.-----------;-..,...,.----- ------ ---- V T q 1 D J< Bedrijfskunde tij3 Technische Universiteit Eindhoven Rap portage~ Wetenschappelijk onderzoek 1989
FACULTEIT BEDRIJFSKUNDE - RAPPORTAGE WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1989
FACULTEIT BEDRIJFSKUNDE - RAPPORTAGE WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1989 INHOUDSOPGAVE ALGEMEEN Opzet Mutaties projecten Facultaire beleidsruimte Maatschappelijke dienstverlening Beleid t.a.v. 2e/3e geldstroom categorie-indeling van de wetenschappelijke output 6 8 9 1 0 11 12 KWANTITATIEVE OVERZICHTEN BDK-ONDERZOEK 1989 VF-onderzoek, per VF-programma/per vakgroep 14 Niet VF-onderzoek, per thema/per vakgroep 19 VF-onderzoek, per faculteit/per vakgroep 20 Niet VF-onderzoek, per faculteit/per vakgroep 20 Onderzoek totaal, per faculteit/per vakgroep 21 Onderzoek 2e geldstroom, in mj/wp, per vakgroep 22 Onderzoek 3e geldstroom, in kfl. 23 Doorstroomplaatsen facultaire resp. instellingsbeleidsruimte, per vakgroep 24 BESCHRIJVING VF-PROGRAMMA'S VF-PROGRAMMA BEHEERSINGSSYSTEMEN Algemeen Thema 1 - KBS/ORS-01 KBS-06 KBS-09 KBS-10 BE-01 ORS/T&A-02 ORS/BE-01 Thema 2 - KBS-03 Thema 3 - BISA/KBS-01 Analyse en ontwikkeling van beheersingssystemen Produktiebeheersing in ketens van produktievoorraadsystemen Kwantitatieve beheersing in klinieken van ziekenhuizen Produktiebeheersing in complexe produktieeenheden Produktiebeheersing in de procesgewijze fabricage Economische besturing van primaire processen Beheersing van Engineer-to-Order produktie in een multi- project omgeving Communicatie tussen verkoop en produktie Analyse en ontwikkeling van onderhoudsbeheersingssystemen Onderhoudsbeheersing Informatie t.b.v. produktie- en goederenstroombeheersing Informatiesystemen t. b.v. produktieautomatisering VF-PROGRAMMA WERK EN ORGANISATIE Algemeen Thema 1 - T&A- 12 T&A-13 T&A-14 T&A-15 Analyse en ontwerp van taken en werkplekken Processimulatie t.b.v. selectie en tra~ning van procesoperators De menselijke component van systeemfalen (Her)ontwerpprocedure voor informatiepresentatie op beeldscherm Monitorgedrag van operators 25 27 34 38 44 46 51 54 57 67 71 75 79 84 88-1 -
Thema 2 - T&A-06b T&A-09 T&A-10 OK-08 OK-11 OK-30 TPS-02 Analyse en ontwerp van vormen van produktie- en werkorganisatie Werkorganisatie en werkgedrag op verpleegafdelingen 92 Sociotechniek voor continue stroomproduktie (CSP) 94 Prestatie-indicatoren en prestatiesturingssystemen voor (interdependente) functies en afdelingen 100 Organisatie-ontwikkeling in de verpleegsector van algemene ziekenhuizen 106 Besturen en beheren binnen organisaties in de gezondheidszorg; toetsing aangewende middelen 108 Centralisatie, decentralisatie en unit-management 111 Optimale inrichting van produktiesystemen/ Produktiviteitsverhoging in de industrie 11 3 Informatie en organisatie 119 Thema 3 - BISA/T&A-01 Kantoororganisatie en automatisering T&A/BISA/ORS-01 Informatieverwerking bij beslissingsondersteunende systemen in de logistiek 121 VF-PROGRAMMA INFORMATIESYSTEMEN (Bdk/Wsk-I) Algemeen Thema 1 - BE-05 BISA-04 BISA-07 BISA-08 Thema 2 - BISA-02 BISA-05 BISA-06 Thema 3 - BISA-11 BISA-12 125 Ontwikkelingsmethoden Informatie-analyse in de kantooromgeving 129 Gestructureerd ontwikkelen van informatiesystemen en geautomatiseerde hulpmiddelen voor systeemontwikkeling (GOGIS) 131 Begroten van automatiseringsprojecten 137 Informatiebeleid en -planning 140 Gegevensmodellen en gegevensbanken Databases 142 Conceptuele communicatie 145 Computer Integrated Manufacturing (CIM) 147 Decision Support Systems Kennis- en expertsystemen 150 Generatieve stuklijsten 153 VF-PROGRAMMA ORGANISATIE EN BELEIDSVORMING ROND DE TECHNISCHE PRODUKTINNOVATIE Algemeen 157 Thema 1 - De marktintroductie en adoptie van industriele produkten BE-02 Industriele marketing 160 Thema 2 - Management van technische innovatieprocessen BE-04 Economische rechtvaardiging van investeringen in nieuwe technologie 167 OK- 23 Management van technische innovatieprocessen binnen de mogelijkheden en beperkingen van een (business-unit van een) industriele onderneming 169 OK-31 Design for Logistics 173 OK-32 Samenwerking tussen commercie en ontwikkeling bij produktinnovatie 175 OK- 33 Strategische produktinnovatie 177 OK- 34 Organisatie en management van produktinnovatie van medische hulpmiddelen 179 TPS-11/0K-23 Learning/Experience/Progress curve 181 TPS-12 Internati onalisatie van technische produktiesystemen 185-2 -
VF-PROGRAMMA ENERGIEBESPARING EN BOUWFYSISCH ONTWERPEN (BDK/Bwk) Thema: Produceren met minimaal energiegebruik TPS-06 Energie/Milieu-analyse - De energie-arme fabriek 187 BESCHRIJVING NIET VF-GEBONDEN THEMA'S VAKGROEP ORGANISATIEKUNDE Thema: Bestuur en beheer in onderneming en maatschappij OK-16 Material Management in de bouw 191 OK-24 Structurering eerstelijnszorg 194 OK-35 Kwaliteitsbeleid en organisatie 197 OK-36 Inrichting beheersingssystemen voor kwaliteitszorg en logistiek 199 - Thema: Strategievorming en technische innovatie OK-27 Preventieve doorlichting en strategische beleidsvorming 201 VAKGROEP OPERATIONELE RESEARCH EN STATISTIEK Thema : Kwantitatieve methoden in de bedrijfskunde ORS-01 Kwantitatieve economische methoden ORS-06 Statistische methoden ORS-07 Tijdreeksanalyse in financiele markten VAKGROEP TECHNISCHE PRODUKTIESYSTEMEN Thema: Onderzoek naar de relatieve prestatiekracht van TPS-08 technische.produktiesystemen Verloop van de performance <~ efficientie x effectiviteit) in de tijd, inclusief de finale produktiviteit van de gehele voortbrengings- en gebruiksketen TPS-11 Generieke Innovatieprocessen Integral Manufacturing Performance (IMP= efficiency x effectiveness) TPS-04 Energie/Milieu-analyse Produceren met minimaal energiegebruik TPS-09 Energie/Milieu-analyse Energie- en Milieumanagement TPS-10 Energie/Milieu-analyse Substitutie van produktiefactoren uitgaande van technische produktiefuncties TPS-05 International Industriele Produktie Optimale vormgeving van produktiesystemen 203 207 210 212 221 224 230 232 234 BESCHRIJVING NIET-VF, NIET THEMAGEBONDEN ONDERZOEK VAKGROEP BEDRIJFSECONOMIE Niet-projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 238 Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening 244 VAKGROEP BESTUURLIJKE INFORMATIESYSTEMEN EN AUTOMATISERING Niet-projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 249 Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening 251 VAKGROEP KWANITATIEVE ASPECTEN VAN BEHEERSINGSSYSTEMEN Niet- projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 254 Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening 257-3 -
