Uitgangspunten en principes bij het beoordelen van beroepsbekwaamheid 1. De beoordeling van beroepsbekwaamheid van de Ondernemer is gebaseerd op reguliere clusters van taken binnen het beroep waarvoor hij wordt opgeleid en gekwalificeerd: a. Maken van een plan van aanpak met begroting b. Analyseren van een opdracht, leidend tot een analyseverslag c. Presenteren van een voorstel met offerte en delegeren project d. Evalueren en nacalculeren van een project e. Overdragen van een projectdossier f. Uitvoeren projectbegeleiding g. Maken van een ondernemingsplan 2. Binnen de takenclusters kan een aantal werkprocessen worden onderscheiden welke beschreven zijn in het kwalificatiedossier dat voor de onderhavige kwalificatie geldt. 3. De beoordeling van beroepsbekwaamheid is gebaseerd op het tonen van vereiste competenties bij het uitvoeren van werkprocessen. De hiervoor benodigde kennis en vaardigheden zijn voorwaardelijk: ze worden verondersteld te zijn aangeleerd, maar vormen geen zelfstandig onderdeel van het examen. 4. Een oordeel over beroepsbekwaamheid bij het uitvoeren van werkprocessen kan alleen worden gegeven tijdens of na observatie van die uitvoering en/of het resultaat daarvan. 5. Een oordeel over beroepsbekwaamheid kan alleen worden gegeven door personen die op de hoogte zijn van de eisen en normen die binnen de desbetreffende branche gelden. 6. De beoordelingsaspecten waarop moet worden gelet worden gedefinieerd door prestatie-indicatoren. 7. Een oordeel over beroepsbekwaamheid wordt gegeven door het invullen van beoordelingsformulieren. Een beoordelingsformulier moet garanderen dat alle voor een werkproces geldende prestatie-indicatoren bij de beoordeling worden nagelopen en gescoord. 8. Prestatie-indicatoren ontlenen hun betekenis aan de aard van de taak of de opdracht die tot een werkproces leiden. (Te grote) detaillering van prestatie-indicatoren vooraf leidt ertoe dat deze alleen op specifieke taken of opdrachten van toepassing zijn. 9. Een voldoende beoordeling houdt in: gebruikelijk/acceptabel in het beroepenveld en/of in het commercieel-zakelijke verkeer. Het beoordelingsformulier kent vier kwaliteitsdimensies: Goed, Voldoende, Matig, Onvoldoende. Deze kwaliteitsdimensies kunnen worden gebruikt om tijdens de opleiding een groei in beroepsbekwaamheid zichtbaar te maken. Ook kan tot uitdrukking worden gebracht dat een aankomend beroepsbeoefenaar in voorkomende gevallen een meer dan voldoende prestatie levert. Bij summatief gebruik is het echter goed denkbaar dat uitsluitend de dimensies voldoende en onvoldoende worden toegepast. 1
10. Een kandidaat kan eventueel op een soortgelijk formulier een zelfbeoordeling geven. 11. Bij discrepanties tussen de zelfbeoordeling van de kandidaat en het oordeel van de beoordelaar, en bij de beoordelingen matig of onvoldoende geeft de beoordelaar een toelichting op zijn oordeel. 12. De beoordelaar geeft een schriftelijke verklaring van een oordeel matig of onvoldoende op het beoordelingsformulier. 13. Voor een summatieve beoordeling met positieve uitslag (leidend tot een diploma) moet in principe bij alle werkprocessen op alle prestatie-indicatoren een voldoende oordeel zijn gegeven. 14. Maximaal één oordeel matig is toegestaan per competentie per beoordelingsformulier. 15. Er kunnen echter prestatie-indicatoren en werkprocessen gelden die cruciaal ( kritisch ) zijn voor een gekwalificeerde beroepsbeoefenaar. Hierop is geen oordeel matig geoorloofd. In zulke gevallen zal een oordeel lager dan voldoende altijd een onvoldoende als resultaat opleveren. 