Scope 3 analyse Rasenberg



Vergelijkbare documenten
Rapportage van de meest materiele scope 3 emissies

Rapportage Scope 3 Emissies

Scope 3 analyse. Opgesteld in samenwerking met: Will2Sustain, adviesbureau in duurzaam ondernemen

Scope III analyse 2015

Rapportage Scope 3 Emissies Geïdentificeerde en gekwantificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

Voortgangsrapportage ketenstudies ZOAB en ML- TRAC Rasenberg Wegenbouw

Rapportage van de meest materiele scope 3 emissies

KWALITEITSMANAGEMENTPLAN VOOR EMISSIE INVENTARIS

KWALITEITSMANAGEMENTPLAN VOOR EMISSIE INVENTARIS

Emissie portefeuille en plan van aanpak Scope 3 Hoek Hoveniers

4.A.1 Onderbouwing Scope 3 Analyse Hakker

4.A.1. - DOMINANTIEANALYSE (SCOPE 3)

[2018] Inclusief strategieën ter reductie van scope3-emissie. Aannemings- en wegenbouwbedrijf Verdam B.V.

Rapportage Scope 3-Emissies Geïdentificeerde en gekwantificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

Emissie portefeuille en plan van aanpak. Scope 3 Maas BV

SCOPE 3 analyse van GHG genererende (keten) activiteiten

Ketenanalyse Afval in project "Nobelweg te Amsterdam"

Ketenanalyse transport

Scope 3 emissie inventarisatie

Rapportage Scope 3-Emissies Geïdentificeerde en gekwantificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

Evelien Ploos van Amstel

Rapportage Scope 3-Emissies Geïdentificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

Dominantieanalyse voestalpine Railpro BV en RPS

Analyse rangorde scope 3 emissies

Rapportage Scope 3 Emissies Geïdentificeerde en gekwantificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

CO2 prestatieladder Icopal scope 3 analyse

Rangorde scope 3 emissies CO 2 -Prestatieladder niveau 4

Memo introductie inventarisatie scope 3

1 Inleiding. Buro Cleijsen Pagina 1 van 9

Ketenanalyse stalen kozijnen in project "Mauritshuis"

Meest Materiële Emissies Scope 3

Emissie inventaris Brouwers Groenaannemers SCOPE 3 ANALYSE

Meest materiële Scope 3 emissies en twee ketenanalyses

KETENANALYSE DIESELVERBRUIK SCOPE 3 EMISSIE

Ketenanalyse Brandstofreductie Transport

Rapportage Scope 3-Emissies Geïdentificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

Scope 3 analyse. CO 2 prestatieladder niveau 5. Opdrachtgever: Aannemings- en hoveniersbedrijf Germieco De heer B. van der Made Wormerveer

Ketenanalyse. Reduceren van primaire bouwmaterialen

Reductie. Scope 3. 4.B.1 Reductie; scope 3 Versie 1.0

Memo Meest Materiële Emissies CO 2 -Prestatieladder

DOMINANTIEANALYSE SPIE NEDERLAND B.V.

Scope 3 analyse van GHG genererende (keten)activiteiten. Analyses ten behoeve van niveau 5 van de CO2-Prestatieladder

4.A.1 Analyse scope 3 emissies

[2018] Ketenanalyse Scope 3 Emissie [Transport van zand naar projecten in Diemen] Aannemings- en wegenbouwbedrijf Verdam B.V.

Ketenanalyse. Uitstoot ingehuurde onderaannemers. van. Datum opgesteld: 16 november Auteur(s): S. Jonker (AMK Inventis)

Rapportage Scope 3-Emissies Geïdentificeerde emissies conform de Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard

Meest Materiële scope 3 emissies

Ketenanalyse Brandstofreductie

Scope-3-analyse Robert Bosch B.V.

Ketenanalyse Brandstofreductie inhuur transport

Jeroen Buijs Christine Wortmann 9 oktober 2014 Arjan Timmer Referentie CW/ FL-groep

Ketenanalyse. Uitstoot ingehuurde onderaannemers. van. Datum opgesteld: 16 november 2015 (aanpassingen oktober 2018)

Ketenanalyse Woon- Werkverkeer

Ketenanalyse project Kluyverweg. Oranje BV. Conform de CO 2 -Prestatieladder 3.0. Versie : Versie 1.0 Datum :

Ketenanalyse Staal in project "PGS windloods"

Ketenanalyse. Aannemingsbedrijf van der Meer. Datum: 4 december Pagina 1 van 11

INZICHT IN SCOPE 3 EMISSIES

Ketenanalyse herverlichting "Doorgaande wegen gemeente Sint-Michielsgestel"

Scope 3 ketenanalyse volgens Green House Gas Corporate value Chain Accounting and Reporting Standard.

Scope 3 analyse DEME. Eis 4.A.1 CO2-Prestatieladder. Rapportage

Ketenanalyse Onderaannemers en inhuur

Jade Beheer B.V. 4.A.1 Meest materiele scope III emissies

CO2 Prestatieladder Ketenanalyse Scope 3 emissies.

VERKORTE RAPPORTAGE DOMINANTIE-ANALYSE SCOPE 3

CO 2 -reductieplan Scope 3

Ketenanalyse grasmaaien

De CO2-footprint is weer bekend!

