleraar Universiteit Twente. Wetenschappelijk directeur MESA+ Overheid J.K. (Jasper) Wesseling Plaatvervangend directeur-generaal bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Midden- en kleinbedrijf M.H. (Marc) Hendrikse CEO NTS Group Secretariaat Overheid E. (Eelco) van der Eijk Bedrijfsleven A.J. (Fred) van Roosmalen G. (Geert) Huizinga Wetenschap E.E.W. (Eppo) Bruins A.J.A. (Arnold) Stokking 18 Innovatiecontract 2012 High Tech Systemen en Materialen

Voor meer informatie: Secretariaat Topteam High Tech Systemen en Materialen Boerhaavelaan 40 Postbus 190 2700 AD Zoetermeer Tel: +31 88 4008 495 Email: info@htsm.nl www.htsm.nl Projectbegeleiding DB Huisstijlmedia Opmaak Bruikman Reclame, Den Haag Meer informatie kunt u vinden op: http://www.top-sectoren.nl/hightech Daar kunt u ook een pdf-versie van dit advies downloaden. Den Haag, 2 april 2012