VAKGROEP ORGANISATIEKUNDE Niet-projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 260 Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening 263 VAKGROEP OPERATIONELE RESEARCH EN STATISTIEK Niet-projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 265 Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening 266 VAKGROEP TECHNOLOGIE EN ARBEID Niet-themagebonden onderzoekprojecten Project T&A-11: Structurele oplossingen voor sociale dilemma's 270 Niet-projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 272 Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening 273 VAKGROEP TECHNISCHE PRODUKTIESYSTEMEN Niet-projectgebonden onderzoekresultaten/afstudeerverslagen 275 Overige wetenschappelijke activiteiten/ Maatschappelijke dienstverlening 278-4 -
Gebruikte afkortingen BE BISA KBS OK T&A TPS ZRP i.o. m. o.t.v. VF = vakgroep Bedrijfseconomie = vakgroep Bestuurlijke Informatiesystemen en Automatisering vakgroep Kwantitatieve Aspecten van Beheersingssystemen vakgroep Organisatiekunde = vakgroep Technologie en Arbeid = vakgroep Technische Produktiesystemen = Ziekenhuis Research Project = in overleg met = onder toezicht van = voorwaardelijke financiering - 5 -
FACULTEIT BEDRIJFSKUNDE - RAPPORTAGE WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1989 ALGEMEEN Ieder jaar worden onderzoekgegevens verzameld ten behoeve van het wetenschappelijk Verslag van de TUE en de Rapportage Wetenschappelijk Onderzoek Bedrijfskunde (verder te noemen Onderzoekrapportage). Verzameling en indiening van gegevens gebeurt volgens centrale richtlijnen, die voor alle w.o.-instellingen bindend zijn. Volgens deze richtlijnen wordt eerst een beschrijving gegeven van de voorwaardelijk gefinancierde (VF-)onderzoekprogramma's, gesplitst per thema, vervolgens van niet-vf-gebonden onderzoekthema's en tot slot van overig onderzoek, per vakgroep. De Onderzoekrapportage over het kalenderjaar 1989 heeft dezelfde indeling als het Wetenschappelijk Verslag. In de Onderzoekrapportage zijn per vakgroep tevens vermeld Overige wetenschappelijke activiteiten/maatschappelijke dienstverlening. De voorliggende Onderzoekrapportage heeft betrekking op het kalenderjaar 1989. In deze Onderzoekrapportage wordt gerapporteerd over vier VFprogramma's: Beheersingssystemen, gestart per 01.01.1983, omvang 7,5 fte w.p. Werk en Organisatie, gestart per 01.01.1984, omvang 7,2 fte w.p. Informatiesystemen, gestart per 01.01.1985, omvang voor Bdk 6,0 fte w.p. Produktinnovatie, gestart per 01.01.1987, omvang 4,5 fte w.p. Het VF-programma Informatiesystemen wordt uitgevoerd door de faculteiten Wsk/I en Bdk, die elk ca. 50% van de inzet in fte w.p. voor hun rekening nemen. Bdk levert verder een bijdrage in VF-programma's van de faculteiten 8 en Wsk/I: - de bijdrage aan het VF-programma Energiebesparing van Bouwkunde betreft het Sdk-project Produceren met minimaal energiegebruik/de energie-arme fabriek; omvang 1,4 fte w.p. - de bijdrage in het VF- programma Besliskunde en Stochastiek (Wsk/I) bedraagt 0,1 fte w.p. Deze bijdrage wordt gecompenseerd met het VFprogramma Beheersingssystemen. Er is geen afzonderlijke projectbeschrijving. De Onderzoekrapportage bevat verder een aantal kwantitatieve overzichten, waarin onder meer de onderzoekinspanning in mensjaren w.p. (een mensjaar w.p. = 1650 uren) en de onderzoekoutput zijn opgenomen. De volgende kwantitatieve overzichten zijn samengesteld: VF-onderzoek, per VF-programma/per vakgroep niet-vf- onderzoek, per thema/per vakgroep VF-onderzoek, per faculteit/per vakgroep niet-vf-onderzoek, per faculteit/per vakgroep Onderzoek totaal, per faculteit/per vakgroep Onderzoek 2e geldstroom, in mj/wp, per vakgroep Onderzoek 3e geldstroom, in kfl. Onderzoek 3e geldstroom, in mj/wp, per vakgroep Doorstroomplaatsen facultaire resp. instellingsbeleidsruimte, per vakgroep. - 6 -
In 1989 werd in de eerste geldstrooom 32,6 fte w.p. (incl. 1,0 fte o.b.p.) ingezet in VF-programma's. Daarmee werd de trend voortgezet, waarbij de werkelijke inzet in VFonderzoek aanmerkelijk groter is dan de vooraf overeengekomen inzet. Het B-deel bedroeg in 1989 24,0 fte w.p. De capaciteit besteed aan overige onderzoektaken bedroeg 7,1 fte w.p. Ook de inzet in onderzoek van capaciteit uit de 3e geldstroom is gestegen ten opzichte van 1988: in 1988 was dat 4,5; in 1989 9,5 fte w.p. Deze capaciteit is geheel ingezet in VF-programma's. De inzet t.b.v. onderzoek heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: jaar inzet t.b.v. onderzoek incl. 2e/3e geldstroom waarvan t.b.v. VF-programma's 1985 1986 1987 1988 1989 371 1 34,8 36,3 39, 1 49,2 20,9 22, 1 29,0 32,0 42, 1 De totale wetenschappelijke output ontwikkelde zich als volgt: dissertaties wetenschappelijke publikaties abstracts vakpublikaties overige produkten van wetenschappelijke activiteit afstudeerverslagen 1985 1986 1987 4 6 3 114 73 117 2 27 73 66 171 170 226 228 88 144 172 1988 6 77 17 139 306 180 1989 5 104 10 164 298 161 In het kader van de externe beoordeling van de bedrijfskunde-discipline zijn alle VF-programma's in 1989 positief beoordeeld door KIVI. De externe beoordeling van de hele bedrijfskunde-discipline is onderdeel van de nieuwe procedure voor de voorwaardelijke financiering. Daarin is de beoordeling vooraf per VF-programma vervallen. Het zwaartepunt ligt voortaan op de beoordeling achteraf van de bedrijfskunde-discipline. De taculteit Bedrijfskunde zal ook in de nieuwe situatie nieuwe thema's of wijzigingen in VF-programma's vooraf volgens de tot nu toe gehanteerde procedures en criteria blijven beoordelen. Dat wil zeggen dat door vakgroepen en VF-programmaleiders ingediende onderzoekplannen worden besproken en van advies voorzien door de Vaste Commissie voor de Wetenschapsbeoefening. Aan de hand van de onderzoekrapportage worden onderzoekresultaten jaarlijks door de VCW besproken. Aanvragen voor nieuwe promotieplaatsen worden ook in de VCW besproken; ze worden pas door de Faculteitsraad toegewezen indien de VCW een positief advies heeft uitgebracht. Vooruitlopend op de externe beoordeling van de bedrijfskunde-discipline door KIVI heeft Bdk al in 1987 het initiatief genomen om ieder VFprogramma circa een half jaar voor het aflopen daarvan door een panel - 7 -