Ketenanalyse PVC. in project Rioolvervanging en herinrichting Westereng te Bussum

KETENONDERZOEK END OF LIFE AFVALVERWERKING

1. Introductie Doel Omvang, bereik Taken en verantwoordelijkheden... 3

Rapport Ketenanalyse van prefab beton in project Harlingen. Opgesteld volgens de eisen van ISO en het Greenhouse Gas Protocol

Kwalitatieve scope 3 analyse

Versienummer : 1.0 Status : Definitief d.d Ketenanalyse Sloop

4.A.1 Dominantieanalyse Onderbouwing Scope 3 analyse Quercus Uitgevoerd door Search Consultancy iov Quercus

4.A.1 Rapportage meest materiële scope III emissies

Ketenanalyse Verwerking hout- en groenafval

Versie Datum Wijzigingen

Ketenanalyse Staal in project "De Gagel" Opgesteld volgens de eisen van ISO en het Greenhouse Gas Protocol

Kwalitatieve scope 3 analyse

Versiebeheer. Eaton Industries (Netherlands) B.V. Ketenanalyse Xiria

Voortgangsrapportage 9 ketenanalyse afvalverwijdering BESIX - OVT Utrecht

Kwalitatieve en kwantitatieve scope 3 analyse

Versiebeheer. Eaton Industrie (Netherlands) B.V. Ketenanalyse totaaloplossing

Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015

Voortgangsrapportage 12 ketenanalyse afvalverwijdering BESIX - OVT Utrecht

ketenanalyse afvalverwijdering BESIX - OVT Utrecht

Ketenanalyse beton Max Bögl Nederland B.V.

Voortgangsrapportage 11 ketenanalyse afvalverwijdering BESIX - OVT Utrecht

Product Markt Combinatie. Bruins en Kwast Meest materiële Scope 3 emissies

Ketenanalyse Staal in project "PGS windloods"

Ketenanalyse upstream Aangekochte Goederen en Diensten Prefab Betonproducten

Voortgangsrapportage 10 ketenanalyse afvalverwijdering BESIX - OVT Utrecht

CO₂ Prestatieladder Scope 3 analyse

Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010)

Ketenanalyse Tijdelijke Verkeersborden Traffic Service Nederland

Ketenanalyse Inkoop bouwstoffen

Analyse scope 3 emissies en ketenanalyse (4.A.1, 5.A.1)

VERSIEBEHEER. Aangepast Omschrijving

Ketenanalyse upstream Aangekochte Goederen en Diensten Prefab Betonproducten

Ketenanalyse. Aanleg tijdelijke rijbaan. van. Datum opgesteld: 04 april S. Jonker (AMK Inventis)

Transcriptie:

Scope 3 analyse Rasenberg Tbv hercertificering niv. 5 op de CO2-Prestatieladder (2012) Deelrapport Rasenberg B.V. oktober 2012

Scope 3 analyse Rasenberg Tbv hercertificering niv. 5 op de CO2-Prestatieladder (2012) Deelrapport dossier : 9Y3207 registratienummer : MD-AF20121780 versie : definitief classificatie : Rasenberg B.V. oktober 2012 DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

INHOUD BLAD 1 INLEIDING 2 2 SCOPE 3 ANALYSE 4 2.1 Waardeketen van Rasenberg 4 2.2 Ketenpartners 5 2.3 Scope 3 analyse op hoofdlijnen 6 2.4 Top 6 van meest materiele scope 3 emissies 9 2.5 Onderbouwing keuze 2 GHG-genererende (ketens van) activiteiten 9 3 COLOFON 11 MD-AF20121780-1 -

1 INLEIDING Rasenberg B.V. (hierna te noemen Rasenberg) behoort met ruim 500 werknemers tot de grotere aannemingsbedrijven in Noord-Brabant. Al sinds 1919 werkt Rasenberg als zelfstandige organisatie in Nederland aan bouwkundige, infrastructurele, milieutechnische en procestechnologische projecten. De divisies Infra, Bouw, Milieu en Service hebben een gezamenlijke omzet van 140 miljoen euro. Er wordt gewerkt voor diverse opdrachtgevers in Nederland: rijksoverheid, provincies, gemeenten, Rijkswaterstaat, ingenieurs- en adviesbureaus, architecten, projectontwikkelaars, energiebedrijven, (food)industrie en milieudiensten. Kernactiviteiten Rasenberg s kernactiviteiten bestaan uit: ontwikkelen, ontwerpen, realiseren, renoveren en onderhouden van werken in de Grond- Weg- en Waterbouw. Het gaat vooral om wegenbouw, asfaltproductie, milieutechniek en -advies, ondergrondse infrastructuur en (mobiele) recycling van bouw- en sloopafval. Daarbinnen voert Rasenberg diverse specialistische werkzaamheden uit zoals het aanbrengen van gietasfalt, realiseren van voerovergangen, gladheidbestrijding, asbestverwijdering, horizontale boringen, etc. Duurzaamheid bij Rasenberg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is een begrip dat binnen Rasenberg al jaren toegepast wordt. De ontwikkelingen in de markt vragen ons om MVO structureel en organisatiebreed uit te rollen. De richtlijnen ten aanzien van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen worden momenteel opgetekend in de nieuwe norm ISO-26000. Dit document is voor Rasenberg de leidraad om het begrip Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen naar de toekomst meer handen en voeten te geven. Rasenberg heeft een beleidsnotitie MVO in het beleidsplan 2009 2011 opgenomen. Er is een MVO-commissie samengesteld die vanuit een algemeen kader is gestart. Het brede karakter van MVO past Rasenberg (stapsgewijs) in in het beleid en de werkmethodieken of scherpt het aan waar nodig. Duurzaamheidsverslag Met gepaste trots publiceerde Rasenberg op 16 oktober haar eerste duurzaamheidsverslag. Hoewel maatschappelijk verantwoord ondernemen al jaren onderdeel van beleid is, geeft het verslag duidelijk inzicht in doelstellingen en maatregelen. Niveau 4-5 CO 2-Prestatieladder Sinds mei 2011 is Rasenberg in het bezit van een CO 2 bewust certificaat op niveau 5. Rasenberg heeft daarvoor sinds die tijd gewerkt aan het reduceren van de CO 2 emissies ten gevolge van haar bedrijfsvoering. Rasenberg ontwikkelde in dit kader ook diverse keteninitiatieven, biedt niet alleen Rasenberg, maar alle deelnemers, van producent tot en met gebruiker, gelegenheid om tot duurzame oplossingen te komen. Het voeren van gesprekken met stakeholders over maatschappelijke vraagstukken is eveneens een van de speerpunten in het beleid. Integriteit maakt daarbij een onlosmakelijk deel van uit. Scope 3 analyse (eis 4.A.1) Met de publicatie van het nieuwe Handboek CO 2-Prestatieladder 2.1 (d.d. 18 juli 2012) is voor de keuze voor de ketenstudies een aanvulling opgenomen in eis 4.A.1. Om aan de eisen van niveau 5 - en dus ook MD-AF20121780-2 -

