gemeente Eindhoven Griffie gemeenteraad Commissiesecretariaat Behandeld door mw. I. van Dijk Telefoon (040) 238 24 07 Verzenddatum 30 september 2011 VerslagCommissie Economie en Mobiliteit(cie EM) Betreft openbare vergadering van 27 september 2011, locatie Raadszaal, aanvang 20.15 uur, einde 22.30 uur. Uitnodiging aan Mw. M. Verhees voorzitter X Mw. I. van Dijk secretaris X A. Oosting PvdA X A. Raaijmakers PvdA X Y. Torunoglu PvdA - F. van den Broek VVD X J. Legrom VVD X Mw. M. List-de Roos VVD X W. Aarts D66 X B. Bonsen D66 X M. Dubach D66 - M. Houben CDA X Mw. T. Rojer CDA X Mw. K. Wagt CDA X T. van den Nieuwenhuijzen GroenLinks X Mw. R. Richters GroenLinks - H. van Zijl GroenLinks - Mw. A. Heesterbeek SP X Mw. B. van Kaathoven SP - E. Maas SP X F. Noldus Ouderenappèl Eindhoven X A. Rennenberg Ouderenappèl Eindhoven - M. van Thiel Ouderenappèl Eindhoven X T. Langman Lijst Pim Fortuyn X R. Reker Lijst Pim Fortuyn - C. Stroek Lijst Pim Fortuyn X E. de Beaumont leefbaar eindhoven X Mw. M. Frosi leefbaar eindhoven X H. van der Haghen Trots X P. Mulder Fractie Mulder - Mede aanwezig wethouder J. Helms Aanwezig
1 Opening en mededelingen. 1.1 Mededelingen van de voorzitter. De voorzitter opent de vergadering en verwelkomt in het bijzonder de insprekers die zich hebben aangemeld voor agendapunt 4.1 (commissienotitie koopzondagen). Wethouder Helms vervangt vanavond wethouder Brink. Ten behoeve van een ruime gelegenheid tot inspreken heeft de griffie een wijzigingsagenda opgesteld. De inhoudelijke bespreking van de commissienotitie over de koopzondagen vindt daarom plaats in de uitloopvergadering van 18 oktober a.s. Met instemming van de indienster verschuift de rondvraag van CDA eveneens. 1.2 Mededelingen van het college. Er zijn geen mededelingen van het college. 1.3 Vaststelling volgorde van de agenda. De agenda wordt conform opgave vastgesteld. 2 Vaststelling verslagen 2.1 Afsprakenlijst. De commissie gaat akkoord met het afvoeren van nr. 13119. 3 Te behandelen in de raadsvergadering van 4 oktober 2011 3.1 Raadsvoorstel Dekking bijdrage in kosten sluizen Zuid-Willemsvaart raadsnummer 11R4481 CDA en leefbaar eindhoven vragen om een toelichting op de gang van zaken omtrent de financiering en hoogte van de bijdrage. Was er oorspronkelijk niet afgesproken dat het SRE en de gemeente Helmond ook zouden bijdragen? Waarom heeft Eindhoven zich in 2006 als enige partij gecommitteerd? Waarom is vervolgens niet een reservering gemaakt voor het gehele bedrag? De werkzaamheden aan het Beatrixkanaal zijn toentertijd bekostigd door een bedrag aan het rioleringsfonds te 2
onttrekken. Nu blijkt er voor het Beatrixkanaal toch een reservering in de boeken te staan die het college wil inzetten voor de bekostiging van voorliggend voorstel. Een toelichting op deze gang van zaken is gewenst. Reactie van het college Wethouder Helms deelt de verwondering van de commissieleden over deze gang van zaken. Dat laat echter onverlet dat de gemeente Eindhoven in 2006 een verplichting is aangegaan voor een bedrag van 6 miljoen. Inmiddels dringt de provincie aan op snelle betaling van dit bedrag. Er is niet meer te achterhalen waarom SRE en de gemeente Helmond in 2006 niet hebben meegetekend. Evenmin is duidelijk waarom de gemeente geen 6 miljoen, maar 3 miljoen voor deze verplichting heeft gereserveerd. Gelukkig heeft de provincie ermee ingestemd om het aanbestedingsvoordeel van 1,8 miljoen in zijn geheel te verrekenen met de bijdrage van Eindhoven. Dit betekent dat Eindhoven 4,2 miljoen aan het project moet bijdragen. Bovendien heeft de provincie toegezegd dat de opwaardering van het Wilhelminakanaal eveneens binnen afzienbare tijd wordt gerealiseerd. Hiermee wordt de gehele zuidelijke vaarroute toegankelijk voor grotere schepen een belofte die de vervoerders bij de verhoging van de doorvaarttarieven werd gedaan. De heer Helms benadrukt dat het niet nakomen van de aangegane verplichting grote consequenties heeft; de gemeente kan niet zomaar terugkomen op een aangegane verplichting. Bovendien kunnen dan de