Ketenanalyse Staal in project "De Gagel" Opgesteld volgens de eisen van ISO en het Greenhouse Gas Protocol

Transcriptie

1 Ketenanalyse Staal in project "De Gagel" Opgesteld volgens de eisen van ISO en het Greenhouse Gas Protocol

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Wat is een ketenanalyse Activiteiten VBK Groep Doel van de ketenanalyse Opbouw 4 2 Scope 3 emissies & keuze ketenanalyses Selectie ketens voor analyse Scope ketenanalyse 6 3 Identificeren van schakels in de keten 7 4 CO 2 uitstoot per schakel in de keten 8 5 Reductiemaatregelen Totalen Reductiemaatregelen 14 Colofon 16 Bijlagen 17 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 2/17

3 1 Inleiding In het kader van het behalen van niveau 5 op de CO 2-Prestatieladder voert VBK Groep één analyses uit van een GHG (Green House Gas) genererende keten. Dit document beschrijft de ketenanalyse van stalen onderdelen in het project de Gagel. Deze ketenanalyse is opgesteld door VBK Groep onder begeleiding van CO 2 seminar.nl Wat is een ketenanalyse Een ketenanalyse houdt in dat van een bepaald product of dienst de CO 2 uitstoot wordt berekend van de gehele keten. Met de gehele keten wordt de gehele levenscyclus van het product bedoeld: van inwinning van de grondstof tot en met verwerking van afval (of recycling) Activiteiten VBK Groep De VBK groep heeft een groot aantal disciplines in huis: woningbouw, utiliteitsbouw, beton- en waterbouw, grond- en wegenbouw en leidingbouw. Onze medewerkers zijn voor meerdere disciplines inzetbaar. Dit zorgt voor inzicht en begrip voor elkaars vakgebieden met als resultaat een goede interne samenwerking, de basis voor een goede externe samenwerking. De VBK Groep is een bedrijf dat zich kenmerkt door een slanke organisatie, waarbij de verantwoordelijkheden laag in de organisatie zijn neergelegd; hierdoor zijn wij bijzonder flexibel en besluitvaardig. Verder is de organisatie te typeren als: oplossingsgericht, creatief, betrouwbaar en transparant. Dit alles met een no-nonsense instelling, maakt de VBK Groep de ideale samenwerkingspartner. Een partner, die de motor is in de samenwerking, die verantwoordelijk is voor procesbewaking, een voorbeeldfunctie heeft richting co-makers en leveranciers en die al haar kennis en kunde, creativiteit en vaardigheden actief ter beschikking stelt om de beoogde gemeenschappelijke doelen te halen. VBK werkt samen met een aantal vaste partners. Met deze vaste partners heeft al een optimalisatie van het samenwerkingsproces plaatsgevonden. Ook met opdrachtgevers is er ruime ervaring in verschillende samenwerkingsvormen. Een voorwaarde voor samenwerken is vertrouwen in elkaar. Hiervoor is inzicht in en begrip nodig van elkaars belangen. Een transparante manier van werken is hierbij essentieel. VBK werkt met een dossier waarin de gezamenlijke risico s en kansen worden benoemd en een open begroting. Dit alles maakt het mogelijk om in te spelen op onverwachte situaties, waarbij rekening wordt gehouden met de individuele belangen en de doelstellingen. 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 3/17

4 1.3. Doel van de ketenanalyse De belangrijkste doelstelling voor het uitvoeren van deze ketenanalyse is het identificeren van CO2-reductiekansen, het definiëren van reductiedoelstellingen en het monitoren van de voortgang. Op basis van het inzicht in de scope 3 emissies en de ketenanalyse wordt een reductiedoelstelling geformuleerd. Binnen het energiemanagementsysteem dat is ingevoerd wordt actief gestuurd op het reduceren van de scope 3 emissies. Het verstrekken van informatie aan partners binnen de eigen keten en sectorgenoten die onderdeel zijn van een vergelijkbare keten van activiteiten is hier nadrukkelijk onderdeel van. VBK Groep zal op basis van deze ketenanalyse stappen ondernemen om partners binnen de eigen keten te betrekken bij het behalen van de reductiedoelstellingen Opbouw In dit rapport presenteert VBK Groep de ketenanalyse van staal. De opbouw van het rapport is als volgt: Hoofdstuk 2 Globale berekening van scope 3 emissies Hoofdstuk 3 Identificeren van schakels in de keten Hoofdstuk 4 CO 2 uitstoot per schakel in de keten Hoofdstuk 5 Reductiemaatregelen 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 4/17