1 16. Prestatie-indicatoren die bij een werkproces binnen een takencluster niet van toepassing zijn bijvoorbeeld de kandidaat werkt in een project of bij een opdracht alleen en niet met anderen [en kan daarom in dat geval niet daarop worden beoordeeld], of bepaalde taken/werkzaamheden komen bij een opdracht of in een project niet voor worden niet gescoord: de desbetreffende vakjes blijven blanco. Dit heeft geen consequentie voor de normering. Een blanco vakje kan alleen betekenen dat de desbetreffende prestatieindicator in een specifieke situatie niet van toepassing is. Als de indicator in principe wél van toepassing is, maar er is geen gedrag vertoond om een oordeel te kunnen geven, leidt dit automatisch tot een onvoldoende beoordeling. 2 Het is zaak om bij het formuleren van opdrachten of projecten blanco prestatieindicatoren zoveel mogelijk te vermijden, omwille van een adequate dekking van de kwalificatie-eisen. 17. Een kandidaat kan worden gediplomeerd als hij voor alle onderscheiden takenclusters (zie 1) bij een aantal opdrachten of projecten heeft voldaan aan de norm als beschreven onder 13 t/m 15. Het is aan de opleiding om te bepalen bij hoeveel opdrachten of projecten de beoordeelde takenclusters aan deze norm moeten voldoen voor een diploma. 3 18. Onder elk cluster van taken hoort een sjabloon waarop identificatiegegevens, een eindoordeel en een toelichting op de beoordeling kan worden gegeven. Een mogelijk voorbeeld voor zo n sjabloon staat hieronder: 1 Een voorbeeld kan zijn de prestatie-indicator Voldoet met ontwerp aan normen bij het werkproces Ontwerp maken. Hierbij kan als eis worden gesteld dat de kwaliteiten van een ontwerp altijd voldoende moeten zijn. Voor het beoordelen van een ontwerp als product kan dan een aanvullend beoordelingsformulier worden gebruikt. 2 Een voorbeeld: bij de schilder geldt bij het werkproces Ondergronden voorbereiden onder meer de prestatieindicator Controleert ondergrond ; indien de betrokkene op geen enkele wijze heeft laten zien dat hij de ondergrond controleert terwijl dit wel zou moeten is het oordeel voor deze prestatie-indicator een onvoldoende. 3 Het gaat hierbij om de generaliseerbaarheid van de conclusie dat een kandidaat voldoende beroepsbekwaam is. In hoeveel situaties moet de kandidaat volgens ter zake kundigen zijn bekwaamheid hebben getoond om deze conclusie te rechtvaardigen? 2
Opdracht/project: Datum beoordeling: Naam kandidaat: Naam beoordelaar: Voor dit takencluster mag geen oordeel Onvoldoende zijn. Maximaal één beoordeling Matig per prestatie-indicator per competentie is toegestaan [tenzij de prestatie-indicator als kritisch is aangemerkt]. Uitslag: geslaagd / niet geslaagd Opmerking(en) bij beoordeling Matig / Onvoldoende per competentie: [Beschrijf (een) ervaring(en) op grond waarvan een beoordeling Matig of Onvoldoende is gegeven] Competentie(s): Opmerking(en): 3
Beoordeling Plan van aanpak met begroting Werkprocessen Plan van aanpak met begroting 1.4 Plan van aanpak opstellen 1.7 Calculeren 2.2 Inkopen van capaciteit, materieel en materiaal Vakdeskundigheid toepassen Stelt (voorlopig) plan van aanpak op Met technische en financiële informatie en eventuele alternatieven Maakt verschillende begrotingen Maakt gebruik van kengetallen en bedrijfsnormen Bepaalt kostprijs Bedrijfsmatig handelen Realiseert waar mogelijk kostenreductie Formuleren en rapporteren Analyseren Samenwerken en overleggen Beslissen Klantgerichtheid Overtuigen en beïnvloeden