aan de eisen voor niveau 4 - te kunnen voldoen heeft Rasenberg haar scope 3 emissies geïnventariseerd. Deze analyse is opgenomen in Hoofdstuk 2 van dit deelrapport. De (hernieuwde) ketenanalyses zijn opgenomen in twee deelrapporten. MD-AF20121780-3 -

2 SCOPE 3 ANALYSE Conform de richtlijnen in het GHG Protocol 1 en de CO 2-Prestatieladder 2.1 (d.d. 18 juli 2012) is de analyse van scope 3 uitgevoerd op basis van een analyse van 15 scope 3 hoofdcategorieën. Uit deze analyse is een top 6 van de meest materiële scope 3 emissies opgesteld. (Hiermee wordt invulling gegeven aan eis 4.A.1: Het bedrijf heeft aantoonbaar inzicht in de meest materiele emissies uit scope 3, en kan uit deze scope 3 emissies tenminste 2 analyses van GHG-genererende (ketens van) activiteiten voorleggen ). De scope 3 analyse wordt in dit hoofdstuk beschreven aan de hand van de volgende stappen: A. Grove beschrijving van de waardeketen van Rasenberg (zie 2.1). B. Beschrijving van belangrijkste ketenpartners van Rasenberg (zie 2.2). C. Vaststellen belangrijkste scope 3 hoofdcategorieën conform Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard (zie 2.3). D. Top 6 van meest materiele scope 3 emissies (zie 2.4). E. Keuze 2 GHG-genererende (ketens van) activiteiten. 2.1 Waardeketen van Rasenberg Rasenberg creëert voornamelijk waarde voor haar opdrachtgevers door het leveren van diensten in bouwkundige, infrastructurele, milieutechnische en procestechnologische projecten, zodat nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk worden gemaakt. In de upstream keten (producten en diensten waarvoor betaald wordt) zijn de belangrijkste ketenpartners: leveranciers van bitumen, zand, grind, geleiderail en betonproducten. Daarnaast komen in projecten vaak grondstromen vrij die elders moeten worden verwerkt, bijvoorbeeld puin en (vervuilde) waterbodems of grondstromen. Deze behoren ook in de upstream keten waarvoor Rasenberg haar ketenpartners betaalt / vergoedt. Hieronder een schets van de waardeketen van Rasenberg waarbij onderscheid is gemaakt tussen scope 1 en 2 en scope 3 activiteiten (up- en downstream). Het zwaartepunt in scope 3 ligt voor Rasenberg op de upstream keten omdat er een beperkt deel van de producten daadwerkelijk wordt verkocht, uitzondering zijn vrijkomende (schone) grondstromen maar deze zijn ten behoeve van het overzicht in de upstream categorieën meegenomen. 1 Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard Supplement to the GHG Protocol Corporate Accounting and Reporting Standard MD-AF20121780-4 -