5 2 Scope 3 emissies & keuze ketenanalyses De bedrijfsactiviteiten van VBK Groep zijn onderdeel van een keten van activiteiten. Zo moeten materialen die worden ingekocht eerst geproduceerd worden (upstream) en gaat het transporteren, gebruik en verwerken van opgeleverde producten of werken ook gepaard met energiegebruik en emissies (downstream). Hierbij wordt de totale emissie in scope 3 voor het jaar 2013 geschat, waarbij het uitgangspunt is dat minimaal 80% van de uitstoot wordt meegenomen. Voor de volledige inventarisatie van de relevante scope 3 wordt verwezen naar de dominantieanalyse Selectie ketens voor analyse VBK Groep zal conform de voorschriften van de CO2-Prestatieladder 2.2 uit de top 2 een emissiebron moeten kiezen om een ketenanalyse te doen. De top 2 betreft: 1. Purchased goods and Services Aangekochte goederen en diensten 2. Use of sold products Gebruik van verkochte goederen Door VBK Groep wordt er voor gekozen om een ketenanalyse te maken die betrekking heeft op het staal wat op het huidige project verkregen met gunningsvoordeel wordt verwerkt. Hiervoor zal gebruik gemaakt worden van kennis die in het project is verkregen en kan de ketenanalyse direct worden gebruikt. De invloed op de inkoop is groot omdat VBK Groep de inkoop verzorgt binnen het project. Een relatief kleine reductie zorgt voor een grote absolute besparing omdat het staal de grootste inkoopstroom vertegenwoordigt, in het project maar ook binnen het bedrijf, en dus ook het grootste reductiepotentieel heeft. Uit de top 6 zal VBK Groep nog een andere categorie moeten kiezen om een ketenanalyse te maken. De top vijf wordt gecompleteerd door de volgende categorieën: 3. Fuel- and Energy Brandstof & Energie 4. Transportation and Distribution - Transport 5. Employee Commuting - Woon-werk verkeer 6. Waste generated in Operations - Afval Door VBK Groep wordt er voor gekozen om de tweede ketenanalyse te maken van de categorie woon-werk verkeer te maken van de categorie Woon-werk verkeer. VBK Groep heeft een grote mate van invloed in deze categorie. Zowel in de technische maatregelen (soort auto), het beloningssysteem (OV beter belonen) of de gedragsverandering van medewerkers (zuiniger rijden, carpoolen). Ook is deze analyse van toepassing op alle medewerkers waardoor de aandacht voor CO2 reductie in deze keten het gehele bedrijf zal raken. VBK Groep ziet verder het belang in van het veranderen van het gedrag van medewerkers en wil de ketenanalyse hiervoor inzetten. Hiervoor zullen twee programma s ingezet gaan worden, het Nieuwe Rijden en het Nieuwe Draaien. VBK Groep wil de ketenanalyse van het woon-werk verkeer gebruiken om de bewustwording bij medewerkers te vergroten. 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 5/17

6 2.2. Scope ketenanalyse Deze ketenanalyse heeft betrekking op de meest materiële emissiecategorie Extractie en productie van ingekochte materialen of brandstoffen. Uit de inventarisatie van scope 3 emissies blijkt dat staal voor het een groot deel van de uitstoot in deze categorie zorgt. 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 6/17

7 3 Identificeren van schakels in de keten In dit hoofdstuk worden de schakels in de keten in kaart gebracht. Onderstaand schema presenteert de schakels in de keten van staal. Figuur 1 Keten staal in project De Gagel, VBK Groep Per schakel zal in onderstaande tabel de partner worden gepresenteerd. Categorie Partner(s) Grondstoffen / hoogovens - Transport - Assemblage prefab elementen De Kok Staalbouw Transport - Montage (uitvoeren projecten) VBK Groep Demontage Nog onbekend Transport Nog onbekend Recycling Hoogovens n.t.b. 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 7/17

