Zesde peiling: Vervuiling van de openbare ruimte Gemeente Leusden Januari 2012
Colofon Uitgave : I&O Research BV Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel. (0229) 282555 www.ioresearch.nl Rapportnummer : 2012-1820 Datum : Januari 2012 Opdrachtgever : Gemeente Leusden Auteurs : drs. Marion Holzmann Tijmen Siermann, MSc Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. 2
Inleiding Inleiding Het is een instrument waarmee periodiek peilingen worden gedaan naar de mening van de inwoners van Leusden over uiteenlopende onderwerpen. Het digitale panel is in 2009 ontwikkeld en opgezet in samenwerking met I&O Research. Analyse De antwoordcategorieën weet niet/geen antwoord zijn (mits aangegeven) buiten de analyse gehouden. Indien de percentages niet optellen tot 100%, is dit (tenzij anders aangegeven) het gevolg van afrondingsverschillen. Deze rapportage gaat in op de ervaringen van de panelleden met vervuiling in de openbare ruimte, zoals zwerfafval, hondenpoep en graffiti. De gemeente Leusden wil graag weten wat het effect is van de 180 extra geplaatste afvalbakken en het lesprogramma van de Schoolsteeg op de basisschool. Daarnaast wordt gekeken naar de bekendheid van het in 2010 ingevoerde Hondenbeleid. De gemeente gebruikt de uitkomsten van dit onderzoek voor het beleid ten aanzien van vervuiling in de openbare ruimte. Methode van onderzoek Voor dit onderzoek zijn 1.340 panelleden uitgenodigd via een e-mail om deel te nemen aan dit onderzoek. Er is na een week een rappel verstuurd. In totaal hebben 602 panelleden de vragenlijst volledig ingevuld, een respons van 45%. Alle panelleden zijn achttien jaar of ouder. De vragenlijst is door I&O Research opgesteld in samenwerking met de gemeente Leusden. 3
Samenvatting Aanleiding onderzoek De laatste jaren heeft de gemeente Leusden extra aandacht besteed aan de bestrijding van zwerfafval. Een belangrijk onderdeel van het project was het plaatsen van 180 afvalbakken in de openbare ruimte. Hier kunnen ook hondenuitlaters hondenpoep in deponeren. Daarnaast is er in oktober 2010 een nieuw hondenbeleid ingegaan, en is er een Buitengewoon Opsporings Ambtenaar (BOA) actief om dit beleid te handhaven. Daarnaast wordt er door middel van het aanbrengen van een coating op de parkeerdekken gepoogd overlast door graffiti te beperken. Tot slot zijn er plakzuilen geplaatst om te voorkomen dat posters het straatbeeld verrommelen. In deze peiling staan deze maatregelen en de achterliggende problemen centraal. Algemeen beeld Van de achterliggende problemen ervaren Leusdenaren met name hondenpoep als een probleem. Met name niet-hondenbezitters willen graag dat de gemeente hier meer aan doet. Zwerfvuil noemen de Leusdenaren na hondenpoep het meest als probleem. Loslopende honden, verrommeling van het straatbeeld door beplakking met posters en overlast door graffiti ziet men beduidend minder vaak als probleem. hondenpoep zwerfvuil loslopende honden verrommeling door beplakking met posters overlast door graffiti Figuur 1 Percentage dat aspect als probleem ziet 23% 26% 30% 44% 58% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 4
Samenvatting Zwerfafval Van de Leusdenaren die wel eens afval op zak hebben, gooit driekwart dit altijd in de afvalbak. Het ontbreken van afvalbakken in de buurt is een veelgenoemde reden waarom men afval niet in de afvalbak gooit. De komst van de extra afvalbakken heeft volgens één op de drie de situatie dan ook verbeterd. Naast de plaatsing van de afvalbakken is er ook geïnvesteerd in de opvoeding van kinderen met betrekking tot de omgang met afval. Er is lesmateriaal gemaakt, waar scholen inmiddels gebruik van hebben gemaakt. Onder de inwoners die een kind kennen die dit lesprogramma heeft gevolgd, ziet ruim de helft positieve effecten. In de meeste gevallen gaat het om aanspreken op ongewenst gedrag en zelf afval niet weggooien in de openbare ruimte. Graffiti Naast de investeringen in het voorkomen van zwerfafval heeft de gemeente zich bezig gehouden