van externe deskundigen te laten beoordelen. Beoordeling van VF Beheersingssystemen en VF-Werk en Organisatie heeft op deze manier al plaatsgevonden, resp. in 1987 en 1988, door panels van externe deskundigen, afkomstig van universitaire onderzoekinstituten en de industrie. Het VF-programma Informatiesystemen is in 1989 door zo'n panel beoordeeld. Voor de volgende ronde VF Z1Jn herziene programmabeschrijvingen voorbereid en voor interne bescherming bij de universiteitsraad ingediend. Bij de herformulering is rekening gehouden met de adviezen van KIVI en de 'eigen' beoordelingscommissies. Over nieuw te formuleren projecten, inzet van nieuwe vakgroepen, afstemming tussen VFprogramma's e.d. heeft tevoren intensief overleg plaatsgevonden tussen VF-programmaleiders; afspraken zijn gemaakt voor samenwerking en inzet van capaciteit. Rekening houdend met maatschappelijke en industriele ontwikkelingen zijn bij de herformulering van de VF-programma's o.a. de volgende nieuwe onderzoekthema's geformuleerd: Externe logistiek, Produktiebeheersing in dienstverlening, Informatiesystemen t.b.v. produktie en logistiek, Computer Integrated Manufacturing, Menskundige en organisatorische aspecten van automatisering. Het onderzoek van de faculteit concentreert zich rond Produktie en Logistiek. De vier VF-programma's zijn daarop gericht. Alle in de faculteit aanwezige disciplines leveren bijdragen op dit gebied; het multi-disciplinaire karakter van de VF-programma's komt daarin tot uitdrukking. In ieder VF- programma werken meer vakgroepen samen. Ook Z1Jn onderzoekprojecten tussen VF-programma's geformuleerd. Voorbeelden zijn o.a. de volgende projecten: ORS/T&A- 02 Beheersing van Engineer-to-Order produktie in een multiproject omgeving. Dit project is een samenwerking tussen: thema 1 : Analyse en ontwikkeling van beheersingssystemen van VF-Beheersingssystemen en thema 2 : Analyse en ontwerp van vormen van produktieen werkorganisatie van VF-Werk en Organisatie. ORS/BE- 01 Communicatie tussen verkoop en produktie. Dit project wordt onder thema 1, Analyse en ontwikkeling van beheersingssystemen, uitgevoerd in VF Beheersingssystemen, in samenwerking met VF Produktinnovatie. BISA/KBS-01 Informatiesystemen t.b.v. produktiebeheersing. Dit project wordt uitgevoerd in thema 3, Informatie t.b.v. produktie- en goederenstroombeheersing, van VF Beheersingssystemen; het heeft raakvlakken met VF Informatiesystemen. T&A/BISA/ORS-01 Informatieverwerking bij beslissingsondersteunende systemen in de logistiek. Dit project is onderdeel van thema 3, Informatie en organisatie, van VF- Werk en Organisatie. Het sluit aan bij VF-Informatiesystemen en VF-Beheersingssystemen. Nieuwe KBS-10 projecten zijn verder: Produktiebeheersing in de procesgew1jze fabricage, uitgevoerd in thema 1, Analyse en ontwikkeling van beheersingssystemen, van VF- Beheersingssystemen. - 8 -
BE-04 OK-31 OK-32 OK-33 OK-34 TPS-11/0K-23 TPS-12 OK-35 OK-36 Economische rechtvaardiging van investeringen in nieuwe technologie. Design for Logistics. Samenwerking tussen commercie en ontwikkeling. Strategische produktinnovatie. Organisatie en management van produktinnovatie van medische hulpmiddelen. Learning/experience/progress curve Internationalisatie van technische produktiesystemen. Deze projecten zijn onderdeel van VF-Produktinnovatie. Kwaliteitsbeleid en organisatie. Inrichting beheersingssystemen voor kwaliteitszorg en logistiek, die worden uitgevoerd in het kader van het onderzoekthema Bestuur en beheer in onderneming en maatschappij van de vakgroep Organisatiekunde. In 1989 zijn de volgende projecten beeindigd: T&A-08 Meetkamer-ergonomie (thema 1, VF-Werk en Organisatie). Het onderzoek heeft al in 1988 geleid tot de formulering van 3 nieuwe projecten. T&A-06c Analyse en antwerp van taakgroepen (thema 2 in VF-Werk en Organisatie). OK-19 Besturen en beheren binnen organisaties in de gezondheidszorg (thema 2 in VF-Werk en Organisatie). Deze beide projecten zijn afgesloten als gevolg van het vertrek van de onderzoekers. BE-03 Strategie en financiering in relatie tot innovatieprocessen (thema 2 in VF-Werk en Organisatie) dat is gesplitst in BE-04 Economische rechtvaardiging van investeringen in nieuwe technologie en OK-33 Strategische produktinnovatie. BISA-10 Beheersen van operationele informatiesystemen (thema 1 van VF-Informatiesystemen), na de promotie van de onderzoeker. Facultaire beleidsruimte De faculteit wil jonge onderzoekers in de gelegenheid stellen zich verder te bekwamen in het onderzoek. Met name onder de 'eigen' Bdkingenieurs wordt actief geworven naar promotie-aio's. De faculteit had in 1989 een beleidsruimte van 16 aio-plaatsen. Dankzij actieve werving onder uitstekende afstudeerders waren per eind 1989 22 aio's/promovendi bij de faculteit benoemd. Een aio-plaats is nog vakant, maar die zal begin maart bezet worden. De inzet van jonge onderzoekers op tijdelijke plaatsen is van groat belang voor de vernieuwing van het onderzoek. Om die reden zal de beleidsruimte voor aio-onderzoekers geleidelijk blijven groeien (in 1989 tot 19). Het werkelijke aantal aio's kan grater zijn dan het aantal formatieplaatsen aio's, wegens deeltijd-aanstellingen of medefinanciering door derden. A.i.o.-plaatsen worden bij voorkeur toegekend aan projecten in VFprogramma's. Toewijzing gebeurt door de Faculteitsraad, op advies van de Vaste Commissie voor Wetenschapsbeoefening. Bij de beoordeling hanteert de VCW criteria die betrekking hebben op formele aspecten, wetenschappelijke kwaliteit en relevantie, bedrijfskundige relevantie en haalbaarheid van het vastgestelde onderzoek. De nieuwe plaatsen voor 1990 zijn intussen toegewezen. - 9 -