Diensten/productie van: - Transportdiensten (o.a. levering bitumen, asfalt, zand, zout) - Productie bouwmateriaal (o.a. putten, geleiderail, kabels, leidingen) - Inhuur materieel (o.a. shovels, laadschoppen) - Afvalverwerking (o.a. grond, PM) Scope 3 Rasenberg kernactiviteiten: - Aanleg en onderhoud wegen - Nieuwbouw, onderhoud, renovatie - Milieutechniek - Procestechnologie Scope 1 en 2 Upstream Downstream Figuur 1: Schematische weergave van de waardeketen. 2.2 Ketenpartners Binnen Rasenberg wordt gebruik gemaakt van de diverse dochterondernemingen (o.a. Rasenberg Wegenbouw B.V., Rasenberg Kabels en Leidingen B.V., Recycling en Overslag Breda B.V., Reanco B.V., Raton B.V. en Rasenberg Verkeer & Mobiliteit B.V.). Naast deze interne partners heeft de Rasenberg Holding B.V. veel externe ketenpartners/leveranciers. Hieronder enkele toonaangevende: Transporteurs: o.a. Post (zouttransport), Van Grunsven & Langenhuijzen (asfalt), Gebr. Coremans Grondwerken B.V. (zand en grond) en Transportbedrijf Jac Caron BV (diversen). Leasebedrijven: o.a. ABN AMRO lease (bouwmaterieel), Arval B.V. (auto s), ALD (personenvoertuigen) en ING Car lease (personenvoertuigen). Verwerkers van grond en afvalstromen: A&G Milieutechniek (grondreiniging) en ATM Shanks. Leveranciers van grondstoffen: o.a. Kuwait Petroleum B.V. (bitumen), De Hoop (zand en grind) en Moraine-Nederland B.V. (steenslag). Leveranciers van bouwproducten: o.a. Enexis B.V. (aansluitingen en kabels), Vconsyst (bakken en putten), Ballast Nedam Specialiteiten (geleiderail) en Struyk Verwo (betonproducten). Leveranciers van bouwpersoneel: o.a. Oomen Infra B.V. (grondwerkers), Wegenbouw Verhuur Brabant B.V. en KWS. Daarnaast zijn voor Rasenberg ook de volgende opdrachtgevers belangrijke ketenpartners: Rijkswaterstaat Provincies Ingenieurs- en adviesbureaus Architecten Projectontwikkelaars Energiebedrijven Industrie Milieudiensten MD-AF20121780-5 -

2.3 Scope 3 analyse op hoofdlijnen Voor aannemers vormt de inkoop van producten of materialen naast het eigen brandstofverbruik, vaak een groot aandeel van de totale CO 2 emissies (Scope 1, 2 en 3) van de organisatie. Om de rangorde van de meest materiele scope 3 emissies te bepalen is eerst onderzocht wat de omvang van de scope 3 emissie van Rasenberg is en wat de mate van beïnvloedbaarheid als het gaat over reductiemaatregelen. (zie Tabel 1). Een toelichting op de verschillende categorieën is onder de tabel opgenomen. Een rekenkundige uitwerking van de omvang van de categorieën is te vinden in bijlage 1. De belangrijkste scope 3 hoofdcategorieën zijn vastgesteld conform Corporate Value Chain (scope 3) Accounting and Reporting Standard (zie ook Handboek toelichting eis 4.A.1). Op basis van de top 30 van inkoopomzet van leveranciers en onderaannemers is een globale inschatting gemaakt van de CO 2 uitstoot per categorie. Voor de categorieën die in de overige inkoopomzet ook voorkomen is een opschaling gedaan naar totale emissie 2. Scope 3 standard hoofdcategoriën Van toepassing Afgedekt in scope 1 / 2 Benaderde omvang (in Beïnvloedbaarheid** bij Rasenberg ton CO 2) 1. Ingekochte goederen (a) en diensten (b) Ja Nee 17.272 middel 2. Kapitaal goederen Ja Nee 354 groot 3. Brandstof en energie gerelateerde Ja Nee 3.891 minimaal activiteiten (niet in Scope 1 of 2) 4. Transport en distributie (upstream) Ja Nee 11.846 minimaal - middel 5. Afval tijdens productie Ja Nee -56 middel 6. Zakentransport Ja Ja - - 7. Woon-werk vervoer werknemers Ja Nee 53 minimaal 8. Geleasde goederen of bezittingen Ja Nee 357 minimaal (upstream) 9. Transport en distributie (downstream) Ja Nee 471 middel 10. Verwerken van verkochte producten door Nee - - - koper 11. Gebruik van verkochte producten Ja Nee- Zeer gering middel 12. End-of life behandeling van verkochte Ja Nee 200 minimaal producten 13. Geleasde goederen of bezittingen Nee - - - (downstream) 14. Franchises Nee - - - 15. Investeringen Ja* - - - * Rasenberg doet alleen investeringen in grond maar deze hebben geen CO 2 emissie tot gevolg. **Bij grote invloed kan Rasenberg direct invloed uitoefenen, omdat het type product of activiteit direct door Rasenberg wordt bepaald. Bij middelgrote invloed kan Rasenberg alleen indirect invloed uitoefenen via het opnemen van eisen in contracten met leveranciers. Rasenberg heeft minimale invloed als het product of activiteit onderdeel uitmaakt van een groter geheel dat wordt ingekocht (bijv. bij uitbesteding van een werk bij een onderaannemer heeft Rasenberg minimale invloed op het brandstofverbruik van het door de onderaannemer ingezette materieel). 2 Het gaat om de categorieën 1a, 1b, 3, 4 en 12. MD-AF20121780-6 -