met het dagelijks schoonhouden van het winkelcentrum Hamershof. De gemeente pakt de graffiti aan door bij het opknappen van de parkeerdekken ook een coating te laten aanbrengen. Door deze coating is het schoonmaken van graffiti makkelijker. Ruim driekwart van de bevolking staat achter dit concept. Verrommeling door beplakking posters In het winkelcentrum is een plakzuil geplaatst waarop vrij posters geplakt kunnen worden. Het doel hiervan is dat de rest van de openbare ruimte vrij is van posters en zo schoner overkomt. Het gebruik van de plakzuilen wordt door een overgrote meerderheid (87 procent) gesteund. Volgens ruim de helft is er ook sprake van een positief effect merkbaar in het winkelcentrum. Hondenbeleid De gemeente Leusden is in 2010 begonnen met een nieuw hondenbeleid. Hieronder valt een aanlijnplicht en een opruimplicht van hondenpoep in de bebouwde kom. Dit hondenbeleid is bij bijna alle hondenbezitters bekend. Wanneer hondenbezitters hun hond uitlaten, nemen acht op de tien hondenbezitters altijd een opruimmiddel mee. De afvalbakken worden hierbij door ongeveer de helft gebruikt. Ongeveer een kwart gebruikt deze (bijna) nooit. Driekwart van de hondenbezitters lijnen de hond in de bebouwde kom altijd aan. Slechts een fractie doet dit nooit. Medio 2011 is een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) ingezet om onder meer toe te kijken op het naleven van het hondenbeleid. Achttien procent heeft sinds de komst van de BOA een afname in het aantal loslopende honden geconstateerd. 5
Uitkomsten
Afvalbakken Afvalbakken worden veel gebruikt; wanneer afvalbakken ontbreken gooit men vaker afval in openbare ruimte Zwerfafval is afval dat door mensen bewust of onbewust is weggegooid of achtergelaten op plaatsen die daar niet voor bestemd zijn. Dit afval bestaat voornamelijk uit verpakkingsmateriaal van consumpties, sigarettenpeuken, kauwgomresten en allerlei gebruiksgoederen als kranten, folders en tissues. Van 2008 tot en met 2011 heeft de gemeente Leusden in een project extra aandacht besteed aan de bestrijding van zwerfafval. Een belangrijk onderdeel van het project was het plaatsen van 180 extra afvalbakken in de openbare ruimte Zeven op de tien hebben wel eens afval bij zich als men onderweg is binnen de gemeente Leusden. Driekwart van hen gooit dit afval altijd in de afvalbak. Drie procent doet dit (bijna) nooit. Haast en het ontbreken van afvalbakken in de buurt zijn redenen waarom men afval niet in de afvalbak gooit. (zie kader) In veel gevallen gaat het hierbij om organisch afval wat snel verteerd, zoals klokhuizen of brood. Anderen nemen het afval mee naar huis om het daar weg te gooien. Een meerderheid ziet anderen soms gebruik maken van de afvalbakken. De afvalbakken worden ook gebruikt om zwerfval van anderen weg te gooien. Een klein kwart doet dit vaak of altijd. Eén op de drie doet dit (bijna) nooit. Figuur 2 Wanneer u afval bij zich heeft in de openbare ruimte, hoe vaak gooit u uw afval in een afvalbak? 1 Figuur 3 78% 15% 5%2% Ik zie anderen gebruik maken van afvalbakken Ik gooi zwerfvuil van anderen wel eens in afvalbakken Altijd Vaak Soms Zelden Nooit 4% 29% 19% Enkele redenen waarom men afval niet in de afvalbak gooit: Omdat ik dan geen afvalbak kan vinden! Bij afwezigheid van een afvalbak gooi ik organisch afval wel onder een struik of in een sloot. Niet-organisch afval gaat mee naar huis of in een afvalbak als ik die tegenkom. Als ik geen afvalbak tegenkom, of hij is overvol, en ik kan het in mijn jaszak meenemen, dan gooi ik het thuis weg. Afval in de vorm van bijvoorbeeld een klokhuis of laatste stukje brood is al gauw voor de vogeltjes. 46% 57% 21% 12% 3% 11% Altijd Vaak Soms Zelden Nooit 7