werkzaamheden niet worden afgerond en kunnen de afspraken met de vervoerders niet worden nagekomen. Die kunnen vervolgens de rechter vragen om de tariefverhoging onrechtmatig te verklaren. De financiële consequenties van zo n uitspraak zijn groot; daar wil het college geen verantwoording dragen. De gemeente heeft er belang bij dat de bijdrage à 4,2 miljoen wordt voldaan. Daarom stelt het college voor om de onbrekende 1,2 miljoen te bekostigen uit de reserve voor het Beatrixkanaal. Dit kan zonder risico omdat werk aan het Beatrixkanaal inmiddels op een andere manier is gefinancierd. Conclusie. De commissie adviseert positief. De fractie van CDA maakt een stemvoorbehoud. De voorzitter stelt voor, het onderwerp op de raadsagenda van 4 oktober te laten zetten, rubriek geen moties of amendementen. Commissieadvies: PvdA: VVD: D66: 3
CDA: GroenLinks: SP: OuderenAppèl: Lijst Pim Fortuyn: leefbaar eindhoven : Trots Op Nederland: Fractie Mulder: stemvoorbehoud; niet aanwezig. 3.2 Raadsvoorstel Financiering warmte-koude opslaginstallatie Botenlaan raadsnummer 11R4482 De SP informeert naar de mogelijkheden om de woningen aan de Botenlaan alsnog op de warmte-koude opslaginstallatie aan te sluiten nu de verhuurder heeft besloten om deze woningen niet te slopen. Reactie van het college De mogelijkheid is in onderzoek, aldus de wethouder; alleen als er wederzijds voordeel te halen is, wordt het uitgevoerd. De wethouder wijst erop dat de woningcorporatie door deze late aanmelding wel voor extra kosten zal komen te staan. Conclusie. De commissie adviseert positief. De voorzitter stelt voor, het onderwerp op de raadsagenda van 4 oktober te laten zetten, rubriek geen moties of amendementen. Commissieadvies: PvdA: VVD: D66: CDA: GroenLinks: SP: OuderenAppèl: Lijst Pim Fortuyn: leefbaar eindhoven : Trots Op Nederland: Fractie Mulder: niet aanwezig. 4 Overige agendapunten. 4.1 Commissienotitie Betreft discussienotitie over Onderzoek koopzondagen. Mogelijkheden en gevolgen vrijgeven zondagopening 4
raadsnummer 11R4493 Voor dit agendapunt hebben zich twaalf insprekers gemeld. Inspreker(s) namens een landelijke instelling De heer Konijn is voorzitter van de stichting Tegen Verruiming Zondagopenstelling (www.tegenverruiming.nl). De stichting is opgericht om kleine winkeliers en winkelpersoneel een stem te geven. Op de website van de vereniging zijn ruim 35.000 steunbetuigingen van winkeliers, winkelpersoneel en consumenten binnengekomen, waarvan minstens 100 uit Eindhoven. De heer Konijn pleit voor een uitgebreid onderzoek naar het draagvlak voor de zondagopenstelling onder alle winkeliers in Eindhoven, en biedt daarvoor hulp van zijn stichting aan. Zo n onderzoek is wettelijk verplicht en is volgens hem nog niet naar behoren door de gemeente uitgevoerd. Een verruiming van de zondagopenstelling is alleen in het belang van de grootwinkelbedrijven; veel kleine winkeliers kunnen dit niet opbrengen. Meer koopzondagen leidt onvermijdelijk tot verschraling en uniformering van het winkelaanbod. Onderzoek van het CNV wijst uit dat het winkelpersoneel in toenemende mate de dupe wordt van de verruiming. De heer Konijn is ervan overtuigd dat de belangen van de consument op de langere termijn niet gediend zijn met verruiming van de winkelopeningstijden. Ook de optie meer koopzondagen voor de binnenstad wijst hij af omdat er dan sprake is van oneerlijke concurrentie ten opzichte van de wijk- en buurtwinkeliers. Hij roept de commissieleden op om goed naar de meerderheid van de winkeliers en hun personeel te luisteren. Op een vraag uit de commissie legt de heer Konijn uit dat hij het niet heeft gehad over de verruiming van avondopenstelling; de ervaring leert echter dat die niet zo succesvol is. Vanuit overwegingen van concurrentie zijn kleine winkeliers in mindere mate gedwongen om hieraan mee te doen, maar als deelname verplicht zou worden gesteld, zou de stichting daarop tegen zijn. De inspreker is er voorstander van dat de overheid hier regels voor opstelt. Vanuit sociaal oogpunt is hij er geen voorstander van dat winkels op maandag en/of dinsdag gesloten zijn, in plaats van op zondag. Insprekers namens Eindhovense winkeliersverenigingen De heer Meijer, voorzitter van Stichting Detailhandelplatform Binnenstad Eindhoven (SDBE), was ervan op de hoogte was dat de gemeente winkeliers zou enquêteren over de verruiming van de zondagopenstelling. Concrete informatie ontving hij daarover pas op 8 september jl., toen bleek dat de gemeente winkeliersverenigingen met de enquête had benaderd, en geen individuele winkeliers. SDBE is het niet eens met deze gang van 5