Hieronder een toelichting op de hoofdcategorieën uit scope 3 op een rij. Ingekochte goederen en diensten (categorie 1a en 1b) De omvang van deze categorie is op basis van inkoophoeveelheden en conversiefactoren berekend op 17.272 ton CO 2/jaar (zie ook Bijlage 1). Het gaat hier om de inkoop van (bouw)materialen zoals bitumen, asfalt, grind, zand, betonnen producten, geleiderail, zout, daarnaast betreft het hier ook (bouw)diensten zoals het inhuren van shovels, kranen en laadschoppen. De specifieke goederen en diensten zijn door Rasenberg beperkt beïnvloedbaar omdat eisen van opdrachtgever vaak leidend zijn. Rasenberg bepaalt voor een groot deel zelf welke producten en diensten precies worden ingekocht en welke eisen ze daarbij stellen aan hun leveranciers en/of onderaannemers. Kapitaalgoederen (categorie 2) De omvang van deze categorie is op basis van inkoophoeveelheden en conversiefactoren berekend op 354 ton CO 2/jaar (zie ook bijlage 1). Rasenberg s kapitaalgoederen bestaan uit gebouwen en de asfaltcentrale. Bij de gebouwen zijn zowel de panden in eigendom als de gehuurde gebouwen meegenomen. Het gaat om de emissie die ontstaat door materiaalgebruik en bouw van de gebouwen en centrale. Het gaat nadrukkelijk niet om het energiegebruik van de panden, omdat de emissie die hierdoor ontstaat tot de scope 1 en 2 emissie van Rasenberg behoort. Rasenberg kan zelf grote invloed uitoefenen op de aanschaf van de kapitaalgoederen. Echter de gebruiksperiode van de kapitaalgoederen is over het algemeen lang, waardoor korte tot middellange termijn reductie door reductiemaatregelen niet snel te behalen is. Brandstof en energie gerelateerde activiteiten (niet in Scope 1 of 2) (categorie 3) In deze categorie is de emissie door het brandstofverbruik van ingehuurd materieel waarvan de brandstof niet direct door Rasenberg betaald wordt meegenomen. De omvang van deze categorie is bepaald op basis van brandstofhoeveelheden en inkoopomzet en is berekend op 3.891 ton CO 2/jaar (zie ook bijlage 1). Rasenberg heeft minimale invloed op het brandstofverbruik van het ingehuurde materieel, omdat Rasenberg meestal een heel werk inkoopt bij een onderaannemer in plaats van alleen een specifieke machine. Transport en distributie naar bedrijf toe (categorie 4) In deze categorie zijn alle upstream transportactiviteiten opgenomen en zijn op basis van tonkms berekend op 11.846 ton CO 2/jaar (zie ook Bijlage 1). De emissies zijn het gevolg van brandstofverbruik door schepen en vrachtwagens voor transport van vooral bitumen, asfalt, zand, grind, betonnen producten, geleiderail, zout, etc. Het gaat om aanvoer direct van en naar de bouwplaats of naar de bedrijfslocatie. De transportdiensten zijn door Rasenberg in een aantal gevallen minimaal te beïnvloeden omdat de transportactiviteit onderdeel is van de toeleveranciers (bijv. bij zouttransport per schip). In een aantal gevallen is de beïnvloedbaarheid groter, omdat Rasenberg via contracten eisen kan stellen aan het ingekochte transport (bijv. bij transport van asfalt). Afval tijdens productie (categorie 5) In deze categorie is de emissie meegenomen die ontstaat door het benodigde energiegebruik voor inzameling en verwerking van afval dat ontstaat tijdens Rasenberg s activiteiten alsmede de vermeden emissie door energieopwekking uit Rasenberg s afval. Op basis van afgeleverde tonnages afval is de emissie berekend op -56 ton CO 2/jaar (zie ook Bijlage 1). Omdat de afvalstromen vrijkomen tijdens Rasenberg s eigen activiteiten heeft Rasenberg een grote mate van beïnvloedbaarheid op de hoeveelheid afval die ontstaat en de mate van afvalscheiding. De emissie die ontstaat bij de uiteindelijke afvalverwerking kan Rasenberg alleen indirect via contracten beïnvloeden. MD-AF20121780-7 -