Een aantal daarvan zal worden omgezet in 2e geldstroomaanvragen voor 1991; indien deze aanvragen worden gehonoreerd kan het aantal promotieaoi's extra worden uitgebreid. Omdat in sommige vakgroepen de grens van de begeleidingscapaciteit wordt bereikt kan het aantal aio's niet veel verder meer groeien. In 1986 is op initiatief van de Vaste Commissie voor de Wetenschapsbeoefening een 'Onderzoekersopleiding nieuwe stijl' uitgewerkt, waarin aktiepunten zijn opgenomen die een succesvolle afwikkeling van het promotie-onderzoek moeten bevorderen. O.a. zijn daarin regels opgenomen die leiden tot versterking van de onderwijscomponent en van de band met het bedrijfsleven. Door de faculteiten bedrijfskunde is een gezamenlijke cursus onderzoekmethodologie voorbereid. De cursus is in 1989 voor de eerste maal gegeven; deelname door nieuwe aio's is door het faculteitsbestuur Bdk-TUE verplicht gesteld. Intussen is het initiatief genomen voor 3 nieuwe aio-cursussen. Aansluiting zal ook worden gezocht bij bestaande aio-netwerken. De bestaande en nieuwe aio-cursussen van de Bdk-faculteiten vormen de eerste stap in de ontwikkeling van een Bdk-aio-netwerk. In verband met de opleiding van promovendi zijn ook contacten gelegd met de European Institute for Advanced Studies in Management (EIASM) in Brussel, i.v.m. een mogelijk Europees netwerk. Overzicht van tijdelijk wetenschappelijk personeeel (ltd/aio) per 31. 12. 1989 (verdeeld over de vakgroepen) VAK GROEP TOTAAL AANTAL PLAATSEN BEZETTE PLAATSEN ltd/toeg. aio onderz. WAARVAN IN VF-PROGRAMMA'S BE BISA KBS OK ORS T&A TPS 2,9 3,5 4,0 1 '9 3,0 3,0 2,0* 1 '0 1 '0 0,9 1 '9 3,5 3,0 1 '0 3,0 2,0 2,0 2,9 3,5 4,0 1 '9 3,0 2,0 2,0 20,3 2,9 16,4 19,3 * 1,0 ingezet in VF-programma van de Faculteit Bouwkunde. Maatschappelijke dienstverlening De maatschappelijke dienstverlening door de faculteit bestaat met name uit Steun aan bedrijven/instellingen via: * Adviezen door onderzoekgroepen en individuele onderzoekers * contract-onderzoek * stages en afstudeeropdrachten * adviezen van de bedrijfskundewinkel - Vervulling van diverse maatschappelijke funkties door de staf van de faculteit. - 10 -
Kennisoverdracht vindt plaats door verspreiding van onderzoekresultaten door: boeken en publikaties bilaterale contacten met onderzoekers in binnen- en buitenland aanbieding en presentatie van papers, deelname aan wetenschappelijke congressen e.d. lidmaatschap van wetenschappelijke en beroepsverenigingen lezingen en workshops. Beleid t.a.v. 2e/3e geldstroom De faculteit heeft tot nu toe slechts een onderzoeker toegewezen gekregen uit de 2e geldstroom. Deze is in 1989 gepromoveerd. In 1989 zijn de aktiviteiten ter verkrijging van middelen uit de 2e geldstroom opnieuw geintensiveerd. Er zijn 5 aanvragen ingediend bij NWO en STW. Alle aanvragen zijn A-geclassificeerd; een daarvan is gehonoreerd met een promotieplaats, die m.i.v. 01.10.1990 bezet mag worden. Aio-projecten die door de VCW positief zijn beoordeeld zullen voortaan zoveel mogelijk tevens worden ingediend bij een 2e geldstroomorganisatie. 3e geldstroom. Tot nu toe is vooral prioriteit gegeven aan werving van 3e geldstroomfondsen. De omvang van de 3e geldstroom zal voor bedrijfskundig onderzoek relatief groot blijven en is in 1989 opnieuw gegroeid. Vrijwel iedere vakgroep van de faculteit werft middelen uit de derde geldstroom (contractresearch). Ook aanbieding van materiele en personele middelen 'in natura' vergroot de 3e geldstroom. De verwachting is dat deze vorm van financiering in de komende jaren nog verder zal groeien. Pogingen om aansluiting te verkrijgen bij landelijke stimuleringsprogramma's hebben in 1989 geleid tot een bijdrage in het kader van het Stimuleringsplan Technologie, Arbeid en Organisatie en medewerking aan een EEG-ESPRIT-programma. Naast de meer traditionele contractvormen worden ook andere mogelijkheden benut en verkend, bijv. sponsoring van langer lopende onderzoekprojecten door bedrijven, schenkingen van apparatuur, vergoeding van reis-/verblijfkosten van a.i.o. 's Ook door inzet van afstudeerders bij contractresearch wordt verdere uitbreiding van de 3e geldstroommiddelen beoogd. De Vaste Commissie voor de Wetenschapsbeoefening mei 1989-11 -
FACULTEIT BEDRIJFSKUNDE - RAPPORTAGE WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1989 Categorie-indelinq van de wetenschappelijke output a. Dissertatie 1. Promotie bij eigen instelling, intern voorbereid; 2. Promotie bij eigen instelling, extern voorbereid; 3. Promotie elders (instelling vermelden), intern bereid. b. Wetenschappelijke publikatie - (Hoofdstuk of artikel in een) boek uitgegeven door een (inter) nationaal vooraanstaand wetenschappelijk uitgever. - Origineel artikel voortvloeiend uit eigen wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in (inter)nationaal wetenschappelijk tijdschrift met in principe "referee-systeem". - Extern rapport, vergelijkbaar met wetenschappelijke publikaties (aantoonbare wetenschappelijke status b.v. blijkend uit aanwezigheid van over publikatie beslissende, gezaghebbende referenten). - Extern rapport vergelijkbaar met wetenschappelijke publikaties en in opdracht van met name genoemde derden vervaardigd; ook voor deze categorie van publikatie is bibliografische naspeurbaarheid wenselijk, doch niet in alle gevallen mogelijk). Congrespaper en conferentiebijdrage, mits gepubliceerd in proceedings of soortgelijke publikatievormen. - Inaugurale rede, afscheidscollege. c. Abstract - Samenvatting van een artikel, voordracht of casu1stische mededeling op (inter)nationale wetenschappelijke bijeenkomst, gepubliceerd in tijdsschrift of congresuitgave. d. Vakpublikatie - Bijdrage aan encyclopedie, boekbespreking, commentaar, schoolboek. - Origineel artikel of mededeling voortvloeiend uit eigen wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in vaktijdschrift, al dan niet betrekking hebbend op eigen vakgebied. - Artikel in meer algemeen georienteerd of populair-wetenschappelijk tijdschrift (of tijdschrift van beroepsvereniging, Intermediair) met uitzondering van dag- en weekbladen, tenzij het gaat om een (eenmalige) bijdrage van meer dan circa 2000 woorden. - Overzichtartikel, klinische les, beschouwing, caput, referaat. - Overige bibliografisch naspeurbare rapporten. e. Overige produkten van wetenschappelijke activiteit - Voordrachten, conferentiebijdragen en congrespapers, posterpresentaties, e.d. voorzover niet gepubliceerd in proceedings of dergelijke. - Rapport over onderzoekwerkzaamheden (intern rapport of eigen uitgaven niet opgenomen in boek of erkend tijdschrift), afstudeerverslagen. - Overige informatiedragers, zoals audio-visuele media, ontwikkelde produkten etc. voorzover deze extern zijn uitgedragen. - 12 -
f. Overige wetenschappelijke activiteiten - Redactielidrnaatschappen van wetenschappelijke tijdschriften of daarvoor optreden als referent; lidrnaatschappen van wetenschappelijke adviescolleges, commissies enz. - Postacademisch onderwijs, gastcolleges; - Collegedictaten, syllabi, leerboeken e.d. g. Maatschappelijke dienstverlening - Ondersteuning van andere faculteiten, instellingen, bedrijven of instanties bij het oplossen van problemen. - Activiteiten gericht op wetenschapstoepassing en innovatiebevordering. - 13 -