Zwerfvuil Zwerfvuil volgens 44 procent een probleem; educatie kan helpen Naast de plaatsing van de afvalbakken is er ook geïnvesteerd in de opvoeding van kinderen. Om te voorkomen dat er zwerfafval in de openbare ruimte terecht komt, is het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van hun gedrag. Jong geleerd is oud gedaan en daarom is het bereiken van kinderen in dit project essentieel, vindt de gemeente. Het Centrum voor Natuur en Milieu de Schoolsteeg heeft lesmateriaal gemaakt, waarmee de leerlingen op de basisscholen kennis konden maken met het onderwerp. De Schoolsteeg blijft de komende jaren het programma aanbieden aan de scholen in Leusden. Vijftien procent kent één of meer kinderen die hebben meegedaan aan het lesprogramma van de Schoolsteeg. Volgens ruim de helft van deze groep zijn de effecten hiervan merkbaar. In de meeste gevallen gaat het om het aanspreken van anderen wanneer zij iets weggooien. Bij negen procent gooit het kind zelf ook minder afval in de openbare ruimte. Figuur 4 Welk effect heeft het lesprogramma van de Schoolsteeg op het gedrag van het kind? Het kind gooit minder vaak afval in de openbare ruimte Het kind spreekt vaker anderen aan op hun weggooigedrag Geen effect Overige effecten Figuur 5 Bent u het eens met de volgende stellingen over zwerfvuil: De gemeente Leusden moet meer doen aan zwerfvuil 9% 44% 15% 28% 39% 49% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 18% Al met al vindt 44 procent van de Leusdenaren dat zwerfafval een probleem is in de gemeente. Een vergelijkbare groep roept de gemeente op om meer aan dit probleem te doen. De komst van de afvalbakken is hierbij nog niet voldoende, hoewel volgens één op de drie dit de situatie wel heeft verbeterd. Zwerfvuil is een probleem in de gemeente Leusden Sinds de komst van de extra afvalbakken ligt er minder zwerfvuil in de omgeving 32% 44% 42% 34% 22% 27% 8 (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens
Graffiti en beplakking met posters Klein kwart ziet graffiti in Leusden als een probleem Tot slot is er behalve in afvalbakken en de opvoeding van kinderen eveneens geïnvesteerd in het dagelijks schoonhouden van het winkelcentrum Hamershof. Graffiti wordt bestreden door de winkeliers als het om hun winkelpanden gaat. De gemeente pakt de graffiti van de parkeerdekken aan door bij het opknappen van de dekken ook een coating te laten aanbrengen. Door deze coating is het schoonmaken van graffiti makkelijker. Ruim driekwart van de bevolking staat achter dit concept. Een klein kwart van de inwoners vindt graffiti een probleem; ruim een kwart roept de gemeente op meer aan de overlast door graffiti te doen. Bijna één op de drie wil dat gemeente meer doet aan wildplakken wildplakken posters In het winkelcentrum is een plakzuil geplaatst waarop vrij posters geplakt kunnen worden. Het doel hiervan is dat de rest van de openbare ruimte vrij is van posters en zo schoner overkomt. Het gebruik van de plakzuilen wordt door een overgrote meerderheid (87 procent) gesteund. Volgens ruim de helft is er ook sprake van een positief effect. Een kwart ziet het wildplakken van posters als een probleem. Bijna één op de drie wil graag dat de gemeente meer doet aan deze vorm van verrommeling van het straatbeeld. Figuur 6 Bent u het eens met de volgende stellingen over graffiti: Figuur 7 Bent u het eens met de volgende stellingen over beplakking met posters: Het aanbrengen van een coating om het schoonmaken van graffiti te vergemakkelijken is een goed idee 78% 15% 7% Het is goed dat de gemeente Leusden met plakzuilen werkt 87% 8% 6% De gemeente Leusden moet meer doen aan overlast door graffiti Graffiti is een probleem in Leusden 24% 23% 38% 49% 39% 28% (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens De plakzuilen hebben het gewenste effect; de rest van de openbare ruimte komt schoner over De gemeente Leusden moet meer doen aan de verrommeling van het straatbeeld door beplakking met posters Het plakken van posters op plekken waar dit niet hoort is een probleem in Leusden 31% 26% 53% 34% 39% 35% 30% 41% 13% (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens 9