Zakentransport (categorie 6) Rasenberg s zakentransport is conform de CO 2-Prestatieladder 2.1 meegenomen in scope 2. Woonwerkverkeer (categorie 7) In deze categorie is de emissie die ontstaat door woonwerkverkeer van medewerkers meegenomen, die met privé auto s van hun woning naar hun werklocatie reizen. Overig woonwerkverkeer (met leaseauto s of auto s in eigendom van Rasenberg) is meegenomen in scope 1. Op basis van het vergoede aantal kilometers is de emissie berekend op 53 ton CO 2/jaar (zie ook Bijlage 1). Rasenberg heeft beperkt invloed op deze emissie, omdat Rasenberg niet kan bepalen in wat voor privé auto de werknemers rijden. Wel kan Rasenberg indirect sturen op inzet van werknemers die in de buurt van de projectlocatie wonen, mits de werknemer voldoet aan de vereiste kwaliteiten. Ook stuurt Rasenberg indirect op emissie door woonwerkverkeer door het financieel belonen van carpoolen. Geleasde goederen of bezittingen (upstream) (categorie 8) In deze categorie is de emissie die ontstaat door materiaalgebruik van geleasde voertuigen en geleased materieel meegenomen. Het gaat nadrukkelijk niet om het energiegebruik tijdens de gebruiksfase, omdat de emissie die hierdoor ontstaat tot de scope 1 en 2 emissie van Rasenberg behoort. In deze categorie is de emissie van het materiaalgebruik van de gehuurde gebouwen niet opgenomen, omdat deze reeds bij categorie 2 is meegenomen. Op basis van het aantal voertuigen en machines is de emissie berekend op 357 ton CO 2/jaar (zie ook Bijlage 1). Rasenberg kan de uitstoot door deze categorie indirect beïnvloeden door eisen op te nemen in de contracten met de leasebedrijven. NB: Omdat de emissie tijdens de gebruiksfase van voertuigen en materieel vele malen hoger is dan tijdens de productiefase, is de grootste absolute reductie (in scope 1, 2 en 3) te behalen door vooral te focussen op eisen aan de zuinigheid in brandstofverbruik van de voertuigen/machines in de gebruiksfase. Transport en distributie (downstream) (categorie 9) In deze categorie zijn alle downstream transportactiviteiten opgenomen en zijn op basis van tonkms berekend op 471 ton CO 2/jaar (zie ook Bijlage 1). De emissies zijn het gevolg van brandstofverbruik door vrachtwagens voor transport van afgegraven zand en grond. Het gaat om afvoer van materiaal direct van de bouwplaats naar de verwerkings-/afzetlocatie. De transportdiensten zijn door Rasenberg middelmatig beïnvloedbaarheid, omdat Rasenberg via contracten eisen kan stellen aan het ingekochte transport. Verwerken van verkochte producten (categorie 10) Rasenberg verkoopt of handelt niet in halffabrikaten die door derden / producenten verder worden bewerkt. Gebruik van verkochte producten (categorie 11) Rasenberg 'verkoopt' een beperkt aantal 'producten' die zelf energie gebruiken. Verreweg het grootste deel van de verkochte producten betreft infrastructurele werken (GWW projecten). Een klein deel betreft de verkoop van huizen door Rasenberg Bouw/Projectontwikkeling. End-of life behandeling van verkochte producten (categorie 12) Uit werken van Rasenberg komt verontreinigde grond vrij. Deze wordt vaak thermisch of biologisch gereinigd door daartoe bevoegde bedrijven. De omvang van deze categorie is op basis van inkoopomzet, kostprijs per ton en conversiefactoren berekend op 66 ton CO 2/jaar (zie bijlage 1), al is er een grote onzekerheid als het gaat over de energie-intensiteit van (grond)reinigingsactiviteiten. Geleasde assets (downstream) (categorie 13) Rasenberg verhuurt / least geen goederen uit aan derden. MD-AF20121780-8 -

Franchises (categorie 14) Rasenberg werkt niet met franchises Investeringen (categorie 15) Rasenberg doet alleen investeringen in grond maar deze hebben geen CO 2 emissie tot gevolg. De totaal geschatte scope 3 emissie voor 2011 bedraagt ca. 34 kton CO 2, waarbij de emissies van de hoofdcategorieën 1, 3 en 4 meer dan 95% van de bekende scope 3 emissies omvatten. 2.4 Top 6 van meest materiele scope 3 emissies Om een top 6 van meest materiele scope 3 activiteiten te bepalen is een zijn de drie meest relevante scope 3 hoofdcategorieën opgedeeld in subcategorieën (activiteiten/producten/diensten). De rangorde geeft aan welke emissies in scope 3 van Rasenberg voor de hand liggen om een reductieaanpak op te ontwikkelen. (Tabel 2). In bijlage 1 zijn de achterliggende berekeningen weergegeven. Tabel 2 Top 6 van CO 2 emitterende activiteiten en producten van Rasenberg. Specifieke producten en diensten Hoeveelheid van product/ dienst* Eenheid CO 2 emissies [ton CO 2/jr] ** Beïnvloedbaarheid 1. Transport per schip (cat. 4) 173.220.887 tonkm 8.464 Minimaal 2. Inkoop asfalt en asfalt gerelateerde producten (emissie door winning en productie) (cat. 1) 3. Inkoop betonnen producten (emissie door winning en productie) (cat. 1) 4. Brandstofverbruik niet-eigen materieel (cat. 3) 96.015 ton 7.353 Middel groot 4.028 ton 4.028 Middel groot 1.241.196 liter diesel 3.891 Minimaal middel 5. Transport per as (cat. 4) 30.746.069 tonkm 3.382 Middel 6. Inhuur mankracht/onderaannemers (cat. 1) 50.154 mandagen 2.458 Minimaal * De hoeveelheden van producten & diensten (categorie 1) en transport (categorie 4) zijn gedestilleerd uit de top 30 inkoopgegevens van Rasenberg over het jaar 2011. ** De CO 2 emissies zijn berekend met behulp van conversiefactoren. Hiervan is een overzicht te vinden in bijlage 1. 2.5 Onderbouwing keuze 2 GHG-genererende (ketens van) activiteiten Op basis van de in hoofdstuk 2.4 beschreven top 6 van CO 2 emissies binnen de hoofdcategorieën inkoop van goederen en diensten (categorie 1), brandstofverbruik niet eigen materieel (categorie 3) en transport upstream (categorie 4) in scope 3, kiest Rasenberg voor een nadere analyse van twee activiteiten die enerzijds een zeer groot deel van de scope 3 emissie bepalen en anderzijds in zekere mate beïnvloedbaar zijn, zodat reductiemaatregelen tot daadwerkelijke emissiereductie kunnen leiden. Gekozen is voor: - Inkoop asfalt en asfalt gerelateerde producten (emissie door winning en productie) (nr. 2). MD-AF20121780-9 -