Tabel I :Kwantitatief overzicht voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Titel VF-Programma :Beheersingssystemen Identificatienummer :TUE-BDK-101.83.33 ( 136) Onderwerpontsluiting:- ISN: 3310, 1207, 3304, 5311 - ZWO :T. 120, T.130, 5.190, P.160, P.17D - NABS:N.048, N.071, N.083 Vak- I onderzoekinspanning (mje/wp)l wetenschappelijke output I groe p I ------- ---------------------1 ----------------------------------------------1 lgeldstromen: Totaal I dissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+-2+3 I I II III publ. stracts publ. trooi prod. I ------1----------------------------1 ---------------------------------------------- BE I 1. 2 1. 9 3. 1 I B 3 18 I I BISA I 1.3 0.8 2.1 I 2 3 I I KBS I 8.1 0.6 8. 7 I 15 27 37 I I OK I 0.0 I I I DRS I 3.5*) 1.8 5.31 2 3 21 11 I I T&A I 0.0 0.0 I I I TPS I 0. 0 I ------1 ----------------------------1 ---------------------------------------------- Totaall 14. 1 **)0. 0 50, 19.2 I 3 0 0 28 51 0 69 I ===========~============================================= = ========================== *) incl. 0,4 mje obp ondersteuning **) waarvan 0. 1 mje wp in VF-programma Besliskunde en stochastiek (Wsk+I). Tabellen Wetenschappelijk Vers lag 1989-14 -
Tabel I :Kwantitatief overzicht voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Titel VF-Programma :Werk en organisatie Identificatienummer :TUE-BDK-102.84. 33 Onderwerpontsluiting:- ISN :3310, 5311, 6109, 3304 - ZWO : T. 110, T. 120, T. 130, S. 260, S. 190 - NABS:N.O?D, N.083, N.D84, N.D8? Vak- I onderzoekinspanning (mje/wp)l wetenschappelijke output I groe p I ----------------------------1 ----------------------------------------------I lgeldstromen: Totaal ldissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III publ. stracts publ. trooi prod. I ------1 ----------------------------1 ----------------------------------------------1 BE I 0.0 I I I I I BISA I 0. 8 0. 8 I I I I I KBS I 0. 0 I I I I I OK I 0. 3 0. 8 1. 1 I 2 2 I I I I DRS I 0. 1 0. 1 I I I I I T &A I 5.? *) 2. 1?. B I 23 8 16 64 I I I I TPS I 0. 2 0. 2 I 4 8 I ------1 ----------------------------1 ----------------------------------------------1 Totaall 7.1 0.0 2.9 10.0 I 0 0 0 27 8 18 0 74 I =================================================================================~=: *) Inclusief 0,2 mje obp. Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989-15 -
Tabel I :Kwantitatief overzicht voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Titel VF-Programma :Informatiesystemen Identificatienummer :TUE-Inf-302.85.26 Onderwerpontsluiting:- ISN :1203, 1207, 3304 - ZWO :P.160, P.170, S. 190 - NABS:N.076, N.083 Vak- I onderzoekinspanning ( mje/wp) I wetenschappel ijke output I groe p I ----------------------------1 ------.,----------------------------------------1 lgeldstromen: Totaal I dissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III publ. stracts publ. trooi prod. I --- --1----------------------------1 ---------------------------------------------- BE 0.4 0.4 I 3 BISA 6. 2 *) KBS OK DRS T&A TPS 1. 5 I 7. 7 I I o.o I I o.o I I o.o I I o.o I I 0.0 I 2 16 22 64 ------1 ----------------------------1 ----------------------------------------------1 Totaall 6.6 0.0 1.5 8.1 I o 2 19 23 o 65 I ==~~======;====================================================:==================== ;} ) Inclusief 0,4 OBP I I Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989-16 -
Tabel I : Kwantitatief overzic ht voorwaardelijk gefinancierd onderzoe k Titel VF - Programma : Produc tinnovatie Identificatienummer :TUE-BDK-103.87. 33 Onderwerpontsluiting:- ISN :5311 - zwo : s. 190 - NABS : N.071, N.083 Vak- I onderzoekinspanning (mje/wp)l wetenschappelijke output I groep I ----------------------------1 ----------------------------- ------------ -----1 lgeldstromen: Totaal ldissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III publ. stracts publ. trooi prod. I ------1----------------------------1 ----------------------------------------------1 BE I 1.5 1.5 I I I BISA I 0.0 I I I KBS I 0. 0 I I I OK I 2. 4 2. 4 I I I DRS I 0.0 I I I T&A I 0.0 I I I TPS I 0. 6 0. 6 I ------1 ----------------------------1 Totaa l l 4.5 0. 0 0.0 4.5 I 12 9 19 I I 4 2 I I I I I I 1 2 I ----------------------------------------------1 o o 16 o 1 1 o 23 I == == == = ====== ===~ ===== ===== ======= ==== ======= ==== ======= == = ====== = = = == = ==== = ==== = == = Tabellen Wetenschappelijk Ve rslag 1989-17 -
Tabel I :Kwantitatief overzicht voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Titel VF-Programma :Energiebesparing en bouwfysisch ontwerpen Identificatienummer :TUE-BOU-102.84.28 OndPrwerpontsluiting:- ISN :3308 - ZWO :P.180, T.2?0 - NABS:N.022, N.034, N.055, N.219 VaK- londerzoekinspanning (mje/wp)l wetenschappelijke output I g roep I ----------------------------1 ----------------------------------------------I lgeldstromen: Totaal I dissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III publ. stracts publ. trooi prod. I ------1 ---------------------------- ----------------------------------------------1 BE 0.0 I I BISA 0.0 I I KBS 0.0 I I I I I I T&A 0.0 I I 2 2 I ----------------------------------------------1 o o o o o 2 o 2 I ==================================================================================== OK 0.0 DRS 0.0 TPS 0.3 0.3 ------1 ----------------------------1 Totaall 0.3 0.0 0.0 0.3 I Tabellen WetenschappelijK Verslag 1989-18 -