Hondenbeleid Meerderheid ziet hondenpoep als probleem Hondenpoep wordt door ruim de helft van de Leusdenaren als een probleem gezien. Bijna de helft wil dan ook dat de gemeente meer doet aan het hondenpoepprobleem. De plaatsing van de afvalbakken heeft volgens 41 procent wel voor een verbeterde situatie gezorgd. Figuur 8 Bent u het eens met de volgende stellingen over hondenpoep: Hondenpoep is een probleem in de gemeente Leusden 58% 25% 18% Hondenbeleid onder hondenbezitters zeer bekend Mede vanwege de omvang van dit probleem is de gemeente Leusden in 2010 begonnen met een nieuw hondenbeleid. Dit bestaat uit een aantal kernpunten: Binnen de bebouwde kom in de gemeente Leusden moet hondenpoep opgeruimd worden met uitzondering van de ruwgrasbermen (het lange gras dat één à tweemaal per jaar gemaaid wordt). Degene die de hond uitlaat moet altijd een opruimmiddel bij zich hebben. Honden moeten binnen de bebouwde kom zijn aangelijnd Er is een aantal gebieden aangewezen als losloopgebied, zoals de Liniedijk, het Jan Banninkpark en een gedeelte van de Schammer. Ongeveer één op de vijf Leusdenaren is zelf in het bezit van een hond. Dit hondenbeleid is bij bijna alle hondenbezitters bekend. Leusdenaren zonder hond zijn vaker minder bekend of helemaal niet bekend met het beleid. De gemeente Leusden moet meer doen aan hondenpoep Sinds de komst van de extra afvalbakken ligt er minder hondenpoep in de omgeving Figuur 9 Bent u bekend met het hondenbeleid van de gemeente Leusden? 100% 80% 60% 40% 20% 0% 90% 36% 9% 43% 47% 41% 27% 2% 32% 21% Ja, zeer bekend Ja, vaag bekend Nee, niet bekend 32% 21% (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens hondenbezitters niet-hondenbezitters 10
Hondenbeleid Meerderheid houdt zich aan richtlijnen hondenbeleid Bijna alle hondenbezitters laten zelf hun hond wel eens uit. Wanneer ze dit doen nemen acht op de tien hondenbezitters altijd een opruimmiddel mee. Acht procent doet dit nooit. De afvalbakken worden hierbij door ongeveer de helft veel gebruikt. Ongeveer een kwart gebruikt deze (bijna) nooit. Driekwart van de hondenbezitters lijnen de hond in de bebouwde kom altijd aan. Slechts een fractie doet dit nooit. Figuur 10 Hoe vaak handelt u volgens de onderstaande punten uit het hondenbeleid: Opruimmiddel mee Hond(en) aangelijnd binnen bebouwde kom 80% 74% 7% 17% 8% 6% 3% Enkele hondenbezitters ruimen niet (altijd) de hondenpoep op. Hiervoor noemen zij zeer uiteenlopende redenen (zie kader). Hondenpoep in een afvalbak 34% 20% 20% 8% 18% Altijd Vaak Soms Zelden Nooit Enkele redenen waarom men hondenpoep niet in de afvalbak gooit: Overbodig, over een week is het vanzelf weg! Dan moet ik door de poep van andere honden lopen om de poep van mijn hond (die het graag ver van iedereen neerlegt) te kunnen opruimen. We betalen hondenbelasting om zelf de poep op te ruimen. Beetje rare constructie. Neem een voorbeeld aan de gemeente Huizen. Hier moet je ook opruimen, maar betaal je geen hondenbelasting. Dit is in Leusden belachelijk hoog! Wij hebben de hond aangeleerd dat ze alleen onder/tussen struikgewas haar behoeftes mag doen. Ook als ze ergens los mag lopen, zoekt ze een struik of slootrand als ze moet. 11
Hondenbeleid Komst BOA heeft volgens weinig Leusdenaren effect op aantal loslopende honden Medio 2011 is een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) ingezet om onder meer toe te kijken op het naleven van het hondenbeleid. Bijna de helft van de Leusdenaren (46 procent) is bekend met de BOA. Veertien procent heeft sinds de komst van de BOA een afname in het aantal loslopende honden geconstateerd. Figuur 11 Bent u het eens met de volgende stellingen over loslopende honden: De gemeente Leusden moet meer doen aan loslopende honden Loslopende honden zijn een probleem in de gemeente Leusden 33% 30% 27% 31% 35% 43% Loslopende honden zijn volgens dertig procent van de inwoners van Leusden een probleem. Eén op de drie ziet dan ook graag dat er vanuit de gemeente meer wordt gedaan aan dit probleem. Sinds de komst van de BOA zijn er minder loslopende honden in de bebouwde kom 14% 44% 42% (zeer) mee eens neutraal (zeer) mee oneens 12