zaken. Niet het platform, maar individuele winkeliers moet om hun mening worden gevraagd. Daarom heeft SDBE de gemeentelijke enquête, aangevuld met drie eigen vragen, verspreid onder de bij het platform aangesloten winkeliers. In korte tijd kwam er 42% respons. Daarvan vindt 82% verruiming van de zondagopenstelling een belangrijk discussieonderwerp. 47,5% van de respondenten wil zelf over de openstelling kunnen beslissen. 85,5% is tevreden met de huidige zondagopenstelling van twaalf plus twee koopzondagen. Een meerderheid van de respondenten verwacht niet dat de omzet zal stijgen bij ruimere winkelopeningstijden. De heer Van der Sanden, interim-voorzitter winkeliersvereniging Heuvel Galerie, wist eveneens niet eerder dan 8 september jl. dat de gemeente een enquête had uitgezet. Slechts één enquête per winkeliersvereniging vindt hij niet juist. De winkeliers van de Heuvel Galerie hebben actief meegewerkt aan het initiatief van de SDBE om de enquête (met aanvullende vragen) onder filiaalhouders en winkeleigenaren te verspreiden; de respons van de ondernemers in de Heuvel Galerie bedroeg ongeveer 60%. De winkeliersvereniging heeft de enquête van de gemeente niet ingevuld. Volgens de heer Van der Sanden is er meer tijd voor nodig om als winkeliers uit de binnenstad op één lijn te komen. Hij pleit voor meer overleg. Hij verwacht dat de winkeliers ondanks de verschillende belangen samen wel uit de discussie kunnen komen; de tijd tot aan de volgende commissievergadering kan daarvoor goed worden gebruikt. Vragen uit de commissie Desgevraagd geven de heren Meijer en Van der Sanden aan dat zowel grootwinkelbedrijven als particuliere winkeleigenaars de SDBE-enquête hebben ingevuld. Zij hebben niet de indruk dat één van beide categorieën oververtegenwoordigd is. De PvdA is er verbaasd over dat de enquête pas zo laat onder de aandacht is gekomen van de SBDE en de winkeliersvereniging van de Heuvel Galerie. Beide heren geven aan dat zij op de enquête attent werden gemaakt na een telefoontje van de gemeente over het uitblijven van hun reactie. De heer Van der Sanden vindt dat de winkeliers in de binnenstad nu de kans moeten grijpen om te kijken over welk verruimingsscenario er consensus kan worden bereikt. De gegevens uit de enquête geven aan wat er gaat gebeuren als de zondagopenstelling wordt vrijgelaten; het is lastig om dán nog op één lijn te komen. Grootwinkelbedrijven zullen de mogelijkheid om alle zondagen geopend te zijn snel benutten. Voor een gezamenlijk optreden is overleg tussen de winkeliers onderling en tussen de winkeliers en de gemeente noodzakelijk, aldus de beide insprekers. 6
Insprekers namens grootwinkelbedrijven De heer Duineveld, directeur Media Markt Eindhoven, pleit voor vernieuwing van de detailhandel in binnensteden, om tegenwicht te kunnen bieden aan de toename van het shoppen via internet. Zowel winkeliers als de lokale overheid hebben daar belang bij, namelijk vanwege het behoud van omzet en continuïteit van de bedrijfsvoering (winkeliers) en het behoud van een levendige binnenstad (lokale overheid). Ondernemers en gemeente hebben elkaar nodig op dit punt. Verruiming van de zondagopenstelling is een onontkoombare ontwikkeling; de moderne consument wil dit. Voor het behoud en de bescherming van het eigen marktaandeel is het belangrijk dat Eindhoven niet te lang wacht met de invoering ervan. Steden als Roermond, Tilburg en Breda lopen voorop. Eindhoven moet niet achterblijven. De heer J. Raaijmakers, filiaalmanager HEMA