Plannen en organiseren Selecteert juiste inhoud voor rapportage Structureert rapportage Formuleert in correct Nederlands Formuleert in begrijpelijk Nederlands Toetst gegevens plan van aanpak op juistheid/volledigheid indien hij het plan van aanpak niet zelf opstelt Toetst calculatie op juistheid/volledigheid indien hij de calculatie niet zelf maakt Overlegt indien nodig met collega s Stemt tussentijds af met opdrachtgever Raadpleegt indien nodig externe deskundigen Bespreekt bevindingen/berekeningen met calculator Accordeert plan van aanpak/calculatie Toetst (een deel van) het plan van aanpak eventueel nog bij de opdrachtgever Beargumenteert gemaakte keuzes Stelt zich flexibel op Vraagt indien nodig gegevens op bij derden Prijs en kwaliteit van benodigde producten en diensten Stelt doelen en voorwaarden Onderhandelt over producten en prijzen Benadert toeleveranciers/onderaannemers Maakt afspraken met toeleveranciers/onderaannemers Legt afspraken (contractueel) vast Bestelt benodigde capaciteit, materieel en materiaal 4
Beoordeling Analyseverslag Werkprocessen Analyseverslag met offerte 1.1 Wensen en eisen van de opdrachtgever inventariseren 1.2 Informatie verzamelen ten behoeve van het projectdossier 1.3 Conditie van het object bepalen/inspecteren 2.1 Werkbegroting en projectplanning opstellen 2.3 Arboprojectplan opstellen Klantgerichtheid Luistert actief naar opdrachtgever Stelt gerichte vragen Informeert naar voorwaarden Informeert naar financiële mogelijkheden Controleert interpretatie Bespreekt eventuele afwijkingen met de opdrachtgever van het oorspronkelijke voorstel Vakdeskundigheid Beantwoordt vragen opdrachtgever toepassen Adviseert opdrachtgever Inspecteert indien van toepassing het object Meet het object in Maakt concrete werkbegroting Uitvoeringsmethode, materieel, onderaannemers e.d. Voert indien van toepassing een risico-inventarisatie uit Maakt Arboprojecplan/V&G-plan Presenteren Probeert goed op opdrachtgever over te komen Onderzoeken Verzamelt informatie over mogelijkheden van eigen bedrijf Verzamelt informatie over externe projectvoorwaarden Wet- en regelgeving Verzamelt informatie over technische uitvoeringsvoorwaarden Samenwerken en overleggen Formuleren en rapporteren Verzamelt de benodigde gegevens uit het projectdossier ten behoeve van een projectplanning en werkbegroting Schakelt indien nodig externe deskundigen in Bijv. jurist, bouwkundig adviseur, leverancier Bespreekt zijn bevindingen eventueel met de calculator Ordent en structureert alle verzamelde informatie Legt de informatie vast 5
Beoordeling Analyseverslag (vervolg) Werkprocessen Analyseverslag met offerte 1.1 Wensen en eisen van de opdrachtgever inventariseren 1.2 Informatie verzamelen ten behoeve van het projectdossier 1.3 Conditie van het object bepalen/inspecteren 2.1 Werkbegroting en projectplanning opstellen 2.3 Arboprojectplan opstellen Instructies Legt toegankelijk projectdossier aan opvolgen Materialen en Gebruikt relevante hulpmiddelen en apparatuur effectief middelen inzetten Bij inspectie en inmeting Gebruikt relevante hulpmiddelen en apparatuur met zorg Gebruikt relevante hulpmiddelen en apparatuur veilig Analyseren Analyseert inspectieresultaten Plannen en organiseren Omgaan met verandering Bedrijfsmatig handelen Analyseert de financiële gegevens Stelt efficiënte projectplanning op Uit te voeren activiteiten, tijd en fasering Stelt realistische projectplanning op Uit te voeren activiteiten, tijd en fasering Stelt zich flexibel op Realiseert waar mogelijk kostenreductie 6
