Gemeentelijke samenwerking juridische functie - workshop Lustrumcongres Prettig Contact met de Overheid Den Haag, Dr. Henriëtte van den Heuvel Prof.dr. Heinrich Winter
Bespreking essentie Handreiking Juridisch Sterker door Samenwerken Discussie aan de hand van stellingen 1. Waarom? 2. Met wie en hoe? 3. Wat samen, wat apart 4. Aanpak - Inrichting samenwerking
Achtergrond I Opdracht VJK & VNG, gesponsord door BZK Uitgevoerd door Heinrich Winter (Pro Facto; juridische kwaliteitszorg) en Henriette van den Heuvel (Platform SSO; shared services) Gecombineerde expertise van shared services en van gemeentelijke juridische kwaliteit Kernvragen bij opschaling van gemeenten: waarom, wie, wat en hoe?
Achtergrond II Juridisch samenwerken is een trend Vaak tussen gemeenten en binnen gemeenten Soms tussen provincie en gemeenten Allerlei coalities en allerlei manieren Maar telkens weer wordt wiel uitgevonden Daarom dus het idee van bestuur VJK & VNG voor een Handreiking
De belangrijkste vragen 1. Waarom gaan gemeenten juridisch samenwerken? 2. Met wie gaan gemeenten juridisch samenwerken en in welke vorm? 3. Wat gaan ze juridisch samen doen en wat blijven ze zelf doen? 4. Hoe pakken gemeenten het aan?
1 Waarom juridisch samenwerken? I Kwaliteitsverbetering: Bundeling van expertise Toename juridische specialisaties Investeren in opleiding/scholing Versterken van keuze modaliteiten bezwaarafhandeling ( Prettig contact ) Uniformering besluitvorming tussen gemeenten Versterking onafhankelijke kwaliteitsborging
1 Waarom juridisch samenwerken? II Kwetsbaarheidvermindering: Verminderen kwetsbaarheid Minder één-pitters Investeringen nodig voor de drie decentralisaties Kostenreductie: Minder inhuur (dure) externe juristen Mogelijkheid van advocaten in loondienst Kwaliteitsverbetering leidt tot minder dubbel werk (bezwaar/beroep)
1 Stellingen Waarom samenwerken? Samenwerking rond de juridische functie levert vooral wat op in kwaliteit en kwetsbaarheid en minder in kostenbesparing Een samenwerkingsverband voor de juridische functie is altijd zinvol, ook als dit niet in breder verband gebeurt Juridische samenwerking versterkt de control functie: de onafhankelijkheid is beter geborgd
2 Met wie en in welke vorm? I Lichtere vormen: Kennisuitwisseling (juridisch platform/regionaal juristenoverleg/kwaliteitskring) Uitlenen juridisch medewerkers Gezamenlijke aanstelling juridisch medewerkers/juridisch controller Expertisepool Binnengemeentelijk vakberaad
2 Met wie en in welke vorm? II Gastheermodel: (gedeeltelijke) Ambtelijke integratie Matrixconcept (ieder neemt bepaalde taken) Gezamenlijke bezwaarschriftencommissie Nieuwe organisatie: Shared Service Center (Wgr) Ambtelijke fusie Binnengemeentelijk: centralisatie
2 Stellingen samenwerkingsvormen Er is sprake van een continuüm van licht naar extern samen, naar geïntegreerd, naar fusie Indien er een op zichzelf staand juridisch samenwerkingsverband ontstaat is een lichte vorm gepast, zoals een kennispool Is de juridische samenwerking onderdeel van een breder samenwerkingsverband dan kan het onderdeel worden van een SSC of gastheerconstructie
3 Wat juridisch samen doen? I Klassieke onderscheid: Eerste lijn: op de primaire vakafdelingen zijn juridische adviestaken geïntegreerd in vakinhoudelijke taken Tweede lijn: second opinion/vraagbaak en specifieke tweedelijns taken als bezwaarafhandeling, coördinatie regelgeving en specifieke adviestaken (staatssteun etc) Derde lijn: juridische kwaliteitszorg
3 Wat juridisch samen doen? II Meer recent onderscheid: Programmering, regie Uitvoering, toezicht, handhaving Keuze voor juridische samenwerking: Alle tweedelijnstaken Juridisch advies rond programmering/regie Bulkwerk, zoals bezwaarafhandeling Specialistische taken: uitwisseling expertise Wat niet? Juridische kwaliteitszorg blijft in eig huis
3 Stellingen Wat juridisch samen? Juridische samenwerking leent zich bij uitstek voor professionalisering bezwaarafhandeling Juridische samenwerking kan niet rond juridische adviestaken in de lijn Juridische kwaliteitszorg/juridische control kan niet in een samenwerkingsverband worden behartigd
4 Aanpak In handreiking zeven stappen onderscheiden Essentieel: oriëntatie & verkenning Daarbij doen zich keuzes/dilemma s voor: Kwaliteit en Kosten Standaardisatie en Maatwerk Dichtbij / Veraf Stevige verankering / Flexibiliteit Ook van belang: nadenken over evaluatie en dan: continuïteit, ontwikkeling of ontbinding
4 Stellingen aanpak Als de juristen vanaf de start betrokken worden in de samenwerking zullen zij hier snel de beroepsmatige voordelen van zien Meest bedreigend voor het succes van de samenwerking zijn een gebrek aan vertrouwen tussen partners, en (verborgen) fusie- en annexatievoornemens Grootste risico voor succes is het ontstaan van spanning tussen de achterblijvende juristen en de juristen van het samenwerkingsverband
Tot slot: randvoorwaarden I Democratische legitimatie Vertrouwen en visie Ondernemerschap en klantgerichtheid Behoud beleidsvrijheid Nabijheid Stuurbaarheid Couleur Locale Flexibiliteit
Randvoorwaarden II Juridische control als bijzondere randvoorwaarde Dilemma s: Kwaliteit en Kosten Standaardisatie en Maatwerk Dichtbij / Veraf Stevige verankering / Flexibiliteit
Dank voor uw aandacht