Eindhoven-Centrum, wijst op de ervaring van HEMA met zondagopenstelling, onder andere in Rotterdam en Den Haag. Het resultaat is een duurzame omzetstijging van ongeveer 15% en verlaging van de bedrijfskosten, omdat de winkel een dag per week extra open is. Door op zondag open te zijn, bieden winkeliers tegenwicht aan de groei van het winkelen op internet. Daarnaast spelen zij in op de wens van 63% van de consumenten. Zondagopenstelling is een kans, aldus de inspreker. HEMA heeft er geen moeite mee om personeel te vinden dat op zondag wil werken. Er is een goede cao die werken op zondag honoreert met betaling van 200% van het cao-loon. De heer Van den Elshout, filiaalmanager Bijenkorf Eindhoven, onderstreept het economisch belang van de zondagopenstelling. Voor Eindhoven geldt een extra belang, want de stad heeft geen historisch centrum zoals bijvoorbeeld Den Bosch. Eindhoven is de vijfde stad van Nederland en de grootste stad in het zuiden van het land. Met het oog daarop is de positie van winkelstad van cruciaal belang. Veel steden in het zuiden overwegen om de zondagopenstelling vrij te geven; daar kan Eindhoven eigenlijk niet bij achterblijven. De heer Van Elshout heeft begrip voor de overwegingen van de kleine winkeliers, maar, zo zegt hij, let op het economisch effect. Als de Bijenkorf op zondag opengaat leidt dit tot een toename van 20fte aan arbeidsplaatsen, verdeeld over 60 parttime functies. Ook in het kleinbedrijf zal de werkgelegenheid als gevolg van de openstelling op zondag toenemen. De heer Van Iperen, bedrijfsleider V&D, sluit zich aan bij de betogen van de beide vorige sprekers. Hij betoogt dat Eindhoven de zondagopenstelling nodig heeft om zijn positie als grootste winkelstad in het zuiden te behouden. Met de openstelling op zondag verwacht V&D een 7
omzetstijging van 9% te behalen. Open op zondag biedt tegenwicht aan het internetwinkelen en komt tegemoet aan de wens van de consument. In antwoord op vragen uit de commissie HEMA streeft naar zo ruim mogelijke openingstijden in de avonduren en op zondagen, want dan is het mogelijk om de personeelsinzet te flexibiliseren. Roosters worden in onderling overleg en naar de wens van de medewerker ingevuld. Door de ruimere openingstijden ontstaan hiervoor meer mogelijkheden. De grootwinkelbedrijven geven aan geen moeite te hebben om personeel te krijgen voor de zondagopenstelling. Vanwege latere aanvangstijd en de betaling van 200% van het loon is werken bij verschillende groepen op zondag juist populair. De hoofdkantoren van HEMA, De Bijenkorf en V&D beslissen uiteindelijk over de zondagopenstelling. Van hen is bekend dat zij voorstander zijn. De bedrijfsleiders geven aan dat zij, als zij zelfstandig ondernemers zouden zijn, daar ook voor zouden zijn. De directeur van de MediaMarkt merkt op dat hij directeur-eigenaar van de Eindhovense vestiging is, met een aandeel van 10% in zijn onderneming. Hij kan zelfstandig over de zondagopenstelling beslissen en is vóór. De landelijke MediaMarkt organisatie steunt dat standpunt van harte. Met de zondagopenstelling realiseren de grootwinkelbedrijven een extra omzet van 9% tot 16%. In de Haagse Bijenkorf wordt de omzet per uur op zaterdagen ruimschoots geëvenaard door de omzet per uur op zondagen. Insprekers uit de sector detailhandel De heer Henselmans, eigenaar van Contessa modeschoenen, is geen voorstander van verruiming van de zondagopenstelling. Hij maakt geen extra omzet op zondagen. Zijn winkel draait op een klein team van gespecialiseerde verkopers wat niet gemakkelijk zomaar is uit te breiden. Het personeel voelt er niets voor om ten koste van de vrije zondag op een doordeweekse dag vrij te hebben. De heer Henselmans verwacht dat kleine detaillisten de zondagopenstelling niet zullen overleven. Bovendien wordt het er in zijn ogen niet duidelijker op als de ene winkel wel en de andere winkel niet open is op de overige zondagen van de maand. De heer Smetsers, winkelier Heuvel Galerie, vertelt dat voor zijn sieradenwinkel alleen de extra openstellingen in december lonend zijn. De omzet die hij de overige koopzondagen draait, levert hij in de weken, volgend op de extra openstelling, weer in. Daarom zet hij voor de koopzondagen geen personeel in, maar staan hij en zijn vrouw zelf in de winkel. Met één koopzondag per maand is dat nog wel te doen, maar 8