Beoordeling Presentatie van een voorstel Werkprocessen Presentatie van een voorstel 1.8 Voorstel presenteren 1.9 Offerte opstellen 2.4 Projectdossier overdragen Materialen en Kiest eventueel presentatiemiddelen middelen inzetten Gebruikt in voorkomende gevallen presentatiemiddelen effectief Presenteren Presenteert het plan van aanpak overzichtelijk en helder Presenteert het plan van aanpak op deskundige wijze Presenteert de begroting(en) overzichtelijk en helder Presenteert de begroting(en) op deskundige wijze Overtuigen en beïnvloeden Beantwoordt vragen opdrachtgever Probeert goed op opdrachtgever over te komen Onderbouwt gemaakte keuzes Streeft in voorkomende gevallen een goed onderhandelingsresultaat na Licht eventueel offerte mondeling toe Vakdeskundigheid toepassen Klantgerichtheid Aansturen Analyseren Samenwerken en overleggen Beslissen Instructies opvolgen Onderhandelt eventueel over (onderdelen van) de offerte Stelt offerte op Op basis van het goedgekeurde plan van aanpak en de begroting Draagt projectdossier over aan projectleiding en/of het uitvoerend team Licht projectdossier indien nodig toe Houdt contact met opdrachtgever na aanbieding offerte Zorgt voor (verzending van) opdrachtbevestiging en leveringsvoorwaarden Geeft richtlijnen voor het opstellen van de offerte aan de calculator Toetst de door de calculator opgestelde offerte indien hij de offerte niet zelf opstelt Controleert het projectdossier Bepaalt of informatie in het projectdossier ontbreekt Bespreekt zijn bevindingen met de calculator Accordeert de offerte Vult het projectdossier indien nodig aan Archiveert het projectdossier 7
Beoordeling Evaluatie project Werkprocessen Evaluatie project en nacalculatie 3.9 Project opleveren 3.10 Klachten afhandelen en nazorg verlenen 3.11 Nacalculatie uitvoeren 3.3 Voortgang bewaken 4 3.5 Meer- en minderwerk opnemen 3.6 Kosten bewaken Klantgerichtheid Controleert afronding project Maakt afspraak over oplevering met uitvoeringsverantwoordelijken Levert project op met uitvoeringsverantwoordelijken Lost klachten op Zorgt voor beschikbaarheid inspectiegegevens Verstuurt garantiecertificaten Meet klanttevredenheid Evalueert geleverde diensten Neemt periodiek contact op met opdrachtgever in het kader van nazorg Plannen en organiseren Formuleren en rapporteren Bewaakt uitvoering opleverpunten bij eventuele onvolkomenheden Verschaft informatie over uitgevoerde werkzaamheden Verantwoordt afwijkingen Verzamelt en registreert relevante gegevens t.b.v. administratieve afhandeling Legt gegevens over klanttevredenheid vast Legt gegevens over de evaluatie van diensten vast Verwerkt gegevens in eindrapportage Maakt klantversie eindrapportage Formuleert in correct Nederlands Registreert meer- en minderwerk Kwaliteit leveren Geeft schriftelijke informatie over meer- en minderwerk t.b.v. administratieve afhandeling in offerte Bewaakt kwaliteit afronding Neemt kennis van evaluatie van geleverde diensten en klanttevredenheid Neemt indien nodig actie om kwaliteit te verbeteren 4 De geel gemarkeerde werkprocessen betreffen een daadwerkelijke projectbewaking; dit is niet haalbaar voor een beginnend beroepsbeoefenaar in het stadium van zijn opleiding. Het takencluster vereist een specifieke, minder vergaande invulling, bijvoorbeeld in de vorm van een schoolproject. 8