8 4 CO2 uitstoot per schakel in de keten In dit hoofdstuk wordt per schakel uit de keten (zie figuur 1) de CO 2 uitstoot berekend. Het gaat hierbij om de totale CO 2 uitstoot over de gehele keten van het door VBK Groep gebruikte staal ten behoeve van het project De Gagel. Alle schuin gedrukte getallen in deze berekening zijn schattingen. De uitgebreide berekening is te vinden in bijlage 1. De ketenanalyse stopt bij het vervoer van het staal naar de hoogoven omdat het staal bij de hoogovens wordt omgesmolten en aan zijn tweede (of derde, vierde) leven begint. Voor de producten die uit dit staal worden vervaardigd zal een nieuwe ketenanalyse gemaakt moeten worden. Grondstof / hoogovens De eerste schakel van de keten is het inkopen van de grondstoffen. Deze zijn al bewerkt bij de hoogovens tot staal. Onderstaande tabel rekent bovenstaande hoeveelheden ingekocht staal om naar CO 2 uitstoot. De conversiefactor is gekozen n.a.v. een onderzoek naar de beschikbare conversiefactoren van staal. Het constructiestaal uit het rapport van TNO komt het dichtst in de buurt bij het staal dat door VBK Groep is gebruikt. CO 2 uitstoot productie staal De Gagel 137 ton 1,09 ton CO 2/ton staal* 149 ton CO 2 Totaal 149 ton CO 2 * Bron: Ontwerprichtingen duurzame portalen, TNO, 18 februari 2011 Transport grondstof producent (upstream) Al het definitieve staal wordt ingekocht door De Kok Staalbouw. Het transport van de grondstoffen naar De Kok Staalbouw toe gebeurt per vrachtwagen met een lading van meer dan 20 ton. De grondstoffen komen van één leveranciers. In onderstaande tabel wordt de CO 2 uitstoot hiervan berekend. CO 2 uitstoot transport grondstoffen naar De Kok Staalbouw Leverancier De Kok Staalbouw 137 ton 500 km 0,11 kg CO 2/tonkm* 7,5 ton CO 2 Totaal 7,5 ton CO 2 *Handboek CO2-Prestatieladder v2.2, pagina 68 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 8/17

9 Montage prefab elementen De montage van de prefab elementen in de fabriek van De Kok Staalbouw heeft 11 weken in beslag genomen met een gemiddelde bezetting van 7 mensen. Op basis van 5 werkdagen per week betreft dit 440 werkuren per persoon. Bij de montage is er ook rekening gehouden met het woon-werk verkeer van de medewerkers. Woon-werk verkeer medewerkers De Kok Staalbouw 7 auto's (1 pers. per auto) 55 werkd. 50 km 0,215 kg CO 2/km* 4,1 ton CO 2 Totaal 4,1 ton CO 2 Verwerking halffabrikaat tot eindproduct De Kok Staalbouw Verwerking halffabrikaat tot eindproduct 137 ton 0,11 ton CO 2/ ton staal** 15,1 ton CO 2 Totaal 15,1 ton CO 2 Totaal montage Woon-werk verkeer medewerkers 4,1 ton CO 2 Verwerking halffabrikaat tot eindproduct 15,1 ton CO 2 Totaal 19,2 ton CO 2 *Handboek CO2-Prestatieladder v2.2, pagina 68 ** Bron: Ketenanalyse Mourik 2 (Bijlage 2) Transport producent werk (upstream) Vanaf De Kok Staalbouwwordt het staal getransporteerd naar het werk in Nederland. De verschillende brugdelen worden per stuk over de weg vervoerd. In onderstaande tabel wordt de CO 2 uitstoot van deze stap in de keten berekend. CO 2 uitstoot transport materialen naar project Vrachtwagen 137 ton 100 km 0,11 kg CO 2/tonkm* 1,5 ton CO 2 Totaal 1,5 ton CO 2 *Handboek CO2-Prestatieladder v2.2, pagina 68. Assemblage prefab elementen op het werk De assemblage op het werk wordt in 4 dagen uitgevoerd. Daarna heeft VBK Groep nog een aantal dagen nodig gehad voor de afbouw. De kraan is alleen bij het inhijsen noodzakelijk geweest en zijn daarom ook alleen voor die dagen berekend. Woon-werk verkeer medewerkers naar projectlocatie 3 auto's (2 pers. per auto) 5 werkd. 100 km 0,215 kg CO 2/km* 0,3 ton CO 2 Totaal 0,3 ton CO 2 Gebruik materieel 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 9/17