Tabel II: Kwantitatief overzicht onderzoekthema's (niet-voorwaardelijk gefinancierd onderzoek) Thema Vak- :OnC:erwerpontsluiting:onderzoekinspanning (nde/wp): wetenschappelijke output groep: ---------------------------- ------------------------------------------ : ISN ZWO N~BS :geldstroorn Totaal :dissertaties wet. ab- vak- oc- O'<. le 2e 3e l+2+3 : II Ill publ.stracts publ.trooi prod.: -----------:--------------------:----------------------------: ------------------------------------------,' 1. 01 OK 5311 S.190 N.083 0.6!) 0.6 P.160 1. 02 OK 5311 S.190 N.071 0.2 0.2 P.160 ~1. 083 1. 03 DRS 1207 P.160 N.070 1.4 H) 1.4 8 11 1209 N.083 1. 04 TPS 3310 T.120 N.055 4.6 4.6 4 7 3322 T.130 N. 071 5310 T.140 N. 072 5.190 1. 05 BE 0.0 6 58 BISA 0.0 8 19 KBS 0.3 0.3,J " 4 '17 LJ OK 0.0 T 1 49 " DRS 0.0 20 na 0.0 11 TPS 0.0 8 28 ----------- --------------------:---------------------------- ------------------------------------------ Totaal 7.1 0.0 0.0 7.1 : 0 0 0 14 0 59 0 226 : ----------------------------' ------------------------------------------,----------------------------. ------------------------------------------. *) Inclusief 0,1 mje obp **) Inclusief 0,1 mje obp Legenda behorende bij tabel II: aanduiding thema's Code Thema-aanduiding 1.01 Bestuur en beheer in onderneming en maatschappij 1.02 Strategievorming en technische innovatie 1.03 Kwantitatieve methoden in de bedrijfskunde 1.04 Onderzoek naar de relatieve prestatiekracht van technische productiesystemen 1.05 Onderzoekresultaten, niet VF-, niet themagebonden Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989-19 -
Tabel III-1: Kwantitatief overzicht voorwaardelijk gefinancierd onderzoek gerubriceerd per vakgroep Vak- I onderzoekinspanning (mje/wp)l wetenschappelijke output I groep I ----------------------------1 ----------------------------------------------1 lgeldstromen: Totaal ldissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III pub!. stracts pub!. trooi prod. I ------1---------------------------- ----------------------------------------------1 BE I 3. 1 D. 0 1. 9 5. D D 0 23 0 13 0 38 I I I BISA I 8.3 0.0 2.3 10.6 2 0 2 18 22 0 6? I I I KBS I 8. 1 0. 0 0. 6 B.? 0 0 0 15 2? 0 3? I I I OK I 2.? 0. 0 0. B 3. 5 0 0 0 4 0 3 D 4 I I I DRS I 3.6 0.0 1.8 5.4 2 0 0 3 0 21 0 11 I I I T &A I 5.? 0. 0 2. 1?. 8 0 0 0 23 8 16 0 64 I I I TPS I 1. 1 0. 0 0. 0 1. 1 0 0 0 4 0 3 0 12 I ------1 ----------------------------1 ----------------------------------------------1 Totaall 32.6 0.0 9.5 42.1 I 5 0 2 90 10 105 0 233 I =========~======================================================================3:== In deze tabel zijn de gegevens verwerkt van de VF-programma's die bij Wiskunde en Informatica (TUE-INF 302. 85.26) en Bouwkunde (TUE-BDU 102.84.28) zijn opgenomen. Tabel III-2: Kwantitatief overzicht niet-voorwaardelijk gefinancierd onderzoek gerubriceerd per vakgroep Vak - londerzoekinspanning (mje/wp)l wetenschappelijke output I groep 1----------------------------1 ----------------------------------------------1 I geldstromen: Totaal ldissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III pub!. s tracts pub!. trooi prod. I ------1 ----------------------------1 ----------------------------------------------1 BE I D. D 0. D D. D 0. 0 I D D D D 6 D 58 I I I I BISA I 0. 0 0.0 0.0 0. 0 I 0 0 0 0 0 B 0 19 I I I I KBS I 0. 3 0. 0 0. 0 0. 3 I 0 0 0 5 0 4 0 23 I I I I OK I D. 8 0. 0 D. D 0. 8 I D D 0 3 0 D 49 I I I I DRS I 1. 4 0. 0 D. 0 1. 4 I 0 0 0 0 9 0 31 I I I I T &A I D. 0 D. 0 0. 0 0. 0 I 0 0 0 0 0 0 0 11 I I I I TPS I 4. 6 0. D D. D 4. 6 I D D 0 4 0 31 0 35 I ------1----------------------------1 ----------------------------------------------1 Totaall?.1 0.0 0.0?.1 I 0 0 0 14 0 59 0 226 I ========================================================================= =========== Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989-20 -
label III-3: Kwantitatief overzicht totaal onderzoek gerubriceerd per vakgroep Vak- I onderzoekinspanning ( mje/wp) I wetenschappelijke output I groe p I ----------------------------1 ----------------------------------------------1 lgeldstromen: Totaal ldissertaties wet. ab- vak- oc- overigel I 1e 2e 3e 1+2+3 I I II III publ. stracts publ. trooi prod. I ------ ----------------------------1 ----------------------------------------------1 BE 3. 1 0. 0 1. 9 5. 0 I 0 0 24 0 19 0 96 I I I BISA 8.3 0.0 2.3 10.6 I 2 0 2 18 30 0 86 I I I KBS 8. 4 0. 0 0. 6 9. 0 I 0 0 0 20 31 0 60 I I I OK 3. 5 0. 0 0. 8 4. 3 I 0 0 0 7 0 4 0 53 I I I DRS 5. 0 0. 0 1. 8 6. 8 I 2 0 0 4 0 30 0 42 I I I T&A 5. 7 0. 0 2. 1 7. 8 I 0 0 0 23 8 16 0 75 I I I TPS I 5.7 0.0 0.0 5.7 I 0 0 0 8 0 34 0 47 I ------1 ----------------------------1 ----------------------------------------------1 Totaall 39.7 0.0 9.5 49.2 I 5 0 2 104 10 164 0 459 I m======:=======:=z============================~==============~========~============= Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989-21 -
Tabel IV: Specificatie onderzoekinspanning tweede geldstroom in mje/wp. Vakgroep IWP 2 in dienst WP 2 in dienst Totaal WP 2 Omvang onderzoek I van de TUE van NWO, etc. In spanning WP 2 ----------1 ------------------------------------------------------------- 8[ I o I BISA 0 KBS 0 OK 0 DRS 0 T&A 0 TPS 0 Totaa 1 BDKI 0 0 0 0 I ============================================================= Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989-22 -
label V-1 : Derde geldstroom (omzet axel. BlW) Globale indicatie van "derden";(contractpartners, resp. instanties aan wie maatschappelijke diensten warden verleend) "Derden" I bedragen xi I f 1. ooo, --1 ------------------------------------------------------------1 ----------1 Ministerie van Economische Zaken I I Ministerie van Volkshuisvesting en Auimtelijke Ordening I I Overige Ministeries: I I -Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen I 3. 0 I I I Aijksdiensten I 1. 2 I Provincials instellingen I I Gemeentelijke instellingen I I Semie-overheids instellingen I I Universiteiten I 38.9 I Particuliere non-profit organisaties I 123.5 I Bedrijfsleven I 691. 9 I Europese Gemeenschap I 261.3 I I I Andere: I o. 5 I I ----------1 I 1120. 3 I lotaal I ==========I I I mje obp ten laste van derden I nihil I percentage personele kosten van totale kosten I + 94 I aantal contracten I 49. o I label V-2: Specificatie onderzoekinspanning derde geldstroom in mje/wp Vakgroep IWP 3 in dienst WP 3 in dienst lotaal WP 3 Omvang onderzoek I van de lue van derden Inspanning WP 3 ----------1 ------------------- ------------------------------------------ BE I 1. 0 1. 3 2. 3 1. 9 I BISA I 0. 9 1.9 2.8 2.3 I KBS I 0. 7 0. 7 0. 6 I OK I 1. 0 1. 0 0. 8 I DRS I 1.5 0.5 2.0 1.8 I T&A I 1.0 1.4 2.4 2.1 I lps I 0.0 0.0 --------- -1 --- ---------------------------------------------------------- lotaal BDKI 5.4 5.8 11.2 9.5 ============~================================================ labellen Weten9chappelijk Ver9la~ 1989-23 -