Beoordeling Evaluatie project Werkprocessen Evaluatie project en nacalculatie 3.9 Project opleveren 3.10 Klachten afhandelen en nazorg verlenen 3.11 Nacalculatie uitvoeren 3.3 Voortgang bewaken 3.5 Meer- en minderwerk opnemen 3.6 Kosten bewaken Analyseren Controleert gegevens projectadministratie Bijv. manuren, materiaalverbruik, facturen van derden Vult projectadministratie indien nodig aan Analyseert financiële gegevens Oorzaken, gevolgen, afwijkingen Zoekt oplossingen bij afwijkingen Overlegt eventueel met betrokkenen Communiceert over oplossingen Geeft overzichten Begrote/werkelijke kosten, meer- en minderwerk, verrekenbare kosten Vakdeskundigheid toepassen Toetst nacalculatie indien hij deze niet zelf uitvoert Voert nacalculatie uit Levert gegevens op voor eindfactuur Signaleert meer- en minderwerk aan de hand van het bestek en de offerte Geeft opdrachtgever advies over aanpak Samenwerken en overleggen Beslissen Beslissen Stelt tussentijdse facturen en eindfactuur op Bespreekt bevindingen met calculator Informeert uitvoerder en/of andere betrokkenen over (de inhoud van) het Arboprojectplan of V&G-plan Bespreekt de voortgang van het project regelmatig met de voor de uitvoering verantwoordelijke medewerker Bespreekt kostenontwikkeling van het project regelmatig met de calculator Accordeert door anderen uitgevoerde inspectie Neemt beslissingen over de voortgang van het project in overleg met de voor de uitvoering verantwoordelijke medewerker Onderneemt actie bij (dreigende) budgetoverschrijding Accordeert tussencalculaties op basis van meer-/minderwerk en andere onvoorziene omstandigheden Neemt in geval van budgetoverschrijding beslissingen Accordeert nacalculatie 9
Beoordelingslijst Uitvoeren projectbegeleiding Project begeleiden Werkprocessen 4.7 Leiding geven aan personeel 4.8 Leerlingen begeleiden 5 Aansturen Geeft instructie aan medewerkers Zorgt voor naleving procedures en voorschriften Stuurt werkuitvoering bij Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Begeleiden Overlegt over werkuitvoering met meewerkend voorman/uitvoerder Geeft leerlingen uitleg Informeert leerlingen over voorschriften/richtlijnen Beantwoordt vragen van leerlingen Geeft leerlingen constructieve feedback Stemt sturing af op hun ontwikkelingsniveau Bevordert zelfstandigheid leerlingen 5 Eventueel hiervoor feedbackformulier gebruiken (bijlage). 10
Beoordeling Ondernemingsplan Werkproces Ondernemingsplan 4.1 Ondernemingsbeleid opzetten en uitvoeren 4.2 Commercieel beleid opzetten en uitvoeren 4.3 Financieel beleid opzetten en uitvoeren 4.4 Personeelsbeleid opzetten en uitvoeren 4.5 Logistiek beleid opzetten en uitvoeren 4.6 Kwaliteitsbeleid opzetten en uitvoeren Onderzoeken Raadpleegt diverse bronnen voor marktanalyse Raadpleegt marketing- en bedrijfskundige theorieën Raadpleegt relevante wet- en regelgeving Heeft oog voor toekomstige trends en kansen Analyseren Stelt zich via verschillende bronnen op de hoogte van gangbare bedrijfsprocedures en -voorschriften Analyseert verzamelde gegevens Commercieel handelen Weegt alternatieven/voor- en nadelen af Kent de markt en de concurrentie Ziet/creëert kansen en mogelijkheden Beslissen Neemt weloverwogen beslissingen Formuleren en rapporteren Stelt actueel ondernemingsplan op Stelt realistisch ondernemingsplan op Stelt gestructureerd ondernemingsplan op Stelt doordacht ondernemingsplan op Stelt helder geschreven ondernemingsplan op Stelt ondernemingsplan eventueel bij Voert personeelsadministratie Stelt afspraken op m.b.t. voorraadbeheer, ontvangst, opslag en transport van materialen en materieel Aansturen Stelt bedrijfsvoorschriften en procedures op Formuleert beleid m.b.t. marketingstrategie, verkoop