10 1 Mobiele kraan 24 uur 11 liter diesel / uur 3,315 kg CO 2/ liter diesel* 0,8 ton CO 2 Totaal 0,8 ton CO 2 Totaal montage Woon-werk verkeer medewerkers naar de projectlocatie 0,3 ton CO 2 Gebruik materieel 0,8 ton CO 2 Totaal 1,1 ton CO 2 Onderhoud / gebruik Voor de stalen brug zijn de onderhoudsactiviteiten marginaal. Voor het onderhoud van het staal zal de brug periodiek opnieuw geverfd moeten worden. Als dit niet wordt gedaan kan de constructie gaan roesten en uiteindelijk zijn draagkracht verliezen. Voor natlakken geldt een interval van 7 jaar waarin de behandeling opnieuw moet worden gedaan. Per behandeling van een ton staal wordt 1,2 ton* extra CO2 uitgestoten. Bij een levensduur van 40 jaar zijn in totaal 5 behandelingen nodig. De CO2 uitstoot is in dit geval 5 * 1,2 = 6,0 ton CO2 per ton staal. CO 2 uitstoot onderhoud staal* De Gagel 137 ton 6 tco 2/ton* 822 ton CO 2 Totaal 822 ton CO 2 * Bron: Ketenanalyse Anton Constructiewerken conservering staal (bijlage 2) Demontage staal Het energieverbruik van de werkzaamheden om het staal te demonteren komt overeen met het energieverbruik van het monteren van het staal. Daarom wordt voor deze schakel in de keten dezelfde berekening gebruikt als het monteren van staal. Woon-werk verkeer medewerkers naar projectlocatie 3 auto's (2 pers. per auto) 5 werkd. 100 km 0,215 kg CO 2/km* 0,3 ton CO 2 Totaal 0,3 ton CO 2 Gebruik materieel 1 Mobiele kraan 24 uur 11 liter diesel / uur 3,315 kg CO 2/ liter diesel* 0,8 ton CO 2 Totaal 0,8 ton CO 2 Totaal montage Woon-werk verkeer medewerkers naar de projectlocatie 0,3 ton CO 2 Gebruik materieel 0,8 ton CO 2 Totaal 1,1 ton CO 2 Recycling 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 10/17

11 Als het staal uit de projecten verwijderd is, wordt dit direct getransporteerd naar een bedrijf dat het staal weer omsmelt. Er is een aanname gedaan dat het staal direct naar de hoogovens getransporteerd zal worden. CO 2 uitstoot transport materialen naar De Kok Staalbouw Vrachtwagen 137 ton 65 km 0,11 kg CO 2/tonkm* 7,8 ton CO 2 Totaal 7,8 ton CO 2 * Bron: Handboek CO2-Prestatieladder v2.2, pagina 68 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 11/17

12 5 Reductiemaatregelen Om een overzicht te geven van de totale CO 2 uitstoot van de keten wordt onderstaand een tabel en een taartdiagram gepresenteerd. Nu de CO 2 uitstoot over de gehele keten bekend is worden reductiedoelstellingen opgesteld om deze CO 2 uitstoot te reduceren. Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk Totalen Fase Totaal (ton CO2) Percentage Productie staal 149,3 14,79% Transport 7,5 0,75% Montage prefab elementen 19,2 1,90% Transport 1,5 0,15% Assemblage op het project 1,2 0,11% Gebruik en onderhoud 822,0 81,41% Demontage 1,2 0,11% Recyclen 7,8 0,78% Totaal 1.009,7 100,00% Tabel: Overzicht CO 2 uitstoot per schakel uit de keten (in ton CO 2). 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 12/17