Tabel VI: Tijdelijk wetenschappelijk personeel (LTD/aio); peildatum 31-12-1989 Vakgroep Totaal aan- I Bezette plaatsen Vacatures, tal plaatsenl incl. lopendel I LTD AID sollici tatie I I I procedures I -------------- ------------1 ------------ ------------ ------------- BE 2.9 I 2.9 I 8 I SA 4. 5 I 4. 5 I KBS 4.0 I 1.0 3.0 I OK 1. 9 I 1. D D. 9 I DRS 3.0 I 3.0 I T&A 3.0 I 2.0 1.0 I TPS 2.0 I 2.0 -------------- -------------1------------ ------------1--------------1 Totaal BDK I 21.3 I 1.0 I 18.4 I 1.9 I 1=======================================================1 Tabellen Wetenschappelijk Verslag 1989 - ~4 -
BESCHRIJVING VF-PROGRAMMA'S PER PROGRAMMA
VF-PROGRAMMA BEHEERSINGSSYSTEMEN Algemeen Elk bedrijf en elke organisatie heeft een primaire functie bestaande uit het leveren van een pakket produkten of diensten met een zekere waarde (marktwaarde en/of maatschappelijke waarde). Het proces van voortbrenging van dit pakket noemen we het primaire proces. Met betrekking tot het primaire proces onderscheiden we de volgende activiteiten: 1. Nader vaststellen van het primaire proces 2. Ontwerpen van het primaire proces 3. Aangaan van leververplichtingen (verkoop/marketing) 4. Beheersing van het voortbrengingsproces 5. Instandhouden primaire proces 6. Verwerving produktiemiddelen. Deze activiteiten zijn ingebed in een organisatie-infrastructuur die, net als de aard van de primaire functie zelf, slechts op lange termijn wijzigt. De onderzoektaakstelling van dit programma is geconcentreerd rond de beheersing en instandhouding van het primaire proces. Het gaat daarbij vooral om organisaties waarbij het primaire proces een industrieel produktieproces is, produktiebedrijven dus. Daarnaast zijn er in andere organisaties (banken, ziekenhuizen, handelsbedrijven) primaire processen, die qua beheersingsproblematiek vergelijkbaar zijn met industriele produktieprocessen. Van deze organisaties vallen alleen de ziekenhuizen binnen het gebied van onderzoek. De faculteit Bedrijfskunde heeft een lange onderzoektraditie op dit gebied. En het leidt wederzijds tot verdieping na te gaan in hoeverre de inzichten voor wat betreft produktiebedrijven kunnen worden vertaald naar ziekenhuizen. Binnen dit programma zijn de volgende drie thema's van onderzoek te onderscheiden: 1) Analyse en ontwikkeling van beheersingssystemen. Hierbij gaat het om het in gang zetten en houden van het primaire proces, afgestemd op verkoopmogelijkheden, rekening houdend met kosten, binnen het op lange termijn vastliggende strategische beleid van de organisatie en binnen de bestaande organisatiestructuur. 2) Analyse en ontwikkeling van onderhoudsbeheersingssystemen. De aard van dit onderzoek is nauw verwant aan de aard van het onderzoek van het eerste thema. Hier echter wordt het proces niet afgestemd op klantenvraag, maar op onderhoudsbehoefte. 3) Informatie ten behoeve van produktie- en goederenstroombeheersing. Voor beheersing is informatie nodig. De wijze van beheersing bepaalt welke informatie er nodig is. Omgekeerd creeert de beschikbaarheid van informatie grenzen voor de mogelijkheden tot beheersing. Het derde thema van onderzoek heeft betrekking op de relaties tussen beheersingssysteem en informatiesysteem en op de ontwikkeling van informatiesystemen ten behoeve van de beheersing. Binnen elk thema lopen een of meer deelprojecten. Het beleid binnen de werkgroep "Beheersing primaire proces" is erop gericht de resultaten van de verschillende projecten naar elkaar vertaalbaar te maken. Dit om het mogelijk te maken bij elkaars onderzoek aan te sluiten en er - 25 -
eventueel op voort te bouwen. Problemen van vertaalbaarheid kunnen er o.a. zijn tussen de Operationele-Research-georienteerde, de Bedrijfseconomie-georienteerde en de Bedrijfsinformatica-georienteerde onderzoekbijdragen. In een aantal reeds lopende projecten wordt gepoogd de verschillende benaderingen aan elkaar te relateren. De grens wat dit betreft mag overigens niet liggen bij de grens van het VF-programma. Met elk van de andere drie VF-programma's binnen de faculteit Bedrijfskunde bestaan er nauwe relaties: - Met VF-Informatiesystemen bestaat er een nauwe relatie t.a.v. het thema Informatie t.b.v. produktie- en goederenstroombeheersing. De grens tussen de twee VF-programma's loopt tamelijk arbitrair door dit thema. Het thema wordt gecoordineerd vanuit beide VF-programma's. - Binnen VF-Werk en Organisatie gaat het m.n. om de inrichting van het primaire proces. Een belangrijk criterium daarbij is beheersbaarheid en flexibiliteit. Daaraan wordt vanuit beide VF-progamma's aandacht gegeven. Heel expliciet gebeurt dat in het project: Beheersing van Engineer-to-Order Produktie in een multi-project omgeving (ORS/T&A- 01). Dat project wordt gecoordineerd vanuit beide VF- programma's. Daarnaast is het zo dat beheersingsconcepten ook weer leiden tot beheersingstaken en functies. Tussen de drie VF-programma's: Beheersing, Werk en Organisatie en Informatiesystemen is een onderzoekproject gestart m.b.t.: informatieverwerking bij beslissingsondersteunende systemen in de logistiek (T&A/BISA/ORS-01). - Een belangrijk stuk van het primaire proces is verkoop. Verkoop is nauw gerelateerd aan marketing. Marketing maakt deel uit van VF-Produktinnovatie. Op de grens van beide VF-programma's is een onderzoekproject gestart m.b.t. de verhouding tussen verkoop en produktie (ORS/BE-01). De projecten worden hierna beschreven. Algemeen geldt dat steeds gepoogd wordt een zeker evenwicht te bewaren tussen direkt praktijkgeorienteerd onderzoek en meer conceptueel en stuctureel onderzoek dat pas op wat langere termijn van belang kan worden voor de praktijk. In 1989 is het VF-programma beoordeeld door het KIVI. De conclusie was dat het geed onderzoek is, dat zeker voortgezet meet worden. De aanvraag voor verlenging van het VF-programma i s inmiddels geformuleerd. Er worden enige uitbreidingen en aanpassingen beoogd. En de themastructuur wordt aangepast. - 26 -