prognose en personeelsbeheer Communiceert marketing- en personeelsbeleid naar medewerkers Bepaalt financiële kaders van de onderneming Stelt financieel beleid periodiek bij Formuleert logistiek beleid Beheer van de stroom van materialen en materieel Concretiseert logistiek beleid in procedures en afspraken Formuleert kwaliteitsbeleid Concretiseert kwaliteitsbeleid in procedures en voorschriften Stelt kwaliteitsbeleid periodiek bij Communiceert procedures en voorschriften van kwaliteitsbeleid naar medewerkers Zorgt eventueel voor scholing van medewerkers t.a.v. kwaliteit 6 Schakelt deskundige in voor financiële administratie Boekhouder en/of accountant 6 De geel gemarkeerde prestatie-indicatoren betreffen een daadwerkelijke bedrijfsvoering; dit is niet haalbaar voor een beginnend beroepsbeoefenaar in het stadium van zijn opleiding. Het takencluster vereist hier een specifieke, minder vergaande invulling, bijvoorbeeld in de vorm van een schoolproject. 11
Beoordeling Ondernemingsplan (vervolg) Werkproces Ondernemingsplan 4.1 Ondernemingsbeleid opzetten en uitvoeren 4.2 Commercieel beleid opzetten en uitvoeren 4.3 Financieel beleid opzetten en uitvoeren 4.4 Personeelsbeleid opzetten en uitvoeren 4.5 Logistiek beleid opzetten en uitvoeren 4.6 Kwaliteitsbeleid opzetten en uitvoeren Ondernemend en commercieel handelen Relaties bouwen en netwerken Concretiseert het marketingbeleid in producten, prijzen en ideeën voor promotiemateriaal Legt contacten met relaties Onderneemt actie Bezoekt eventueel potentiële opdrachtgevers Klantgerichtheid Achterhaalt wensen van potentiële opdrachtgevers Overtuigen Presenteert bedrijf, producten en diensten Vakdeskundigheid toepassen Zet administratieve organisatie op Operationaliseert financieel beleid Investeringsplan en -begroting, financieringsplan, budgetten, exploitatie- en liquiditeitsbegroting Bewaakt budgetten Beoordeelt kengetallen Begeleiden Houdt financiële gegevens bij Voert functionerings- en beoordelingsgesprekken Geeft feedback over functioneren Creëert ontwikkelingsmogelijkheden voor medewerkers Zorgt voor afstemming werk/personele capaciteit Plannen en organiseren Draagt zorg voor arbeidsatisfactie van medewerkers Zorgt voor werving en selectie van personeel Stelt vast welke materialen en middelen nodig zijn Regelt tijdige inkoop van materialen en middelen Instructies en procedures opvolgen Neemt bij personeelsgegevens privacyregeling in acht 12
Bijlage Naast de beoordelingsformulieren voor gebruik door de supervisor van de Ondernemer is er een feedbackformulier voor gebruik door de leerlingen die de aankomend Ondernemer begeleidt. Dit feedbackformulier wordt maximaal vijf keer ingevuld door twee leerlingen. Zij vullen het feedbackformulier onafhankelijk van elkaar in en onafhankelijk van de aankomend Ondernemer en diens supervisor. Ten minste twee keer moet de beoordeling voldoen aan de norm Geen aspect Onvoldoende/maximaal een aspect Matig. Werkproces 4.8 Leerlingen begeleiden Prestatie-indicatoren Feedbackformulier leerling Goed Voldoende Matig Onvoldoende Beantwoordt mijn vragen Vraagt naar mijn ervaring en achtergrond Geeft informatie over het bedrijf Goed Voldoende Matig Onvoldoende Stimuleert mij bij het werk Geeft uitleg Informeert mij over voorschriften en richtlijnen Veiligheid, Arbo, milieu Datum beoordeling: Naam beoordelaar: Naam beoordeelde: Opmerking(en) bij beoordeling Matig / Onvoldoende: [Beschrijf (een) ervaring(en) op grond waarvan een beoordeling Matig of Onvoldoende is gegeven] 13