13 Grafiek: Resultaat ketenanalyse staal 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 13/17

14 5.2 Reductiemaatregelen VBK Groep ziet zichzelf als een middenmotor wat betreft de emissie in scope 3. De mate van invloed binnen de keten is redelijk. Omdat VBK Groep veelal een coördinerende rol heeft is het wel mogelijk om eisen te stellen aan het leveranciers. Met het inzicht dat is verkregen met de ketenanalyse kan VBK Groep in het vervolg gerichter eisen stellen aan haar ketenpartners. De volgende reductiedoelstellingen zijn daarbij bepaald: - De grootste emissiebron, indien van toepassing, is het onderhoud van het staal. Deze wordt met name veroorzaakt door de korte levensduur van de lak. Bij de aanschaf van nieuwe metalen onderdelen gaat VBK Groep kijken naar andere mogelijkheden. Een voorbeeld kan zijn om te kiezen voor thermisch verzinken in plaats van aflakken. Thermisch verzonken elementen hebben een veel lagere onderhoudsfrequentie waardoor de totale uitstoot binnen de onderhoudsfase een stuk minder zal zijn. Een voorbeeld is onderstaand doorgerekend. - Een reductiemaatregel kan zijn het gebruiken van zuinigere vervoersmiddelen. Deze reductiemaatregel is niet doorgerekend omdat niet bekend is hoeveel zuiniger de transportmiddelen kunnen worden. Hiervoor zal verder onderzoek gedaan moeten worden in samenwerking met de ketenpartners. Het doorrekenen van deze maatregelen heeft als gevolg dat de footprint er als volgt uit komt te zien: CO 2 uitstoot onderhoud staal* De Gagel 137 ton 4,7 tco 2/ton* 643,9 ton CO 2 Totaal 643,9 ton CO 2 * Bron: Ketenanalyse Anton Constructiewerken conservering staal (bijlage 3) Totaal bij nieuwe footprint: Fase Totaal (ton CO2) Percentage Productie staal 149,3 17,96% Transport 7,5 0,91% Montage prefab elementen 19,2 2,31% Transport 1,5 0,18% Assemblage op het project 1,2 0,14% Gebruik en onderhoud 643,9 77,43% Demontage 1,2 0,14% Recyclen 7,8 0,94% Totaal 831,6 100,00% Tabel: Reductie CO 2 uitstoot per schakel uit de keten (in ton CO 2). 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 14/17

15 Grafiek: Resultaat na reductie onderhoud / gebruik. De opbouw van dit document is gebaseerd op de Corporate Value Chain (Scope 3) Standaard. Daarnaast is, waar nodig, de methodiek van de Product Accounting & Reporting Standard aangehouden (zie de onderstaande tabel). Corporate Value Chain (Scope 3) Standard H3. Business goals & Inventory design Product Accounting & Reporting Standard Ketenanalyse: H3. Business Goals Hoofdstuk 1 H4. Overview of Scope 3 emissions - Hoofdstuk 2 & Scope 3 analyse H5. Setting the Boundary H7. Boundary Setting Hoofdstuk 3 H6. Collecting Data H9. Collecting Data & Assessing Data Quality Hoofdstuk 4 H7. Allocating Emissions H8. Allocation Hoofdstuk 3 H8. Accounting for Supplier Emissions - Onderdeel implementatie van CO2-Prestatieladder niveau 5 H9. Setting a reduction target - Hoofdstuk 5 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 15/17

16 Colofon auteur(s) Martin Vos, Sem van der Schoor kenmerk Ketenanalyse staal datum 14 mei 2014 versie 1.0 status Definitief 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 16/17

17 Bijlagen Bijlage 1: Berekening bij ketenanalyse staal.xsl; Bijlage 2: Mourik ketenanalyse 2.pdf; Bijlage 3: ketenanalyse Anton Constructiewerken conservering staal.pdf 4.A.1_2 Ketenanalyse Staal in project De Gagel 17/17