- Transport per as (nr. 5). De beide ketenactiviteiten zijn allebei essentieel in de bedrijfsvoering van Rasenberg. Inkoop en productie van asfalt en asfalt gerelateerde producten behoren tot de core business van Rasenberg. Transport van de materialen benodigd voor de activiteiten van Rasenberg zijn onlosmakelijk met de activiteiten van Rasenberg verbonden. MD-AF20121780-10 -

3 COLOFON Rasenberg B.V./Scope 3 analyse Rasenberg MD-AF20121780 Opdrachtgever : Rasenberg B.V. Project : Scope 3 analyse Rasenberg Dossier : 9Y3207 Omvang rapport : 11 pagina's Auteur : Jonna Snoek Bijdrage : Jan Vroonhof en Douwe van den Wall Bake Projectleider : Jan Vroonhof Projectmanager : Datum : 29 oktober 2012 Naam/Paraaf : MD-AF20121780-11 -

Environment and Sustainability Laan 1914 nr. 35 3818 EX Amersfoort Postbus 1132 3800 BC Amersfoort T (033) 468 20 00 F (033) 468 28 01 E info@rhdhv.com www.dhv.nl

Bijlage 1 Nr Scope 3 hoofdcategorie Toelichting Hoeveelheid top 30 Hoeveelheid totaal* Eenheid Conversiefactor [kg CO2/ehd] Bron / toelichting conversiefactor Emissies [ton CO2] 1 Gekochten goederen en diensten -Productie bitumen Inkooptonnage top 30 bekend 6.465 19.728 ton 254 Ketenanalyse Ooms 5.011 -Productie asfalt Inkooptonnage top 30 bekend 25.000 76.287 ton 30,7 Ketenanalyse Ballast 2.342 Nedam -Winning grind + zand Inkooptonnage top 30 bekend 107.065 326.706 ton 2,9 Ketenanalyse 951 Heijmans -Inhuur arbeidskrachten Aantal mandagen geschat o.b.v. 16.436 50.154 mandagen 49 Factor bepaald obv 2.471 onderaannemers inkoopbedrag (2/3 van inkoop is arbeid, 1/3 materiaal; 40,-/uur) CO2 footprint gegevens en aantal FTE van 5 grote aannemers -Productie betonnen producten Bij 1 leverancier tonnage 13.199 40.277 ton 100 Beton average: 4.028 bekend. Zelfde verhouding inkoopomzet/ton product aangehouden Betondatabase (VLCA) en SimaPro EcoInvent 2.0 -Productie kabels en leidingen Lengte geschat obv gemiddelde 15.128 46.162 meter 0,31 SimaPro EcoInvent 14 kostprijs kabel laagspanningsnet (Rapport Waardebepaling ondergrondse infrastructuur, Grondmij) 2.0; Gemiddelde emissiefactor (/meter) van kabels en leidingen gebaseerd op 10 m PVC, 6 m koper (15 mm) en 10 m elektriciteitkabel. -Productie en installatie geleiderail Productie rail (6533 m); 40 kg 361.320 797.412 kg 2.159 zink/meter, bron: www.gwwkosten.nl Installatie rail (berekend obv 67.415 205.716 kg CO2 nvt nvt 206 Rasenberg B.V./Scope 3 analyse Rasenberg bijlage 1 MD-AF20121780-13 -

Nr Scope 3 hoofdcategorie Toelichting Hoeveelheid top 30 Hoeveelheid totaal* Eenheid Conversiefactor [kg CO2/ehd] Bron / toelichting conversiefactor Emissies [ton CO2] footprint en jaaromzet leverancier) -Opslagloods zout Oppervlakte bekend 4.000 12.206 m2 7,4 GPR gebouw 90 2 Kapitaalgoederen (incl. huurpanden) Productie en bouw van de gebouwen Oppervlakte bekend nvt 33.612 m2 10 GreenCalc 336 Productie en bouw van gebouw centrale Terrein oppervlakte bekend. nvt 2.349 m2 7,4 GPRGebouw 17 Schatting dat 1/8 deel centrale 3 Brandstof- en energiegerelateerde activiteiten (niet in scope 1 en 2) Inhuur materieel Bij 1 leverancier liters diesel 406.752 1.241.196 liter diesel 3,135 Handboek CO2-3.891 bekend. Zelfde verhouding inkoopomzet/liters diesel aangehouden Prestatieladder 2.1 4 Transport en distributie (upstream) Transport as - bitumen Tonkms bepaald obv vervoerde 775.800 2.367.336 tonkm 0,110 Handboek CO2-260 aantal ton en gemiddelde transportafstand (120 km) Prestatieladder 2.1 Transport as zout Tonkms bepaald obv vervoerde 4.800.000 14.647.088 tonkm 0,110 Handboek CO2-1.611 aantal ton en gemiddelde transportafstand (120 km) Prestatieladder 2.1 Transport as asfalt Tonkms bepaald obv vervoerde 3.000.000 9.154.430 tonkm 0,110 Handboek CO2-1.007 aantal ton en gemiddelde transportafstand (30 km) Prestatieladder 2.1 Transport as asfalt, beton en zand Tonkms bepaald obv vervoerde 1.500.000 4.577.215 tonkm 0,110 Handboek CO2-503 aantal ton en gemiddelde transportafstand (30 km) Prestatieladder 2.1 Transport schip grind en zand Tonkms bepaald obv vervoerde aantal ton en gemiddelde transportafstand (250 km) 26.766.250 81.676.587 tonkm 0,070 Handboek CO2- Prestatieladder 2.1 5.717 Rasenberg B.V./Scope 3 analyse Rasenberg bijlage 1 MD-AF20121780-14 -