wekelijks is het niet op te brengen. Vanwege de onduidelijkheid is de heer Smetsers er geen voorstander van dat grootwinkelbedrijven elke zondag open zijn, en overige detaillisten slechts één zondag per maand. In antwoord op vragen uit de commissie Beide winkeliers verwachten niet dat het kleinbedrijf in Eindhoven omzetverlies leidt vanwege koopzondagen elders in de regio. Eindhoven is een sterke en aantrekkelijke regionale winkelstad en zal deze positie niet snel aan Roermond, Tilburg of Breda verliezen. Insprekers uit de sector supermarkten De heer Buysrogge, bedrijfsleider Plus Woensel, is blij dat zijn supermarkt dit jaar een vergunning heeft gekregen voor de zondagopenstelling, maar als systeem deugt de huidige procedure van loting niet, zo vindt hij. Hij pleit er voor de boetes, voor de supermarkten die niet open mogen op zondag, dermate hoog te maken dat het bedrijfseconomisch niet de moeite loont om open te gaan. Verder moet er op naleving gecontroleerd worden. Omdat consumenten massaal het winkelen op zondag in de supermarkt hebben omarmd, komt dit des te harder aan. Alleen de keuze voor het toeristisch regime kan aan deze ongewenste situatie een einde maken. De heer Buysrogge woont zelf in de omgeving van Roermond en kan uit eigen ervaring bevestigen dat de koopzondagen daar een doorslaand succes zijn. De heer Ebus, supermarktmanager Albert Heijn Insulindelaan, spreekt namens Albert Heijn Eindhoven. In de supermarktbranche is het economisch belang van de zondagopenstelling groot. Het heeft een positief effect op de werkgelegenheid en op de diversiteit in het personeelsbestand. De huidige regels voor de supermarkten zijn onduidelijk voor de consument en oneerlijk voor de branche. Onduidelijk omdat jaarlijks de supermarkten die op zondag open zijn, veranderen. Oneerlijk voor de branche omdat het systeem willekeurig en onevenwichtig is: er zijn supermarkten die keer op keer achter het net vissen. De heer Collard, advocaat en woordvoerder namens de vier Eindhovense C1000-verstigingen, pleit voor zondagopenstelling van alle supermarkten, zonder in te gaan op de verruiming van de koopzondagen. Het lotingsysteem is onduidelijk voor de consument, is willekeurig en leidt tot oneerlijke concurrentie. Bovendien moeten supermarkten door dit systeem jaarlijks hun bedrijfsvoering afstemmen op de uren die zij dit jaar open zijn. De heer Collard vindt de drijfveren van het beleid (bescherming van de zondagsrust en bescherming van de kleine ondernemer) achterhaalde 9
idealen die geen recht doen aan de eigen verantwoordelijkheid van burgers en ondernemers. Er is brede steun bij consumenten voor openstelling van supermarkten op zondag. In antwoord op vragen uit de commissie De heer Buysrogge beaamt dat het succes van de koopzondag in Roermond nauw verband houdt met het Outlet Centre dat daar is geopend, maar, zo benadrukt hij, zonder de samenwerking met de Roermondse ondernemers en zonder de bevlogenheid van het lokale bestuur zou de successtory van de koopzondag in Roermond niet van de grond zijn gekomen. Hij schat in dat 80 tot 90% van het winkelende publiek afkomstig is uit Duitsland; spreekvaardigheid in het Duits is voor Roermondse ondernemingen dan ook een belangrijk selectiecriterium voor het aantrekken van personeel voor de zondagen. Hiermee is de inspraakronde beëindigd. De voorzitter bedankt de insprekers voor hun bijdragen. Schorsen van de vergadering De voorzitter schorst de bespreking van dit agendapunt tot 18 oktober a.s. Er is vóór die tijd nog wel een vergadering, namelijk op 11 oktober a.s. (bespreking begroting). Hierna sluit zij de vergadering. Aldus vastgesteld in de vergadering van de commissie Economie en Mobiliteit van 13 december 2011. Mw. I. van Dijk, commissiesecretaris mho/ec08003972 10