VF-PROGRAMMA BEHEERSINGSSYSTEMEN THEMA 1: Analyse en ontwikkeling van beheersingssystemen PROJECT KBS-ORS-01: Produktiebeheersing in ketens van produktievoorraadsystemen DEELNEMENDE VAKGROEPEN: Bestuurlijke Informatiesystemen en Automatisering Kwantitatieve Aspekten van Beheersingssystemen Operationele Research en Statistiek AANVANG: 1982 EINDE: onbepaald NAAM VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELATIES: - Prof.dr. J. Wijngaard (projectleider) - Prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand - Prof.dr. ir. J.C. Wortmann - Dr. K. van Donselaar o.t.v. prof.dr. J. Wijngaard - Ir. P.P.J. Durlinger Dr.ir. S.D.P. Flapper o.t.v. prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand i. o.m. prof.dr. J. Wijngaard - Ir. P.M.J. Giesberts o.t.v. prof.dr. J. Wijngaard - Ir. F.A.W. Wester Dr.ir. B. van der Veen Dr.ir. E.G.F. van Winkel o.t. v. prof.dr. J. Wijngaard i.o.m. prof.dr. J. Wijngaard i.o.m. prof.dr. J. Wijngaard KORTE OMSCHRIJVING VAN HET ONDERZOEK: Het gaat in dit onderzoek om de beheersing van de produktie van complexe produkten in meerdere fasen. Bij dergelijke beheersingssituaties zijn er interacties en samenhangen tussen produkten, produktiecapaciteiten, uitgangsmaterialen en afleververplichtingen. Een belangrijk ontwerpkader voor de beheersing van een dergelijk proces staat bekend onder de naam Manufacturing Resources Planning (ook wel MRP-II). Er wordt in dit project gewerkt aan een algemener ontwerpkader, waarin het MRP-II kader ingebed kan worden, maar waarbinnen ook plaats is voor andere aanpakken. Vanuit een dergelijk kader kunnen de verschillende beheersingsfunkties worden geformuleerd en kan de behoefte aan beslissingsondersteunende systemen en modellen worden onderzocht. Wat dit laatste betreft wordt er vooral veel aandacht besteed aan capaciteitsgeorienteerde modellen en systemen. AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: De gebrekkige structuur van de beschikbare ontwerpkaders. De moeilijkheid om capaciteitsrestricties op de juiste manier in een MRPbenadering te verwerken. - 27 -
SAMENWERKINGSVERBANDEN: Er wordt veel met bedrijven samengewerkt. Belangrijke contacten Z1Jn DAF en Philips. Maar oak met allerhande andere bedrijven bestaan er nauwe contacten. Daarnaast zijn er contacten met adviesbureaus. Een belangrijk contact is oak het ITP (TNO-Instituut voor Informatie Technologie en Produktie-automatisering). De beroepsvereniging waar de meeste contacten mee bestaan is de NEVEM ( binnen NIVE). Binnen de TUE wordt er o.a. samengewerkt met de groep Besliskunde binnen de faculteit Wiskunde en Informatica. Nationaal is er samenwerking met vooral de faculteit Werktuigbouwkunde in Twente. Internationaal bestaan er o.a. regelmatige contacten met de Katholieke Universiteit Leuven, Linkoping Institute of Technology, University of Rochester, North Carolina State University, en de Universitat Mannheim. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1989: Er zijn voorstudies verricht naar de uitgangspunten van de MRP-filosofie. Er werd een eigen ontwerpkader voor produktiebeheersing ontwikkeld. Daarbij is m.n. aandacht besteed aan de relatie tussen goederenstroombeheersing en afdelingsbeheersing, de rol van Master Production Scheduling en de stratificatie van goederenstroombeheersing naar aggregaatplanning en detailbeheersing. Onderzoeksresultaten op het gebied van buffers in produktielijnen werden vertaald naar aggregaatplanning. In samenwerking met staf-afdelingen van Philips-Elcoma is gewerkt aan de ontwikkeling en beproeving van een systeem voor de evaluatie van de performance van produktie-afdelingen. Dit sluit aan op onderzoek naar budgettering binnen projekt BE-01. Er is aandacht besteed aan het meerfasen aspect van goederenstroombeheersing en de rol van voorraden daarbij. De bruikbaarheid van Base Stock Control en Line Requirements Planning als alternatieven voor MRP werden getoetst, o.a. in de praktijk (DAF). RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1989: 1. Het ontwikkelde ontwerpkader voor produktiebeheersing en goederenstroombeheersing is in manuscriptvorm beschikbaar. 2. Een proefschrift over performance analyse en diagnose van produktieafdelingen is in voorbereiding. Het onderzoek naar de invloed van dual constraints op de performance is afgerond. 3. Het onderzoek naar veiligheidsvoorraden in combinatie met lot-sizing is afgerond. Er is een beheersingsconcept ontwikkeld dat de voordelen van MRP en LRP combineert. Een proefschrift daarover is voltooid. 4. In het kader van het promotie-onderzoek 'Verbetering MPS-functie' is de MPS-module van een aantal software pakketten onderzocht. Daarnaast is het logistiek concept van een aantal bedrijven geanalyseerd. Daarbij is de nadruk gelegd op de rol van de MPSfunctie daarin. 5. In het onderzoek betreffende vergelijking van beheersing via scheduling en beheersing middels prioriteitsstelling Z1Jn inmiddels resultaten beschikbaar voor het geval waar puur op klantenorder wordt geproduceerd. Het geval waarbij gedeeltelijk op voorraad geproduceerd mag worden, is inmiddels in de beschouwing betrokken. Oak is ervaring opgedaan met een praktijksituatie in de chemische industrie. - 28 -
6. Er is onderzoek gestart met betrekking tot het ontwikkelen van algemeen simulatiegereedschap ten behoeve van praktijktraining voor logistieke functies. Hierbij wordt samengewerkt met de faculteit Wiskunde & Informatica (groep Prof.dr. K.M. van Hee). KORTE TERMIJN ONDERZOEKPLAN VOOR HET JAAR 1990: 1. Publicatie ontwerpkader voor produktiebeheersing en goederenstroombeheersing. Verspreiding daarvan via lezingen en publicaties. Onder andere via een boek t.b.v. de Open Universiteit. 2. Afronding proefschrift over performance analyse en diagnose van produktie-afdelingen (TOM). 3. Ontwikkeling algemeen kader MPS-functie. Uitwerking mogelijkheden verbetering MPS-module in standaard software. Schrijven artikel over klantenorder ontkoppelpunt. Schrijven artikel over modulariteit. Simulatie-onderzoek naar de wijze waarop een MPS produktieflexibiliteit kan representeren. 4. Afronding vergelijking scheduling aanpak en prioriteitsstellingaanpak voor het geval met een machine. Continuering wordt overwogen. 5. Het onderzoek m.b.t. het ontwikkelen van algemeen simulatiegereedschap t.b.v. praktijktraining voor logistieke functies meet een eerste prototype opleveren in dit jaar. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TIJDSBESTEDING IN 1989: Onderzoekers aantal uren Bertrand 100 Van Donselaar 900 Our linger 600 Flapper 700 Giesberts 1360 Van der Veen 200 Wester 1360 Wijngaard 800 van Winkel 50 Wortmann 350 PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1989: DISSERTATIES Brinkman, S. : Flexibili teit Beheersprocessen en procesbeheersing. Promotoren: Prof.dr. J. Wijngaard, Prof. M.A.T. Kumpe, KUB, TUE, Eindhoven, 1989, pp. 188. ORS Donselaar, K. van: Material Coordination under Uncertainty. Promotoren: Prof.dr. J. Wijngaard, Prof.dr.ir. J.C. Wortmann, TUE, Eindhoven, 1989, pp. 195. ORS - 29 -