Nr Scope 3 hoofdcategorie Toelichting Hoeveelheid top 30 Hoeveelheid totaal* Eenheid Conversiefactor [kg CO2/ehd] Bron / toelichting conversiefactor Transport schip - zout Tonkms bepaald obv vervoerde 30.000.000 91.544.300 tonkm 0,030 Handboek CO2- aantal ton en gemiddelde Prestatieladder 2.1 transportafstand (1500 km) 5 Gegenereerd afval -bedrijfsafval gemiddelde AVI; vermeden nvt 123 ton -9 www.afvalwijzer.nl emissie als gevolg van inclusief opwekking elektriciteit en achtergrondrapport warmte -bouw&sloopafval scheiding en verwerking; nvt 195 ton -170 www.afvalwijzer.nl vermeden emissie als gevolg inclusief van hergebruik afgescheiden achtergrondrapport materialen -dakleer nvt 9 ton -19 www.afvalwijzer.nl inclusief achtergrondrapport -flessenglas Verwerking flessenglas; nvt 3 ton -210 www.afvalwijzer.nl vermeden emissie van productie inclusief primair glas achtergrondrapport -hout kwaliteit b verbranding hout; vermeden nvt 22 ton -387 www.afvalwijzer.nl emissie als gevolg van inclusief opwekking elektriciteit en achtergrondrapport warmte -papier/karton recycling papier; vermeden nvt 13 ton -817 www.afvalwijzer.nl emissie als gevolg van primaire inclusief productie achtergrondrapport -schone puin verwerking in puinbreker; nvt 197 ton -1 www.afvalwijzer.nl vermeden emissie als gevolg inclusief van vermeden winning achtergrondrapport ophoogzand Emissies [ton CO2] 2.746-1 -33 <1 <1-9 -10 <1 Rasenberg B.V./Scope 3 analyse Rasenberg bijlage 1 MD-AF20121780-15 -

Nr Scope 3 hoofdcategorie Toelichting Hoeveelheid top 30 Hoeveelheid totaal* Eenheid Conversiefactor [kg CO2/ehd] Bron / toelichting conversiefactor Emissies [ton CO2] -vertrouwelijk papier recycling papier; vermeden nvt 2 ton -817 www.afvalwijzer.nl -2 emissie als gevolg van primaire productie inclusief achtergrondrapport 6 Zakentransport Zakentransport Nvt, want scope 2 nvt nvt nvt nvt nvt nvt 7 Woonwerkverkeer Woonwerkverkeer privé auto nvt 250.000 km 0,210 Handboek CO2-53 Prestatieladder 2.1 Woonwerkverkeer overig Nvt, want scope 1 nvt nvt nvt nvt nvt nvt 8 Leased assets (excl. huurpanden) Lease auto s In top 30 275 auto s, buiten top 275 336 voertuigen 526 SimaPro EcoInvent 177 30 nog 61 auto s 2.0 (bij 8 jaar levensduur) Geleased materieel Alleen in top 30 30 30 machines 6.000 Factor bepaald obv 180 gemiddeld gewicht groot materieel (15 ton) en aanname dat 100% staal, conversiefactor staal (gem. 3 kg CO2/kg staal, simapro), en levensduur van gem. 10 jaar 9 Transport en distributie (downstream) Transport per as grond en zand Tonkms bepaald obv vervoerde aantal ton (35.662 ton) en gemiddelde transportafstand (120 km). Alle transport in top 4.279.440 4.279.440 tonkm 0,110 Handboek CO2- Prestatieladder 2.1 471 Rasenberg B.V./Scope 3 analyse Rasenberg bijlage 1 MD-AF20121780-16 -

Nr Scope 3 hoofdcategorie Toelichting Hoeveelheid top 30 Hoeveelheid totaal* Eenheid Conversiefactor [kg CO2/ehd] Bron / toelichting conversiefactor Emissies [ton CO2] 30 10 Verwerken van verkochte producten Verwerken van verkochte producten nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 11 Gebruik van verkochte producten Gebruik van verkochte producten nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 12 End-of life behandeling van verkochte producten Grondreiniging (thermische + biologische Obv gemiddelde kostprijs van 26.747 81.617 ton 2,450 DHV, Vergelijkende 200 reiniging) (excl transport) 40 E/ton LCA van immobilisatie en reiniging 13 Geleasde assets (downstream) Geleasde assets (downstream) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 14 Franchises Franchises nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 15 Investeringen Investeringen Rasenberg doet alleen nvt nvt nvt nvt nvt nvt investeringen in grond maar deze hebben geen CO2 emissie tot gevolg. *Voor goederen/producten/activiteiten waarvan de emissie bepaald is op basis van de top 30 aan inkoopomzet en die tevens in de overige inkoopomzet voorkomen, is een opschaling o.b.v. inkoopomzet top 30 t.o.v. inkoopomzet totaal gedaan (factor 3,05). Rasenberg B.V./Scope 3 analyse Rasenberg bijlage 1 MD-AF20121780-17 -